İçeriğe atla

Yeni yıl

Rio de Janeiro'da yılbaşı arifesi kutlamaları.

Yeni yıl, yeni bir takvim yılının başladığı ve takvimin yıl sayısının bir arttığı zaman. Pek çok kültürde bu olay bir şekilde kutlanmaktadır.[1][2] Günümüzde en çok kullanılan takvim olan Miladi takvimin yeni yılı 1 Ocak'a (Yılbaşı) denk gelmektedir. Birçok ülke 1 Ocak'ı resmî tatil olarak belirlemiştir.

Aya veya mevsime göre

Ocak

Bölgelere göre

Afrika Yeni Yılı

  • Enkutatash (Etiyopya, Eritre)
  • Fandroana (Madagasy)
  • İslami Yeni Yıl (İslam ülkeleri)
  • Nayrouz (Kıpti)
  • Yennayer (Berberi)

Amerika Yeni Yılı

  • Yancuic Xīhuitl (Aztek)
  • Quviasukvik (Eskimo)
  • Hobiyee (Nisga'a)
  • Inti Raymi (İnka)
  • Willkakuti (Aymara)
  • Biz Tripantu (Mapuche)

Güney Asya Yeni Yılı

  • Vaisakhi (Pencap, Kuzey ve Orta Hindistan, Nepal)
  • Chaitra Navaratri (Kuzey ve Orta Hindistan)
  • Navreh (Keşmir)
  • Cheti Chand (Sindhi)
  • Balipratipada (Gujarati, Rajasthani)
  • Bohag Bihu (Assam)
  • Pohela Boishakh (Bengal)
  • Pana Sankranti (Odia)
  • Jur Sital (Maithili)
  • Mha Puja (Newari)
  • Losoong (Sikkim)
  • Galdan Namchot (Ladahi)
  • Gyalpo Lhosar (Şerpa)
  • Tamu Lhosar (Gurung)
  • Sonam Lhosar (Tamang)
  • Maghe Sankranti (Rai, Tharu, Magar)
  • Bwisagu (Bodo)
  • Sajibu Cheiraoba (Meitei, Pangal, Meitei Christian)
  • Buisu (Tripuri)
  • Sangken (Tai)
  • Bizhu (Çakma)
  • Gudi Padwa (Marathi, Konkani)
  • Ugadi (Telugu, Kannada)
  • Bisu Parba (Tulu)
  • Puthandu (Tamil)
  • Vishu (Malayali)
  • Aluth Avurudda (Singala)
  • Baha Parab (Santali)

Güneydoğu Asya Yeni Yılı

  • Thingyan (Burma)
  • Choul Chnam Thmey (Kamboçya)
  • Pi Mai (Lao)
  • Songkran (Tay)
  • Su Fıskiyesi Festivali (Dai)
  • Nyepi (Bali)
  • Satu Suro (Cavaca)
  • Tết (Vietnam)

Batı ve Merkezi Asya Yeni Yılı

  • Kha b-Nisan (Asur)
  • Nauruz (Afgan)
  • Navruz (Özbek)
  • Nev-Rúz (Bahá'í)
  • Newroz (Kürt)
  • Ezidi Yeni Yılı
  • Nevruz (Azerbaycan)
  • Nevruz (İran)
  • Nevruz (Mazandarani)
  • Roş Haşanah (İsrail)
  • Dehwa Rabba (Manden)
  • Nogbon (Osetya)
  • Isıyah (Sakha)
  • Tsagaan Sar (Moğolistan)
  • Losar (Tibet)

Doğu Asya Yeni Yılı

Şubat

Değişken

Kaynakça

  1. ^ "Best Cities To Celebrate New Year's Eve". ArrestedWorld (İngilizce). 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2020. 
  2. ^ Anthony Aveni, "Happy New Year! But Why Now?" - The Book of the Year: A Brief History of Our Seasonal Holidays (Oxford: Oxford University Press, 2003), 11–28.
  3. ^ El Calendario Mexica y la Cronografía, Rafael Tena. INAH-CONACULTA. 2008 s. 80-81.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Miladi takvim</span> Güneş yılı esasına dayanan ve uluslararası alanda en çok kabul gören takvim

Miladi takvim ya da Gregoryen takvimi, Roma İmparatoru Jül Sezar tarafından kabul edilen Jülyen takviminin yerine, Papa XIII. Gregorius tarafından yaptırılan bir takvimdir. İsa'nın doğduğu yılı milat olarak alan bu takvim, Dünya'nın Güneş etrafındaki dönüş süresi olan 365 gün, 6 saatlik zamanı "1 yıl" olarak kabul eder. Günümüzde dünyada en yaygın olarak kullanılan takvimdir.

