İçeriğe atla

Yeni ekonomi

Yeni Ekonomi, yeni çıkan teknolojilerin süregelen ekonomiye (endüstriyel/imalat tabanlı ekonomi) etkisini tarif eden bir deyimdir. Tekstil ağırlıklı endüstriyel üretimin yaygın olduğu 1800 'lü yılların sonlarında otomobil, elektrik enerjisi ve sonradan radyo, telefon ve TV gibi yeni icatların çıkması ile başlayan dönemi tarif eder.

Ekonomist Harry S. Dent'e göre yeni ekonomi belli bir dönem boyunca etkisini gösteren bir çevrimdir ve son iki yüzyıl için bu çevrimin süresi 80 yıla tekabül etmektedir. Aynı ekonomist tarafından tarif edilen 40 yıllık "demografik" çevrimin tam 2 katı uzunlukta sürmektedir.[1]

Tarihçe

  • 1800'li yılların sonunda otomobil ve elektrik enerjisi kullanılmaya başlandıktan sonra 1960'ların sonuna kadar süren bir "Yeni Ekonomi" çevrimi söz konusu olmuştur.
  • 1885'te Almanya Mannheim'de Karl Benz adında bir mucidin 3 tekerli bir araba geliştirmesi, yeni bir dönemin başlangıcını haber veriyordu. Patentini kaydettirdikten sonra Benz 1888'den itibaren otomobil üretmeye başladı ve ardından otomobillerde çeşitli yenilikler ve geliştirmeler dönemi başladı.
  • 1907'de Henry Ford adında Amerikalı sanayici, otomobilin üretim adetlerini yükseltmek üzere çok daha verimli imalat sistemleri düşünüp hayata geçirdi ve sektör çok hızlı bir büyüme dönemine girdi. Bu büyüme 1929'da ekonomi balonunun patlamasına kadar sürecekti.
  • 1917 - 1930'lar arası otomobil sektörünün silkelenme ve konsolidasyonu dönemidir. 1900 başından itibaren sektöre giren firmaların 1917'de sayısı 100 'ü bulmuştu. 1930'lara gelindiğinde satın alma ve küçük otomobil firmalarının kapanması ile toplam üretici sayısı 40'ın altına indi.
  • 1940'lardan itibaren otomobil sektörü olgunluk dönemine girdi ve 1960'ların sonunda en olgun devresini de tamamladı.
  • 1888 civarında başlayan Yeni Ekonomi çevrimi böylelikle 1968 civarında tamamlanarak yerini bir sonraki Yeni Ekonomi çevrimine bıraktı.
  • 1968'de Gordon E. Moore ve Robert Noyce adlı iki girişimci, yarı ilekten teknolojisinde birçok yenilik yapabilmek amacıyla Fairchild isimli elektronik imalatçısı firmadaki görevlerinden ayrılarak Intel adında yeni bir firma kurdular.
  • Intel'in dünyaya kattığı mikro işlemciler ile hesap yapma işlemi yeni bir boyut kazanmaya başlamış oldu. 1969 sonlarında kurulan MITS adlı teknoloji firması yeni nesil mikro işlemcileri ile "masaüstü hesap makinası" üretip 1971'de piyasaya sürüyordu.
  • MITS'ın 1975 başında ilk Personal Computer (PC) 'yi üretmesi sonrası oluşan ilgi odağına Microsoft ve Apple gibi firmalar da katıldı ve 70'ler sonuna doğru sektör iyice hareketlendi.
  • Ağustos 1981 'de IBM'in kendi versiyonu olan IBM PC 5150'yi piyasaya çıkardı ve sektör ilk ciddi büyüme dönemine girdi ve 2008'e kadar büyüme devam etti.
  • IT kısaltması ile de betimlenebilecek günümüz yeni ekonomisi 2008'den itibaren ilk ciddi silkelenme dönemine girdi. 2008 - 2010 arası dönem firma kapanma veya satın alınmaları ile geçti.
  • 2020 başlarına kadar süreceği tahmin edilen bu silkelenme dönemi sonrası günümüz "yeni ekonomi" çevrimi olgunlaşma dönemine girecek ve 2048'de olgunluk döneminin doruğundayken filizlenmeye başlamış bir başka yeni ekonomiye yerini bırakacaktır.

