İçeriğe atla

Yişuv

Rişon LeTsiyon'daki Yişuvlar, 1882

Yişuv (İbraniceישוב‎, lit. "yerleşik"), HaYişuv (הישוב‎) veya HaYişuv Haİvri (הישוב העברי‎, lit. "İbrani Yişuv"), Kutsal Topraklar'ın yerel sakini olan Yahudilerdir. 1800'lerden 1948'deki İsrail Devleti'nin kuruluşuna kadar farklı bölgelerden Osmanlı hâkimiyetindeki İsrail Diyarı'na göçmüş ve çoğunlukla Aşkenaz, Sefarad ve Mizrahilerden oluşmuş sosyolojik Yahudi topluluğuna Yeni Yişuv; kökü daha eskilere dayananlara ise Eski Yişuv denir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Menahem Begin</span> 6. İsrail başbakanı

Menahem Begin (İbranice: מְנַחֵם בֵּגִין‎, lit. "

<span class="mw-page-title-main">Davud Yıldızı</span> sembol

Davud'un Yıldızı veya Davud'un Kalkanı, Yahudi milletinin MÖ 1000'lerden beri millî sembolüdür. İsmini Antik İsrail'in kralı Davud'dan alan yıldız, Orta Çağ'dan beri Yahudi Yıldızı olarak bilinmiş ve daha eski bir sembol olan Menora ile birlikte adı Yahudilikle beraber anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Irgun</span>

Irgun, 1931-1948 arasında Filistin Mandası'nda faaliyet gösteren siyonist bir milis örgütüdür. Eski ve büyük Yahudi paramiliter örgüt Haganah'ın bir koluydu. Grup Haganah'tan ayrıldıktan sonra Haganah Bet veya alternatif olarak haHaganah haLeumit ya da Hama'amad olarak tanınmaya başlandı. Irgun üyeleri, 1948 Arap-İsrail savaşının başlangıcında İsrail Silahlı Kuvvetleri'ne dahil edildi. Irgun ayrıca İbranice harflerin bir kısaltması veya IZL kısaltması Etzel olarak da bilinmektedir.

Yeni İsrail şekeli (İbranice: שֶׁקֶל חָדָשׁ‎, lit. "

<i>Haaretz</i> İsrailli günlük gazete

Haaretz veya tam ismiyle Hadashot Ha'aretz (חַדְשׁוֹת הָאָרֶץ‎, romanize: Ḥadshot Ha'aretz, lit. "vatan haberleri"), İsrail'in en eski günlük gazetesi olan gazetedir. 1919'da kurulan gazete, Berliner formatında İbranice ve İngilizce olarak yayım yapmaktadır. İnternet'te de her iki dilde yayını vardır. Kuzey Amerika'da ise haftalık olarak çıkarılmaktadır.

Pidyon haben, ilk doğan erkek çocuğu Kudüs Tapınağı'ndaki görevlerinden azat etmek için çocuğu bir Kohen'den "kurtarmak" adına yapılan bir ayindir. Bugün Kudüs Tapınağı olmamasına rağmen bu ayin Tutucu ve Ortodoks Yahudiler tarafından hala icra edilir.

Yahudi Fasçası eskiden Fas'ta yaşamış Yahudiler'in konuştuğu bir Arapça şeklidir. Fas'ta bu dili konuşabilenler sadece yaşlılardır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Gürcü Yahudileri Kafkasya'daki Gürcistan ulusundan olan Yahudiler'e denir. Gürcistan'in en eski cemaatlerinden olan Yahudiler tarihlerini Babil Sürgünü'ne kadar dayandırmaktadır.

Judeo-Paganizm Yahudiler için dünya elementlerine bağlı bir din yaratma amaçlı başlatılan bir akımdır. Yahudilik, Neopaganizm ve Kabbala ilkelerinin karışımıyla oluşturulmuştur. Yahudi Paganistler Yahudiliğin kökenini ve eski çağlardaki komşularının inançlarını araştırırlar. Fikir alışverişinde bulunma amaçlı toplanırlar. Bu felsefenin merkezini İbrani tanrıçalar, Lilith, Panteizm gibi konular oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Yemen İbranicesi</span> Yemen Yahudileri tarafından Tora ve ayinlerde kullanılan İbranice

