İçeriğe atla

Yeni dinî hareket

Yeni bir dini hareket (NRM ), alternatif maneviyat veya yeni bir din olarak da bilinir, modern kökenlere sahip ve toplumunun baskın dini kültürüne dışsal olan dini veya manevi bir gruptur. NRM'ler köken olarak yeni olabilir veya daha geniş bir dinin parçası olabilir, bu durumda önceden var olan mezheplerden farklıdırlar. Bazı NRM'ler, modernleşen dünyanın kendilerine sunduğu zorluklarla bireyciliği benimseyerek başa çıkarken diğer NRM'ler sıkı sıkıya örülmüş kolektif araçları benimseyerek bunlarla başa çıkar.  Bilim insanları, NRM'lerin dünya çapında on binlerce üyeye sahip olduğunu tahmin ediyor. Çoğu NRM'nin sadece birkaç üyesi var, bazılarının binlerce üyesi var ve birkaçının bir milyondan fazla üyesi var.[1]

"Yeni bir dini hareket"i tanımlamak için tek ve üzerinde anlaşılmış bir ölçüt yoktur.  Bu bağlamda "yeni" teriminin nasıl yorumlanması gerektiği konusunda tartışmalar vardır.  Bir bakış açısı, Hinduizm, Yahudilik, Budizm, Hristiyanlık ve İslam gibi büyük, köklü dinlerden kökenleri bakımından daha yeni olan bir dini ifade etmesi gerektiğidir .  Bazı akademisyenler tanımlayıcı zaman olarak 1950'leri veya 1945'te İkinci Dünya Savaşı'nın sonunu görürken,  diğerleri 1830'da Son Zaman Azizleri hareketinin  ve 1838'de Tenrikyo'nun  kuruluşuna kadar geriye bakarlar.

Yeni dinler bazen yerleşik dini örgütler ve laik kurumlardan muhalefetle karşı karşıya kalmıştır. Batı ülkelerinde, ortaya çıkan gruplara karşı çıkmak için 1970'lerde ve 1980'lerde laik bir kült karşıtı hareket ve bir Hristiyan karşı kült hareketi ortaya çıkmıştır.

1970'lerde, dinin akademik çalışması içinde belirgin bir yeni din çalışmaları alanı gelişti. Konuya adanmış birçok akademik kuruluş ve hakemli dergi bulunmaktadır. Din çalışmaları akademisyenleri, modernitede NRM'lerin yükselişini, sekülerleşme, küreselleşme, geleneksizleşme, parçalanma, refleksiflik ve bireyselleşme gibi modern süreçlerin bir ürünü ve cevabı olarak bağlamlandırmaktadır.

1970'lerden sonra başlayan New Age akımı ile karıştırılmamalıdır.

Ayrıca bakınız

Kronolojik sıra ile önemli yeni dini hareketler aşağıda verilmiştir

Bağlantılar

Dipnot

  1. ^ Eileen Barker, 1999, "New Religious Movements: their incidence and significance", New Religious Movements: challenge and response, Bryan Wilson and Jamie Cresswell editors, Routledge 0-415-20050-4

İlgili Araştırma Makaleleri

Din, nadiren de olsa ilmet, genellikle doğaüstü, transandantal ve cansal unsurlarla ilişkilendirilmiş, çeşitli ayinler ve uygulamaları içeren, ahlak, dünya görüşleri, kutsal metinler ve yerler, kehanetler, etik kuruluşlarından oluşan bir sosyo-kültürel sistemdir.

Mitoloji, mit veya söylen bilimi belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümü. Mit (söylen) sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Modernizm</span>

Modernizm veya çağdaşlık, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Batı toplumunda sanayileşme, kentleşme ve teknolojik ilerlemenin getirdiği hızlı değişimlere bir yanıt olarak ortaya çıkan kültürel ve sanatsal bir harekettir. Hareket, yenilik arzusu ve geleneksel sanat, edebiyat ve felsefe biçimlerinin reddedilmesiyle karakterize edilir.

<span class="mw-page-title-main">Din bilimleri</span>

Din bilimleri, dinle teolojik bakış açısıyla ve normatif yöntemlerle ve apolejetik amaçla ilgilenen ilahiyatın aksine dinleri sosyal bilimler perspektifinden ve herhangi bir dini veya dinleri apolejetik (savunmacı) gaye gütmeden ve ideolojik muhalefet tavrı içine girmeden olgusal temelde araştıran ve analiz eden çeşitli sosyal bilim disiplinlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">İslamcılık</span> Politik bir akım

İslamcılık, modern devlet ve devletçiklerin anayasal, ekonomik ve yargısal olarak, bu kesimde canlanma ya da otantikliğe dönüş olarak algılanan İslami uygulamalarla yeniden kurulması gerektiğini öne süren siyasi ideolojidir. Bu akımlardaki hakim anlayış Emr-i bi'l ma'rûf ve nehy-i anil münker'in yerine getirilmesidir. Siyasal İslam'ın Seyyid Kutub ve Mevdudî gibi köktendinci öncüleri "Allah'ın sistemi" olarak gördükleri şeriata dayanmayan güç sahipleri olarak tanımladıkları tağuta isyanı tevhidin ön şartı olarak sundular.