Kritik

Günümüz yeni ekonomisi, bilgi toplumu, bilgi üretimi, yaratıcılık, bilişim gibi kavramlarla ilişkilendirilmektedir. Yeni ekonomi gerçekten de bilgiyi ve bilginin ürünü yeni teknolojileri kullanmakta ve bu yeni teknolojiler ekonominin her alanında verimi artırmaktadır. Ancak bu birçok işin bir daha hiç dönmemecesine kapanmasına ve sosyal hayatta köklü değişikliklere de yol açmaktadır.

Bazı uzmanlar yeni ekonomi kavramını, küreselleşme ve düzensizleştirmeyi de içine alan geniş bir çerçevede ele alırken bazıları da enformasyon ve iletişim teknolojilerine yapılan yoğun yatırımların verimlilik ve büyümeye olan olumlu etkisi olarak değerlendirmektedirler[2]

Ayrıca, yeni ekonomi gelişmiş ülkelerin avantajlı durumunu daha da geliştirmelerini kolaylaştırdığı için, gelişmekte olan ülkelere aynı oranda katkı sağlamadığı da düşünülmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Dent, Harry S. (2009) The Great Depression Ahead Following The Greatest Boom In History 12 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Cem Saatçioğlu (2005). "Yeni Ekonomi ve Finansal Piyasalar Üzerindeki Etkisi". Yeni Ekonomi ve Finansal Piyasalar Üzerindeki Etkisi, Cilt:19 Sayı:1. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. s. 151-165. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Audi</span> Almanya merkezli otomobil üreticisi

Audi, Alman menşeli bir otomobil şirketidir ve Volkswagen grubunun bir markasıdır. Şirketin merkezi Ingolstadt, Bavyera'da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Microsoft</span> Amerika Birleşik Devletleri merkezli çok uluslu teknoloji şirketi

Microsoft Corporation, ABD merkezli çok uluslu teknoloji şirketidir. Bilgisayar yazılımları, elektronik cihazlar, kişisel bilgisayarlar ve bilişim hizmetleri geliştirir, üretir, lisanslar ve satar. Şirketin en çok bilinen yazılımları Microsoft Windows ve MS-DOS işletim sistemi aileleri, Microsoft Office paketi, Bing adlı arama motoru, Internet Explorer ve Edge web tarayıcılarıdır. Öne çıkan donanım ürünleri ise Xbox video oyun konsolları, Microsoft Hololens sanal gerçeklik gözlükleri ve Microsoft Surface dokunmatik ekranlı kişisel bilgisayar ürün ailesidir. Microsoft, 2016 itibarıyla dünyanın en büyük yazılım geliştiricisi ve dünyanın en değerli şirketlerinden birisidir. Şirketin adı, "microcomputer" (mikrobilgisayar) ve "software" (yazılım) sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Intel</span> ABD merkezli teknoloji şirketi

Intel, merkezi Santa Clara, Kaliforniya'daki Silikon Vadisi'nde bulunan Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir teknoloji şirketidir. Gelire dayalı, dünyanın en büyük ve en değerli yarı iletken yonga üreticisidir. Çoğu kişisel bilgisayarda bulunan işlemciler olan X86 serisi mikroişlemcilerin mucididir. Intel, toplam gelirine göre en büyük ABD şirketleri arasında 2018 Fortune 500 listesinde 46. sırada yer aldı. 2024-2025 sezonundan itibaren UEFA ile 3 yıllık sözleşme imzalayarak Dünyada ilk kez Futbol ile İnovasyonun birleşimi için büyük bir adım attı.

<span class="mw-page-title-main">IBM</span> Amerikan çok uluslu teknoloji şirketi

IBM, merkezi Armonk, New York, ABD'de olan, dünyanın en büyük bilişim teknolojisi şirketlerinden biridir. 410.000'i aşkın çalışanı ile 170'ten fazla ülkede faaliyet göstermektedir. Faaliyet gösterdiği alanlar arasında bilgisayar, middleware ve donanım üretimi, yazılım, internet barındırma hizmeti, kuantum hesaplama, bulut depolama, bulut bilişim, bulut veritabanı, yapay zekâ, otomasyon, robotik, sunucu servisleri, danışmanlık ve AR-GE bulunmaktadır. Dünyada her yıl en fazla yeni patent alan şirket durumundadır.

