İçeriğe atla

Yetki ispatı

Yetki ispatı ya da otorite ispatı, blockchain ağlarına (özellikle de özel ağlara) pratik ve verimli bir çözüm sunan, itibar bazlı bir mutabakat algoritmasıdır. Bu terim 2017 yılında Ethereum kurucu ortağı ve eski Teknolojiden Sorumlu Başkan’ı Gavin Wood tarafından öne sürülmüştür.[1]

Yetki ispatı mutabakat algoritması Kimliklerin değerini kullanır bu da blok onaylayıcılarının Coin hisse etmek yerine kendi itibarlarını kullandıkları anlamına gelir. Bu nedenle Yetki ispatı blockchain’lerinin güvenliği, rastgele bir şekilde güvenilir parti olarak seçilen doğrulayıcı node’lar tarafından sağlanmaktadır.[2]

Yetki ispatı modeli, sınırlı sayıda blok doğrulayıcısına dayanmaktadır ve bu da onu oldukça ölçeklendirilebilir bir sistem yapar. Bloklar ve transferler, önceden onaylanmış, sistemin moderatörleri olarak hareket eden katılımcılar tarafından doğrulanır.[3]

Yetki ispatı mutabakat algoritması çok farklı senaryolara uygulanabilir ve Lojistik uygulamalarda yüksek katma değerli bir seçenek olarak görülür. Örneğin tedarik zinciri alanında Yetki ispatı etkili ve mantıklı bir çözüm olarak değerlendirilir.[4]

Yetki ispatı modeli, şirketlerin gizlilikten taviz vermeden blockchain teknolojisinin imkanlarından yararlanmalarını sağlar. Microsoft Azure, Yetki ispatı’in uygulandığı bir diğer örnektir. Kısaca, Azure platformu, madencilik işlemine gerek olmadığından, ether’in Gas’ı gibi bir kripto para gerektirmeyen bir sistemle, özel ağlara çözümler sunar.[5]

Yetki ispatı Avantajları

Temel olarak Otorite Kanıtlama algoritması, bilinen Proof of Work (PoW – İş Kanıtlama) ve Proof of Stake (PoS – Pay Kanıtlama) algoritmalarından Madencilik yoluyla ayrılmaktadır, çünkü bu Yetki ispatı yaklaşımında bir yere sahip değildir.

Buna ek olarak PoS’ta madencilik, cüzdanlarında yüklü miktarda tokene sahip madenciler tarafından gerçekleştirilir. PoW, blokların tamamlanmasını gerektirmektedir, aksi takdirde işlemler gerçekleştirilemez. Buna karşılık Yetki ispatı, Onaylayıcılara dayanır ve bu doğrultuda, madencilikten vazgeçer.

Bu sayede Yetki ispatı’da onaylayıcılar tokenler ile ödüllendirilir, bu da Onaylayıcı statüsünün korunmasına özel bir önem kazandırır. Özellikle de pozitif bir imaj burada büyük rol oynar ve korunması gerekir.

Buna ek olarak, kullanıcıların Onaylayıcı olarak faaliyet göstermesi için çok miktarda token bulundurmalarına gerek kalmaz. Bir başka avantaj ise, Onaylayıcı rolü için düşük miktarda işlem gücü gerekmesidir.

Özellikle PoW’da, işlem gücü ihtiyacı kişisel geliri azaltmaktadır. Önceden onaylama seçeneği sayesinde, hatalı işlemden kaynaklanabilecek zararların riski de azaltılabilmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Proof of Authority Nedir?". Binance Academy. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2021. 
  2. ^ "Proof of Authority (PoA) Nedir?". Koin Bülteni. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2021. 
  3. ^ "Proof of Authority: Yetkilendirme Tabanlı Mutabakat Modeli". Blockchain Türkiye Platformu. 17 Mayıs 2019. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2021. 
  4. ^ Redaktion (3 Mart 2018). "Proof of Authority nedir? Proof of Authority'nin avantajları". Coin Report. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2021. 
  5. ^ "Proof-of-Authority (PoA) Nedir? - Kripto Para Terimler Sözlüğü". Kriptoda. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Blok zinciri</span> sanal para aktarımlarının dağıtık olarak depolandığı veritabanı

Blok zinciri, blokzincir ya da özgün İngilizce tabiriyle blockchain, kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen bir kayıt listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ethereum</span> Programlanabilir işlem fonksiyoneli ile halka açık blok zinciri platformu.

Ethereum, ERC-20 kod sistemi sayesinde birçok kripto para biriminin altyapısını oluşturan merkeziyetsiz ve açık kaynak kodlu bir blok zinciridir. Ethereum blok zincirinin kurumsal kripto para birimi ise Ether'dir. Ether, Bitcoin'den sonra en büyük piyasa değerine sahip sanal paradır.

