İçeriğe atla

Yoel Kitabı

        
Yahudilik
Bu madde Yoel kitabı hakkındadır. Yahudi peygamber için Yoel sayfasına bakınız.

Yoel kitabı, Eski Ahit'in bir parçasıdır. Küçük peygamberler ya da kısaca Onikiler olarak bilinen on iki kehanet kitabından biridir. "Küçük" denmesinin sebebi, öneminin az olması değil, metnin kısalığıdır.

İçerik

Süperskripsiyonun'da kehanetin Petuel oğlu Yoel'e atfedilmesinden sonra kitap belli başlı bölümlere ayrılıp ele alınabilir.

  • Büyük çekirge salgını ve şiddetli kuraklık ile ilgili ağıt (1:1-2:17)
    • Bunun tarıma, çiftçilere ve Kudüs Tapınağı'nda yapılan sunulara etkisi (1:1–20)
    • Çekirge sürüsünü orduya benzeten apokaliptik pasaj ve bu sürünün Tanrı'nın ordusu olarak betimlenmesi (2:1–11)
    • Tanrı'nın yargısıyla yüzleşme ve ulusal tövbe çağrısı (2:12–17).
  • Gelecekte kutsama sözü (2:18–32)
    • Ulusal pişmanlığa ilahi cevap olarak çekirgelerin uzaklaştırılması ve tarım mahsullerinin onarımı (2:18–27)
    • Gelecekte tüm Tanrı'nın halkına kehanetsel armağan ve evrensel afetlerden Tanrı'nın halkının korunması (2:28–32).
  • Gelecekte Tanrı'nın (İsrail'in) düşmanlarının yargılanması ve İsrail'in haklarının korunması (3:1–21).

Tarihsel içerik

Peygamber Yoel. Michelangelo (Fresk, Sistine Şapeli tavanı, 1508–1512)

Kitapta, herhangi bir kişi veya olaydan açıkça bahsedilmediği için kitabın tam olarak ne zaman yazıldığı bilinmemektedir. Uzmanların, kitabın ne zaman yazıldığıyla ilgili farklı görüşleri bulunmaktadır:[1]

  • MÖ 9. yüzyıl, özellikle Yoaş'ın iktidarı zamanında. Bu görüş 19. yüzyılda uzmanların popüler görüşleri arasındaydı. Eğer bu görüş doğruysa, Yoel ilk yazar-peygamberlerden biridir.
  • ~MÖ 630 - MÖ 587; Yehuda Krallığı'nın son zamanları. Yeremya, Hezekiel ve Habakkuk ile aynı döneme denk gelir.
  • ~MÖ 520 - MÖ 500; Zekeriya ve Hagay zamanında, sürgünden dönüşte.
  • ~MÖ 400'ler; Fars dönemi. Eğer bu görüş doğruysa, Yoel son yazar-peygamberlerden biridir.

Bu görüşlerin elde edilebilmesi için kitapta ima edilen daha geniş dünyada olanlar, diğer peygamberlerle olan benzerlikler ve lisan detayları irdelenmiştir. Öte yandan, Jean Calvin gibi diğer yorumcular,[2] kitabın yazılış zamanına önem vermemektedir.

Yorum tarihi

Yoel kitabının muhafaza edilmesinin sebebi, zamanında "Tanrı'nın sözü" (1:1) olarak özel bir konuma layık görülmesiydi. Yahudi ve Hristiyan kitaplarından biri olan Yoel kitabının tarihçesi diğer Küçük Peygamberler kitaplarının tarihçeleriyle aynıdır.

Tanah ve Eski Ahit geleneğinin uzantısı olarak Masoretik metinde Yoel kitabı Hoşea ile Amos kitapları arasında ikinci kitap olarak yer alırken, Yunanca tercüme Septuagint'te, Mika ve Ovadya kitapları arasında dördüncü kitap olarak yer alır. Yoel'in İbranice metninde, metnin aktarılmasından doğan küçük yazıtsal hatalar mevcuttur, fakat bazı noktalara Spetugaint, Suryanice ve Vulgate versiyonlarında eklemelerle bu düzeltilmeye çalışılmıştır.[3] Kitapta bulunan çekirge salgını kavramı, bazı antik Yahudilik görüşüne göre İsrail'in düşmanlarından bahseden alegorik bir yaklaşımdır.[4] Bu alegorik görüş birçok kilise papazı tarafından benimsendi. Calvin, 1. konunun kelimesi kelimesine doğru, 2. konunun ise algorik olduğunu savunur; bu görüş modern uzmanlarca da kabul görmektedir.[5]