<span class="mw-page-title-main">Biyoenformatik</span> büyük, karmaşık biyolojik veri setlerinin hesaplamalı analizi

Biyobilişim veya Biyoenformatik, biyolojinin çeşitli dalları, ancak özellikle moleküler biyoloji ile bilgisayar teknolojisini ve bununla ilişkili veri işleme aygıtlarını bünyesinde barındıran bilimsel disiplin. Bir diğer tanımla, karmaşık biyolojik verilerin derlenmesi ve analiz edilmesi bilimidir.

ASUSTeK Computer Inc., 1989 yılında kurulmuş Tayvan merkezli bir bilgisayar ve donanım üreticisi. Dizüstü bilgisayar, masaüstü bilgisayar, netbook, kablosuz yönlendirici, projektör, anakart, cep telefonu, LCD Panel, katı hal sürücüsü, optik depolama, ağ donanımı, bilgisayar kasası, elektronik devre elemanları, bilgisayar soğutma sistemleri, sunucu, giyilebilir bilgisayar, ekran kartı gibi geniş bir üretim ağına sahip olan şirket özellikle son dönemde ürettiği dizüstü bilgisayarlarla adından söz ettirir hale gelmiştir. Kaliteyi, teknolojiyi ve sağlamlığı ön plana çıkarmayı amaçlayan şirket bunu sloganına da yansıtmış ve bu doğrultuda satış yapmaya devam etmektedir. Şirketin eski sloganı "Inspiring Innovation. Persistent Perfection."yani "İlham Verici Yenilik. Kalıcı Mükemmellik." iken, yeni sloganı ise "In Search of Incredible."yani " İnanılmazın Arayışında"'dır. Şirket ayrıca bir orijinal ürün üreticisidir (OEM). Asus'un Tayvan Borsası'nda 2357 kod koduyla birincil, Londra Borsasında ise ASKD kod koduyla ikincil bir kaydı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Binghamton, New York</span>

Binghamton, Amerika Birleşik Devletleri, New York eyaletinde Pensilvanya sınırına yakın, Susquehanna ve Chenango nehirlerinin yatağı olan vadide kurulmuş bir şehirdir. Triple Cities olarak bilinen, Binghamton, Endicott ve Johnson City'den oluşan üçlü şehirlerin oluşturduğu metropoliten alanın da merkezidir. Şehrin nüfusu 2010 sayımına göre 47.376'dır.

<span class="mw-page-title-main">Intel 8086</span> Intel tarafından geliştirilmiş bir mikroişlemci yongasıdır

8086 Intel tarafından geliştirilmiş, x86 mimarisi 'nin gelişmesine yol açan 16-bit mimarisinde bir mikroişlemci yongasıdır. Intel tarafından 8086 tasarımının geliştirmesine 1976 yılı baharında başlanmış ve 1978 yılı yaz aylarında ilk çip piyasaya sürülmüştür. 1979 yılında piyasaya sürülen Intel 8088, daha ucuz ve az sayıda çevre birimi kullanımına olanak veren, ayrıca IBM PC tasarımında kullanılan 8254 CTC, 8255 PIO ve 8259 PIC gibi 8080-ailesi çevre birimleri ile uyumlu olacak şekilde 8-bitlik bir data bus eklenerek hafifçe modifiye edilmiş bir versiyondur. İlave olarak daha basit ve ucuz PCB tasarımı gerektirmekte ve daha az sayıda DRAM çipine gereksinim duymaktadır. Intel 8088 orijinal IBM PC tasarımında kullanılan işlemci olması özelliğiyle de kayda değerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mikroişlemci</span> ana işlem biriminin fonksiyonlarını tek bir yarı iletken tümdevrede birleştiren programlanabilir sayısal elektronik bileşen

Mikroişlemci, işlemci olarak da bilinen, merkezî işlem biriminin (CPU) fonksiyonlarını tek bir yarı iletken tüm devrede (IC) birleştiren programlanabilir bir sayısal elektronik bileşendir.

