İçeriğe atla

Yixin

Prens Gong
Birinci Derece Prens Gong
Prens Gong
Birinci Derece Prens Gong
Hüküm süresi25 Şubat 1850-29 Mayıs 1898
Sonra gelenPuwei
Doğum11 Ocak 1833(1833-01-11)
Pekin, Çing Hanedanı
Ölüm29 Mayıs 1898 (65 yaşında)
Pekin, Çing Hanedanı
Tam adı
Yixin
HanedanAisin Gioro
BabasıDaoguang
AnnesiXiaojingcheng

Yixin (Çince: 奕訢; pinyin: Yìxīn; 11 Ocak 1833-29 Mayıs 1898) veya Prens Gong, Çing Hanedanı prensi ve devlet adamı.[1] 1861'den 1865'e kadar imparatorluğun naipiydi ve diğer zamanlarda da büyük nüfuza sahipti.

Yixin, genç yaşında parlaklığıyla biliniyordu ve bir zamanlar babası İmparator Daoguang tarafından potansiyel bir halef olarak görülüyordu. Ancak, büyük üvey kardeşi Yizhu sonunda İmparator Xianfeng adıyla tahta geçti. 1860'taki İkinci Afyon Savaşı sırasında Prens Gong, Çing Hanedanı adına Pekin Sözleşmesi'ni imzalayarak İngilizler, Fransızlar ve Ruslarla müzakere etti. İmparator Xianfeng'in ölümünün ardından Prens Gong, 1861'de İmparatoriçe Ci'an ve Cixi'nin yardımıyla Xinyou Darbesi'ni başlattı ve imparator tarafından ölüm döşeğindeyken genç oğluna yardım etmek için atanan sekiz kişilik bir vekilden ve halefi İmparator Tongzhi'den iktidarı ele geçirdi. Darbeden sonra, 1861-65 yılları arasında Vekil Prens olarak görev yaptı ve Tongzhi Restorasyonu (1860-74) sırasında uygulanan reformlara başkanlık etti.

Prens Gong, 1865 ve 1874'te imparatora karşı yolsuzluk ve saygısızlık iddiaları nedeniyle rütbesinin düşmesine rağmen, Büyük Konsey'e liderlik etmeye ve Çing hükûmetinde oldukça etkili bir figür olmaya devam etti. Prens Gong'un, yeğeni İmparator Guangxu'nun hükümdarlığı altındaki kariyerinin son on yılı, Çing imparatorluk sarayındaki muhafazakar unsurlarla ile olan çatışmasıyla gölgelendi ve göreceli bir utançla ölümüyle sona erdi.

1861'de Çing hükûmetinin fiili dışişleri bakanlığı olan Zongli Yamen'i kuran Prens Gong, Çing İmparatorluğu ile o dönemin büyük güçleri arasında daha yapıcı bir ilişkiyi savunmasının yanı sıra 19. yüzyılın sonlarında Çin'i modernleştirme girişimleri ile bilinmektedir.[2] Eski ikametgâhı Prens Gong'un Konağı, günümüzde Pekin'deki önemli turistik yerlerden biridir.

Kaynakça

  1. ^ Official site, Pekin: Prince Kung's Palace Museum, 2014, 29 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 20 Mayıs 2021 
  2. ^ Fang, Chao-ying (1943). "I-hsin". Arthur W. Hummel (Ed.). Eminent Chinese of the Ch'ing Period. Washington: United States Government Printing Office. ss. 380-384. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Wang, Zhonghan (1987). Qing Shi Liezhuan (Historical Biographies of Qing). Çin: Zhonghua Book Company. 
  • Zhao, Erxun (1928). Draft History of Qing (Qing Shi Gao). Çin. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ming Hanedanı</span> 1368-1644 yılları arasında Çine hakim olmuş hanedan

Míng Hanedanı, 1368-1644 yılları arasında Çin'e egemen olmuş hanedandır. Hanedan etnik Çinliler tarafından kurulmuştur. Zhu Yuanzhang'nın 1368 yılında Nanjing kentinde tahta geçmesiyle kuruldu. Ming Taizu olarak adlandırılan Zhu Yuanzhang, tahtta kaldığı 31 yıl içinde feodal monarşi merkezi yönetimini güçlendirmek için hanedanın kuruluşuna büyük katkısı olan vezirleri ve farklı görüşlere sahip olan kişileri öldürerek imparatorluk otoritesini artırdı. Ming Taizu'nun ölümünden sonra torunu Jianwen tahta geçti. Ancak imparator Jianwen, amcası Zhu Di (朱棣) tarafından tahttan indirildi. Zhu Di, kendisini Chengzu İmparatoru ilan etti ve 1421 yılında başkenti Pekin'e taşıdı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çin-Japon Savaşı</span>