Monoteizm veya tek tanrıcılık, tek bir tanrının varlığına ya da Tanrı'nın birliğine duyulan inanç olarak tanımlanır. Monoteizm sözcüğü, etimolojik açıdan Yunanca mono (tek) ve theoi (tanrı) sözcüklerinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Roma mitolojisi</span> Antik Romada yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütünü

Roma mitolojisi, Antik Roma'da yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütününe verilen isimdir. Genelde iki ana bölümü olduğu düşünülür; ilk bölüm ki daha sonraları etkin olmuştur ve edebidir, genellikle Etrüsk mitolojisindeki öğelerin Romalılaştırılmış hallerinden meydana gelir, ikinci bölüm ise daha erken dönemlerde etkin olmuş olan ve daha çok kültik olan farklı uygulama ve inançlara sahip daha özerk bir bölümdür.

<span class="mw-page-title-main">Sekülerizm</span> Akıl ve mantığı esas alan örgütlü bir toplum yaratmayı amaçlayan düşünce akımı

Sekülarizm veya sekülerizm; toplumda ahiretten ve diğer dinî, ruhani meselelerden ziyade dünya hayatına odaklanılması yönündeki hareket. TDK, sekülerizm kavramına karşılık olarak dünyacılık sözcüğünü önermiştir. Sekülerizm, din merkezli veyahut dinî öğeleri sosyal, hukuki ve siyasi anlamda tayin edici kılan bir yaklaşımın tersine, bunları sosyal, hukuki ve siyasi kümeden ayıran bir yaklaşımı tanımlar. Çok geniş bir terim olan sekülerizm, içinde birçok farklı akım, tür ve teori barındırır. Seküler kelimesi, dünyevi veya çağa uygun olanı belirtir ve dünyanın nesnel hâlinin göz önünde tutulması demektir. Latince çağ anlamına gelen Saeculum sözcüğünden İngiliz dili için türetilen Secularism (Sekülerizm) Türkçeye laiklik, çağdaşlaşma veya dünyevileşme olarak üç farklı terimle çevrilebilmektedir. Fransa'da laiklik için Laïcité (Laicisme) terimi kullanılmaktadır. Bu terim, somut ve bilimsel olan ile soyut ve dinsel olanın birbirine karıştırılmamasını ifade etmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">İslami Davet Partisi</span> Irakta bir siyasi parti

İslami Davet Partisi veya İslami Çağrı Partisi, Irak'taki siyasi partilerden biridir. Irak Yüksek İslam Konseyi ile birlikte Şii Birleşik Irak İttifakı'nın iki ana partisidir. Ocak 2005 Irak seçimlerinde ve daha uzun vadeli Aralık 2005 seçimlerinde mecliste çok sayıda sandalye kazandı. Parti, İran-Irak Savaşı sırasında ve İran Devrimi'nde Ayetullah Ruhullah Humeyni'yi destekledi. Hala İran ile olan ideolojik farklılıklara rağmen Tahran'dan mali destek almaktadır.

Kült veya tarikat, popüler kültür ve akademide çok çeşitli tanımları olan, tartışmalı bir terim olup birçok disiplinden bilim insanı arasında devam eden bir tartışma konusudur. Dini hareketlerin sosyolojik sınıflandırılmasına göre kült, sosyal olarak sapkın, yeni inanç ve uygulamalara sahip dini veya sosyal bir grup olarak tanımlanmaktadır. Ancak bir grubun inanç ve uygulamalarının yeteri derecede sapkın ya da yeni olup olmadığı genelde net olmayan bir konudur. “Kült” kelimesi her zaman tartışmalı olmuştur. Zira net ve herkesçe kabul gören bir tanımı olmadığı için bu tabir, farklı doktrin ve uygulamalara sahip gruplara karşı şahsi saldırılarda kullanılan öznel bir adlandırma görevi görebilmektedir.