<span class="mw-page-title-main">Hicrî takvim</span> Müslümanlar tarafından dinî günleri belirlemek için kullanılan Ay takvimi

Hicrî takvim, İslami, Müslüman ya da Arap takvimi, 1 yılı 354 ya da 355 gün olan ve 12 kameri aydan oluşan, İslam peygamberi Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicretini başlangıç yılı kabul eden ve Ay'ın Dünya çevresinde dolanımını esas alan bir takvim sistemidir. Resmi olarak Afganistan ve İran tarafından kullanılmaktadır. Hicretin, Muharrem ayı yani takvimin başlangıç günü ya da ayıyla bir ilgisi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Uzak Doğu</span> Asyanın doğu ve güneydoğusu

Uzak Doğu, Avrupa merkezli yaklaşımda Asya'nın doğusu ve güneydoğusundaki ülkeler.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Bayramı</span> Ay takvimine göre şevval ayının ilk üç gününde kutlanan dinî bayram, Şeker Bayramı

Ramazan Bayramı, Şeker Bayramı ya da İftar Bayramı, İslam âleminde oruç tutma ayı olan Ramazan ayının ardından üç gün boyunca kutlanan dinî bir bayramdır. Hicrî takvime göre onuncu ay olan Şevval ayının ilk üç gününde kutlanır. Bayramdan bir önceki gün Ramazan ayının son günü olan arifedir.

<span class="mw-page-title-main">Mevlid Kandili</span> İslam peygamberi Muhammedin doğum günü vesilesiyle kutlanan dinî uygulama

Mevlid Kandili ya da Veladet Kandili, İslam peygamberi Muhammed'in doğum gecesi ve aynı zamanda hicri rebiülevvel ayının on ikinci gecesidir. İslam Nebisi, Ashab-ı Kiram, Emevîler ve Abbâsîler dönemlerinde herhangi bir kutlama örneğine rastlanmayan rebiülevvel ayının on ikinci gecesi olan Mevlid Kandili, ilk defa hicretten yaklaşık üç yüz elli yıl kadar sonra Mısır'da, Şii Fâtımî Devleti döneminde kutlanmaya başlamıştır.

Hicri Yılbaşı veya 1 Muharrem (kameri) hicrî takvime göre Zilhicce ayının son gecesini Muharrem ayının birinci gününe bağlayan zaman dilimi. İslami takvime göre bir sonraki güne saat 00:00 da değil güneş batması ile geçilir. Bu zaman dilimi ay takvimi esaslı olduğu için bir sonraki hicri yılbaşı 11 ya da 12 gün daha erken bir tarihe denk gelir. Muharrem ayı, Zilkade, Zilhicce ve Receb ile beraber Kur'an'da kıymet verilen dört haram aydan biridir. Bu aylarda barış içinde yaşanması, savaş yapılmaması ile ilgili İslam öncesi ve sonrası kurallar mevcuttur. Muharrem ayı, hicrî kamerî yılın birinci ayıdır. Şii Müslümanlar tarafından ise Muharrem ayının 10. günü Aşure Günü olarak kutlanır. Hz.Ömer’in halifeliği devrinde 17 yılında Resûl-i Ekrem’in Mekke’den Medine’ye hicretinin resmî takvim başlangıcı olarak kabul edilmesiyle muharrem hicrî yılın ilk ayı olarak belirlenmiştir.

Yıl veya sene; Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesinde bir tur yapmasına karşılık gelen, yaklaşık 365 ¼ günlük zaman dilimi. Bir takvim yılı 365 gün, artık yıl ise 366 gündür. Bir takvim yılında 12 ay veya 52 hafta vardır. Miladi takvimde yıl 1 Ocak'ta başlar ve 31 Aralık'ta sona erer.

<span class="mw-page-title-main">Nevruz</span> Baharın ve yeni yılın gelişinin kutlandığı bir gelenek

Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.

<span class="mw-page-title-main">Rumi takvim</span> Osmanlıda ve Türkiyede resmen kullanılmış, hicreti temel alan güneş yılı takvimi

Rûmî takvim, Hicret'i başlangıç kabul eden güneş yılı esasına dayalı bir takvim. Dünya'nın Güneş etrafında dolanımını esas alan şemsî takvim düzeninde, 13 Mart 1840'ta uygulanmaya başladı. Kamerî takvim sisteminde bir yıl, 354 gün; şemsî takvim sisteminde ise Dünya'nın Güneş etrafında dolanımı esas alındığından bir yıl, 365 gün olarak hesaplanır.

