Litvanya, resmî adıyla Litvanya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki Baltık bölgesinde yer alan bir ülkedir. Baltık Devletlerinden biri olup Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alır. Kuzeyde Letonya, doğu ve güneyde Belarus, güneyde Polonya ve güneybatıda Rusya ile sınırı vardır. Batıda ise İsveç ile deniz sınırı bulunur. Litvanya, 65.300 km²'lik bir alanı kaplar ve 2,86 milyon nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda en büyük şehri de olan Vilnius'tur. Diğer büyük şehirler sırasıyla Kaunas, Klaipėda, Šiauliai ve Panevėžys'dir. Litvanlar, etnolinguistik olarak Balt halklarının bir parçasıdır ve Hint-Avrupa dil ailesinin Baltik kolunda hayatta kalan birkaç dilden biri olan Litvanca dilini konuşurlar.
Litvanya Bağımsızlık Savaşları veya diğer adıyla Özgürlük Mücadeleleri Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'nın bağımsızlığı için yaptığı üç savaşı tanımlar. Bu savaşlar Bolşevik kuvvetlerine, Bermontiyalılara ve Polonya'ya karşı verilmiştir. Savaşlar, bağımsız Litvanya'nın uluslararası tanınmasını ve sivil kurumların oluşumunu geciktirmiştir.
Litvanya tarihi bugünkü Litvanya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.
Litvanya'nın posta tarihi yaklaşık 10. veya 12. yüzyılda başlar veya krivūlė olarak bilinen Hristiyanlık öncesi haberleşme sistemiyle daha da önceleridir. İlk posta hizmetleri servisi 1562 yılında tanıtıldı, Vilnius bağlantısı ile Kraków ve Venedik.
Bir yarı askerî ya da paramiliter güç, işlev ve örgütlenme olarak askerî ancak düzensiz gönüllülerden oluşan devletçe desteklenen bir tür yapı. Terim Yunanca harici anlamına gelen para ve asker anlamına gelen militer sözcüklerinden türemiştir. Paramiliter, yapısı, taktikleri, eğitimi, alt kültürü ve (çoğunlukla) işlevi profesyonel ordununkine benzeyen ancak bir ülkenin resmî veya meşru silahlı kuvvetlerinin parçası olmayan bir örgüttür. Paramiliter birimler, bir ülkenin askerî veya polis güçlerinin yerine getiremediği veya yerine getirmek istemediği görevleri yerine getirir. Diğer örgütler, silahsız olmalarına veya muharebe rolleri olmamasına rağmen, yalnızca yapıları itibarıyla da paramiliter olarak değerlendirilebilir.
Litvanya Silahlı Kuvvetleri, Litvanya'yı dışarıdan gelebilecek askeri tehditlere karşı korumakla görevli silahlı kuvvetlerdir. Litvanya savunma sistemi, Ulusal Ulusal Güvenlik Stratejisi tarafından görevlendirilmiş "tam ve koşulsuz bir savunma" kavramına dayanmaktadır. Litvanya savunma politikasının hedefi, genel savunma için toplumu hazır tutmak ve Litvanya'yı batı güvenlik ve savunma yapıları içine entegre etmektir. Savunma Bakanlığı; muharebe kuvvetleri, arama ve kurtarma ve istihbarat operasyonlarından sorumludur.
Litvanya Konseyi ya da 11 Temmuz 1918'den sonraki adıyla Litvanya Devlet Konseyi, 18-23 Eylül 1917 tarihleri arasında gerçekleşen Vilnius Konferansı'nda seçilen konseydir. Konseyin ilk üyeleri farklı yaş, sosyal statü, meslek ve siyasi ilişkilere sahip yirmi kişiden oluşuyordu. Litvan halkı adına yürütme yetkisi verilen konsey, bağımsız bir Litvanya devleti kurmakla görevlendirildi. 16 Şubat 1918'de konsey üyeleri Litvanya Bağımsızlık Yasası'nı imzaladı ve Litvanya'yı demokratik ilkelere dayanan bağımsız bir devlet olarak ilan etti. 16 Şubat, "Litvanya Devlet Restorasyon Günü" olarak kutlanmaya başlandı. Konsey, 1918 sonbaharına kadar ülkede Alman Ordusu'na bağlı askerî birliklerin bulunmasına rağmen bağımsızlık ilan etmeyi başardı. 1919 baharında konsey üyeleri sayısı yaklaşık iki katına çıktı. Konsey, ilk kez 15 Mayıs 1920'de toplanan Litvanya Kurucu Meclisi etkin oluncaya kadar çalışmalarını sürdürdü.
