İçeriğe atla

Yomtov Garti

Yomtov Garti
Doğum2 Eylül 1915(1915-09-02)
Kadıköy, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm21 Şubat 2011 (95 yaşında)
Kadıköy, İstanbul, Türkiye
MeslekMatematik ve fizik öğretmeni

Yomtov Bonjour Garti (2 Eylül 1915 - 21 Şubat 2011) Türk matematikçi ve İstanbul'da bir matematik, fizik ve kozmografi öğretmeniydi.

Hayatı

Yomtov Garti, Osmanlı İmparatorluğu zamanında İstanbul'un Asya yakasında, Kadıköy'de doğdu. Veteriner hekim olan babası Maer Garti, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Ordusu'nda görev yaparken tifüs salgınında hayatını kaybetti. Yomtov Garti, İstanbul'daki Fransız Lisesi Lycée Saint-Joseph'te eğitim gördü. İstanbul Üniversitesi Matematik ve Fizik Bölümü'nden mezun olduktan sonra, o sırada İstanbul'da[1] bulunan ve kendisine doktora pozisyonu öneren ünlü matematikçi Richard Edler von Mises ile görüştü. Garti'nin doktora çalışması, Richard Edler von Mises ve William Prager danışmanlığında istatistik ve olasılık teorisi üzerine yapılmıştır.[2] Yomtov Garti, von Mises'in ilk, Türkiye'nin ise üçüncü doktora öğrencisi olarak 1939 yılında doktorasını aldı. Daha sonra bulgularını bir makalede yayınladı (Garti, 1940),[3] bu makale başlangıç dağılımlarının boyuta genelleştirilmesidir.[4] ([5] kaynağında alıntılanmıştır.) Garti, bir yaz boyunca İstanbul'daki Uygulamalı Fizik Enstitüsü'nde profesör olan Harry Dember'in asistanlığını yaptı. 1939'da doktora derecesini aldıktan sonra İstanbul'un ünlü liselerinde öğretmenlik yapmaya başladı. 1954 yılında Richard von Mises'in onuruna yayınlanan bir kitapta hakkında bir makale sundu.[6] Yomtov Garti, 92 yaşına kadar öğretmenlik yapmaya devam etti. 2011'de 96 yaşında öldü. Türkiye'nin tüm büyük gazeteleri "Öğretmenlerin öğretmeni"nin vefatını duyurdu.[7][8][9] Cenazesine katılan birkaç kuşak öğrencisi İstanbul Kadıköy'deki Hemdat İsrael Sinagogu'nu doldurdu.

Kariyeri

Yomtov Garti, İstanbul'da tanınmış bir matematik öğretmeni oldu. Altmış yıl boyunca Galatasaray Lisesi,[10][11][12][13] Haydarpaşa Lisesi, İstanbul Saint-Joseph Lisesi[14] ve Notre Dame de Sion Lisesi[15] gibi birçok ünlü okulda binlerce öğrenciye matematik ve fizik dersleri verdi. Musevi Lisesi[16] ve Boğaziçi Üniversitesi'nde de öğrencilerine dersler verdi.

Yomtov Garti, Türkiye'deki Fransız okullarında yaptığı eğitim çalışmaları nedeniyle Fransız Hükümeti tarafından “Chevalier” of “Ordre des Palmes Académiques” unvanıyla ödüllendirildi.

Yayınları

  • Garti, Y., 1940. Les lois de probabilité pour les fonctions statistiques (cas de collectifs à plusieurs dimensions). Revue Mathématique de l’Union Interbalkanique 3, 21–39.
  • Garti Y, Consoli T. 1954. Sur la densite de probabilite du produit de variables aleatoires de Pearson du type III. In: Studies in mathematics and mechanics presented to Richard von Mises. Academic Press, New York. pp 301–309.