Kitabın tamamının Yoel'e ait olduğu iddiasına 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında karşı çıkılıp, kitabın üç kademede yazıldığı teorisi ortaya atıldı. 1:1-2:27 arası Yoel tarafından zamanın sorunları bahsedilerek yazılmıştır; 2:28-3:21 ise bir önceki bölümün devamı olarak apokaliptik bir bakış açısıyla başkası tarafından kaleme alınmıştır; üçüncü aşamada ise bu iki bölümde düzenlemeler yapılarak birleştirilmiştir. Kitabın ilk bölümünde "Tanrı'nın günleri" diye bahsedilen yerler ikinci bölümü yazan kişiye atfedilir. Hangi bölümün hangi yazara atfedileceği bugün dahi uzmanlar arasında tartışma konusudur.

20. yüzyılın ortalarında, bazı uzmanlar kitabın birliğini savunup, peygamber zamanında olanların yazıldığı bölümle kıyamet ile ilgili yazılan kısımların aynı kişi, yani Yoel tarafından yazılıp derlendiğini savunmuştur. 3:4-8'in aslına uygunluğu sorunlar yaratmasına rağmen bazı uzmanlarca hala savunulmaktadır.[6]

Ahitsel alıntılar ve imalar

Yoel ile diğer Eski Ahit peygamberlerinin lisanı arasında birçok paralellik bulunmaktadır. Bu durum, Yoel'in diğer peygamberlerin edebiyatından veya diğer peygamberlerin Yoel'in edebiyatından etkilendiği anlamına gelebilmektedir.

Aşağıdaki tabloda Yoel kitabında bulunan pasajların Eski ve Yeni Ahit'teki diğer bazı pasajlarla olan benzerlikleri sıralanmıştır.

Yoel'in Rus ikonu, Kizhi manastırı, ~1700–1725)
YoelEski AhitYeni Ahit
1:6 & 2:2–10Vahiy 9:3, 7–9
1:15Yeşaya 13:6
Hezekiel 30:2–3
2:1Sefanya 1:14-16
2:11Malaki 3:2
2:27Yeşaya 45:5
Hezekiel 36:11
2:28–32Elçilerin işleri 2:16–21
2:31Malaki 4:5
2:32Ovadya 17Romalılar 10:13
3:10Yeşaya 2:4
Mika 4:3
3:16Amos 1:2
3:17Ovadya 17
3:18Amos 9:13

Kaynakça

  1. ^ Outlined by Allen (pp. 19-25), who himself favours the third position.
  2. ^ Cited in Allen, p.19, although Calvin did lean toward a later dating
  3. ^ Allen 36
  4. ^ Targum at 2:25; also margin of LXX manuscript Q, mid-6th century AD
  5. ^ See Allen 29-31
  6. ^ See Allen 25–29 for details and arguments.

