İçeriğe atla

Yerdeniz

Yerdeniz Serisi'nin ilk kitabı Yerdeniz Büyücüsü'nün Türkçe basımının kapağı

Yerdeniz, Ursula K. Le Guin tarafından ilk olarak 1964 tarihli The Word of Unbinding isimli kısa öyküde ortaya çıkarılan, ancak daha sonra 1968'de ilk baskısı yapılan Yerdeniz Büyücüsü romanıyla ünlenen kurgusal evrendir. Bu evrende geçen olayları içeren Yerdeniz Büyücüsü, Atuan Mezarları, En Uzak Sahil, Tehanu, Yerdeniz Öyküleri ve Öteki Rüzgâr kitapların tamamı Yerdeniz Serisi adıyla anılır. Yerdeniz'de geçen beş roman ile yedi hikâyenin beşi sayılan kitaplarda yer almıştır. Kitaplarda temel olarak Çevik Atmaca Ged'in hayatı anlatılır. Ancak öyküler daha önceki ve daha sonraki dönemlerde de geçer.

Tarih

31 kıtadan oluşan Éa'nın Yaratılışı isimli şiir, Yerdeniz'in geleneksel sözlü metinlerinin en eski kısmını oluşturur. Şiirde Segoy'un Yerdeniz'deki adaları, her birine Gerçek Lisan'da bir isim vererek tek tek denizden çıkarışı anlatılır.

Yerdeniz'in ilk sakinleri hakkında bilinenler pek azdır, ancak dağınık efsane parçalarında bir zamanlar insanlar ile ejderhaların tek ırk olduklarından bahsedilir. Antik Pelnish ilmine ve Kargad efsanelerine göre insanlar ve ejderhalar, farklı mizaçlara ve amaçlara sahip oldukları için, birbirlerinden ayrılmaya karar vermiş ve bu konuda Vedurnan veya Verw Nadan ismi verilen bir anlaşma yapmışlardır.

Yerdeniz'deki ilk insanların tarihindeki en büyük ve güçlü krallık, merkezi Enlad ve Éa adalarında olandır. Bu krallık tüm Yerdeniz'e hükmetmemişse de o dönemde başka krallıkların olup olmadığı belirsizdir. Zamanla Yerdeniz'in daha büyük bir bölümüne Enlad Kralları hükmetmeye başlayınca, ülkenin merkezi en büyük ada olan Havnor'a taşınmıştır. Bu krallar soyu Yerdeniz'in neredeyse tamamına hükmetmiştir ancak Erreth-Akbe'nin ölümünden sonra krallık birçok küçük parçaya bölünmüştür. Serinin başlangıcı olan Ged'in zamanına gelindiğinde, bu siyasi durum bin yıldır devam etmektedir, ancak tüm adalara hükmedecek yeni bir kralın gelişine ilişkin kehanetler vardır.

Detaylı liste için bakınız: Yerdeniz tarihçesi

Coğrafya

Yerdeniz haritası

Yerdeniz dünyası deniz ve adalardan oluşur. Yüzlerce adanın oluşturduğu geniş bir takımada henüz keşfedilmemiş ve haritalandırılmamış bir okyanusla çevrilidir. Haritalanmış alan dışında başka kara parçaları olup olmadığı belirsizdir, ancak "batının ötesinde" ejderhaların hüküm sürdüğü yerler olduğu söylenir.

Takımada terimi merkezdeki Havnor Adası ile İç Deniz etrafında kümelenmiş adalar için kullanılır. Bunların etrafında yer alan adalar ise kabaca dört gruba ayrılır ve Kuzey, Güney, Doğu ve Batı Uçyöreler olarak adlandırılır. Ayrıca savaşçı bir millet olan Kargların yaşadığı kuzeybatıdaki dört adadan oluşan grubun adı da Kargad Diyarı'dır. Kitaplarda detaylı anlatılan bazı adalar İç Deniz'deki Havnor ve Roke, kuzeybatı takımadasında yer alan Gont ve Kargad Diyarı'ndaki Atuan'dır.

Dünya üzerindeki hiçbir takımadada, Yerdenizde olduğu gibi büyüklük çeşitliliği, çok yakın gruplanma ve kıtasal karalardan bu denli uzaklık görülmez. Takımadaların en büyük adası olan, kuzey-güney ve doğu-batı eksenlerinde yaklaşık 380 mil genişliğe sahip Havnor, Filipinler'deki Mindanao'dan biraz daha büyüktür. Diğer adalar daha küçük olsa da, Pasifik'teki atollerden daha büyük ve sıkışık gruplar oluştururlar.