Notlar

  1. ^ Eden & Irzik, 2012. German mathematicians in exile in Turkey: Richard von Mises, William Prager, Hilda Geiringer, and their impact on Turkish mathematics. Historia Mathematica 2012, 29 (4): 432-459. https://doi.org/10.1016/j.hm.2012.07.002
  2. ^ Mathematics Genealogy Project'te Yomtov Garti
  3. ^ Garti, 1940, Les lois de probabilité pour les fonctions statistiques (cas de collectifs à plusieurs dimensions). Revue Mathématique de l’Union Interbalkanique 3, 21–39.
  4. ^ Misés, R. de (1936), "Les lois de probabilité pour les fonctions statistiques", Annales de l'institut Henri Poincaré, 6 (3-4), ss. 185-212, 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Mart 2023 
  5. ^ Mises, 1964. Mathematical theory of probability and statistics. Eited by Hilda Geiringer. Academic Press New York and London. Citing Y. Garti in chapter C.5. page 651.
  6. ^ Garti Y, Consoli T. 1954. Sur la densite de probabilite du produit de variables aleatoires de Pearson du type III. In: Studies in mathematics and mechanics presented to Richard von Mises. Academic Press, New York. pp 301-309
  7. ^ "Efsane Hoca Dr. Yomtov Garti'yi kaybettik". 23 Şubat 2011. 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023. 
  8. ^ "Efsane hoca Dr. Yomtov Garti toprağa verildi". 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "'Efsane öğretmen' vefat etti". 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023. 
  10. ^ Bitmeyen Mektep (PDF), s. 10, 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 23 Mart 2023 
  11. ^ 1955'lilerin 50. yılı 1955/2005 GS Lisesi (PDF), 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 23 Mart 2023 
  12. ^ "Yomtov Garti'yi Kaybettik". 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023. 
  13. ^ "Galatasaray Lisesi'nin Efsane Öğretmeni Yomtov Garti Vefat Etti". 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023. 
  14. ^ "Eski Çalışanlar - Yomtov GARTİ". 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023. 
  15. ^ Notre Dame De Sion’lular Derneği (PDF), s. 1, 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 23 Mart 2023 
  16. ^ Kadıköy Kent Rehberi (PDF), s. 17, 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 23 Mart 2023 

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Adrien-Marie Legendre</span> Fransız matematikçi (1752 – 1833)

Adrien-Marie Legendre, Fransız matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ludwig von Mises</span> Avusturyalı-Amerikalı ekonomist (1881 – 1973)

Ludwig Heinrich Edler von Mises Avusturyalı-Amerikalı Avusturya Okulu ekonomisti, tarihçi, mantıkçı ve sosyolog. Mises, klasik liberalizmin toplumsal katkıları ve tüketicilerin gücü üzerine kapsamlı yazılar yazdı ve dersler verdi. En çok komünizm ve kapitalizmi karşılaştıran praksiyoloji çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Kerim Erim</span> Türk matematikçi (1894-1952)

Kerim Erim, Türk ordinaryüs profesör doktor matematikçi.

Avusturya Okulu sosyal olguların yalnızca bireylerin motivasyonlarından ve eylemlerinden kaynaklandığı kavramı olan metodolojik bireyciliğe sıkı sıkıya bağlı kalmayı savunan heterodoks bir ekonomik düşünce okuludur. Avusturya Okulu teorisyenleri, ekonomik teorinin yalnızca insan eyleminin temel ilkelerinden türetilmesi gerektiğini savunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">René-Louis Baire</span> Fransız matematikçi (1874 – 1932)

René-Louis Baire, gelecekteki teoremleri genelleştirmeye ve kanıtlamaya yardımcı olan Baire kategori teoremi ile ünlü bir Fransız matematikçiydi. Teorisi ilk olarak 1899'da Sur les fonctions de değişken réelles adlı tezinde yayınlandı.

Hermine Ağavni Kalustyan,, Ermeni asıllı Türk matematikçi ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Suzan Kahramaner</span> Türk bilim kadını, matematikçi (1913-2006)

Fatma Suzan Kahramaner, Türkiye'nin ilk kadın matematikçilerindendir. İstanbul Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra Kerim Erim danışmanlığında doktorasını tamamladı. 1968 yılında profesör unvanını aldı. 1978-1979 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Matematik Bölüm Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Michel Plancherel</span>

Michel Plancherel İsviçreli bir matematikçiydi. Bussy'de doğdu ve matematik diplomasını Fribourg Üniversitesi'nden, ardından da 1907'de Mathias Lerch'in gözetiminde yazdığı teziyle doktora derecesini aldı. Plancherel, Fribourg'da (1911) ve 1920'den itibaren ETH Zürih'te profesördü.