Yakın zamandaki Yoel çalışmaları

  • Achtemeier, Elizabeth. Minor Prophets I. New International Biblical Commentary. (Hendrickson, 1999)
  • Ahlström, Gösta W. Joel and the Temple Cult of Jerusalem. Supplements to Vetus Testamentum 21. (Brill, 1971)
  • Allen, Leslie C. The Books of Joel, Obadiah, Jonah & Micah. New International Commentary on the Old Testament. (Eerdmans, 1976)
  • Anders, Max E. & Butler, Trent C. Hosea–Micah. Holman Old Testament Commentary. (B&H Publishing, 2005)
  • Baker, David W. Joel, Obadiah, Malachi. NIV Application Commentary. (Zondervan, 2006)
  • Barton, John. Joel & Obadiah: a Commentary. Old Testament Library. (Westminster John Knox, 2001)
  • Birch, Bruce C. Hosea, Joel & Amos. Westminster Bible Companion. (Westminster John Knox, 1997)
  • Busenitz, Irvin A. Commentary on Joel and Obadiah. Mentor Commentary. (Mentor, 2003)
  • Calvin, John. Joel, Amos, Obadiah. Calvin’s Bible Commentaries. (Forgotten Books, 2007)
  • Coggins, Richard. Joel and Amos. New Century Bible Commentary. (Sheffield Academic Press, 2000)
  • Crenshaw, James L. Joel: a New Translation with Introduction and Commentary. The Anchor Bible. (Yale University Press, 1995)
  • Finley, Thomas J. Joel, Amos, Obadiah: an Exegetical Commentary. (Biblical Studies Press, 2003)
  • Garrett, Duane A. Hosea, Joel. The New American Commentary. (B&H Publishing, 1997)
  • Hubbard, David Allen. Joel and Amos: an Introduction and Commentary. Tyndale Old Testament Commentary. (Inter-Varsity Press, 1990)
  • Limburg, James. Hosea–Micah. Interpretation – a Bible Commentary for Teaching & Preaching. (Westminster John Knox, 1988)
  • Mason, Rex. Zephaniah, Habakkuk, Joel. Old Testament Guides. (JSOT Press, 1994)
  • McQueen, Larry R.M. Joel and the Spirit: the Cry of a Prophetic Hermeneutic. (CTP, 2009)
  • Ogden, Graham S. & Deutsch, Richard R. A Promise of Hope–a Call to Obedience: a Commentary on the Books of Joel & Malachi. International Theological Commentary (Eerdmans/ Hansel, 1987)
  • Ogilvie, John Lloyd. Hosea, Joel, Amos, Obadiah, Jonah. Communicator's Commentary 20. (Word, 1990)
  • Price, Walter K. The Prophet Joel and the Day of the Lord. (Moody, 1976)
  • Prior, David. The Message of Joel, Micah, and Habakkuk : Listening to the Voice of God. The Bible Speaks Today. (Inter-Varsity Press, 1999)
  • Pohlig, James N. An Exegetical Summary of Joel. (SIL International, 2003)
  • Roberts, Matis (ed). Trei asar : The Twelve Prophets : a New Translation with a Commentary Anthologized from Talmudic, Midrashic, and Rabbinic Sources. Vol. 1: Hosea. Joel. Amos. Obadiah. (Mesorah, 1995)
  • Robertson, O. Palmer. Prophet of the Coming Day of the Lord : the Message of Joel. Welwyn Commentary. (Evangelical Press, 1995)
  • Simkins, Ronald. Yahweh's Activity in History and Nature in the Book of Joel. Ancient Near Eastern Texts & Studies 10 (E. Mellen Press, 1991)
  • Simundson, Daniel J. Hosea–Micah. Abingdon Old Testament Commentaries. (Abingdon, 2005)
  • Stuart, Douglas. Hosea–Jonah. Word Biblical Commentary 31. (Word, 1987)
  • Sweeney, Marvin A. The Twelve Prophets, Vol.1: Hosea–Jonah. Berit Olam – Studies in Hebrew Narrative & Poetry. (Liturgical Press, 2000)
  • Wolff, Hans Walter. A Commentary on the Books of the Prophets Joel & Amos. Hermeneia – a Critical and Historical Commentary on the Bible. (Augsburg Fortress, 1977)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hoşea</span>

İbranice İncil'de Hoşea, aynı zamanda Oşe olarak da bilinir, Beeri'nin oğlu, İsrail'de MÖ 8. yüzyılda yaşamış bir peygamberdi ve Hoşea Kitabı'nın baş yazarıydı. İkinci Tapınak döneminde Nevi'im'in son kitabını oluşturan toplu yazıları Yahudi Tanah'ta toplanıp tek bir kitapta toplanan, ancak Hristiyanlıkta Eski Ahit olarak incelenen On İki Küçük Peygamber'in ilkidir. Hoşea genellikle bir "kıyamet peygamberi" olarak görülüyor, ancak onun yıkım mesajının altında bir restorasyon vaadi vardı. Talmud onun neslinin en büyük peygamberi olduğunu iddia eder. Hoşea'nın hizmet süresi yaklaşık altmış yıla kadar uzanıyordu ve o, kendi zamanında İsrail'in yazılı kehanet bırakan tek peygamberiydi.

<span class="mw-page-title-main">Belgesel hipotez</span> Tevratın temellerini ve yapısını açıklayan hipotez

Belgesel hipotez veya Wellhausen hipotezi; Tevrat'ın, yani Musa'nın beş kitabının, birbirlerinden bağımsız, paralel ve tam hikâyelerden oluştuğunu ve redaktörler (düzenleyiciler) tarafından bir dizi düzenlemelerden geçtikten sonra son hâlini aldığını iddia eden hipotez. 1870'lerde geliştirilen hipotez Yahvist, Elohist, Tesniyeci ve Ruhbani kaynak olarak sınıflandırılan Kutsal Kitap Yazarlarının, çok tanrılı dinlerden gelen hikâyeleri düzenlemekten sorumlu olduğunu ifade eder ve metinlerdeki monoteist-politeist tutarsızlıkları bu durumun yansıması olarak değerlendirir.