<span class="mw-page-title-main">İlkbahar</span> Kış ve yaz arasında bir mevsim

İlkbahar, bahar veya ilkyaz, doğa döngüsünde kış ile yaz arasındaki mevsim. Kuzey yarım kürede 21 Mart ve 21 Haziran arasıdır. İlkyaz, kıştan sonra ve yazdan önceki dört ılıman mevsimden biridir. Baharın çeşitli teknik tanımları vardır ancak terimin yerel kullanımı yerel iklime, kültürlere ve geleneklere göre değişir. Kuzey Yarımküre'de bahar olduğunda, Güney Yarımküre'de güzdür veya tam tersidir. İlkbaharda, ekinoks, günler ve geceler yaklaşık on iki saat sürer, mevsim ilerledikçe gündüz uzunluğu artar ve gece uzunluğu azalır.

<span class="mw-page-title-main">Yılbaşı</span> yeni yılın ilk günü

Yılbaşı, Miladi takvim kullanan ülkelerde 31 Aralık'ı 1 Ocak'a bağlayan geceye denmektedir. Yılbaşı, Jülyen takvimine göre Hristiyanlık öncesi Roma'da, Ocak ayının da adının verildiği geçit ve başlangıç tanrısı Janus'a adanmıştı. Hristiyan aleminin Miladi takviminde bir tarih olarak, hâlen Anglikan ve Lutheran kiliselerinde İsa'nın Adlandırma ve Sünnet Bayramı olarak törenlerle kutlanır.

Geleneksel Kore takvimi diğer Doğu Asya ülkelerinin takvimlerine benzer biçimde Çin takvimine dayanan bir ay-güneş takvimidir. Tarihler, Kore'nin meridyenleri esas alınarak hesaplanır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet takvimi</span> ay-güneş takvimi

Tibet takvimi bir yılın 12 ya da 13 aydan oluştuğu ve her ayın yeniayla başladığı bir ay-güneş takvimidir. Her üç yılda bir eklenen onüçüncü ayla birlikte bir Tibet yılının güneş yılına denk düşmesi sağlanmaktadır. Ayların belirli adları yoktur. Tibet yeni yıl kutlamasına Losar adı verilir.

Kürt takvimi veya Kürtçe takvim, Güneş sistemine dayalı 12 aydan oluşmaktadır. Yılın ilk günü Miladî takvime göre 21 Mart olan, 1 Newrozdur. Günümüzde kullanılan Miladi takvim ile arasında 20 günlük bir fark vardır. Takvimin başlangıcı hakkında 2 görüş vardır; MÖ 612 ve MÖ 700, tarihi belgeler ve birçok araştırmacı MÖ 700 de görüş birliği beyan etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Usul ve Yeni Usul tarihler</span> Jülyen takvimden Gregoryen takvime dönüştürmede değişiklikler

Eski Usul (E.U.) ve Yeni Usul (Y.U.) tarihler, özellikle tarihsel İngilizce dil çalışmalarında Jülyen takviminde de her ne kadar yılın başlangıcı (E.U.) 1 Ocak'tan itibaren başlamış olsa bile, bazı ülkelerde Gregoryen takvimine (Y.U.) geçişin değişik tarihlerde olması nedeniyle arada oluşan gün farkını belirtmek amacıyla kullanılan bir zaman gösterme yöntemidir. Çünkü sonuç olarak, Jülyen takviminde tarih 1 Ocak iken, Gregoryen takviminde tarih 14 Ocak'tır. Arada toplam 13 günlük fark bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Etiyopya takvimi</span>

Etiyopya takvimi , Etiyopya'da kullanılan temel takvimdir. Etiyopya Hristiyanları için de dini takvim olma özelliği taşır. Mısır takvimi gibi güneş temelli olup Jülyen takvimi gibi her 4 yılda bir artık gün eklenmektedir. Yılbaşı Jülyen takvime göre 29 veya 30 Ağustos'dur. Miladi takvim ve Etiyopya takvimi arasında oluşan 7-8 yıllık fark İsa'nın müjdelenmesinin hesabında olan farklılıklardan oluşur.

Eski Yeni Yıl, Ras el-Seni veya Ortodoks Yeni Yılı, Jülyen takvimi ile Yeni Yıl başlangıcı olarak kutlanan gayri resmi bir geleneksel bayramdır. 20. ve 21. yüzyıllarda Eski Yeni Yıl, Miladi takvime göre 14 Ocak'ta kutlanır. Aynı gün güneş, güney yönündeki yolculuğunu bitirip kuzeye doğru hareket etmeye başladığında Hindistan'da kutlanır: Makar Sankranti.

<span class="mw-page-title-main">Çin takvimi</span>

Çin takvimi, yılları, ayları ve günleri astronomik olaylara göre hesaplayan bir ay-güneş takvimidir.

<span class="mw-page-title-main">Sivil takvim</span>

Sivil takvim, memur veya idari amaçlı bir ülke içinde kullanılan takvimlerden birisidir. Sivil takvim hemen hemen her zaman insanlar ve özel kuruluşlar tarafından genel amaçlar için kullanılır.