Yerdeniz iklimi genel olarak ılımandır ve dünyanın kuzey yarımküresindeki orta enlemlerdeki iklime benzer. Özellikle kuzeydeki Gont ve Osskil gibi adalarda sıcak yazlar ve karlı kışlar yıllık olarak tekrarlanır. Yerdeniz'in güney bölgeleri ise çok daha sıcaktır.

Detaylı liste için bakınız: Yerdeniz Adaları

Irklar ve kültür

Yerdeniz kültürleri gerçek dünyadaki toplumları doğrudan temsil etmez, ancak endüstri öncesi okur yazar topluluklarla benzerlik gösterir. Teknolojik açıdan Yerdeniz toplumu, erken dönem Demir Çağı toplumlarına benzer. Demirin nadir bulunduğu yerlerde hâlâ bronz kullanımı yaygındır. (Serinin kahramını olan Ged'in babası da bir bronz ustasıdır.) Kullanılan silahlar arasında tahtadan ve kolay şekilenen diğer sert malzemelerden yapılanlar da bulunur.

Bire bir bağlantı kurulamasa da Yerdeniz kültürleri dünya kültürleri ile karşılaştırılabilir. Hayat, Pasifik adalarındaki ya da Akdeniz çevresindeki toplumlarda olduğu gibi, denizle olan ilişki üzerinde şekillenmiştir. Ancak yine de, Havnor, Gont veya Way gibi büyük adalarda tamamıyla karasal hayat süren topluluklar da bulunur.

Kargad adasında yaşayanlar haricinde tüm Yerdeniz kültürlerinde yazı kullanılır. Hardca rünlerinin kullanıldığı bu yazı sisteminin özellikleri çok belirli değildir. Alfabenin ismi Cermen rünik alfabesine benzese de birkaç bin rünün varlığı, Çincedeki logografik yazı sistemini akla getirir.

Etnik gruplar

Yerdeniz insanlarının ten rengi, Amerika yerlileri gibi "kırmızı-kahverengidir." Güney ve Doğu Uçyöreler ile Way adasında yaşayanlar, bazı Güney Asya ırkları gibi, daha koyu kahverengi tene ve düz siyah saçlara sahiptir. Osskil'deki ırk, yine koyu bir tene sahip olmakla birlikte orta ya da doğu Avrupa ırklarına benzer. Karglar ise kuzey Avrupalılar (ya da geçmişteki Vikingler) gibi sarışındır.

Le Guin, fantezi romanları hakkındaki genel bir kanı olan, ırkların beyaz olması ve Orta Çağ toplumlarına benzemesi gerektiği düşüncesini eleştirdiği[1] için Yerdeniz'de bu tür bir ırk dağılımı kurgulamıştır. Ayrıca Tehanu'da, adada yaşayan erkekler Tenar'ın "her yerinin beyaz" olup olmadığını merak ederler. Bu durum, dünyada beyaz erkeklerin siyah kadınlar hakkındaki cinsel/ırksal şüphelerine yapılan eleştirel bir göndermedir.

Serinin kitapları

Le Guin, serinin birbiriyle ilişkili ilk üç kitabının her birinde bir temadan hareketle öyküyü oluşturmuştur. Serinin kitaplarıyla ilgili bu temaları arka kapak yazılarından çıkarmak mümkündür.

Serinin ilk kitabı "Yerdeniz Büyücüsü", Le Guin'e göre büyüme temasını işleyen bir romandır. Roman, gelecekte Yerdeniz'in en büyük büyücülerinden biri olacak olan Ged isimli bir çocuğun, ününü borçlu olduğu maceralarından önce başından geçen olayları anlatır.

Serinin ikinci kitabı "Atuan Mezarları", Le Guin'e göre cinsellik, doğum, yeniden doğum, yıkım ve özgürlük temalarını ele almaktadır. Yerdeniz'in Kargad Diyarı'nda geçen roman, İsimsizler'in Rahibesi olan Ölümsüz Arha'nın (Yutulmuş) Tenar adlı bir kızın bedeninde yeniden doğmasıyla başlar ve Tenar'ın kendi kimliği ile Arha'nın kimliği arasındaki mücadelesini konu alır.