Ahit asırlar boyunca farklı kişiler tarafından yazılmıştır. Bunlardan çok azı geleneksel olarak bir kişi ile bağdaştırılırken çoğu büyük ölçüde düzenlemelerle karşılaştığından bu metinlerin kökeninin bugün ne olduğu tam olarak bilinememektedir.

Samuel kitapları, Yeşu, Hakimler ve Krallar kitaplarıyla birlikte Nevi'im'in İlk Peygamberler bölümünü oluşturur. Peygamberler aracılığıyla Tevrat'ı doğrulayıp onun açıklamasını yapar.

Yeşaya kitabı, Tanah'taki Son Peygamberlerin ilk kitabıdır; bu kitabın ardından Hezekiel, Yeremya ve Oniki küçük peygamber kitapları gelir. Hristiyanlıktaki Eski Ahit'te ise bu sıralama biraz farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yeremya Kitabı</span> İbrani Kutsal Kitabının (Eski Ahit) bir parçası olan Büyük Peygamberlerin ikinci bölümü

Yeremya Kitabı, Eski Ahit'te Son Peygamberler kısmının ikinci kitabı olup, Yeşaya kitabından sonra ve Hezekiel ile On İki Küçük Peygamber kitaplarından önce gelir. Görümleri aktarıldığı için kitap adını, MÖ 7. yüzyılın sonları ve MÖ 6. yüzyılın başlarında Kudüs'te, Yehuda Krallığı Babillilere yenik düştüğü zamanki kral Yoşiya zamanında yaşamış peygamber Yeremya'dan alır. Kitap, karmaşık ve şiirsel olarak İbranice yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hezekiel Kitabı</span> İbrani Kutsal Kitabının (Eski Ahit) bir parçası olan Büyük Peygamberlerin dördüncü bölümü

Hezekiel kitabı, Tanah'taki Son Peygamberlerin üçüncü kitabı olup Yeşaya ile Yeremya kitaplarından sonra ve On iki küçük peygamber kitaplarından önce gelir. Bu sıralama Hristiyanlık'taki Eski Ahit'ten biraz farklıdır. İsmini, görümlerinin kaydedildiği, MÖ 6. yüzyılda yaşamış rahip ve peygamber Hezekiel'den alır.

Küçük peygamberler Tanah'ın bir kitabı olup adını, peygambersi kehanet çalışmalarının kısalığından alır. Hristiyanlıkta ise bu kitaplar teker teker ele alınır. Tanah ve çoğu Protestan ve Katoliklerin "Oniki" sıralaması şöyledir:

Hoşea kitabı, Tanah'taki kitaplardan biridir. Oniki küçük peygamber kitaplarının ilkidir.

Amos kitabı, Tanah'ın Nevi'im kitabındaki Küçük Peygamberler kitaplarından biridir. Hoşea ve Yeşaya'nın büyüklerinden olan Amos, II. Yarovam dönemine denk gelen ~MÖ 750'lerde aktif rol oynamış olup Kutsal Kitap'ın ilk peygamber kitabı olan Amos kitabını yaratmıştır. Amos, Yehuda Krallığı'nda yaşadı fakat vaazlarını kuzeydeki İsrail Krallığı'nda verdi. Amos'un ana temaları sosyal adalet, Tanrı'nın mutlak kadri ve ilahi yargı konularını içerir.

Ovadya kitabı, Tanah'ın kitaplarından biri olup Edom üzerine getirilen yargılama ve İsrail'in yeniden kuruluşunun kehanetlerini içerir. Metin, tek bir konudan ibaret olup 21 bap ihtiva eder; bu da Ovadya kitabını Tanah'ın en kısa kitabı yapmaktadır. Yahudilik ve Hristiyanlıkta kitabın, Asurlular döneminde yaşamış ve isminin anlamı Yehova'nın kulu veya Yehova'ya tapan olan peygamber Ovadya tarafından yazıldığına inanılır.

