İçeriğe atla

Yenicami, Lefkoşa

Yeni Cami
Mahalle
Yenicami, Γενί Τζαμί
Ülke Kuzey Kıbrıs
KazaKuzey Lefkoşa
BelediyeLefkoşa
Nüfus
 (2011[1][2])
 • Toplam3.185
Zaman dilimi[[UTCDoğu Avrupa Saati]] (+02.00)
 • Yaz (YSU)[[UTCDoğu Avrupa Yaz Saati]] (UTC+03.00)

Yeni Cami, Lefkoşa, KKTC'de yer alan bir mahalle, pariş, semt ya da bölgedir[1][3][4] ve adını merkezinde yer alan camiden alır. Yunancada Γενί Τζαμί olarak da bilinen alan Türkçede "yeni cami" anlamına gelir.

Nüfusu 2011 sayımına göre 3,185'tir.[1][2][5]] Lefkoşa'nın surlar içinde kalan kuzey-doğu kesimindeki tarihi Yeni Cami mahallesini, Loredano Kalesi'nin yakınındaki duvarların dışında kalan Çağlayan (Çağalayan) olarak bilinen bölgeyi, Loredano Kalesi'nin sadece 200 metre doğusunda, Paul Karolides Caddesi'ne doğru uzanan 12 sokaktan oluşan bir bölgeyi (Pallouriotissa Gymnasium'un yakınında) kapsar.[6][7] Mimari tipik olarak 1571'de adanın fethinden sonra bölgeye yerleşen Osmanlıların mimarisidir. Sarı kumtaşından inşa edilmiş evlerde kemerli girişler, genellikle bir mutfak bahçesinin bulunduğu iç avlular, meyve ağaçları ve tatlı su kaynakları vardır. Ancak son yıllarda, bakımsızlık ve ihmal nedeniyle yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kalan bu yapıların birçoğu yıkılmıştır.

1946'da bölgenin nüfusu 1.686 Kıbrıs Türkü, 656 Kıbrıslı Rum ve 3 diğer kişi ile birlikte toplam 2.345 idi.[8]

Tarihi

Lefkoşa'nın sur içinde kalan 24 tarihi mahallesinden biridir.[3] 1923 yılında, Loredano Kalesi'nin dışındaki duvarların dışındaki bir alanı, Pallouriotissa civarındaki surlara paralel uzanan kuzey-güney yoluna kadar olacak şekilde genişletilmiştir.[9]

Surların dışındaki yeni alan, "Kaymaklı Bölgesi" adı ile surların içindeki eski bölgeye bağlanmıştır.[10] Surların hemen dışındaki alan adını Hüseyin Çağlayan'ın dedesi Hüseyin Çağlayan'ın lokantasından aldı.[11]

Bölgeye adını veren Yeni Cami, 18. yüzyılın ortalarında kuruldu.[12]

Görülecek yerler

Yeni Cami, 1870'ler

Mahalle adını Orta Çağ kilisesinin kalıntıları üzerine inşa edilen yeni bir camiden almaktadır. Cami, eski bir Müslüman mezarlığının güneydoğu köşesinde yer alan kare şekilli bir yapıdır. Mezarlığın merkezinde, taret merdiveninin caminin minaresi olarak kullanıldığı Orta Çağ kilisesinin güneybatı bölümüne ait bir kalıntı bulunmaktadır. Çevredeki mezarlık mezar taşları olarak kullanılan antik parçalarla doludur.[13]

Daha eski bir tarihte aynı yerde, kiliseden çevrilmiş eski bir cami bulunurdu ve bu yapıya ait Gotik tonoz ve minaresinin bir kısmı görülmekteydi. 1740 yılında bu cami, altında gizli bir hazine bulunacağını hayal eden zorba bir paşa (Menteşzade Hacı İsmail Ağa) tarafından tahrip edildi. Türk sakinleri bu konuyu Bâb-ı Âli'deki hükûmete şikayette bulundular ve Paşa'nın idamına karar verildi. Paşanın anıt mezarı Yeni Cami'nin yanında yer alır.[14]

Yeni Cami, önünde bir çeşmeye ve yapının sağ tarafında açık bir koridor olarak da yer alan dört Gotik kemerden oluşan basit bir giriş salonuna sahiptir.[14]

Orijinal yapı, on beşinci yüzyılda inşa edilen ve 1571'de, Türk fetihlerinden hemen sonra camiye dönüştürülen bir Latin kilisesiydi. Bugün, Latin kilisesine ya da eski camiye ait çok fazla kalıntı bulunmamaktadır. Yeni Cami, 18. yüzyılın ortalarında, eskisinin yıkılmasından birkaç yıl sonra, eski binaya yaklaşık yirmi metre uzaklıkta inşa edildi.