Birinci Çin-Japon Savaşı, Çin Çing Hanedanı ile Meiji dönemi Japon İmparatorluğu arasında, Kore'nin hakimiyeti üzerine gerçekleşmiştir. Savaşın sonucundaki Japon zaferi, Çing Hanedanı'nın yozlaşıp zayıf düşmesini ve Japonya'nın Meiji Restorasyonu'ndan itibaren batılılaşıp modernleştiğini gösterecekti. Savaşın en önemli sonucu Asya'daki bölgesel hakimiyetin Çin'den Japonya'ya geçmesi ve Çing Hanedanı'nın meşruluğunu kaybetmesidir. Daha sonra bu gelişmeler Çin'de 1911 Devrimi'ne neden olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Yasak Şehir</span> Çin imparatorluk sarayı

Yasak Şehir, Ming Hanedanı'nından Çing Hanedanı'nın sonuna kadar kullanılmış Çin imparatorluk sarayıdır. Çin'in Pekin şehrinin ortasında bulunmaktadır. Yaklaşık 500 yıl imparator ve hizmetlilerine ev sahipliği yapmış, aynı zamanda Çin hükûmetinin törensel ve politik merkezi olmuştur. 1925'ten beri Saray Müzesi'ni barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tongzhi</span>

Tongzhi, Qing Hanedanı (Mançu) imparatoru. Kısa süreli bir canlanma sağlayan hükümdarlık dönemi Tongzhi Restorasyonu olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Cixi</span>

İmparatoriçe Cixi 1861'den ölüm yılı 1908'e kadar olan 47 yıl boyunca Çin'deki Qing Hanedanlığı'nı pratikte yönetmiş olan, Mançular'ın Yehe Nara klanının güçlü ve karizmatik üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Çin imparatoru</span>

Çin İmparatoru, MÖ 221'de Qin Hanedanı'nın kurulmasından Qing Hanedanı'nın 1912'de yıkılmasına kadar Çin hükümdarlarının unvanıydı. İmparator, aynı zamanda "Cennetin Oğlu" olarak kabul edilmekteydi. Uygulamada, çoğunlukla olsa da Çin'de her imparator yüksek güç sahibi değildi.

<span class="mw-page-title-main">Xianfeng</span>

İmparator Xianfeng veya asıl adıyla Yizhu (奕詝), Çin'in Qing Hanedanı'nın dokuzuncu imparatorudur. Saltanatı 1850'den 1861 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Aisin Gioro, Çin'in Mançu Çing Hanedanı'nın imparatorluk hanedanıdır. Aisin Gioro, Çin'i 1644'ten 1912'de cumhuriyetin ilan edildiği Xinhai Devrimi'ne kadar yönetti. Aisin kelimesi, Mançu dilinde altın anlamına gelir ve Gioro ise Aisin Gioro'nun Heilongjiang eyaletinde bulunan atayurdudur. Mançu geleneğinde, aidiyet öncelikle aile veya boy adı ve daha sonra bireysel ailelere aittir.

<span class="mw-page-title-main">Hong Kong üzerindeki egemenliğin devri</span> 1 Temmuz 1997de Hong Kongun Birleşik Krallıktan Çine devredilmesi

Hong Kong üzerindeki egemenlik, 30 Haziran 1997 tarihinde Birleşik Krallık'tan Çin'e devredildi. Bu olay, Hong Kong'daki Britanya yönetiminin sonunu işaretlemesinin yanı sıra yaygın olarak Britanya İmparatorluğu'nun sonu olarak sayılır.

Kendini Güçlendirme Hareketi,, 1861-1895 yılları arasında Çing Hanedanı'nın son dönemlerinde Afyon Savaşları'nda alınan yenilgilerin ardından başlatılan kurumsal reformlar dönemiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ci'an</span>

İmparatoriçe Ci'an veya İmparatoriçe Xiaozhenxian, İmparator Xianfeng'in eşi olan Çing Hanedanı imparatoriçesi. 1852'den kocasının 1861'deki ölümüne kadar imparatoriçe eşiydi ve ardından Dul İmparatoriçe Ci'an olarak onurlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Pekin Sözleşmesi</span>

Pekin Sözleşmesi veya Birinci Pekin Sözleşmesi, 1860 yılında Çing Hanedanı ile Büyük Britanya, Fransa ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan üç farklı antlaşmadan oluşan bir sözleşmedir. Sözleşme, Çin'de eşitsiz anlaşmalar arasında kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Tientsin Antlaşması</span>

Tientsin Antlaşması, Haziran 1858 tarihinde Çing Hanedanı ile Büyük Britanya, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan bir antlaşmadır. Antlaşma, 1856'da başlayan İkinci Afyon Savaşı'nın ilk aşamasını sona erdirmiş olup Çinliler tarafından eşitsiz anlaşmalar olarak kabul edilen bu anlaşmalar, Çin limanlarını dış ticarete açtı, başkent Pekin'de yabancı elçiliklere izin verdi, Hristiyan misyonerlik faaliyetlerine izin verdi ve afyon ithalatını etkin bir şekilde yasallaştırdı.

<span class="mw-page-title-main">Wanrong</span> Son Qing İmparatoru Puyinin eşi ve Mançurya Devleti İmparatoriçesi

Wanrong, Gobulo klanının Xuantong İmparatoriçesi olarak da bilinir, Çin'in son İmparatoru Puyi'nin eşidir. 1922'den 1924'te monarşinin kaldırılmasına kadar Çing Hanedanı İmparatoriçesi unvanına sahipti. Aynı zamanda 1934'ten 1945'te monarşinin kaldırılmasına kadar Japon kukla devleti Mançukuo'nun İmparatoriçesiydi. Ölümünden sonra İmparatoriçe Xiaokemin unvanıyla onurlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Güney Ming</span> Nankin rejimi, toprakla geçinmek zorunda kalan ve kırsalı yağmalayan askerlerine ödeme yapacak ve tedarik edecek kaynaklardan yoksundu. Askerlerin davranışları o kadar kötü nam salmıştı ki, bu durumdaki şehirler tarafından girişleri redded

Güney Ming veya resmî adıyla Büyük Ming, Çin'de bir imparatorluk hanedanı ve 1644 Jiashen Olayı'ndan sonra ortaya çıkan Ming Hanedanı'nın bir dizi eski devletinden biriydi. Li Zicheng liderliğindeki Shun kuvvetleri Pekin'i ele geçirdi ve İmparator Chongzhen intihar etti. Ming generali Wu Sangui daha sonra Çin Seddi'nin doğu kesimindeki Shanhai Geçidi'nin kapılarını Shun güçlerini yok etmek için kullanma umuduyla Çing sancaklarına açtı. Ming müdavimleri Nankin'e kaçtılar ve burada Zhu Yousong'u İmparator Hongguang olarak tahta geçirdiler ve Güney Ming'in başlangıcını işaret ettiler. Nankin rejimi, Çing kuvvetlerinin Nankin'i ele geçirdiği ve o zamana kadar Zhu'nun idam edildiği 1645'e kadar sürdü. Daha sonraki figürler, çeşitli güney Çin şehirlerinde hanedanlıklarını ilan etse de Çing onları taklitçi olarak gördü.

<span class="mw-page-title-main">Wu Sangui</span>

Wu Sangui, Çin'de Ming Hanedanı subayı ve kısa süreli Zhou Hanedanı'nın ilk ve tek imparatorudur. Saltanatı, Mart-Ekim 1678 tarihleri arasında ölümüne kadar sürmüştür. Çin'de Ming Hanedanı'nın çöküşüne ve Çing Hanedanı'nın kuruluşunda kilit rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Shun Hanedanı</span>

Shun Hanedanı veya resmî adıyla Büyük Shun, Çin'de Ming-Çing geçişi sırasında var olan kısa ömürlü bir imparatorluk hanedanıydı. Hanedan, büyük bir köylü isyanının lideri olan Li Zicheng tarafından, kameri yılın ilk günü olan 8 Şubat 1644'te Şian'da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ming-Çing geçişi</span>

Ming-Çing geçişi veya Mançuların Çin'i fethi, 17. yüzyılda Çin'de Mançurya'daki Mançu Aisin Gioro boyu tarafından kurulan Çing Hanedanı ile diğer bölgesel veya geçici güçlerle müttefik olan güney Ming Hanedanı arasında meydana gelen çatışmalardır.