<span class="mw-page-title-main">Çengdu</span>

Çengdu (Çince: 成都; pinyin: Chéngdū; Wade-Giles: Ch'eng-tu,

<span class="mw-page-title-main">Lego</span> Plastik inşaa oyuncağı

Lego, Danimarka merkezli The LEGO Group adlı şirket tarafından 1949'dan beri üretilen bir oyuncak çeşididir. Üzerlerindeki girinti ve çıkıntılar sayesinde birbirine kolayca kenetlenebilen, çeşitli renklerdeki yapı parçalarından oluşur. İlk başta oyma tahtadan yapılmış kaba prizmalardan oluşan LEGO parçaları, zamanla plastikten yapılmaya başlandı. Plastiğin kolayca aynı şekilde üretilebilir olması parçaları tek örnek haline getirdi. Bu sayede 1960'larda ve günümüzde üretilen parçaların birbirine uyumlu olmasını sağlandı. İlk başta yalnızca Avrupa'da üretim yapılırken, Amerika pazarına giren şirket burada yeni bir fabrika açmak yerine yeni parçaların üretimini Samsonite'e devretti. İlk başta tuğla şeklinde olan basit tanelere çarklar, çubuklar, tekerlekler, küçük adamlar ve elektrikli aksamlar gibi daha ayrıntılı bölümler de eklendi. Böylece hemen hemen her şeyin inşa edilebileceği bir çeşitlilik sağlandı. Genel olarak 7-16 yaş civarını hedefleyen LEGO, aslında her kitleyi kendine bağımlı kılacak nitelikte ürünler çıkarmaya çalıştı. Amerika ve Dünya pazarı geliştikçe, çizgi romanlarla ve bilgisayar oyunlarıyla büyüyen neslin ihtiyaçlarına cevap vermek piyasada LEGO'nun tutunmasını biraz zorlaştırdı. Bunun üstesinden her ihtiyaç grubuna yönelik setler üreterek, LEGO Baby, LEGO Duplo, LEGO City, LEGO Creator, LEGO System, LEGO Technic, LEGO Bionicle, LEGO Belville, LEGO Mindstorms gibi, gelmiştir. Son zamanlarda ise medya dünyasının ve küreselleşmenin yıktığı bir oyuncak olarak kalmamak için Harry Potter, Star Wars, Batman, Örümcek Adam, Winnie The Pooh, Spongebob Squarepants, Ben 10 gibi ünlü temaları da bünyesine kattı. Hatta şu an günümüz teknolojisi sayesinde, Lego Digital Designer adlı program ile bilgisayar üzerinde sınırsız Lego yapılabiliniyor. Bunların yanı sıra çeşitli platformlar için oyun ve filmleri de yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Itanium işlemcisi</span>

Itanium işlemcisi, Intel firmasının 64-bit işlemci ailesinden olup IA-64 mimarisi kullanan işlemcilerinin devamı olarak bilinir. Itanium ve Itanium2 olarak sunulan bu işlemci ilk olarak Ekim 2001'de piyasaya sürülmüştür. Itanium işlemcilerin asıl hedefi yüksek performansa sahip bilgisayarlardı. Bu işlemcinin mimarisinin gelişimi ilk olarak Hewlett-Packard tarafından yapılmıştır ve devamında ise Intel ve Hewlett-Packard ortak olarak birlikte gerçek Itanium mimarisini geliştirmişlerdir.

Çok çekirdekli işlemci, ikiden fazla işlemciden (çekirdek) oluşan bir hesaplama birimi. Bilgisayarlarda temel komut kümesi işlemlerini gerçekleştirir.

<span class="mw-page-title-main">Otomotiv endüstrisi</span> Motorlu araçları tasarlayan, geliştiren, üreten ve pazarlayan iş sektörüdür