Caminin tavanı üç kemerle desteklenmiştir. Kemerli giriş kapısı üzerinde bir kitabe vardır. Eski minare 1979'da tehlikeli durumundan dolayı yıkılmış ve daha sonra tarihi Türk dini vakfı Evkaf tarafından yeni bir minare inşa edilmiştir.[12]

Başlıca görülecek yerler Lefkoşa surlarının kuzey doğusundaki Loredano Kalesi ve altındaki parktır.

Günümüzdeki bölümler

Şu anda Kıbrıs hükûmetinin kontrolünde olan Yeni Cami Mahallesi, tarihi, tescil ve diğer amaçlarla[7] daha geniş bir alan olarak kabul edilse de, resmi olarak Loredano Kalesi'nin sadece birkaç metre doğusunda, sadece 12 sokaklık bir alanı kapsamaktadır.[6] Lefkoşa Türk Belediyesi Yeni Cami Mahallesi'ni sadece surların içindeki kısmı kapsar kabul ederken, surların dışındaki bölgeyi Çağlayan adı ile ayrı bir mahalle olarak düzenlenmiştir.[15] Güncel durum aşağıda özetlenmiştir:

AlanNüfus
2011
% olarak
Yeni Jami within walls166352.2%
Çağlayan130741.0%
Yeni Jami (Cyprus government sector)2156.8%
TOTAL3185100%

Kaynakça

  1. ^ a b c "Census of Cyprus 2011". 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019. 
  2. ^ a b Census organised by the Turkish Cypriots in the occupied area http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20ikinci_.pdf 6 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. retrieved October 2013
  3. ^ a b Coexistence in the Disappeared Mixed Neighbourhoods of Nicosia by Ahmet An (Paper read at the conference: Nicosia: The Last Divided Capital in Europe, organized by the London Metropolitan University on 20 June 2011)
  4. ^ 6th edition of the publication "Statistical Codes of Municipalities, Communities and Quarters of Cyprus" (publ. Statistical Service of Republic of Cyprus)
  5. ^ Toplam, detayları makale içinde görün
  6. ^ a b Municipality/Community, Quarter and Street Index published by Ministry of Information (CILIS_streets_022011)
  7. ^ a b "Quarters of Nicosia" (map) publ. by Dept of Lands and Surveys, Nicosia, Cyprus
  8. ^ Census of Cyprus, 1946
  9. ^ Order No. 397 published in Cyprus Gazette No. 1597, 4 Ağustos 1923
  10. ^ Lefkoşa maddesindeki haritaya bakın
  11. ^ Yeraltı Notları, 8 Ağustos 2004, Sevgül Uludağ ve http:// www.vogue.com/voguepedia/Hussein_Chalayan Kasım 2013'te erişildi.
  12. ^ a b Ahmet Gazioglu, The Turks in Cyprus - A Province of the Ottoman Empire, London, 1990
  13. ^ "A description of the historic monuments of Cyprus. Studies in the archaeology and architecture of the island" by George Jeffery, Nicosia 1918
  14. ^ a b Levkosia: The Capital Of Cyprus, by Louis Salvator (Yayım: 1881)
  15. ^ Mahallas,Nicosia Turkish Municipality http://www.lefkosabelediyesi.org/tr/index.php/lefkosa/resmi-kurumlar/muhtarl-klar 31 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ekim 2013'te erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyetinin başkenti

Lefkoşa, Kıbrıs adasının ortasında yer alan, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti. Kıbrıs'ın en kalabalık kenti ve en önemli kültür, sanayi, ticaret ve ulaşım merkezidir. Lefkoşa, 35°10' kuzey, 33°21' doğuda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Selimiye Camii (Lefkoşa)</span>

Selimiye Camii, tarihsel ismiyle Ayasofya Camii veya Ayasofya Katedrali, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde bulunan cami ve eski Katolik katedralidir. Kentin ana camisidir. Selimiye Camii, Kıbrıs'taki hayatta kalan en büyük ve en eski Gotik kiliseye ev sahipliği yapmaktadır.