Hisse ispatı, (PoS) bir kripto para blok zinciri ağının dağıtık fikir birliğine ulaşmayı amaçladığı bir algoritma türüdür. PoS tabanlı kripto para birimlerinde, bir sonraki bloğu oluşturan, rassal seçim ve zenginliğin ya da yaşın çeşitli kombinasyonları yoluyla seçilir. Aksine, bitcoin gibi emek ispatınadayanan kripto paraların algoritması, madencilik kullanır. Yani, kayıtları (transaction) doğrulamak ve yeni bloklar oluşturmak için yoğun hesaplamalı bulmacaların çözümünü gerektirir.

Litecoin, 2011 yılında bir Google çalışanı Charlie Lee tarafından üretilen kripto para birimidir. İlk olarak 84 milyon adet üretilmiştir. Herhangi bir merkeze bağlı değildir. Litecoin Blok Zinciri, Bitcoin Blok Zincirine göre daha hızlı blok üretmektedir. Bitcoin ile Litecoin arasındaki en büyük fark bu olarak kabul edilir ve bu nedenle piyasa & transfer işlemleri daha süratli yapılabilir. İlk çıktığı dönemlerde büyük bir başarı yakalayarak diğer kripto para değerleri arasında kendisine önemli bir yer edindi. İlk alt coin olma özelliğini taşıyan Litecoin şu anda 1 milyar dolar üzerinde bir pazar değerine sahiptir. Diğer kripto para değerlerinden daha fazla depolama imkanı sunmaktadır.

Airdrop, bir kripto para belirteci veya paranın, genellikle ücretsiz olarak çok sayıda dijital cüzdana dağıtılmasıdır. Airdrop'lar öncelikle dikkat çekmenin ve yeni takipçiler kazanmanın bir yolu olarak uygulanmakta, bu da daha büyük bir kullanıcı tabanı ve daha geniş bir para kullanımı ile sonuçlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Firo (kripto para birimi)</span>

Eskiden Zcoin olarak bilinen Firo, kullanıcıları için Bitcoin gibi diğer kripto para birimlerine kıyasla daha yüksek gizlilik sağlamak için kriptografiyi kullanmayı amaçlayan bir kripto para birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Nxt</span>

Nxt, anonim yazılım geliştiricisi BCNext tarafından 2013 yılında başlatılan açık kaynaklı bir kripto para birimi ve ödeme sistemidir. İşlemler için fikir birliğine varmak için hisse ispatı kullanılır çünkü sabit bir para tedariki vardır ve Bitcoin'in aksine madencilik yoktur. Nxt, özellikle uygulama ve finansal hizmetlerin oluşturulabileceği değişken bir platform olarak tasarlandı.

<span class="mw-page-title-main">Dağıtılmış defter teknolojisi</span>

Dağıtılmış defter teknolojisi, ekonomi, toplum ve endüstride organizasyon ve işbirliğini değiştirme potansiyeline sahip bilgi teknolojileri alanında en umut verici yeniliklerden biridir. Dağıtılmış defter teknolojileri, değer yaratma ve yakalama için yeni imkanlar yaratarak, klasik hale gelen ticari işlem kavramlarını yeniden oluşturmaktadır. DLT; verilerin, bir ağ üzerinde bulunan birden fazla alanda erişilebilir, güncellenebilir, doğrulanabilir olmasına imkan sağlayan, merkeziyetsiz, teknolojik altyapıdır. Bir tür konsensüs mekanizması olarak tanımlanır. Merkeziyetsiz yapılarda herhangi bir otorite söz konusu olmadığı için verilerin fikir birliği içerisinde saklanması, erişilmesi, güncellenmesi ve doğrulanması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Uniswap</span>

Uniswap, kripto para birimlerini takas etmek için kullanılan merkeziyetsiz finans protokolüdür. Uniswap aynı zamanda Uniswap protokolünü oluşturan şirketin de adıdır. Protokolün faaliyeti, akıllı sözleşmeler aracılığıyla Ethereum blok zincirindeki kripto para birimleri arasındaki otomasyonu kolaylaştırmaktır. Ekim 2020 itibarıyla, Uniswap, günlük işlem hacmine göre en büyük merkeziyetsiz borsa ve tüm borsalar içerisinde dördüncü en büyük kripto para borsası olduğu tahmin edilmektedir. Uniswap borsasının Eylül 2021 itibarıyla yaklaşık olarak günlük likit alım satım işlemleri karşılığında 4,7 milyon dolar ortalama işlem ücreti geliri bulunmaktadır.