Serinin üçüncü kitabı "En Uzak Sahil", Le Guin'e göre ölüm temasını işlemektedir.

Serinin dördüncü kitabı "Tehanu" ve beşinci kitabı "Öteki Rüzgâr", uzun aralardan sonra yazılırlar. Le Guin, Yerdeniz ile hesaplaşmasını bitirememiş olacak ki, seriyi "Yerdeniz Öyküleri" ile devam ettirir.

Le Guin, "Öteki Rüzgâr" kitabıyla 2002'de "Dünya En İyi Fantazi Roman" ödülü almıştır.

Ödüller

Seride yer alan tüm romanlar birer edebiyat ödülü kazandı:

  • 1972 - Newbery Honor - Atuan Mezarları
  • 1973 - National Book Award (çocuk kitapları) - En Uzak Sahil
  • 1979 - Lewis Carroll Shelf Award - Yerdeniz Büyücüsü
  • 1990 - Nebula Ödülü (en iyi roman) - Tehanu
  • 2002 - World Fantasy Award (en iyi roman) - Öteki Rüzgâr

Diğer ortamlarda Yerdeniz

Le Guin'in Yerdeniz serisinden esinlenerek çekilmiş uzun metrajlı bir film, "Earthsea",[2] bir de uzun metrajlı bir anime, "Tales from Earthsea"[3] bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "harcourtbooks.com". 17 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2008. 
  2. ^ "İMDB'de Earthsea". 7 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2008. 
  3. ^ "İMDB'de Tales from Earthsea". 19 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2008. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ursula K. Le Guin</span> Amerikalı yazar (1929-2018)

Ursula Kroeber Le Guin, aralarında kendi yarattığı Hain ve Yerdeniz kurgusal evrenlerinde geçen bilimkurgu ve fantezi eserlerinin de bulunduğu spekülatif kurgu çalışmaları ile tanınmış Amerikalı yazardır. İlk eseri 1959 yılında yayımlanan Le Guin'in edebiyat kariyeri neredeyse altmış yıl sürmüş ve bu süre zarfında yirmi roman ve yüzden fazla kısa öykünün yanı sıra çeviri, eleştiri, şiir, tiyatro, çocuk ve genç edebiyatı ürünleri de ortaya koymuştur. Genellikle bir bilimkurgu ve fantezi yazarı olarak tanımlanan Le Guin aynı zamanda "Amerikan Edebiyatının önemli bir sesi" olarak anılmıştır. Kendisi ise daha çok bir "Amerikan romancısı" olarak bilinmeyi tercih ettiğini söylemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bermuda</span> Atlas Okyanusunda, A.B.D.nin doğu ve Karayiplerin kuzey açıklarında Britanya denizaşırı bölgesi olan bir takımada

Bermuda, tam adıyla Bermuda Adaları, Atlas Okyanusu'nda, ABD'nin doğu ve Karayipler'in kuzey açıklarında bir takımadadır. Birleşik Krallık'ın denizaşırı topraklarından biridir. Ana ada olan Bermuda adası dâhil yedi ana ada ile 150 küçük ada ve kayalıktan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Behçet Çelik</span> Türk yazar

Behçet Çelik, modern Türk yazar.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Denizi</span> Avrupada bir deniz

Kuzey Denizi, Büyük Britanya, Danimarka, Norveç, Almanya, Hollanda, Belçika ve Fransa arasında bulunan bir Atlas Okyanusu denizidir. Avrupa kıta sahanlığında bir epeirik denizi, güneyde İngiliz Kanalı ve kuzeyde Norveç Denizi yoluyla okyanusa bağlanır. 570.000 kilometrekarelik bir alana sahip 970 kilometreden (600 mi) uzun ve 580 kilometre (360 mi) genişliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Drizzt Do'Urden</span> Kurgusal karakter

Drizzt Do'Urden Unutulmuş Diyarlar kurulumunda yer alan Kurgusal karakter bir kahramandır. Drizzt yazar R.A Salvatore tarafından Buzyeli Vadisi Üçlemesi için yardımcı karakter olarak yaratılmıştır. Salvatore onu, yayımcısının ilk kitap Kristal Parçası'nın ilk versiyonundaki yazım aşamasındaki karakterlerden birinin yerini alması için büyük bir hevesle yarattı. Drizzt o zamandan beri Unutulmuş Diyarlar'ın en popüler kahramanlarından biri haline geldi ve kronolojik olarak Kara Elf Üçlemesi ile başlayan uzun bir kitap serisi olan Drizzt Efsanesi nin ana karakteri olarak yayım hayatına devam etti. Alışagelmiş drow portresinin dışında olan Drizzt, halkının görece kötü olarak kabul edilen ananelerine karşı çıkmış bir karakterdir. Karanlıkaltı'nda bulunan, büyük bir drow şehri olan Menzoberranzan'daki yaşantısını ve evini terk edip yeryüzünde yaşamaya başlamıştır.