Otomotiv endüstrisi, terim anlamı olarak, motorlu taşıtları tasarlayan, geliştiren, üreten ve pazarlayan iş sektörüdür. 2007 yılı itibarıyla, tüm dünyada 73 milyondan fazla motorlu araç üretildi. Otomotiv sanayii, tüm sanayileşmiş ülkelerde ekonominin lokomotifi olarak kabul edilmektedir. Sektörün ekonomideki sürükleyici-lokomotif etkisinin nedeni, diğer sanayi dalları ve ekonominin diğer sektörleri ile olan çok yakın ilişkisidir. Otomotiv sanayii demir-çelik, petro-kimya, lastik gibi temel sanayi dallarında başlıca alıcı ve bu sektörlerdeki teknolojik gelişmenin de sürükleyicisidir. Turizm, altyapı ve inşaat ile ulaştırma ve tarım sektörlerinin gerek duyduğu her çeşit motorlu araçlar sektör ürünleri ile sağlanmaktadır. Bu sektördeki değişimler, ekonominin tümünü yakından etkilemektedir. Otomotiv sektörü Motorlu Taşıt Aracı üreten bir sanayidir. Dünyada toplam motorlu taşıt seri üretiminin yaklaşık %70'ini otomobil üretimi oluşturmaktadır. Türkiye'de de bu oran geçerlidir. Otomobil üretimi, diğer motorlu taşıtlara göre çok daha yüksek adetlerde yapılır. Bu suretle otomobil üretimi, güçlü bir yan sanayiini oluşturarak diğer taşıtların üretimine de destek olur. Bu nedenle otomobil üretimi, otomotiv sanayiinin temelidir..

Hannoverimpuls GmbH, Hannover şehrinin ve müstakil bir idareye sahip olan Hannover Ticaret Bölgesi'nin ortak ekonomik kalkınma faaliyetini düzenlemek üzere kurulmuş bir anonim şirkettir. Şirket, 2003 yılında kuruldu. Kuruluşun amacı, özel sektörün Hannover Bölgesi'nde işyeri kurmasını, bölgeye yerleşmesini ve bu şekilde bölgede sanayi ve ticaretin gelişmesini teşvik etmektir. Hannover ve bölgesinin ekonomisinin gelişmesi için yedi branşa ağırlık verilmektedir: otomotiv sektörü, enerji sektörü, bilişim ve iletişim teknolojileri, sağlık sektörü, optik teknolojiler, yaratıcılık sektörü ve imalat teknolojileri. Kuruluşun en önemli görevleri, bölgesel ekonominin ve o çevrede bulunan bilim ve eğitim kurumlarının işbirliğini sağlamakta ve branşların büyümesi için bu kuruluşlar arasında sıkı ağlarla, ortak çerçeve yaratmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Silicon Wadi</span>

Silicon Wadi İsrailin kıyı düzlüğünde bulunan, ileri teknoloji endüstrisinin yoğun olarak yer aldığı bir alandır. Amerika’da bulunan, Kaliforniya’daki Silikon Vadisi’nin benzeridir. Silicon Wadi, önem açısından Kaliforniya’daki eşinden sonra ikinci olarak bilinir. Alan, ülkenin büyük bir kısmını kapsar, ama yoğun olarak Tel-Aviv çevresine ve küçük kümeler olarak; Ra’anana, Peta Tikva, Herzliya, Hayfa, bir eğitim şehri olan Rehovot ve komşusu Rişon Le zion şehirleri etrafına yayılır. Yakın zamanlarda, Kudüs etrafına da yayıldı bu alan. “Silicon Wadi” adı, İngilizcedeki karşılığından kelime oyunuyla oluşturulmuştur. “Wadi” Arapça da kurumuş nehir yatağı anlamına gelir.

Aşamalar kuramı, Walt Whitman Rostow'un ‘‘İktisadi Büyümenin Aşamaları’' adlı kitabında ileri sürdüğü; toplumların ekonomik büyüme temelli gelişmelerinin, birbirini izleyen beş farklı dönemden oluştuğunu ve her toplumun zorunlu olarak bu aynı tarihsel dönemlerden geçtiğini ya da geçeceğini savunan kuramdır.

Deva Holding, Türkiye, Almanya, ABD ve Yeni Zelanda'daki etkinliğiyle 205 milyon dolarda daha fazla ciro yapan ve Türkiye'nin ilk 500 şirketi arasına giren bir ilaç şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">AIM ittifakı</span>

AIM ittifakı ; Apple, IBM ve Motorola'nın kurduğu ortaklıktı. Amaçları IBM'in POWER mimarisine dayalı evrensel bir standart oluşturmaktı. Amaç; cihazlar arası uyum sorunlarını gidermek, endüstriyi gelecek Power modellerine uyumlu hale getirmek ve Microsoft ve Wintel tekelleriyle rekabet etmekti. İttifak, Taligent, Kaleida Labs, PowerPC CPU ailesi, CHRP donanım standartı ve Apple'ın Power Macintosh bilgisayar serisinin kurulmasına önayak oldu.