Kökten dincilik, genellikle dinî esaslı aslî kaidelere geri dönme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere katı bir biçimde bağlı olan, diğer görüşlere karşı toleranssız ve laiklik karşıtı dinî hareket veya bakış açısı. Kökten dincilik, genellikle dinî tabiattaki bir dizi kurala sıkı sıkıya bağlı, çağdaş, sosyal ve siyâsî yaşam ile ilgili üzerinde uzlaşılmış prensiplere karşı tepkisi olan inancı belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Eileen Barker</span>

Sosyoloji profesörü. London School of Economics'in emekli üyesi. Barker, Information Network Focus on Religious Movements (INFORM) kurucusu ve kültler ve Yeni Dini Hareketler ile ilgili araştırmalarıyla tanınan bir akademisyendir.

Türkiye'de nüfusun %95'e yakını İslam dinine mensuptur. Ülkedeki Müslümanların çoğunluğu Sünniliğin Hanefi mezhebine bağlıdır. Günümüzde modern Türkiye'yi oluşturan bölgede İslam'ın yerleşik varlığı, Selçukluların Doğu Anadolu'ya doğru genişlemeye başladığı 11. yüzyılın son yarısına kadar uzanmaktadır.

Lâik devlet bir devletin dinî konularda resmen tarafsızlığını belirten, ne dini ne de dinsizliği desteklemediğini ifade eden lâiklik kavramıdır. Lâik bir devlet, aynı zamanda tüm yurttaşlarına dinsel inançlarına bakılmaksızın eşit uygulamada bulunmayı iddia ve taahhüt eden ve belirli bir din/dinsizliğin diğer din/dinsizlik görüşlerinden imtiyazlı bir ön tercihe göre herhangi bir muameleden kaçındığını iddia ve taahhüt eden devlettir.

İslami köktendincilik veya radikal İslamcılık, İslam dininin temellerine dönmek anlamına gelen, dinin temel elemanlarını sosyal hayata egemen kılmak amacındaki hareketlere verilen ad. Başlangıçta modern mevcut ideolojilere karşı alternatif bir sistem oluşturma amacı taşırken, akımların liderleri tarafından dinsel anlayışın gerektirdiğine inanılan sosyal hayatı şiddet uygulayarak diğerlerine kabul ettirmek biçimine dönüşmüştür. Günümüz toplumlarında olumsuz bir imaj yaratmış ve tutuculuk, kültürel gerilik, bağnazlık, hoşgörüsüzlük, temel insan haklarını yok saymak ve dışlayıcılıkla özdeşleştirilmiştir.

Azerbaycan'da din özgürlüğü, anayasasının 18. maddesine göre laik bir ülkedir. Azerbaycan'da laiklik, özellikle Sovyetler Birliği döneminde yaygınlaşmış ve yerleşmiştir.

İslami araştırmalar İslam'ın akademik çalışmalarına atıfta bulunur. İslami araştırmalar en az iki bakış açısı ile görülebilir:

Din karşıtlığı (Antireligion), her türlü dine karşı çıkmaktır. Örgütlenmiş dine, dinî ayinlere ve dinî kurumlara karşı çıkmayı içerir. Din karşıtlığı terimi, örgütlenmiş olsun ya da olmasın belirli doğaüstü ibadet veya uygulama biçimlerinin karşıtlığı olarak da kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yemen'de din</span>

Yemen'de din, çeşitli dinî inançlardan oluşur. Ülkedeki en yaygın dinin İslam olduğu bilinmekle beraber, bu dine mensup kişilerin oranına ilişkin yayınlanan veriler çelişkilidir. İslam ezici çoğunluğunu oluştururken, %34.9'unu Zeydîlik, %65'ini Sünnilik oluşturmaktadır. Yerli nüfus olarak 1.000 Hristiyan ve kalan 6 Yahudi vardır. Pew Araştırma Kuruluşu'na göre dini baskıdan dolayı dinini açıklamayanlarla birlikte 40.000 Hristiyanlar vardır. WIN/Gallup International anketine göre Yemen, Arap ülkeleri çapında en dindar ülke, Dünya çapında en dindar ülkelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Japon dinleri</span>

Yeni Japon dinleri, Japonya'da kurulan yeni dini hareketlerdir. Japoncada bunlar, shinshūkyō (新宗教) veya shinkō shūkyō (新興宗教) olarak da adlandırılır. Japon araştırmacılar, 19. yüzyılın ortalarından bu yana kurulan tüm dinleri "yeni dinler" olarak sınıflandırırlar; dolayısıyla bu terim, derin bir çeşitliliğe ve çok sayıda dine atıfta bulunur. Bunların çoğu, yirminci yüzyılın ortalarından sonlarına doğru ortaya çıktı ve Budizm ve Şinto gibi çok daha eski geleneksel dinlerden etkilendiler. Yabancı etki kaynakları arasında Hristiyanlık, İncil ve Nostradamus'un yazıları yer alır.