İçeriğe atla

Yesün Timur Han

Yesün Timur Han
Çin imparatoru
Hüküm süresi4 Ekim 1323-15 Ağustos 1328
Önce gelenKegen Han
Sonra gelenArigiba Han
Doğum28 Kasım 1293
Ölüm15 Ağustos 1328
Shangdu, Yuan Hanedanı
HanedanBörçigin
Yuan Hanedanı

Yesün Timur Han (MoğolcaЕсөн Төмөр ᠶᠡᠰᠦᠨ
ᠲᠡᠮᠦᠷ
; Çince: 也孫鐵木兒; pinyin: Yěsūn Tiěmùer; 28 Kasım 1293-15 Ağustos 1328) veya Taiding (元泰定帝), Moğol İmparatorluğu'nun nominal olarak 10. hanı ve Çin Yuan Hanedanı'nın altıncı imparatorudur.[1] Saltanatı 1323'ten 1328 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Entrika ve şiddetle tahtı ele geçiren bir hükümdar olarak Yesün Timur Han, mümkün olan en geniş desteği kazanmaya çalıştı. Çin imparatoru olarak Han halkından destek almak için, saltanatının başından itibaren Konfüçyüs geleneğine saygısını gerektiği gibi gösterdi.[2] Bununla birlikte, bu dönemde Yuan hükûmetindeki makamların çoğunluğunu bozkırdan gelen Müslüman ve Moğol yetkililer oluşturuyordu. Yine hükümdarlığı sırasında imparatorluğu "Eyaletlerin Beyleri" adlı bir kurul tarafından kontrol edilen on sekiz bölüme ayırdı.

Muhtemelen, seyahatlerinin mükemmel bir kaydını bırakan Fransisken rahibi Odoric tarafından ziyaret edilen imparatordu.

Kaynakça

  1. ^ Herbert Franke, Denis Twitchett, John King Fairbank-The Cambridge History of China: Alien regimes and border states, 907–1368, p. 535.
  2. ^ The Cambridge History of China, vol. 6, p. 539.
Yesün Timur Han
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Kegen Han
Çin imparatoru
1323-1328
Sonra gelen:
Arigiba Han

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Hanedanı</span> Mogol hanlığı, Cengiz Hanın torunu Kübilay Han tarafından kuruldu

Yuan Hanedanı ya da Kubilay Hanlığı, 1280-1368 yılları arasında Çin'i egemenliği altına alan Moğollar tarafından kurulmuş hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Hanbalık</span>

Hanbalık, Kubilay Han tarafından kurulan Yuan Hanedanı'nın başkenti idi. Günümüz Pekin şehrinin merkezinde yer almaktaydı.

Barlaslar, Barlas Boyu veya Barlas Aşireti Orta Asya'da bulunan Türk veya Türkleşmiş, Moğol göçebe konfederasyonu ve Büyük Timur İmparatorluğu'nun yönetici boyu.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Yuan Hanedanı</span>

Kuzey Yuan Hanedanı, Yuan Hanedanı'nın 1368 yılında Çin'den çıkartılarak günümüzdeki Moğolistan ve İç Moğolistan bölgelerine sürülmesi ile kurulan ve 17. yüzyılda Qing Hanedanı'nın kuruluşuna kadar varlığını sürdüren hanedan.

Kegen Han, 5. Yuan Hanedanı ve Çin İmparatorudur. 22 Şubat 1302'de doğdu babası Buyantu Han'dır. Annesi Radhasniri'dir.

<span class="mw-page-title-main">Çin imparatoru</span>

Çin İmparatoru, MÖ 221'de Qin Hanedanı'nın kurulmasından Qing Hanedanı'nın 1912'de yıkılmasına kadar Çin hükümdarlarının unvanıydı. İmparator, aynı zamanda "Cennetin Oğlu" olarak kabul edilmekteydi. Uygulamada, çoğunlukla olsa da Çin'de her imparator yüksek güç sahibi değildi.