<span class="mw-page-title-main">Felix Klein</span> Alman matematikçi, Erlangen Programının yazarı (1849-1925)

Christian Felix Klein, grup teorisi, karmaşık analiz, Öklid dışı geometri ve geometri ile grup teorisi arasındaki ilişkiler üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Alman matematikçi ve matematik eğitimcisi. Klein'ın geometrileri temel simetri gruplarına göre sınıflandıran 1872 Erlangen programı, döneminin matematiğinin büyük kısmının etkili bir senteziydi.

<span class="mw-page-title-main">Jean Gaston Darboux</span> Fransız matematikçi (1842 – 1917)

Jean-Gaston Darboux FAS MIF FRS FRSE, diferansiyel geometri ve analize önemli katkılarda bulunan Fransız matematikçi. Darboux integrali adını ondan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Leonard Lindelöf</span>

Ernst Leonard Lindelöf gerçel analiz, karmaşık analiz ve topolojiye katkıda bulunan bir Finlandiyalı matematikçi. Lindelöf uzaylarına onun adı verilmiştir. Lindelöf'ün babası, Helsinki Üniversitesi'nde matematik profesörü ve Finlandiya Matematik Derneği'nin kurucusu olan Lorenz Leonard Lindelöf, annesi ise Gabriela Krogius'du. Leonard'a ek olarak, ailenin altı çocuğu vardı: Filolog Uno, Anna Maria, Carl Arvid, Ester Elisabeth, Tyra Gabriela ve Ella Amalia. Lindelöf'ün kız kardeşi Anna Maria, Finlandiyalı cerrah Frans Ali Krogius ile evlendi.

<span class="mw-page-title-main">Gaston Julia</span> Fransız matematikçi (1893 – 1978)

Gaston Maurice Julia, Julia kümesi için formül geliştiren Fransız matematikçidir. Eserleri Fransız matematikçi Benoit Mandelbrot tarafından popülerleştirildi; Julia ve Mandelbrot fraktalleri yakından ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Max Dehn</span>

Max Wilhelm Dehn geometri, topoloji ve geometrik grup teorisindeki çalışmaları ile ünlü, Alman matematikçidir. Almanya'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Dehn'in hayatının ilk yılları ve kariyeri Almanya'da geçti. Ancak, 1935'te emekli olmaya zorlandı ve sonunda 1939'da Almanya'dan kaçtı ve Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.

William Prager, Willy Prager, Almanya doğumlu Amerikalı uygulamalı matematikçi. Mekanik alanında Drucker-Prager akma kriteri ile tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Hilda Geiringer</span> Avusturyalı matematikçi (1893 – 1973)

Hilda Geiringer, Hilda von Mises ya da Hilda Pollaczek-Geiringer, Avusturyalı matematikçi. İstatistik ve uygulamalı matematik alanında çalışmıştır. Institute of Mathematical Statistics üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Boutroux</span> Fransız matematikçi (1880-1922)

Pierre Léon Boutroux bir Fransız matematikçi ve bilim tarihçisi. Boutroux, esas olarak tarih ve matematik felsefesi alanındaki çalışmalarıyla tanınır.

Osman Alp Eden bir Türk matematikçi, bilim insanı ve matematik profesörüdür. İstanbul, Türkiye'deki Boğaziçi Üniversitesi Matematik Bölümü'nden emeklidir.

<span class="mw-page-title-main">Niels Nielsen (matematikçi)</span> Danimarkalı matematikçi ve matematik tarihçisi (1865–1931)

Niels Nielsen, matematiksel analiz alanında uzmanlaşmış Danimarkalı bir matematikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Kiyoshi Oka</span>

Kiyoshi Oka , çok değişkenli karmaşık analizdeki derin çalışmalarıyla tanınan Japon matematikçidir.

Pierre Auguste Cousin (d. 18 Mart 1867 - ö. 18 Ocak 1933 Fransız bir matematikçidir. Matematikse analizde, özellikle de çok değişkenli karmaşık analiz üzerinde çalışmıştır. Cousin önsavı ve Cousin problemleri Pierre Cousin'in adını taşımaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.