İçeriğe atla

Yi (dinozor)

Yi
Yaşadığı dönem aralığı: 159 myö
Üst jura 
PreЄ
J
Y. qi'nin kopya fosili
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Klad:Avialae (?)
Familya:Scansoriopterygidae
Cins:Yi
Xu vd., 2015[1]
Tür: Y. qi
İkili adlandırma
Yi qi
Xu vd., 2015

Yi, Çin'in Geç Jura devrinden bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Cinse dahil tek tür olan Yi qi (Mandarin telaffuzu: ̂ tɕʰi ̌; Çince: 奇), yaklaşık 159 milyon yıl önce Çin'in Hebei kentindeki Orta veya Geç Jura Tiaojishan Formasyonu'nda bulunan yetişkin bir bireyin tek bir fosil örneğinden bilinmektedir. Bu küçük, büyük olasılıkla ağaçlarda yaşayan (ağaçsıl) bir dinozordu. Diğer scansoriopterygidler gibi, Yi'nin de deriden yapılmış zarsı bir kayma düzlemini desteklemeye yardımcı olduğu anlaşılan olağandışı, uzun bir üçüncü parmağa sahipti. Yi qi'nin düzlemi de bileğe bağlı uzun, kemikli bir payanda tarafından destekleniyordu. Bu değiştirilmiş bilek kemiği ve zar tabanlı düzlem, bilinen tüm dinozorlar arasında benzersizdir ve görünüşte yarasalarınkine benzer kanatlarla sonuçlanmış olabilir.

Bilinen buluntuları gösteren iskelet diyagramı

Açıklama

Bir insan ile karşılaştırıldığında tip örneğinin boyutu

Yi qi, şu anda Shandong Tianyu Doğa Müzesi koleksiyonlarında bulunan tek bir kısmi iskeletten (holotip örneği STM 31-2) bilinmektedir. Fosil sıkıştırılmıştır ve bir taş levha ve bir karşı levha üzerinde görülmektedir. Kafatası, alt çeneler, boyun ve uzuv kemikleri dahil olmak üzere büyük ölçüde eklemlidir, ancak omurga, pelvis ve kuyruğun çoğundan yoksundur. Yi 380 gram (0,84 lb) ağırlığında olduğu tahmin edilen nispeten küçük bir dinozordu.[2]

Yaşam restorasyonu

Sınıflandırma

Yi, bir grup maniraptoran theropod olan Scansoriopterygidae'ye yerleştirildi. Kladistik bir analiz, bilinen diğer scansoriopterygids, Epidendrosaurus ve Epidexipteryx ile olan kesin ilişkilerini çözemedi. Analizde Scansoriopterygidae, Paraves'in (ayrıca Avialae'de de sınıflandırıldı) bazal kanadı oldu.[2]

Emily Willoughby tarafından hayat restorasyonu

Kaynakça

  1. ^ Xu, Xing; Zheng, Xiaoting; Sullivan, Corwin; Wang, Xiaoli; Xing, Lida; Wang, Yan; Zhang, Xiaomei; O’Connor, Jingmai K.; Zhang, Fucheng; Pan, Yanhong (2015-04-29). "A bizarre Jurassic maniraptoran theropod with preserved evidence of membranous wings". Nature. 521 (7550): 70–73. doi:10.1038/nature14423. ISSN 0028-0836. 
  2. ^ a b Xu (7 Mayıs 2015). "A bizarre Jurassic maniraptoran theropod with preserved evidence of membranous wings". Nature. 521 (7550): 70-73. doi:10.1038/nature14423. PMID 25924069. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Archaeopteryx</i> kuş benzeri dinozor cinsi

Archaeopteryx, kuşumsu bir teropod dinozor, uçamayan tüylü dinozorlar ve çağdaş kuşlar arası geçişi simgeleyen en ünlü avialan cinsi. Cins, uzun süre geleneksel olarak kuşlar sınıfında (Aves) sınıflandırıldı; ancak daha güncel çalışmalarda, Avialae kladındaki en ilkel üyelerden biri –ya da deinonychosaur– olarak kabul edilir. 19. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başı arası dönemde Archaeopteryx, paleontologlar ve popüler kitaplarca bilinen en eski kuş olarak kabul görmekteydi. İlerleyen süreçte Anchiornis, Xiaotingia ve Aurornis gibi daha yaşlı potansiyel avialanlar tanımlandı.