<span class="mw-page-title-main">Guangwu</span>

İmparator Guangwu, Çin'in Han Hanedanı'nın imparatoru ve Doğu Han Hanedanı'nın kurucusudur. Saltanatı MS 25'ten MS 57 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Çungarya, Kuzeybatı Çin'de, Sincan'ın kuzeyini ifade eden coğrafi bir bölgedir; aynı zamanda Beijiang olarak da adlandırılır. Güneyde Tiyan-Şan dağları, kuzeyde Altay Dağları ile sınırlandırılmıştır, Batı Moğolistan ve Doğu Kazakistan'a yayılarak 777,000 km2 bir alanı kaplamaktadır. Eskiden bu terim, Oyrat Moğolları tarafından kurulmuş bir devlet olan Çungar Hanlığı ile eş anlamlı olarak daha büyük bir alanı kapsamış olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Ming-Tibet İlişkileri</span>

Tibet ile Çin'in Ming hanedanı (1368-1644) arasındaki ilişkilerin kesin doğası belirsizdir. İlişkinin analizi, modern siyasi çatışmalar ve Westphalia egemenliğinin kavramın var olmadığı bir zamanda uygulanmasıyla daha da karmaşıklaşıyor. Çin Halk Cumhuriyeti tarafından yayınlanan bir kitap olan “Çin'in Tibet'inin Tarihsel Durumu” Ming sarayının Tibet liderlerine çeşitli unvanlar vermesine ki bu unvanların haleflerine Ming başkentine seyahat etme olanağı sağlıyordu, Tibetlilerin unvanları tam olarak kabul etmesine ve Ming hanedanının Tibet üzerinde tartışmasız bir egemenliğe sahip olduğunu iddia ediyor. Çin'deki bilim adamları da Tibet'in 13.yy'dan beri Çin'in ayrılmaz bir parçası olduğunu ve dolayısıyla Ming İmparatorluğu'nun bir parçası olduğunu savunuyorlar. Bununla birlikte, Turrell V. Wylie, Melvin C. Goldstein ve Helmut Hoffman gibi Çin dışındaki çoğu bilgin, ilişkinin bir hükümdarlık olduğunu, Ming unvanlarının yalnızca nominal olduğunu ifade etti. Tibet'in Ming kontrolü dışında bağımsız bir bölge olarak kaldığını ve basitçe Tibet ile ilişkileri kesen İmparator Jiajing’e(1521-1566) kadar haraç ödediğini söylerler.

Arigiba Han Shangdu'da Yuan hanedanının tahtına kısa bir süreliğine oturan Arigiba, Yesün Temür'ün oğluydu. Babası Yesün Temür'den sonra Yuan Hanedanı'nın yedinci imparatoru olması gerekirken bir darbeyle tahta geçen rakibi tarafından tahttan indirilmiştir. Çin İmparatoru olmasının yanında Moğol İmparatorluğu'nun 11. Büyük Hanı olarak kabul edilir, ancak imparatorluğun bölünmesi nedeniyle bu hükümranlığı sadece resmi anlamda kabul edilir. Arigiba, en kısa hüküm süren Yuan imparatorudur.

Yufuluo, Güney Hiung-nu'nun tanınmayan şanyusuydu. Saltanatı MS 188'den MS 195 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Cayatu Han Tuğ Timur</span> Yuan dönemi Çin imparatoru (1304-1332; hd. 1328-1332)

Cayatu Han Tuğ Timur veya Wenzong (元文宗), Moğol İmparatorluğu'nun nominal olarak 12. hanı ve Çin Yuan Hanedanı'nın sekizinci imparatorudur. Saltanatı 1304'ten 1329 yılına ve daha sonra birkaç ay sonra 1329'dan 1332 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kutuktu Han</span> Yuan dönemi Çin imparatoru (1300-1329)

Kutuktu Han Huslen veya Mingzong (元明宗), Moğol İmparatorluğu'nun nominal olarak 13. hanı ve Çin Yuan Hanedanı'nın dokuzuncu imparatorudur. Saltanatı 1329 yılında ölümüne kadar yalnızca birkaç ay sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Rinçinbal Han</span>

Rinçinbal Han veya Ningzong (元寧宗), Moğol İmparatorluğu'nun nominal olarak 14. hanı ve Çin'in Yuan Hanedanı'nın 10. imparatorudur. Saltanatı 1332 yılında ölümüne kadar yalnızca birkaç ay sürmüştür.