C, yapısal bir programlama dilidir. Bell Laboratuvarları'nda, Ken Thompson ve Dennis Ritchie tarafından UNIX işletim sistemini geliştirebilmek amacıyla B dilinden türetilmiştir. Geliştirilme tarihi 1972 olmasına rağmen yaygınlaşması Brian Kernighan ve Dennis M. Ritchie tarafından yayımlanan "C Programlama Dili" kitabından sonra hızlanmıştır. Günümüzde neredeyse tüm işletim sistemlerinin yapımında %95'lere varan oranda kullanılmış, hâlen daha sistem, sürücü yazılımı, işletim sistemi modülleri ve hız gereken her yerde kullanılan oldukça yaygın ve sınırları belirsiz oldukça keskin bir dildir. Keskinliği, programcıya sonsuz özgürlüğün yanında çok büyük hatalar yapabilme olanağı sağlamasıdır. Programlamanın gelişim süreciyle beraber programlamanın karmaşıklaşması, gereksinimlerin artması ile uygulama programlarında nesne yönelimliliğin ortaya çıkmasından sonra C programcıları büyük ölçüde nesne yönelimliliği destekleyen C++ diline geçmişlerdir.
Pascal bilgisayar programlama dili pek çok öğrenciye bilgisayar programlamayı öğreten ve çeşitli versiyonları bugün hâlâ yaygın olarak kullanılmaya devam eden en önemli programlama dillerinden biridir. İlk Macintosh işletim sisteminin çoğu ve TeX Pascal ile yazılmıştır.
GNU Compiler Collection, GNU Projesi tarafından üretilen ve çeşitli programlama dillerini destekleyen bir derleyici sistemidir. GCC, GNU araç zincirinin önemli bir parçasıdır. Henüz tamamlanmamış GNU işletim sisteminin resmî derleyicisi olmanın yanı sıra, diğer birçok modern Unix benzeri işletim sistemleri tarafından standart derleyici olarak benimsenmiştir. GCC, çok çeşitli işlemci mimarilerine taşınmış; ticari, perakende ve kapalı kaynak yazılım geliştirme ortamlarında yaygın bir araç olarak konuşlanmıştır. Windows'ta GCC kodlarını derlemek ve çalıştırmak için Cygwin, MinGW ve Tiny C Derleyici (TCC) gibi derleyiciler kullanılabilir.
Fortran, özellikle sayısal hesaplama ve bilimsel hesaplama için uygun olan genel amaçlı, yordamsal, zorunlu programlama dilidir.
Derleyici, kaynak kodu makine koduna dönüştüren yazılımdır. Bir programlama dilinin derleyicisi, o programlama dili kullanılarak yazılmış olan kodu hedef işlemci mimarisine göre uygun şekilde makine koduna derler ve genellikle çıktı olarak yürütülebilir dosyanın oluşturulmasını sağlar. Bu eyleme derleme denir. Bir başka ifadeyle derleyici, bir tür yazı işleyicidir; girdi olarak yazı alır ve çıktı olarak yazı verir.
Makine dili, mikroişlemci ya da mikrodenetleyici gibi komut işleme yeteneğine sahip entegrelerin işleyebilecekleri, yapısına göre değişebilen ama genellikle her biri 8 adet 0-1'den (bit) ibaret komutlardan oluşan dile verilen addır. Her bir komutun mnemonic olarak adlandırılan bir tanımı ve işlem kodu olarak adlandırılan bir sayı karşılığı vardır. Mnemonic'ler, op kodun ne işe yaradığını hatırda tutmaya yarar. Örneğin Z-80 mikroişlemcisinde bir alt yordamı çağırmak için kullanılan komutun mnemonic'i Call NNdir ve program yazarken Call NN mnemonic'inin işlem kodu olan "205" sayısı programa konur. Yani bir makine dili program 205 14 45 195 22 15 gibi ardışık sayılardan, daha doğrusu bu sayıların binary karşılığı olan 0 ve 1'lerden oluşur.
Standart ML (SML), çok amaçlı işlevsel programlama dilidir. Çoğunlukla derleyici/yorumlayıcı yazımı ve teorem ispatlama konularında tercih edilir. ML ailesinin diğer fertleri gibi tür çıkarımı yeteneği ile ünlüdür. Ayrıca çok gelişmiş bir modül sistemine sahiptir.
Bilgisayar biliminde, Lexer sözcüksel analiz gerçekleştiren program parçasının adıdır. Türkçede direkt çevirisinin yapılabileceği doğru bir kelime olmayan terimlerden biri denebilir. Sözcüksel analiz kaynak kod üstünde gerçekleştirilen bir eylemdir. Sözcüksel analiz sonucunca kaynak kodun program tarafından incelenip ayrıştırılarak anahtar kelime, operatör ya da tanımlayıcılar gibi her bir ögesinin jeton olarak temsili elde edilir.
Çapraz Derleyici üzerinde çalıştığı platformdan farklı olan platformlar için çalıştırılabilen kodlar üreten derleyicidir. Böyle bir araç, erişiminizde olmayan bir platform için kod derlenmesi gerektiğinde ya da böyle bir platform üzerinde kod derleme işleminin yapılmasının imkânsız olduğu durumlarda faydalı olabilir.