Mika kitabı, Eski Ahit/Tanah'ta bulunan on beş kehanet kitabından biri olup Küçük peygamberler dizisinin altıncısıdır. Kitabın yazarının, Yehuda Krallığı'na bağlı Moreşet köyünden MÖ 8. yüzyılda yaşamış ve isminin anlamı "Kim Yehova gibidir?" olan Mikayahu olduğu belirtilir. Kitap, 1-2, 3-5 ve 6-7. konular olmak üzere üç ana bölümden oluşur ve her bölümün başlangıcında "Dinle" kelimesi ve bunu takip eden kehanet bildirileri bulunur. Mika, adil olmayan liderlere karşı serzenişte bulunur, zengin ve güçlüye karşı fakiri savunur ve sosyal adalet konusunda vaazlar verir; bir yandan da Siyon merkezli ve Davud hanedanlığına bağlı barış dolu bir dünyayı dört gözle bekler.

Nahum kitabı, Tanah'ta bulunan kitaplardan biridir. Küçük Peygamberler kitaplarının yedincisidir.

Habakkuk kitabı, Tanah'taki Oniki küçük peygamber kitaplarının sekizincisidir. Peygamber Habakkuk ile bağdaştırılır ve muhtemelen MÖ 7.yy'ın sonlarında yazılmıştır. İçinde üç konu barındıran kitabın ilk iki konusu Ölü Deniz parşömenlerinde de bulunmuştur.

Sefanya kitabı 'nın, giriş cümlesine istinaden, yazarı "Yahuda Kralı Amon oğlu Yoşiya zamanında Hizkiya oğlu Amarya oğlu Gedalya oğlu Kuşi oğlu Sefanya" olarak kabul edilir. Sefanya hakkında elde edilen tüm bilgiler bu metinden gelir. Kitabın giriş cümlesi, diğer kitapların giriş cümlelerine kıyasla daha uzun olup içinde iki özellik barındırır. Sefanya'nın babası Kuşi'nin anlamı "Etiyopyalı"dır. Toplumda, Tanrı'nın İbrahim ile yaptığı anlaşma gereği soyağacının önemi vardır ve bu nedenle yazar, peygamberin atalarının ismini verip Etiyoplı'dan ziyade İbrani olduğunu ispatlama gereği duymuş olabilir. Hatta peygamberin soyu bir zamanlar Yehuda kralı olan Hezekiya'ya kadar dayanır. Sefanya kitabının yazarı Kûşluları veya Etiyopyalıları kınamaktan çekinmemektedir. 2:12'de özlüce ve tartışmaya kapalı bir şekilde mesaj gönderir: "Ey Kûşlular, Siz de benim kılıcımla öleceksiniz". Sefanya'nın Kral Hezekiya olan aile bağı, 3:1-7'de kraliyet şehrine yaptığı şiddetli eleştiriyi meşrulaştırmaktadır.

Hagay kitabı, Eski Ahit veya Tanah'ın, Küçük peygamberler veya "Onikiler" denen kitaplar dizisinde yer alır. İki konudan oluşan kısa bir kitaptır. Kitapta anlatılanların geçtiği tarih Tapınağın terar inşasından önce MÖ 520 civarıdır. Bu dönemde, Yahudilerin topraklarına dönmesine yardım eden Zerubbabel gibi Pers kralları yaşamıştır.

Zekeriya kitabı, Tanah ve Kutsal Kitap'taki oniki küçük peygamber kitaplarından sondan bir öncekidir ve peygamber Zekeriya'ya dayandırılmaktadır.

Malaki kitabı, Tanah'ta bulunan Neviim kitabının içindeki Oniki küçük peygamber dizisinin son kitabıdır. Hristiyan sıralamasında Yeni Ahit'ten önce gelen son kitabı dolayısıyla Eski Ahit'teki son peygamberi oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Yeremya</span>

Yeremya, "ağlayan peygamber" olarak da adlandırılan, İbranice Kutsal Kitap'ın büyük peygamberlerinden biriydi. Yahudi geleneğine göre Yeremya, kâtibi olan Baruk ben Neriya ile müritleri yardımıyla Yeremya kitabı, Krallar kitabı ve Ağıtlar kitabını yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yoel (peygamber)</span>

Yoel İsrailli bir peygamberdi, on iki küçük peygamberden ikincisiydi ve kitabın kendisine göre Yoel Kitabı'nın yazarıydı. İbrani kutsal kitabında sadece bir kez, o kitabın girişinde, Pethuel'in oğlu olarak ismiyle anılır. Yoel adı, Tanrı'nın antlaşma adı olan YHWH ve El'in (tanrı) birleşimidir ve " YHWH Tanrıdır" veya " YHWH'nin Tanrı olduğu kişi", yani YHWH'ye tapan kişi olarak tercüme edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.