Lefkoşa'da, on bir tane burç ve üç tane kapı bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Girne Kapısı</span>

Girne Kapısı, Lefkoşa surlarında yer alan bir kapı. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan kapı; şehrin kuzeye, dolayısıyla Girne'ye ulaşımını sağlamaktaydı. 1567 yılında inşa edilmiş olup, Venediklilerin yaptığı üç kapıdan biridir. 1821 yılında Osmanlılar tarafından tadilattan geçirilmiştir. 1931 yılında her iki yanındaki surlar yıkılarak motorlu araçlar için yol açılmıştır. Günümüzde Lefkoşa Turizm Enformasyon Ofisi'ne ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kilisesi (Lefkoşa)</span>

Ermeni Apostolik Kilisesi, Lefkoşa'da, Ermeni Apostolik Kilisesi'ne inanların kullandığı bir kilise. Şehrin kuzey kesiminde kalmıştır. Arabahmet mahallesinde, Şehit Salahi Şevket Sokağı veya eski adıyla Victoria Sokağı'ndadır.

Çarşi Kapısı, Lüzinyanlar döneminde var olmuş olan Lefkoşa'nın bir kapısı. Venedikliler döneminde surlar yeniden inşa edildiğinden günümüze ulaşamamıştır. Kapı, şehir surlarının doğu tarafında bulunmaktaydı. Kapının adının kaynağı bölgede bulunmuş olan Ayia Paraskevi Manastırı'dır. Mağusa ve Larnaka'ya gitmek için kullanılan kapıydı. Mesarya Ovası'ndan gelen ürünler şehre kapıdan giriş yapıyordu. Şehrin ana çarşısı ve gümrükten sorumlu merkez kapının yakınlarındaydı. Eskiden Çarşı Kapısı'nın olduğu yere giden sokağın adı eski Lefkoşa haritalarında "Çarşı Sokağı" olarak geçmekte ve bu da kapının konumunu kesinleştirmektedir. Kapı "Salines Kapısı" olarak da adlandırılıyordu; çünkü Salines, Larnaka'nın eski adıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sarayönü Camii</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Sarayönü Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Mevcut cami 1902 yılında tamamlanmış olup, daha önce aynı yerde bulunan bina kiliseden camiye çevrilmişti. Tarihsel olarak Lefkoşa'nın idari merkezi niteliğindeki Sarayönü Meydanı'nda yer almış olan caminin meydanla bağlantısı 1960'larda kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet</span> Kuzey Lefkoşada bir mahalle

Arabahmet, Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'da mahalle. Mahalle ve mahallede bulunan Arabahmet Camii adını Lefkoşa'nın Osmanlı İmparatorluğu'nca ele geçirilmesinde komutanlık yapan Arap Ahmed Paşa'dan alır. Surlariçi'nde yer alan tarihî Arabahmet mahallesinin 2011 itibarıyla nüfusu 561'dir. Mahallenin neredeyse tamamı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti fiili kontrolü altındadır, küçük bir kısmıysa Kıbrıs Cumhuriyeti'nin egemenliğindedir. Tarihsel olarak günümüzde Köşklüçiftlik mahallesinin dahil olduğu surların dışındaki bir bölge de Arabahmet'in parçası kabul edilmekteydi. Köşklüçiftlik mahallesi Lefkoşa Türk Belediyesi bünyesinde Arabahmet'ten idari olarak ayrılmıştır. Bununla beraber Kıbrıs Cumhuriyeti'nin idari yapılanmasına göre surların dışındaki bu bölgeler hâlen Arabahmet'in parçasıdır. Güneyde Kıbrıs Cumhuriyeti egemenliği altında kalan kısımlar, surların dışında 50 kişinin ikamet ettiği, bir kısmı Yeşil Hat'ta kalan, Ledra Palace oteli çevresindeki küçük bir bölgedir. Bahsi geçen tüm bu bölgelerin 2011 itibarıyla toplam nüfusu 3.550'dir.