Vilnius Konferansı veya Vilnius Ulusal Konferansı, 18-23 Eylül 1917 tarihleri arasında Vilnius'ta bir araya gelen, Rus İmparatorluğu, Polonya Krallığı ve Alman İmparatorluğu'ndan bağımsızlık sağlayıp ayrı bir Litvanya devleti kurma amacıyla toplanan konferanstır. Konferans bağımsız bir Litvanya'nın ilan edilmesi misyonuyla görevlendirilen yirmi üyeli Litvanya Konseyi'ni seçti. Litvan halkının iradesine sahip olduğunu savunan konferans bu doğrultuda konseye ve kararlarına yetki verdi. Konferans Litvanya'nın bağımsızlığa giden yolda temel yol gösterici ilkeleri oluştururken Litvanya'nın siyasi yapısı ile ilgili her türlü konuya daha sonra seçilecek olan Litvanya Kurucu Meclisi'nin karar vereceğini savundu.
Litvanya Kurucu Meclisi, 1920 yılında, 1922 Litvanya Anayasası'nı hazırlamak ve kabul etmek için demokratik olarak seçilen meclis.
Litvanya'nın Nazi Almanyası tarafından işgali, 22 Haziran 1941'de Nazilerin Sovyetler Birliği'ni işgalinden, 28 Ocak 1945'te Memel Savaşı'nın sonuna kadar sürdü. İlk başta Almanlar, Alman gelişinden önce Litvanya'yı işgal eden baskıcı Sovyet rejiminden kurtarıcılar olarak karşılandı. Bağımsızlığı yeniden kurma veya bir miktar özerklik kazanma umuduyla Litvanyalılar Geçici Hükümetlerini örgütlediler. Bir süre sonra ise Litvanyalıların Almanlara karşı tutumları pasif direnişe dönüştü.
Litvanya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan vatandaşların karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir. Litvanya'da hemcins cinsel ilişkileri hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır, ancak hemcins çiftlere hemcins evliliği ya da sivil birliktelik gibi kurumlar mevcut değildir; bu açıdan hemcins çiftlerinde karşı cins çiftlerinin sahip olduğu bazı haklar yoktur. Eşcinselliğin 1993 yılında suç olmaktan çıkarılmasına rağmen, bu zamandan beri LGBT hakları ancak sınırlı olarak genişletilmiştir. Ayrımcılıktan korunma, Avrupa Birliği üyeliğinin bir koşulu olarak kanunlaştırıldı ve 2010'da ülkenin ilk onur yürüyüşü başkent Vilnius'ta yer aldı.
Litvanya Yahudileri veya Litvaklar, bugünkü Litvanya, Belarus, Letonya, Kuzeydoğu Suwałki ve Polonya'nın Białystok bölgesi ile Rusya ve Ukrayna'nın bazı sınır bölgeleri arasında bölünmüş eski Litvanya Büyük Dükalığı topraklarında yaşayan Yahudilerdir. Terim bazen, etnik kökenleri ne olursa olsun, "Litvanyalı" bir yaşam ve öğrenme tarzını izleyen tüm Ortodoks Yahudileri kapsamak için kullanılır. Litvanyalı Yahudilerin yaşadığı bölgeye Yidiş'te (טעיטע) Lite, dolayısıyla İbranice Lita'im (לִיטָאִים) denir.
Batı Rus Gönüllü Ordusu veya Bermontiyalılar, Rus İç Savaşı'nın 1918-20 yılları arasında eski Rus İmparatorluğu'nun Baltık vilayetlerinde bir orduydu.
Litvanya'daki Tatarlar, Litvanya Cumhuriyeti'nde yaşayan benzersiz bir etnik gruptur ve en eski ulusal azınlıklardan biri olarak kabul edilir.