Unutulmuş Diyarlar Zindanlar ve Ejderhalar oyunu için Kanadalı yazar ve oyun tasarımcısı Ed Greenwood tarafından yaratılmış hayali bir ortamdır. Genelde sadece Diyarlar olarak bilinen bu ortam, 1990'lı yıllarda en popüler Zindanlar ve Ejderhalar ortamı haline geldi. Özellikle yazar R.A. Salvatore'un yarattığı Drizzt Do'urden karakteri ve Baldur's Gate, Neverwinter Nights oyunları ile popülerleşti.

<span class="mw-page-title-main">Neil Gaiman</span>

Neil Richard MacKinnon Gaiman, öykü, roman, çizgi roman, grafik roman, kurgu-dışı, radyo tiyatrosu ve senaryo alanlarında eserler üreten İngiliz yazar. Eserleri arasında Yıldız Tozu (Stardust), Amerikan Tanrıları, Koralin (Coraline), Mezarlık Kitabı gibi romanları ve çizgi roman serisi Sandman yer alır. Hugo, Nebula ve Bram Stoker ödüllerinin yanı sıra Newbery ve Carnegie madalyaları gibi birçok ödüle layık görüldü. Aynı kitapla hem Newbery hem de Carnegie madalyalarını kazanan ilk yazardır. Yolun Sonundaki Okyanus kitabı, 2013 yılında İngiliz Ulusal Kitap Ödülü'ne layık görüldü. Daha sonra Londra'daki Royal National Theatre'da sahnelenen, eleştirmenlerce beğenilen ve The Independent gazetesi tarafından “...en iyi tiyatro” olarak nitelendirilen bir sahne oyununa uyarlandı. Ailesinin kökenleri Polonya ve diğer Doğu Avrupa yahudilerine dayanmaktadır. Büyük büyükbabası 1914'ten önce Belçika'nın Antwerp kentinden İngiltere'ye göç etti. Büyükbabası ise İngiltere'nin güneyindeki Hampshire'a yerleşti ve orada bir bakkallar zinciri kurdu. Chaiman olan soyadı büyükbabası tarafından Gaiman olarak değiştirildi. Babası David Bernard aynı işi devam ettirdi. Annesi Sheila ise eczacıydı. Claire ve Lizzy adında iki de kız kardeşi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Füruzan</span> Türk yazar (1932–2024)

Füruzan doğum adı ile Feruze Çerçi, Türk yazar, senarist ve yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Buffy the Vampire Slayer çizgi romanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Buffy çizgi romanları, bir televizyon dizisi olan Buffy the Vampire Slayer'ın hikâyesinden çıkmış çizgi romanlardır. Bu çizgi romanların çoğu yayınlanırken, televizyon dizileri de devam etmekteydi ve çoğunlukla televizyon dizilerinde pek fazla beliremeyen karakterler üzerinden hikâye ilerledi. Bu karakter hikâyelerinin çoğu ise Tales of the Vampires ve Tales of the Slayers adlı mini serilerde yayımlandı.

Osman Şahin Türk yazar.

Ayşe Sarısayın, Türk yazar, çevirmen.

Fantastik edebiyat veya fantezi edebiyatı, gerçeğe dayalı olmayan yazılı anlatım tarzıdır. Genelde hikâye, roman, oyun ve drama gibi yazım biçimlerini içerir. Klasik fantezi edebiyatının en tanınmış örnekleri arasında masalların bir kısmıyla birlikte Alice Harikalar Diyarında gösterilebilir. Modern fantezi edebiyatının tanınmış örnekleri arasında J.R.R. Tolkien'in Hobbit, Yüzüklerin Efendisi, Ursula K. LeGuin'in Yerdeniz Büyücüsü ve C.S. Lewis'in Narnia Günlükleri gibi eserleri sayılabilir.