Yemen İbranicesi geleneksel olarak Yemen Yahudileri tarafından Tora ve ayinlerde kullanılan İbranicenin telaffuz sistemidir. Yahudiler'e karşı saldırılara dönüşen İsrail karşıtı ayaklanmalar yüzünden bölgeden kaçan Yemen Yahudileri dillerini İsrail'e taşımış oldu.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs İbrani Üniversitesi</span> Kudüste üniversite

Kudüs İbrani Üniversitesi veya Yeruşalim İbrani Üniversitesi, İsrail'in Kudüs şehrinde bulunan ilk ve en eski üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

Filistin Yahudileri, tarihin herhangi bir anında Filistin'de yaşamış Yahudilere denir. İsrail devleti kurulmadan önce Filistin Yahudilerine "Yahudi cemaati" anlamına gelen Yişuv denmekteydi. 1881'de Yahudilerin Filistin'e olan göçleri başlamadan önce bölgede yaşayan Yahudilere "Eski Yişuv", 1881'den sonra göç edenlere "Yeni Yişuv" denmeye başlandı. Modern İsrail devleti 1948'de kurulduktan sonra, Filistinli Yahudiler İsrail vatandaşı olduğundan, "Filistinli Yahudi" terimi kullanılmamaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Eski Şehir (Kudüs)</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Eski Şehir, modern Kudüs şehri içerisinde 0.9 kilometrelik surlarla çevrili bir alandır. 1860'ta Yahudi mahallesi Mishkenot Sha'ananim kurulana kadar kentin tamamını kaplayan alandır. Eski şehir Müslümanlar için Kubbetü's-Sahre ve Mescid-i Aksa, Yahudiler için Tapınak Tepesi ve Ağlama Duvarı ve Hristiyanlar için Kutsal Kabir Kilisesi gibi çeşitli dinlere ait kutsal mekanlara ev sahipliği yapmaktadır. 1981'de UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kermil Dağı</span>

Kermil Dağı (İbranice הַר הַכַּרְמֶל, Har HaKarmel ISO 259-3 Har ha Karmell ; Arapça: الكرمل, Al-Kermil, ya da Arapça: جبل مار إلياس, Cebel Mar Elyas, İsrail'in kuzeyinde Akdeniz'den güneydoğuya doğru uzanan kıyı şeridinde bir sıradağdır. Bu dağ silsilesi bir UNESCO biyosfer rezervidir. Üzerinde ve civarında, kuzey yamaçta bulunan ve İsrail'in üçüncü büyük şehri olan Hayfa başta olmak üzere pek çok kasaba ve köy mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Ulusal Kütüphanesi</span> İsraildeki millî kütüphane

İsrail Ulusal Kütüphanesi veya eski ismiyle Yahudi Ulusal ve Üniversite Kütüphanesi, Yahudi kültürel mirasını toplamayı ve korumayı amaçlıyan bir İsrail kütüphanesidir. Kütüphane 5 milyondan fazla kitaba sahiptir ve İbrani Üniversitesi'nin Givat Ram kampüsünde bulunmaktadır. Milli Kütüphane, dünyanın en büyük koleksiyonlarına sahiptir ve birçok nadir, benzersiz el yazması, kitap ve eserin bir deposudur.

<span class="mw-page-title-main">İsrail-Kuzey Makedonya ilişkileri</span>

İsrail-Kuzey Makedonya ilişkileri, İsrail ve Kuzey Makedonya arasındaki ikili siyasi ilişkileri ifade eder. Kuzey Makedonya'nın Tel Aviv'de büyükelçiliği vardır. İsrail'in yerleşik bir büyükelçisi yok.

<span class="mw-page-title-main">Post-Siyonizm</span>

Post-Siyonizm, bazı İsrailliler, diaspora Yahudileri ve diğerlerinin, özellikle akademide, Siyonizm'in 1948'de modern İsrail Devleti'nin kurulmasıyla ideolojik misyonunu yerine getirdiği ve bu nedenle Siyonist ideolojinin sonuna gelindiği yönündeki görüşlerini ifade eder. Sağcı Yahudiler bu terimi aynı zamanda 1993 ve 1995 Oslo Anlaşmaları ışığında İsrail siyasetinin sol kanadına atıfta bulunmak için de kullanmaktadır.

Filistin Mandası millî futbol takımı, Eretz Israel millî futbol takımı olarak da bilinir, Filistin Mandası'nı uluslararası futbol turnuvalarında temsil etmiş futbol takımıdır ve Filistin Futbol Federasyonu tarafından yönetilmiştir.