Assembly dili, bir işlemcinin komut kümesi üzerine tanımlanmış alt seviye bir dildir. Assembly dili kolay hatırlanabilir semboller tanımlar ve böylece işlemcinin makina koduna karşılık gelen sayı dizilerinin bilinmesine gerek kalmaz. Assembly dili, platformdan bağımsız yüksek seviyeli programlama dillerinin aksine, işlemci mimarisine bağımlıdır. Tipik uygulamaları; cihaz sürücüleri, alt seviyeli dahili (embedded) ve gerçek zamanlı sistemlerdir. Bır assembly programı assembler kullanılarak makine koduna çevrilir.
Programlama ya da diğer adı ile yazılımlama, bilgisayarın donanıma nasıl davranacağını anlatan, bilgisayara yön veren komutlar, kelimeler, aritmetik işlemlerdir. Diğer bir tanımla programlama, bilgisayar programlarının yazılması, test edilmesi ve bakımının yapılması sürecine verilen isimdir.
QB64; Windows, GNU/Linux ve Mac OS üzerinde çalışabilen BASIC programlama dili için geliştirilmiş bir derleyicidir. QuickBASIC ve QBASIC derleyicileri için yazılmış program kodlarını çalıştırır.
Javac Oracle Corporation tarafından sağlanan Java Geliştirme Kiti'nda (JDK) bulunan Java derleyicisidir.
Seed7 Thomas Mertes tarafından geliştirilmiş olan genişletilebilir ve genel amaçlı bir programlama dilidir. Sözdizim kuralları açısından C'ye ve Pascal'a çok benzer.
Java bytecode, Java Programlama Dili'nde Java derleyicinin Java kodlarını makine dili yerine kendi alternatif biçime derlediği bytecode adı verilen binary dosyadır. Bu program Java Sanal Makinesi (JVM) adı verilen bir hayali bilgisayarın makine kodunu yaratır. Bu şekilde oluşturulmuş olan bytecode makine diline yorumlayıcı programlar vasıtasıyla çevrilir. Bytecode'unu kullanmanın bir avantajı JVM ile yorumlanan bu kodun herhangi bir derleme işlemine tabi tutulmadan bütün bilgisayarlarda çalışabilecek duruma gelmesidir. Dolayısıyla Java Programlama Dili internet uygulamaları için mantıklı bir kullanılma nedeni oluşturmaktadır.
Yazılım yaşam döngüsü, bilgisayar yazılımlarının ilk geliştirme aşamalarından başlayarak; yayındaki mevcut sürümün hatalarının giderilmesi, iyileştirme odaklı yeni ara sürümlerin yayınlarak yazılımın güncellenmesi de dâhil olmak üzere nihai (kararlı) sürüme ulaşana dek geçen geliştirme ve olgunlaştırma aşamalarının tamamını ifade etmek için kullanılan terimdir.
Dart, ilk kez Google tarafından geliştirilen ve daha sonraları ECMA tarafından standart (ECMA-408) haline getirilen açık kaynaklı ve genel-amaçlı bir programlama dilidir. Dart dili kullanılarak web, sunucu, mobil uygulamalar ve IoT cihazları geliştirilebilir.
Ayrıştırıcı, girdi verilerini alır ve girdinin yapısal bir temsilini vererek, süreçte doğru sözdizimini kontrol eden bir veri yapısı oluşturan bir yazılım bileşenidir. Ayrıştırma öncesinde veya sonrasında başka adımlar izlenebilir veya bunlar tek bir adımda birleştirilebilir. Ayrıştırıcı, genelde girilen karakter dizisinden belirteçler oluşturan ayrı bir sözcük tabanlı analiz motorunu takip eder. Ayrıştırıcılar elle programlanabilir veya bir ayrıştırıcı üreteci tarafından otomatik olarak veya yarı otomatik olarak oluşturulabilir. Ayrıştırma, biçimlendirilmiş çıktı üretimlerini tek bir şablonda tamamlama görevi görür. Bunlar, farklı etki alanlarına uygulanabilir, ancak bir derleyicinin girdi ve çıktı aşamaları gibi genellikle bir arada sunulur.
JIT ; bilgisayar kodunu çalıştırmanın bir yoludur. Yürütülmeden önce bir program yürütülürken çalışma zamanında derleyici içerir. Genellikle bu, kaynak kodu ve daha sonradan makine diline bytecode kod çevirisini içerir ve bu kod doğrudan doğruya çalıştırılır. Bir JIT derleyicisi uygulayan bir sistem genellikle yürütülen kodu sürekli olarak analiz eder, daha sonra derleme veya tekrar derlemeden elde edilen hızlanmanın bu kodun derlenmesinin yükünden daha ağır olacağı kod bölümlerini tanımlar.
Clang, C ve C++ programlama dilleri için açık kaynaklı bir derleyici ailesidir. LLVM projesinin bir parçası olarak geliştirilen Clang, hızlı, kullanıcı dostu ve yüksek kaliteli bir derleme deneyimi sunar. C ve C++'ın yanı sıra, Objective-C ve Objective-C++ dillerini de destekler.
