İçeriğe atla

Yuğca

Yuğca
югский (Rusça)
Ana dili olanlar Rusya
Dil ailesi
Dene-Yenisey ?
Yazı sistemiKiril
Dil kodları
ISO 639-3Çeşitli:
yuu
yug

Yuğca (Rusça: югский), Yenisey Nehri civarlarında önceden Yuğlar tarafından konuşulan, Ketçe ile yakından ilgili olan Yenisey dilleri grubuna giren dil. Bir zamanlar izole bir dil olarak ya da Ketçenin bir lehçesi olarak görülüyordu. 1990'ların başlarında sadece iki ya da üç akıcı olmayan Yuğca konuşan vardı. 2002 Rusya nüfus sayımında 19 Yuğlu bulunuyordu.[1] 2010 nüfus sayımında sadece bir etnik Yuğ sayıldı. Günümüzde ölü dil olarak sınıflandırılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Yugh". Ethnologue.com. 3 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2006. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hakaslar</span> Rusyada etnik grup

Hakaslar, Sayan dağlarından kuzey denizine doğru Yenisey Nehri boyunca uzanan bölgede oturan göçebe Türk boylarına denir. Hakaslar, Abakan Türkleri, Yenisey Kırgızları, Minusinsk Tatarları veya Abakan Tatarları gibi değişik adlarla da anılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Hakasya</span> Sibirya bölgesinde Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya Rusya Federasyonu'na bağlı Türk soylu Hakas Türklerinden adını alan özerk bir cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Eski Türk yazısı</span> Türk dillerinin yazılması için kullanılmış ilk yazı düzeni

Orhun, Göktürk ya da Köktürk alfabesi, Göktürkler ve diğer erken dönem Türk kağanlıkları tarafından kullanılmış, Türk dillerinin yazılması için kullanılmış ilk yazı sistemlerinden biridir. Alfabe, 4'ü ünlü olmak üzere 38 damga (harf) içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl (şehir)</span>

Kızıl. Rusya’da, Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti. Kızıl, pek çok Türki dilde ve Ana-Türki dilinde olduğu gibi Tuvaca'da da “kırmızı” anlamına gelir. Kentin nüfusu: 104.105 (2002) iken 110.000 (2010) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Enetsler</span> Rusyadaki etnik grup

Enetsler veya Yenetsler, Entsiler, Yeniseyler, Yenisey-Samoyedler, Yenisey Samoyedleri veya Yeniseyliler. Rusya'da, Yenisey Nehri ağzında, geleneksel olarak göçebe bir yaşam süren halk.

<span class="mw-page-title-main">Samoyed dilleri</span>

Samoyed dilleri, Ural Dağları'nın her iki yanında, ama daha çok kuzey kesiminde, yaklaşık 30.000 kişinin konuştuğu dil ailesidir. Bu diller Proto Samoyed dilinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey</span> Moğolistandan gelen, Sibiryadan geçen ve Kuzey Kutbu Okyanusuna akan nehir

Yenisey Nehri Arktik Okyanusu'na boşalan en büyük nehir sistemidir. Angara (Ангара) ve Selenga kolları ile birlikte dünyanın en uzun beşinci akarsuyu olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Cornwall</span>

Cornwall veya Kernevekeli, Güney Batı İngiltere'de bir county'dir. Bölgenin tarihî merkezleri Bodmin ve Launceston iken, idarî merkezi Truro şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey dilleri</span>

Yenisey dilleri, Orta Sibirya'da Yenisey Nehri yakınlarında konuşulan bir dil ailesidir. Ket dili hariç gruptaki diğer dillerin soyu tükenmiştir. Yenisey dilleri, Kuzey Amerika'daki Kızılderili Na-Dene dilleri ile birlikte Dene-Yenisey dil ailesi altında sınıflandırılması önerilmektedir. Tonlamalı dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Dene-Yenisey dilleri</span>

Denesey ya da Dene-Yenisey dilleri, yeni oluşturulan bir dil ailesidir. Yupik-Aleut-Inuitlarını saymazsak, Asya ile Amerika arasındaki ilk gerçek dil bağlantısı 2008 yılında Denesey dillerinin oluşturulmasıyla uzmanlarınca teyid edildi. Grubun Sibirya kolu Yenisey dilleri, Amerika kolu ise Kızılderili Na-Dene dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Yukagirler</span>

Yukagirler, Kuzeydoğu Sibirya'nın yerli halklarından biridir. Geleneksel işleri, ağ kullanılmasıyla balıkçılık, yaban geyiği avcılığı, kızağa koşulan köpekler yetiştirmedir.