<i>Eosinopteryx</i> kuş benzeri tüylü teropod

Eosinopteryx, Çin'in geç Jura döneminde bilinen, soyu tükenmiş bir theropod dinozor cinsidir. Tek bir tür içerir: Eosinopteryx brevipenna.

<i>Gigantoraptor</i> maniraptoran dinozor cinsi

Gigantoraptor, Geç Kretase döneminde (Senoniyen) Moğolistan'da yaşamış, dev bir Oviraptorosaurian teropod dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptora</span> dinozor kladı

Maniraptora, kuşlara Ornithomimus velox'tan daha yakın akraba olan kuş olmayan dinozorları ve kuşları içeren bir coelurosaurian dinozor grubudur. Avialae, Deinonychosauria, Oviraptorosauria ve Therizinosauria ana alt gruplarını içerir. Ornitholestes ve Alvarezsauroidea da sıklıkla klada dahil edilir. Bir sonraki en yakın kardeş grup olan Ornithomimosauria ve Maniraptora, Maniraptoriformes grubunu oluşturur. Maniraptoranların ilk fosil kayıtları Jura Dönemi'nde ortaya çıkmış olup günümüzde yaşayan kuşlar olarak hayatta kaldıkları kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Avialae</span> tüm modern kuşları içeren dinozor kladı

Avialae, yaşayan tek dinozorlar olan mevcut kuşları (Aves) ve yakın akrabalarını içeren bir kladdır. Genellikle tüm teropod dinozorların çağdaş kuşlarla deinonychosaurlardan daha yakın akraba olanlarını sınıflandırmada kullanılır. Aves sınıfından olmayan Avialae üyelerine de sıklıkla kuş denir.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannosauroidea</span> teropod dinozor kladı

Tyrannosauroidea veya tiranozorlar, Tyrannosauridae familyasını ve daha bazal akrabalarını içeren, teropod dinozor üst familyasıdır. Tyrannosauroidler, Jura döneminden itibaren Lavrasya süper kıtasında yaşadı. Kretase döneminin sonunda tyrannosauroidler, Kuzey Yarımküre'de devasa Tyrannosaurus ile bilinen baskın büyük yırtıcılardı. Fosil buluntuları; Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Avustralya kıtalarında bulundu.

<i>Guanlong</i> erken tyrannosauroid

Guanlong (冠龍), Geç Jura döneminde Çin'de yaşamış soyu tükenmiş bir tyrannosauroid cinsidir. İlk olarak 2006 yılında Xu Xing ve meslektaşları, cinsi Tyrannosaurus ile ilişkili yeni bir takson olarak tanımladı. Adı, Çincede "taç ejderhası" anlamına gelen kelimeden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Proceratosauridae</span> teropod dinozor familyası

Proceratosauridae, Orta Jura'dan Erken Kretase'ye kadar varlığını sürdürmüş bir tiranozor familyasıdır.

<i>Epidexipteryx</i> tüylü teropod

Epidexipteryx, Pekin'deki Omurgalı Paleontolojisi ve Paleoantropoloji Enstitüsü koleksiyonundaki bir fosil örneğinden bilinen küçük paravian dinozorların bir cinsidir. Epidexipteryx, fosil kayıtlarında bilinen en eski süs tüyü örneğini temsil eder.

<i>Ambopteryx</i> maniraptoran teropod

Ambopteryx, Çin'in Geç Jura döneminin Oxfordiyen aşamasına ait bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Hem tüyleri hem de yarasa benzeri zarımsı kanatları olan ikinci dinozordur. Bu türde keşfedilen ilk dinozor olan Yi qi, 2015 yılında tanımlanmıştır ve Ambopteryx'in kardeş taksonudur. Holotip örneğinin bir alt yetişkin veya yetişkin olduğu düşünülmektedir. Numunenin vücut uzunluğu 32 santimetre ve ağırlığı 306 gram olduğu tahmin edilmektedir. Cins yalnızca bir tür içerir: Ambopteryx longibrachium.