EOS.IO, kripto para birimi EOS'a dayalı olan blok zinciri protokolüdür. Protokol'e ait akıllı sözleşme platformu, işlem ücretlerini ortadan kaldırdığını ve saniyede milyonlarca işlem gerçekleştirdiğini iddia etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kripto para birimleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kripto para, işlemleri güvenceye almak için kriptografi yani şifreleme kullanan, çalışma şekli nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış bir dijital varlık, bir sanal unsurdur. Kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal döviz’dir. Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği, umumi işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zincirinden (Blockchain) gelmektedir. Kripto para birimleri geleneksel anlamda para birimi olarak kabul edilmez ve bunlara emtia, menkul kıymetler ve para birimleri olarak sınıflandırma da dahil olmak üzere çeşitli işlemler uygulanmış olsa da, kripto para birimleri genellikle ayrı bir varlık sınıfı olarak görülür. Ancak, geleneksel para birimlerine kıyasla, kripto paralar, altın veya gümüş gibi fiziksel bir mal tarafından desteklenmez ve değerleri, kullanıcı ve yatırımcıların kabul ve kullanım seviyelerine ve piyasa koşullarına göre belirlenir.

<span class="mw-page-title-main">Bitcoin Gold</span>

Bitcoin Gold, 2017 yılında orijinal Bitcoin blok zincirinin bir çatalı olarak oluşturulan bir kripto para birimidir. Bitcoin Gold, ASIC'ler yerine GPU aracılığıyla madencilik yapılabilmesi için tasarlanmıştır. Bitcoin Gold'un ana amacı Bitcoin'i yeniden merkeziyetsiz hale getirmektir. Borsa simgesi BTG'dir ve maksimum arzı 21 milyondur.

USD Coin (USDC), ABD dolarına sabitlenmiş; Ethereum, Stellar, Algorand, Solana, Tron ve Hedera Hashgarph sisteminde çalışan sabit kripto para birimidir. USD Coin, Circle tarafından kurulan ve kripto para borsası Coinbase ve Bitcoin madencilik şirketi Bitmain'den üyeleri içeren Centre adlı konsorsiyum tarafından yönetilmektedir.

Namecoin orijinal olarak bitcoin yazılımından çatallanan bir kripto para birimidir. Bitcoin kodunu temel alır ve aynı çalışma kanıtı algoritmasını kullanır. Bitcoin gibi, 21 milyon jetonla sınırlıdır.

Primecoin, Emek ispatı sistemini uygulayan asal sayı zincirlerini aramaya dayalı bir kripto para birimidir.

Solana, halka açık, açık kaynak kodlu ve merkezi olmayan blok zinciri platformudur. Hisse ispatı ve geçmiş ispatının birlikteliği ile sağlanır. Dahilî kripto para birimi SOL'dur. 2018 yılında Anatoly Yakovenko ve Raj Gokal tarafından kurulan Solana Labs tarafından 2020 yılında piyasaya sürülmüştür.

Basic Attention Token, Ethereum blockchain ağına bağlı ERC-20 tabanlı ve kısaltması BAT olan bir kripto para birimidir. Dijital reklamcılık alanında faaliyet gösterme amacıyla Javascript, Mozilla ve Netscape kurucularından Brendan Eich öncülüğünde piyasaya sunulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">BNB</span> Kripto para birimi

BNB, Binance borsası tarafından İlk para arzı teklifi (ICO) yoluyla piyasaya 2017 yılında sürülmüştür. Başlangıçta Ethereum ağı üzerinde ERC-20 tokeni olarak başlatılan BNB, daha sonra 2019 yılındaki Binance Chain mainnet yükseltmesi ile kendi blok zincir ağına geçmiştir. Maksimum arz sınırı 200 milyon tokendir, bu miktarın 100 milyonu İlk para arzı teklifi (ICO) sırasında sunulmuştur.

Algorand, merkeziyetsiz uygulamaların (dApps) ve merkeziyetsiz finans (DeFi) hizmetlerinin geliştirilmesi için tasarlanan blok zincir tabanlı bir platformdur. Algorand'ın yerel kripto para biriminin adı ALGO'dur. Hisse ispatı (PoS), konsensüs mekanizması kullanarak her blokta işlem doğrulama ve yeni blok oluşturma işlemleri gerçekleştirir.

Polkadot bir blockchain platformu ve kripto para birimidir. Polkadot blok zincirinin yerel kripto para birimi DOT tokendir. Polkadot, Gavin Wood, Robert Habermeier ve Peter Czaban liderliğinde 2020 yılında bir İsviçre Vakfı olan Web3 Vakfı tarafından piyasaya sürülmüştür. Blok zincirlerinin güvenilir bir üçüncü taraf olmadan mesaj alışverişinde bulunmasına ve birbirleriyle işlem yapmasına izin verecek şekilde tasarlanmıştır. Bu, farklı blok zincirleri arasında zincirler arası veri veya varlık transferlerine ve Polkadot Ağı kullanılarak oluşturulacak merkezi olmayan uygulamalara (DApp'ler) izin verir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.