<span class="mw-page-title-main">Ketler</span>

Ketler, eskiden Yenisey Ostyakları, Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'de bulunan Krasnoyarsk Krayı başta olmak üzere Yenisey Nehri'nin alt vadilerinde yaşayan ve Yenisey dillerinin soyu henüz tükenmemiş olan tek yaşayan dilini, Ketçeyi birkaç yüzlük bir nüfusla konuşan bir etnik grup. Ketlerin büyük çoğunluğu inanç olarak Ortodoks Kilisesi'ne bağlı olmakla birlikte aralarında Şamanist ve Animist inançlara mensup olanlar da mevcuttur. Nüfusları: 1.600'dür.

Yuğ – Türk ve Altay halk kültüründe ve inancında Cenaze Töreni. Yoğ veya Yığ olarak da söylenir. Cenaze töreni, cenaze yemeği gibi anlamları vardır. Yuğ, zaman zaman "Ağıt" ile eşanlamlı kullanılsa da daha geniş kapsamlıdır, sadece okunan ezgiyi değil, yapılan töreni de ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Kaa-Hem (il)</span>

Kaa-Hem ili ; Rusça:Каа-Хемский кожуун), Tuva Cumhuriyetinin 17 idari biriminden biridir. Yönetim merkezi Sarıg-Sep'tir.

Ketçe ya da eskiden bilinen adıyla Yenisey Ostyakçası, Yenisey Nehri civarlarında Ketler tarafından konuşulan izole dil. Yenisey dilleri arasında hayatta kalan tek dildir. Nesli tükenme tehlikesi altında olan diller sınıfındadır. Anadili Ketçe olan etnik Ket sayısı 1926'da 1.225 iken 1989'da 537'ye düşmüştür. UNESCO nüfus sayımına göre bu sayı o zamandan beri 150'ye düşmüştür. 2005 nüfus sayımında anadili 485 kişi olduğu bildirilmiştir., ancak bu sayının şişirildiğinden şüpheleniliyor.

Edward J. Vajda, Macar-Rusin kökenli Amerikalı tarihsel dil bilimi uzmanı.

<span class="mw-page-title-main">Haydaca</span>

Haydaca ya da Hayda dili, Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene Kızılderilileri</span>

Na-Dene Kızılderilileri ya da Na-Dene halkları, Na-Dene dilli halklar, Kuzey Amerika'da ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da yaşayan, Na-Dene dilleri ailesinden dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ve şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Atabasklar oluşturur. Asya kökenli olduğu 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere uzmanlarınca kabul edilen tek Kızılderili grubudur. Bunların dışındaki diğer bütün Kızılderililer İngilizcede Amerindians olarak da adlandırılır ve dilleri Amerind dilleri olarak tek grupta da toplanır.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey Kırgızları</span> Eski bir etnik topluluk

Yenisey Kırgızları ya da Eski Kırgızlar, günümüzde Krasnoyarsk Krayı sınırlarında kalan Sayan-Altay bölgesinde, Baykal Gölü'nün batısında Yenisey Nehri'nin aşağısında Minusinsk'in güney kısımlarında MÖ 3 yüzyıldan MS 13. yüzyıla kadar yaşamış eski Türk halkı. Tarihte Kırgız adıyla anılan en eski ilk halk olup günümüzdeki Hakaslar, Fuyü Gırgıs dilini konuşan Fuyü Kırgızları, Kırgızlar, Altaylar ve Sayan dillerini konuşan Tuvalar/Tofalar/Duhalar/Soyotlar gibi Türk halklarının atalarından biridir. Yenisey Kırgızları Antik ve Orta Çağ Orta Asya'sının askeri-siyasi ve etno-kültürel tarihinde önemli bir rol oynamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Selkupça</span>

Selkup dili Ural dil ailesinin Samoyedçe grubuna bağlı bir kuzey dilidir. Selkuplar tarafından günümüzde konuşulmaktadır. Bu dili konuşan kişi sayısı 1,570 kişi idi. Günümüzde bu sayı farklılık göstermektedir. (Siberiada) Ob akarsuyu ve Yenisey akarsuyu arasındaki bölgede konuşulur. Selkup sözü Rusçadan gelir. Selkupça'da Taz diyalekti orman kişisi dili manasına gelir. Selkup (Ostyak-Samoyed) dili 3 diyalekti vardır: