İçeriğe atla

Yirmi Dört Tarih

Yirmi Dört Tarih (Çince: 二十四史; pinyin: Èrshísì shǐ), MÖ 3000'den 17. yüzyılda Ming Hanedanı'na kadar uzanan bir dönemi kapsayan Çin resmi tarih kitaplarıdır. İlk olarak Han Hanedanı yetkilisi Sima Qian tarafından oluşturulmuş olup daha sonra Tang Hanedanı'ndan başlayarak her hanedan resmi kayıtları kullanarak selefinin tarihini yazmak için resmi bir büro kurmuştur. Tüm seri Qing Hanedanı döneminde sabitlenmiş ve düzenlenmiş olarak 3213 cilt ve yaklaşık 40 milyon kelime içerir ve Çin tarihinin ve kültürünün en önemli kaynaklarından biri olarak kabul edilir.[1]

Yirmi Dört Tarih kitapları

  • Erken Dört Tarihyazması (前四史)
  • Song Kitabı (宋書, Sòng Shū) — Güney Hanedanları, Shen Yue 沈約 tarafından MS 488'de toplanmıştır
  • Qi Kitabı (齊書, Qí Shū) — Güney Hanedanları, Xiao Zixian 蕭子顯 tarafından MS 537'de toplanmıştır
  • Wei Kitabı (魏書, Wèi Shū) — Kuzey Hanedanları, Wei Shou 魏收 tarafından MS 554'te toplanmıştır
  • Tang Hanedanı'nın Sekiz Tarihyazması (唐初八史)
    • Liang Kitabı (梁書, Liáng Shū) — Güney Hanedanları, Yao Silian 姚思廉 tarafından MS 636'da toplanmıştır
    • Chen Kitabı (陳書, Chén Shū) — Güney Hanedanları, Yao Silian tarafından MS 636'da toplanmıştır
    • Kuzey Qi Kitabı (北齊書, Běi Qí Shū) — Kuzey Hanedanları, compiled by Li Baiyao 李百藥 tarafından MS 636'da toplanmıştır
    • Zhou Kitabı (周書, Zhōu Shū) — Kuzey Hanedanları, compiled under Linghu Defen 令狐德棻 tarafından MS 636'da toplanmıştır
    • Sui Kitabı (隋書, Suí Shū), Wei Zheng 魏徵 tarafından MS 636'da toplanmıştır
    • Jin Kitabı (晉書, Jìn Shū), Fang Xuanling 房玄齡 tarafından MS 648'de toplanmıştır
    • Güney Hanedanları Tarihi (南史, Nán Shǐ), Li Yanshou 李延壽 tarafından MS 659'da toplanmıştır
    • Kuzey Hanedanları Tarihi (北史, Běi Shǐ), Li Yanshou tarafından MS 659'da toplanmıştır
  • Tang Eski Kitabı (唐書, Táng Shū), Liu Xu 劉昫 tarafından MS 945'te toplanmıştır
  • Beş Hanedanın Eski Tarihi (五代史, Wǔdài Shǐ), Xue Juzheng 薛居正 tarafından MS 974'te toplanmıştır
  • Beş Hanedanın Yeni Tarihi (新五代史, Xīn Wǔdài Shǐ), Ouyang Xiu 歐陽脩 tarafından 1053'te toplanmıştır
  • Tang Yeni Kitabı (新唐書, Xīn Táng Shū), Ouyang Xiu tarafından 1060'ta toplanmıştır
  • Yuan Hanedanı'nın Üç Tarihyazması (元末三史)
    • Liao Tarihi (遼史, Liáo Shǐ), Toqto'a 脫脫 tarafından 1343'te toplanmıştır[3]
    • Jin Tarihi (金史, Jīn Shǐ), Toqto'a tarafından 1345'te toplanmıştır
    • Song Tarihi (宋史, Sòng Shǐ), Toqto'a tarafından 1345'te toplanmıştır
  • Yuan Tarihi (元史, Yuán Shǐ), Song Lian 宋濂 tarafından 1370'te toplanmıştır
  • Ming Tarihi (明史, Míng Shǐ), Zhang Tingyu 張廷玉 tarafından 1739'da toplanmıştır

Kaynakça

  1. ^ Ch 49, "Standard Histories," in Endymion Wilkinson. Chinese History: A New Manual. (Cambridge, MA: Harvard University Asia Center, Harvard-Yenching Institute Monograph Series, 2012). ISBN 9780674067158. Also see "Standard Histories" 9 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. link to the Googlebook of the 2000 edition of Wilkinson.
  2. ^ Hill, John E. (2009) Through the Jade Gate to Rome: A Study of the Silk Routes during the Later Han Dynasty, 1st to 2nd Centuries CE. BookSurge, Charleston, South Carolina. ISBN 978-1-4392-2134-1.
  3. ^ Xu Elina-Qian, p.23

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hou Tang (5 Hanedan)</span> Sha-to Türk Devleti

Hou Tang, Çin’de Beş Hanedan On Krallık döneminde Batı Göktürk'ün İşbara Kağan 'nun sülalesinden Şatuolar dan olup Tang Hanedanı'nın son döneminde meydana gelen Huang Chao (Çince:黄巢)'nın isyanını Ya Jun adlı seçkin atlılar ile bastırıp ün ve güç kazanan Li Keyong 'un oğlu Li Cunxu tarafından kurulmuş bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Şatuo</span> Batı Göktürk Kağanlığı’nın İşbara Kağanının sülalesinden bir kol

Şatuo veya Şatuo Türkleri dokuzuncu yüzyılın sonlarından onuncu yüzyıla kadar Kuzey Çin siyasetini büyük ölçüde etkileyen bir Türk kabilesiydi. Beş Hanedan ve On Krallık döneminde beş hanedandan üçü, Hou Tang, Hou Jin ve Hou Han'ı ve on krallıktan biri olan Kuzey Han'ı kurdukları belirtiliyor. Şatuo Türklerinin kurduğu kısa ömürlü krallıklar daha sonra Song hanedanı tarafından fethedildi ve yoğun Çinli nüfusu nedeniyle tamamen asimile oldular.

<span class="mw-page-title-main">Beş Hanedan On Krallık</span>

Beş Hanedan On Krallık dönemi,, Çin tarihinde 907'de Zhu Quanzhong Tang Hanedanı 'ı yıkıp Hou Ling 'ı kurmasıyla başlayarak Hou Zhou hanedanının Dinqianduo dianjian (殿前都點檢 diàn qián dōu diǎn jiǎn: Hassa ordusu müfettişi) olan Zhao Kuangyin 'in Song Hanedanı ’ı kurup Çin'i birleştirmesiyle bitten dönemi.

<span class="mw-page-title-main">Güney-Kuzey Hanedanları</span>

Güney-Kuzey Hanedanları dönemi, Çin tarihinde 420'de Çin'in güneyinde Liu Song hanedanının Doğu Jin Hanedanı 'nın yerini almasıyla başlayarak 589'de Siyenpilerin (Sien-pi) Puliuru boyuna mensup olan Yang Jian 'nın Sui'yi kurmasına kadarki bir dönem. Güney ve kuzey kesimlerinde ayrı hanedanların bulunduğu için bu ad verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Taizu (Song)</span>

İmparator Taizu veya asıl adıyla Zhao Kuangyin (趙匡胤), Çin'in Song Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 960'tan 976 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Song Kitabı</span>

Song Kitabı, Çin'in Güney hanedanlarından Liu Song Hanedanlığı'nın tarihi bir metnidir. MS 420'den 479'a kadar olan tarihi kapsar ve geleneksel bir tarihsel kayıt koleksiyonu olan Yirmi Dört Tarih'ten biridir. Güney Qi Hanedanı'ndan (479-502) Shen Yue tarafından MS 492-493'te yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Wei Zheng</span>

Wei Zheng veya onursal adıyla Xuancheng, Tang Hanedanı döneminde yaşamış bir Çinli tarihçi ve devlet adamı. İmparator Taizong'un saltanatı sırasında yaklaşık 13 yıl boyunca Tang Hanedanı'nın şansölyesi olarak görev yaptı. Ayrıca MS 636'da yazılan Sui Hanedanı'nın resmi tarihi olan Sui Kitabı eserinin baş yazarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Altı Hanedan</span>

Altı Hanedan, MS 3. yüzyılın başlarından MS 6. yüzyılın sonlarına kadar var olan, Han yönetimindeki altı Çin hanedanı için ortak bir terimdir. Altı Hanedan dönemi, Batı Jin Hanedanı çöküşünden sonra kuzey Çin'de kaotik bir savaş dönemi olan 16 Krallık dönemiyle örtüşmekteydi. "Wei, Jin, Güney-Kuzey Hanedanları" (魏晉南北朝) terimi, Çinli tarihçiler tarafından Altı Hanedanın tarihsel dönemine atıfta bulunulurken de kullanılır, ancak her iki terim de aynı hanedanlara atıfta bulunmaz.

<i>Kuzey Hanedanları Tarihi</i>

Kuzey Hanedanları Tarihi, Yirmi Dört Tarih kanonundaki resmi Çin tarihî eserlerinden biridir. Metin, 100 cilt içerir ve MS 386'dan 618'e kadar olan dönemde Kuzey Wei, Batı Wei, Doğu Wei, Kuzey Zhou, Kuzey Qi ve Sui hanedanlarının tarihlerini kapsar. Güney Hanedanları Tarihi gibi, Li Dashi tarafından başlatıldı ve Wei Kitabı ve Zhou Kitabı metinlerinden derlendi. Ölümünün ardından, oğlu Li Yanshou, kitap üzerindeki çalışmayı MS 643 ile 659 yılları arasında tamamladı. Geri kalan Yirmi Dört Tarih eserlerinin çoğunun aksine, bu eser devlet tarafından görevlendirilmemiştir.

Beş Hanedanın Eski Tarihi, Kuzey Çin'in çoğunu kontrol eden Beş Hanedan dönemine odaklanan resmi bir tarih metniydi. Aynı zamanda, dönem boyunca diğer güney devletlerinin bazı tarihlerini de içermektedir. MS 960 yılında kurulan Song Hanedanı'nın ilk yirmi yılında hanedanın resmi bilgini Xue Juzheng tarafından derlenmiştir. Çin tarihi boyunca tanınan Yirmi Dört Tarih kaydından biridir.

Sui Kitabı, Çin'in Sui Hanedanı'nın resmî tarih kitabıdır. Wei Zheng önderliğinde Yan Shigu, Kong Yingda ve Zhangsun Wuji tarafından yazılmış olup İmparatorluk Çin'in resmi Yirmi Dört Tarih'inin arasında yer almaktadır.

<i>Tang Yeni Kitabı</i>

Tang Yeni Kitabı, Çin'in Tang Hanedanı'nın resmî tarih kitabıdır. Ouyang Xiu ve Song Qi tarafından yönetilen Song hanedanından bir bilginler ekibi tarafından derlenmiş olup İmparatorluk Çin'in resmi Yirmi Dört Tarih'inin arasında yer almaktadır. 10 cilt ve 225 bölümden oluşmaktadır.

Cao Fang 232-274, nezaket adı Lanqing, Üç Krallık Döneminde Cao Wei Hanedanı'nın üçüncü imparatoruydu. Wei'nin ikinci hükümdarı Cao Rui’nin evlatlık oğluydu. Cao Fang, naip Sima Shi tarafından tahttan indirilmeden önce 239'dan 254'e kadar nominal bir imparator olarak hüküm sürdü ve ardından "Qi Prensi" olarak tanındı. 265 yılında Wei'nin düşüşünden sonra, Cao Fang'a Jin hanedanının İmparatoru Wu "Shaoling Dükü" unvanı verildi. 274'te öldüğünde, ölümünden sonra kendisine "Li" adı verildi, bu yüzden ölümünden sonra tam unvanı "Shaoling Dükü Li" oldu.

<span class="mw-page-title-main">Sima Zhao</span>

Sima Zhao, Çin'in Üç İmparatorluk döneminde yaşamış siyasetçi, general ve Wei Hanedanı naibi.

<span class="mw-page-title-main">Li Cunxu</span>

Li Cunxu, Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde Hou Tang'ın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 923'ten MS 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Shengzong veya asıl adıyla Wenshunu (文殊奴), Çin'in Liao Hanedanı'nın altıncı imparatorudur. Saltanatı MS 982'den 1031 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Xianbei eyaleti</span>

Birinci siyenpi dönemi veya Siyenpi imparatorluğu veya Xianbei konfederasyonu, günümüz Moğolistan'ında, İç Moğolistan'da, kuzey Sincan'da Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Kuzeydoğu Çin'de, Gansu'da, Buryatia'da, Zabaykalsky Krai'de, Irkutsk Oblast'ta, Tuva'da, Altay Cumhuriyeti'nde ve doğu Kazakistan'da ms 93'ten 234'e kadar var olan göçebe bir imparatorluktu. Etnik yapısı konusunda Moğol tezi, Tunguz tezi, Moğol ve Türk boylardan oluşan bir konfederasyon olduğuna dair tez de vardır. Wilhelm Barthold Siyenpilerin Şüphesiz Türk Kökenli bir kavim olduğunu belirtmiştir.

Fanyang'ın Lu klanı (范陽盧氏) Doğu Han hanedanlığının sonlarından Song hanedanlığının başlarına kadar etkin olan bir Çin siyasi klanıydı. Zhou hanedanlığı altında bir dükalık devleti olan Qi'deki soylu bir klandan geliyorlardı. Aile adları Lu 盧, Qi'nin yönetici Jiang ailesi tarafından kendilerine verilen tımarın adından türetilmiştir. M.Ö. 386 yılında Tian ailesinden Dük Tai'nin Qi yönetimini Jiang ailesinden almasının ardından Jiang (姜) ailesiyle akraba olan Lu ailesi, kalıtsal tımarlarını ve mülklerini kaybederek diasporada yaşayan bir aile haline geldi. Lu ailesi daha sonra bugünkü Pekin, Tianjin ve Baoding'i kapsayan Fanyang Kumandanlığı'na yerleşmiştir.

Jingzhao Du klanı, Jingzhao bölgesi merkezli önde gelen bir Çin klanıydı. Kökenleri Batı Han hanedanlığına kadar uzanan bu klan, Tang hanedanlığının sonuna kadar Çin siyasetinde ve toplumunda önemini korumuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.