<i>Benjamin Buttonın Tuhaf Hikayesi</i>

Benjamin Button'ın Tuhaf Hikâyesi Amerikalı yazar F. Scott Fitzgerald'ın ilk kez 1921 tarihinde Colliers dergisinde yayımlanan kısa hikâyesinin adıdır. Özgün adı The Curious Case of Benjamin Button olan öykü 1922'de ABD'de Tales of the Jazz Age adlı kitabın içinde Fitzgerald'ın diğer öyküleriyle birlikte yayımlanmıştır. Bu kitap zaman zaman The Curious Case of Benjamin Button and Other Jazz Age Stories adı altında yeni baskılar yapmıştır.

<i>Nantucketlı Arthur Gordon Pymin Öyküsü</i>

Nantucketlı Arthur Gordon Pym'in Öyküsü, Amerikalı yazar Edgar Allan Poe'nun tamamlanmış tek romanıdır. 1838 tarihli eserde genç Arthur Gordon Pym'in Grampus isimli balina avı gemisinde yaşadıkları anlatılır. Pym, başına gelen gemi kazası, isyan ve yamyamlık gibi olayların ardından, Jane Guy isimli başka bir geminin mürettebatı tarafından kurtarılır. Bu gemi ile Pym ve denizci arkadaşı Dirk Peters maceralarına daha güneyde devam ederler. Karaya çıktıkları bir bölgede, saldırgan siyah derili yerlilerle karşılaşırlar ve gemiye geri kaçarlar. Roman Pym ile Peters'ın Güney Kutbu'na doğru yolculuğu sırasında birden sona erer.

<i>Buz ve Ateşin Şarkısı</i> George R. R. Martinin roman serisi

Buz ve Ateşin Şarkısı, Amerikalı yazar George R. R. Martin'in halen devam etmekte olan epik fantezi türündeki roman serisinin adıdır. Martin serinin ilk kitabını 1991 yılında yazmaya başladı ve sonra Taht Oyunları adıyla ilk kez 1996 yılında yayınlandı. İlk üç kitabı art arda yazarak yayımladı. Martin seriyi yedi kitap halinde yayınlamayı planladı ve bunların beş tanesi yayımlandı. Serinin en son yayımlanan kitabı Ejderhaların Dansı (2011) oldu. Martin'in kitabı yazması beş yılını aldı. Altıncı kitabı Kış Rüzgârları hala yazım aşamasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Yerdeniz Büyücüsü</span>

Yerdeniz Büyücüsü, Amerikalı yazar Ursula K. Le Guin tarafından 1968'de yazılan roman. Yerdeniz adlı kurgusal bir takımadada geçmektedir. Konusu büyümek, büyü ve büyücülük üstüne olup daha sonra altı kitap haline gelmiş serinin ilk kitabıdır

<span class="mw-page-title-main">Earthsea (dizi)</span>

Yerdeniz Efsanesi(Legend of Earthsea) ya da kısaca Yerdeniz(Earthsea),Hallmark yapımcılığında çekilen,2004 yapımı, Ursula K. Le Guin'in aynı adlı serisinin ilk iki kitabından uyarlanan mini dizi.2004 Aralığında Sci-Fi Channel'da gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ursula K. Le Guin bibliyografyası</span> Amerikan yazar ve eleştirmen

Ursula K. Le Guin (1929–2018) spekülatif kurgu, gerçekçi kurgu, kurgu dışı, senaryo, libretto, deneme, şiir, konuşma, çeviri, chapbook ve çocuk edebiyatı dallarında eser vermiş bir Amerikalı yazar ve edebiyat eleştirmenidir. Eserlerinin arasında kurgusal Yerdeniz dünyasında ve Hain Evreni'nde geçen kısa ve uzun öyküler ile romanların yanı sıra, diğer roman ve öyküler de sayılabilir. Her ne kadar genellikle bilimkurgu yazarı olarak sınıflandırılsa da eleştirmenler eserlerinin gerçekten sınıflandırılmasının zor olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ged (Yerdeniz)</span>

Ged, Ursula K. Le Guin'in oluşturduğu kurgusal Yerdeniz evrenindeki bir büyücü. İlk olarak Yerdeniz Büyücüsü kitabında tanıtılmış ve diğer kitaplarda bazen ana karakter olarak bazen de yardımcı karakter olarak bulunmuştur. Kitaplarda ismi çoğunlukla Çevik Atmaca olarak geçer.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.