İbranice (עִבְרִית,
Talmud, Yahudi medeni kanunu, tören kuralları ve efsanelerini kapsayan dinî metinlerdir. İbranice lamad (öğrenmek) kökünden gelir. Mişna ve Gemara bölümlerinden müteşekkildir. Talmud'un iki versiyonu vardır: 3. ila 5. yüzyıla ait olduğu kabul edilen ancak daha eski dokümanları da içeren Babil Talmudu ve daha eski olan Filistin ve Yeruşalayim (Kudüs) Talmudu.
İbrani alfabesi, Sami dilleri grubuna bağlı ve İsrail'in resmî dili olan İbranicenin ve Aşkenaz Yahudilerinin konuştuğu bir Cermen dili olan Yidiş ile Sefarad Yahudilerinin dili olan Ladino gibi diğer Yahudi dillerinin yazımında kullanılan Arami alfabesi kökenli bir ünsüz alfabesi.
Aramca veya Aramice, Sâmî (Semitik) dil ailesinin Kuzeybatı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır.
Koine, Helenistik Dönemde Attik Diyalekt'ten sonra gelişen ve Yunanistan dışındaki bölgelerde de kullanılan, bu sebeple sadece Yunanlar'ın değil Yunan olmayanların da kullandıkları bir halk lehçesi. Aynı zamanda Romalıların Yunan toplumuyla anlaşmak için kullandığı lehçedir.
Yidiş, Aşkenaz Yahudileri tarafından tarihsel süreçler doğrultusunda, İbranice ve Almancanın karışımından oluşmuş Yüksek-Almanca dil grubunda bulunan bir dildir. Yidiş, Yahudi-Roma savaşlarının sonucu olarak, Romalılar tarafından Avrupa'ya sürülmüş Yahudiler tarafından ilk defa 9. yüzyılda şekillenmeye başladı. İbraniceye çok benzeyen Aramiceden; Latince ve Doğu Avrupa'daki Slav dillerinden de etkilenmiştir. Yazılarında İbrani alfabesi kullanılır. 1990'lardan itibaren çoğunlukla Hasidik ve Haredi Yahudileri olmak üzere, 1,5–2 milyon konuşanı vardır.
Yahudi dilleri, dünya üzerinde Yahudilerin konuştuğu veya bir zamanlar konuşmuş olduğu diller.
Eliezer Ben-Yehuda, İbranice için sözlükbilimciliği yapmış ve Modern İbranicenin gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan Yahudi gazete editörü. Modern çağda, İbranicenin yeniden canlanmasının arkasındaki en büyük figür oldu.
Yahudi Aramicesi üzerinde İbranice etkisi bulunan Aramice dillerinin genel adıdır.
Cuhuri, Cuvuri ya da Yahudi Tatçası bir Tat dili olup özellikle Azerbaycan ve Dağıstan'da doğu Kafkas Dağlarındaki Dağ Yahudileri tarafından konuşulur.
Yevanik,, Helenistik dönem'den beri varlığı süren Romanyot 'un konuştuğu bir lehçedir. Koini Yunancası'nın bir kolu olan ve çok büyük bir olasılıkla ölü olan ya da neslinin yok olmasının eşiğinde olan bu dilde İbraniceden kelimeler de bulunur. Yunanlar tarafından kolayca anlaşılabilen Yevanik, Romanyotlar tarafından İbranice harfler kullanılarak yazılır.
Yahudi İtalyancası ya da İtalkian bir İtalo-Romans dili çeşididir. Ağırlıklı olarak 10. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında İtalya ve Korfu'da konuşulmuştur.
Yahudi Fasçası eskiden Fas'ta yaşamış Yahudiler'in konuştuğu bir Arapça şeklidir. Fas'ta bu dili konuşabilenler sadece yaşlılardır.
Lişan Didan bir modern Yahudi Aramicesi dilidir ve genellikle Neo-Aramice denir. Asıl olarak Salmas ve Mahabad bölgeleri arasında Urmiye Gölü civarında konuşulurdu. Bu dili konuşanların birçoğu şu anda İsrail'de yaşamaktadır. Lişan Didan "bizim dilimiz" anlamına gelir; bu sebeple bu dil için yakın anlamı olan Lişanan ("dilimiz") veya Lişanid Naş Didan terimleri de kullanılır. Bu terimler Lişana Deni ve Lişanid Noşan gibi diğer lehçelerin adlarına benzediği için dilbilimciler daha teknik bir terim olan İran Azerbaycanı Yahudi Neo-Aramicesini tercih ederler. Lişan Didan'ı diğer lehçelerden ayırabilmek için edat ve zamirlerinde farklılık olduğunu belirtmek amacıyla bazen Lakhlokhi veya Galihalu ("benim-senin") isimleri de kullanılır.
Hasday bin Şaprut, (d. 915 Jaén - ö. 970 Córdoba) Endülüs Yahudisi, halife III. Abdurrahman'ın veziri ve özel hekimi. Chaim Potok'un kitabı "wanderings"te anlatıldığına göre Talmud'un erbabı değildi. Dini yazıtlar üzerinde çalışan, 4 dil bilen, Yahudi tarihini iyi bilen, rabbinik olmayan bir Yahudi sekreteri olan Hasday Yahudi olmayanlarca bile saygı duyulan bir kişiydi. Hasday bin Şaprut Karay bir İbrani olmasına rağmen rabbinikçiler, İbrani diline yaptığı katkılardan dolayı kendisine sahip çıkmaktadır.
Haham veya rabbi, Yahudilikte din adamıdır. Haham sözcüğü, Sami bir dil olan İbranicede bilge adam anlamına gelir ve Yahudi yasalarını bilen, Tanah'ı iyice öğrenmiş kişileri tanımlamak için kullanılır.
Kutsal İbranice veya klasik İbranice, İbranicenin arkaik bir formu olup, Akdeniz ile Şeria Nehri arasında kalan Kenan toprakları denen bölgede Semitik Kenan dillerinden biriydi. Ahit İbranicesi MÖ yaklaşık 10. yüzyıldan, İkinci Tapınak döneminin sonu olan MS 70 yılına kadar kullanılmıştır. Ahit İbranicesi en nihayetinde gelişip Mişna İbranicesine dönüştü ve bu dil MS 2. yüzyıla kadar devam etti. Tanah, sessiz harf iskeletinin ve Orta Çağ'da kullanılmaya başlanan sesli harf sisteminin geçirdiği evrelerin belgesel kanıtıdır. Ayrıca, kuzeydeki İsrail Krallığı ile güneydeki Yehuda Krallığı'ndaki lehçe farklılıkları da göze çarpmaktadır.
Yidiş edebiyatı, Aşkenaz Yahudilerinin Yidiş dilinde üretilmiş yazılı eserler bütünü.
Aşkenaz İbranicesi, Aşkenaz Yahudileri pratiği tarafından Yahudi ayininde kullanım ve Tevrat dersleri için tercih edilen Kutsal İbranice ve Mişnahik İbranice telaffuz sistemidir.
Oy vey dehşet veya öfkeyi ifade eden Yidiş bir ifadedir. Ayrıca oy vay, oy veh veya oi vey olarak yazılır ve genellikle oy olarak kısaltılır, ifade "vah vah vah!" veya "vay halime!" anlamına gelir. İbranice karşılığı "oy vavoy"dur.