Köşklüçiftlik, Kuzey Lefkoşa'da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yönetiminde olan bir mahalle. 2011 yılındaki nüfus sayımına göre burada yaşayan kişi sayısı 2939'dur.

<span class="mw-page-title-main">Ayluka Kilisesi</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Lefkoşa şehrinde yer alan bir kilise

Ayluka Kilisesi, Lefkoşa'da yer alan bir kilise. Kuzey Lefkoşa'nın Ayluka (Ayyıldız) mahallesinde, Lozan Sokak üzerinde yer almaktadır. Adını Luka'dan alır. 2019 yılı itibarıyla Halk Sanatları Derneğine (HAS-DER) ait bir bina olarak kullanılmaktadır.

Akkavuk Mescidi, Lefkoşa'nın kuzeyinde, Akkavuk mahallesinde yer alan bir mescittir.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa Surları</span> Lefkoşayı çevreleyen bir dizi savunma duvarıdır.

Lefkoşa surları, Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'yı çevreleyen bir dizi savunma duvarıdır. İlk şehir surları Orta Çağ'da inşa edilmiş ancak 16. yüzyıl ortalarında Venedik Cumhuriyeti tarafından tamamen yeniden inşa edilmiştir. Venedikli mühendis Guilio Savorgnan'nun bir sanat eseri olarak görülen surlar 4,8 kilometre (3,0 mi) uzunluğunda olup on bir burç ile üç giriş kapısına sahiptir. Günümüzde büyük ölçüde bozulmamış bir hâlde olan surlar, Doğu Akdeniz'deki en iyi korunmuş Rönesans surları arasındadır. Önemli bir turistik cazibe merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa Camii</span>

Haydarpaşa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Kirlizade Sokağı'nda yer almaktadır. Lefkoşa'daki eski Frenk (Latin) katedrali olan Ayasofya'dan sonra en önemli Gotik yapıdır. Harry Charles Luke tarafından adadaki en güzel Gotik yapı örneklerinden birisi olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Hamam (Lefkoşa)</span>

Büyük Hamam, Kuzey Lefkoşa'nın İplik Pazarı-Korkut Efendi Mahallesi'nde yer alan bir hamamdır. İplik Pazarı Camii yakınlarında yer alır. Çevreleyen alanların zemininin zaman içindeki yükselişinin bir sonucu olarak, kapısı taban seviyesinin yaklaşık 2 metre, hamam odaları 3 metre altında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İplik Pazarı Camii</span>

İplik Pazarı Camii, Kuzey Lefkoşa'da bulunan surlariçi bölgesinde, İplik Pazarı-Korkut Efendi Mahallesi'nde yer alan bir camidir. İplik Pazarı Caddesi'nde yer almaktadır. Minaresi, Kıbrıs'taki minareler içinde tepesi taştan yapılmış ender örneklerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet Camii</span> camii

Arabahmet Camii, diğer isimleriyle Arap Ahmed Paşa Camii veya Ahmed Paşa Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Arabahmet Mahallesi'nde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Cami (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Yeni Cami, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. İçinde bulunduğu Yenicami Mahallesi'ne adını verir. Mevcut cami 1898-1899 yılında tamamlanmış olup, yanında bulunan ve günümüze kalıntıları ulaşan eski cami ise kiliseden çevrilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa, Lefkoşa</span> Lefkoşa mahallesi

Haydarpaşa Lefkoşa'da bir mahalle. İsmini Lefkoşa'nın Osmanlı fethi sırasında Osmanlı ordusunu yöneten 12 generalden biri olduğu söylenen Haydar Paşa'dan alır. Aynı adda bir cami de vardır. Her general bu fetih sırasında başka bir mahalleye gönderilmişti. Daha sonradan, bu mahalleler isimlerini oraya gönderilen generalin isminden aldı.

<span class="mw-page-title-main">İplik Pazarı</span>

İplik Pazarı, tarihsel ismiyle İplik Pazarı-Korkut Efendi, Lefkoşa Surlariçi'nde bir mahalle. Şehrin kuzey kesiminde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Akkavuk</span>

Akkavuk veya Abu Kavuk, hukuken Kıbrıs Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa'nın, fiilen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa'nın mahallelerinden biridir. Mahalle, Surlariçi'nde yer almaktadır. Mahallenin nüfusu 2011 yılı itibarı ile 793'tür.