Yolgözler, Olur
| Yolgözler | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yolgözler Yolgözler'in Erzurum 'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°47′35″N 42°03′24″E / 40.7931°K 42.0567°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Olur |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus | 43 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25650 |
Yolgözler, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
Yolgözler'in eski adı Svekari'dir.[5] Gürcüce bir yer adı olan Svekari (სვეკარი), bir evlek üzüm bağı anlamındaki "sve" (სვე) ile kapı anlamındaki "kari" (კარი) kelimelerinden oluşur. Bu yer adı "bağ kapısı" gibi bir anlama gelir.[6][7] Nitekim Osmanlıların eline geçtiği tarihlerde bağcılık köydeki en önemli tarımsal uğraşlardan biriydi.[8] Svekari adı Türkçeye Sevkar ve Sivkar şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Sevkar / Svekar (سوكار) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Sivkar (سیوكار) olarak geçer.[9][10][11]
Svekari, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesindeki yerleşim yerlerinden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki Orta Çağ yapısı kale de bu dönemden kalmış olmalıdır.[12]
Svekari, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasının Panaskert nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tarihte köyün nüfusu 23 Hristiyan haneden oluşuyordu. Köyde, çoğunluk Ermeni olmak üzere, Ermeniler ve Gürcüler yaşıyordu. Svekari'de buğday, arpa, darı ve çavdar tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Köyde üzüm bağları önemli bir yere sahipti.[9][10][13]
Svekari, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli nüfus tespitinde Rus idaresince Aşağı Sevkar (Нижний Севкяр) ve Yukarı Sevkar (Верхний Севкяр) olmak üzere, Oltu sancağının Tavusker kazasına bağlı iki köy olarak kaydedilmiştir. Aşağı Sevkar'ın nüfusu 15 hanede yaşayan 71 kişiden oluşuyordu: 39’u erkek ve 30’u kadın olmak üzere 14 hanede 69 Çingene, 1 hanede ise 2 Türk yaşıyordu. Yukarı Sevkar'da da 15'i erkek ve 13'ü kadın olmak üzere, 7 hanede tamamı Kürt olan 28 kişi ikamet ediyordu.[14]
Rus idaresi sırasında Oltu bölgesinde araştırma gezisi yapan Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin 1907 yılında verdiği bilgiye göre, Svekari köyünde Kürtler yaşıyordu. Kürtlerin hemen yanı başında 12 hane Çingene köye yerleşmişti ve Çingeneler bahçecilikle uğraşıyordu.[15]
Svekari köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Sivkar-i Süfla (سیوكار سفلا) ve Sivkar-i Ulya (سیوكار علیا) adları altında iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte bu iki köy Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Olur nahiyesine bağlıydı.[11] Sonraki nüfus sayımlarında Sevkar veya Sivkar’ın adı geçmemektedir. Sevkar köyünün 1928 yılından sonra, 1928 tarihli köy listesinde de yer alan Tapular köyünün mahallesi haline getirildiği, Tapular köyünün adının da 1959 yılında Yolgözler olarak değiştirildiği nüfus kayıtlardan anlaşılmaktadır. Nitekim 1960 genel nüfus sayımında Tapular, Yolgözler köyünün eski adı olarak verilmiştir.[16] Yolgözler köyünün nüfusu 1965 yılında 141 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 22 kişi okuma yazma biliyordu.[17]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[18]
Yolgözler köyünde Orta Çağ'dan kalmış bir kale bulunmaktadır. Svekari Kalesi, köyün 1 kilometre güneybatısında sarp bir kayanın üzerinde, kaba yontulmuş taşlar ve kireç harcıyla inşa edilmiştir. Kayanın dış hatları boyunca uzanan surların bazı kısımları yıkılmıştır. Kalenin içinde, kule olduğu tahmin edilen bir yapının kalıntıları tespit edilmiştir. Kalenin bulunduğu kayaya sadece bir taraftan ulaşılabilmekte ve kalenin kapısı da bu tarafta yer almaktadır. Kale alanında ayrıca seramik parçaları tespit edilmiştir.[12]
Coğrafya
Mahalle, Erzurum il merkezine 184 km, Olur ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.[19] Mahalle, Olur'un güneybatısında olup, D.060 numaralı Artvin- Kars (Yusufeli-Olur) devlet yoluna 10,2 km.'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[20]
Nüfus
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 43[2] |
| 2021 | 48[2] |
| 2020 | 57[2] |
| 2019 | 56[2] |
| 2018 | 54[2] |
| 2017 | 48[2] |
| 2016 | 45[2] |
| 2015 | 45[2] |
| 2014 | 44[2] |
| 2013 | 46[2] |
| 2012 | 49[3] |
| 2011 | 49[3] |
| 2010 | 51[3] |
| 2009 | 53[3] |
| 2008 | 58[3] |
| 2007 | 101[3] |
| 2000 | 111[3] |
| 1990 | 182[21] |
| 1985 | 144[22] |
| 1965 | 141[23] |
Kaynakça
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Yolgözler Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 26 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yolgozler, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 8 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 461. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "სვე" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "კარი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 387". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt s. 589". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II cilt s. 387". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225.
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 262. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, sıra no: 766, 804". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, "არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს" (1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi), Paris, 1938, s. 73". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ "1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 227" (PDF). 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2024.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 260.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yolgözler Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
.png){kind=link}
.png){kind=link}