<i>Dilong</i> küçük bir erken Kretase tiranozoru

Dilong, Doğu Asya'nın alt Kretase döneminden kalma bir teropod dinozor cinsidir. 2004 yılındaki ilk bilimsel tanımlamanın yapıldığı sırada, yalnızca D. paradoxus türünün ait olduğu bu cins, bugüne kadar bulunan en eski tyrannosauroidlerden biriydi.

<i>Zuolong</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Zuolong, Geç Jura döneminde Çin'in Sincan Özerk Bölgesi Wucaiwan'da yaşamış bir coelurosaur dinozor cinsidir. Cinse atanmış tek tür olan Zulong sallei'nin holotipi Shishugou Formasyonu, Sincan, Çin'de bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Therizinosauria</span> coelurosaurian dinozor kladı

Terizinozorlar veya Therizinosauria, Kretase döneminde Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, üyelerinin ellerinde uzun, tırpan benzeri pençeler bulunan maniraptoran dinozor grubu.

<i>Alxasaurus</i>

Alxasaurus, İç Moğolistan'ın Erken Kretase Bayin-Gobi Formasyonu'ndan gelen therizinosauroid theropod dinozorlarının bir cinsidir. Therizinosauroidea'nın bilinen en eski üyelerinden biridir, ancak daha sonraki therizinosauroidlerin uzun boyun, kısa kuyruk ve nispeten büyük pençeleri dahil olmak üzere vücut şekline zaten sahiptiler. Bu grubun diğer üyeleri gibi, bitki materyalini işlemek için büyük bir bağırsağa sahip iki ayaklı bir otoburdu. Farklı boyutlarda birkaç örnek bilinmektedir.

<i>Anchiornithidae</i> kuşlarla ilişkili dinozor familyası

Anchiornithidae, Avialae soyundaki kuşların en bazal familyası olabilecek bir eumaniraptoran familyasıdır. Anchiornithidler, maniraptoran ağacında çeşitli konumlarda sınıflandırılmıştır, bazı bilim adamları onları ayrı bir aile, Troodontidae'nin bir bazal alt familyası, veya Archaeopterygidae familyasının üyeleri olarak avialae veya Paraves içinde evrimsel bir grup dinozor topluluğu olarak sınıflandırır.

<i>Anchiornis</i> jura döneminde yaşamış kuş benzeri dinozor cinsi

Anchiornis, Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.

<span class="mw-page-title-main">Scansoriopterygidae</span> maniraptoran dinozor familyası

Scansoriopterygidae tırmanan ve süzülen maniraptoran dinozorlarından oluşan soyu tükenmiş bir familyadır. Scansoriopterygidler, Liaoning ve Hebei, Çin'deki Tiaojishan Formasyonu fosil yataklarında ortaya çıkarılan dört türü temsil eden iyi korunmuş beş fosilden bilinmektedir.

Yuxisaurus Erken Jura döneminde yaklaşık 192-174 milyon yıl önce bugün Çin'e denk düşen yerde yaşayan ilkin bir Thyreophoran cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Xiaotingia</span>

Xiaotingia, Çin'in batısındaki Liaoning'in Orta Jurassic veya erken Geç Jurassic yataklarından anchiornithid theropod dinozorunun bir cinsidir ve Xiaotingia zhengi adlı tek bir tür içerir.

Fujianvenator, Çin'in Fujian Eyaletinin Geç Jura yaşlı Nanyuan Formasyonu'nda bulunan soyu tükenmiş bir anchiornithid avialan cinsidir. Bu cins, bir ölçüde eklemli iskeletinden bilinen tek bir tür olan F. prodigiosus'u içerir. Olasılıkla karasal veya sucul bir yaşam biçimine sahip olduğu öne sürülüyor.