Kuron Lagünü, Baltık Denizi'nden Kuron Dili ile ayrılan tatlı su lagünüdür. Yüzölçümü 1.619 kilometre karedir. Neman Nehri, nehre girişlerinin yaklaşık % 90'ını sağlar.
Litvan mutfağı, Litvanya'nın serin ve nemli kuzey iklimine uygun ürünleri içerken bir mutfak kültürü gösterir. Arpa, patates, çavdar, pancar, yeşil sebzeler, çilek ve mantar yerel olarak yetiştirilmektedir ve süt ürünleri ülkenin uzmanlık alanlarından biridir. Kışın yiyecekleri saklamak için çeşitli turşulama yöntemleri kullanılır. Çorbalar son derece popülerdir ve yaygın olarak sağlıklı beslenmenin anahtarı olarak kabul edilir. İklim ve tarım uygulamalarını Kuzey Avrupa ile paylaştığı için, Litvanya mutfağının Baltık komşuları ve genel olarak kuzey ülkeleri ile pek çok ortak noktası bulunur. Uzun süren tarım ve yiyecek arama gelenekleri, ülkenin tarihi boyunca çeşitli etkilerle birlikte Litvanya mutfağını oluşturmuştur.
Memel Ayaklanması veya Klaipeda Ayaklanması, Ocak 1923'te Klaipeda bölgesinde gerçekleşti. Neman'ın kuzeyindeki bölge, Versay Antlaşması ile Almanya'dan ayrıldı ve bir Milletler Cemiyeti mandası kuruldu. Bölge, bir karar verilinceye kadar geçici bir Fransız idaresi tarafından idare edildi.
Einsatzkommando (gezici ölüm mangaları),İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Alman Einsatzgruppen bir alt grubuydu. Toplam 3.000'e kadar adam genellikle görevi Yahudileri, Polonyalı entelektüelleri, Romanları ve genellikle ilerleyen Alman cephesinin çok gerisinde ele geçirilen topraklardaki komünistleri yok etmek olan SS ve Gestapo'nun 500-1.000 görevlisinden oluşuyordu. Einsatzkommandos, Sonderkommandos ile birlikte, Sovyetler Birliği'nin işgali olan Barbarossa Operasyonu sonrasında Yahudilerin sistematik öldürülmesinden sorumluydu. Savaştan sonra Einsatzgruppen davasında birçok komutan yargılandı, mahkûm edildi ve idam edildi.
Jäger Raporu, 1 Aralık 1941'de Einsatzkommando 3 komutanı Karl Jäger tarafından yazılmıştır. Barbarossa Harekatı'nda Kuzey Ordular Grubu'na bağlı Einsatzgruppe A'nın faaliyetlerinin hayatta kalan en ayrıntılı ve kesin kroniğidir ve Letonya ve Beyaz Rusya'nın yanı sıra Litvanya'daki Holokost'u belgeleyen önemli bir kayıttır.
Sovyet-Litvanya Karşılıklı Yardım Anlaşması,, 10 Ekim 1939'da Sovyetler Birliği ile Litvanya arasında imzalanan ikili bir anlaşmadır. Anlaşmada belirtilen hükümlere göre Litvanya, tarihi başkenti Vilnius da dahil olmak üzere Vilnius Bölgesi'nin yaklaşık beşte birini ele geçirecek ve karşılığında Litvanya genelinde 20.000 askerden oluşan beş Sovyet askeri üssünün kurulmasına izin verecekti. Aslında Litvanya ile yapılan anlaşma, Sovyetler Birliği'nin 28 Eylül'de Estonya ve 5 Ekim'de Letonya ile imzaladığı anlaşmalara çok benziyordu. Resmi Sovyet kaynaklarına göre Sovyet ordusu, Nazi Almanyası'nın olası saldırılarına karşı zayıf bir ulusun savunmasını güçlendiriyordu. Anlaşma, Litvanya'nın egemenliğinin etkilenmeyeceğini öngörüyordu. Ancak gerçekte anlaşma, Litvanya'nın ilk Sovyet işgalinin kapısını açtı ve The New York Times tarafından "bağımsızlığın fiilen feda edilmesi" olarak yorumlandı.
