İçeriğe atla

Yeni Zelanda ekonomisi

Yeni Zelanda ekonomisi
Yeni Zelanda'nın finans merkezi olan Auckland
Derece22. (nominal) / 32. (SAGP)
Para birimiYeni Zelanda doları (NZD)
Mali yılTakvim yılı
Ticaret organizasyonlarıAPEC, CPTPP, OECD, DTÖ
İstatistikler
GSYİHazalış 242,700 milyar US$ (nominal, 2022)
artış 261,039 milyar US$ (SAGP, 2022)
GSYİH büyüme%5,9 (2021e)[1]
Kişi başı GSYİHazalış 47.278 US$ (nominal, 2022)[2]
artış 50.851 US$ (SAGP, 2022)[2]
Sektörel GSYİH dağılımıtarım: %7,6
endüstri: %12,2
hizmet: %71 (2011)[3]
Enflasyon (TÜFE)%7,3 (2022)[4]
Yoksulluk sınırı
altındaki nüfus		%11,0 (2014)[5]
Gini katsayısı33,9 (orta) (2019)[6]
İşgücü2,820 milyon (2022)[7]
Sektörel işgücü dağılımıtarım: %6,6
endüstri: %20,7
hizmet: %72,7 (2017)[8]
İşsizlik▲ %3,3 (2022)[7]
Ana endüstrilerGıda işleme, tarım, ormancılık, turizm, finans
İş yapılma kolaylığı sıralamasıSabit 1. (çok kolay, 2020)[9]
Dış ticaret
İhracat62,4 milyar US$ (2020)[10]
İhraç mallarısüt ürünleri, et, tomruk ve ağaç ürünleri, meyve, makine ve teçhizat, şarap, balık ve deniz ürünleri
Ana ihracat ortakları Çin %23,0
 Avustralya %16,4
 ABD %11,4
 Avrupa Birliği %10,6
 Japonya %5,3[10]
İthalat59,6 milyar US$ (2020)[10]
İthalat mallarıotomobil ve uçaklar, makine ve teçhizat, petrol, elektronik, tekstil, plastik
Ana ithalat ortakları Avrupa Birliği %17,6
 Avustralya %5,8
 Çin %15,6
 ABD %11,4
 Japonya %5,0[10]
DYY sermayesiartış 84,19 milyar U$ (2017)[8]
Gayrisafi dış borç156,181 milyar NZ$ (2018)[11]
Kamu maliyesi
Kamu borçlarıGSYİH'in %31,7'si (2017 tah.)[8]
Bütçe açığıazalış -5,471 milyar $ (2017 tah.)[8]
Gelirler74,11 milyar $ (2017)[8]
Giderler70,97 milyar $ (2017)[8]
Kredi derecelendirme
Dış rezervlerartış 20,68 milyar $ (2017)[8]
Ana veri kaynağı: CIA World Fact Book
Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

Yeni Zelanda ekonomisi, oldukça gelişmiş karma pazar ekonomisidir.[13] 2022 yılı itibarıyla Yeni Zelanda, nominal GSYİH'ye göre 51. en büyük ekonomi ve SAGP'ye göre 63. en büyük ekonomidir. Yeni Zelanda, 5 milyonluk nüfusu için büyük bir GSYİH'ye sahiptir ve gelir kaynakları büyük ada ülkesinin her yerine dağılmıştır. Ülke, en küreselleşmiş ekonomilerden birine sahiptir ve büyük ölçüde uluslararası ticarete bağlıdır.

Yeni Zelanda'nın çeşitlilik içeren ekonomisi, 2013 itibarıyla tüm GSYİH faaliyetinin %63'ünü oluşturan oldukça büyük bir hizmet sektörüne sahiptir.[14] Büyük ölçekli imalat sanayileri arasında alüminyum üretimi, gıda işleme, metal imalatı, ahşap ve kâğıt ürünleri yer alır. Madencilik, imalat, elektrik, gaz, su ve atık hizmetleri, 2013 itibarıyla GSYİH'nın %16,5'ini oluşturmaktadır.[14] 2013 itibarıyla GSYİH'nın yalnızca %6,5'ini oluşturmasına rağmen, birincil sektör Yeni Zelanda'nın ihracatına hakim olmaya devam etmektedir.[14] Ayrıca bilgi teknolojisi ülkede hızla büyüyen bir sektördür.[15]

En büyük sermaye piyasası Yeni Zelanda Borsası'dır (NZX). Şubat 2014 itibarıyla, NZX'in toplam piyasa değeri 94,1 milyar NZD$ olan toplam 258 listelenmiş menkul kıymet bulunmaktadır.[16] Yeni Zelanda'nın para birimi olan Yeni Zelanda doları da dört Pasifik Adası bölgesinde kullanımdadır.[17]

Kaynakça

  1. ^ "World Economic Outlook Database, 2020". Uluslararası Para Fonu. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  2. ^ a b "World Economic Outlook Database, April 2022". Uluslararası Para Fonu. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  3. ^ "New Zealand Economic and Financial Overview" (PDF). New Zealand Treasury. 2012. ss. 19-23. 4 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  4. ^ "Annual inflation at 7.3 percent, 32-year high". Statistics New Zealand. 18 Temmuz 2022. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  5. ^ "Relative poverty rate at 50% of the median household income in OECD countries". 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  6. ^ "Household income and housing-cost statistics: Year ended June 2019". Table 9: Statistics New Zealand. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (Spreadsheet) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  7. ^ a b "Labour market statistics: June 2022 quarter | Stats NZ". www.stats.govt.nz. Stats NZ. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  8. ^ a b c d e f g "The World Factbook". Central Intelligence Agency. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  9. ^ "Ease of Doing Business in New Zealand". Doingbusiness.org. 17 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022. 
  10. ^ a b c d "Goods and services trade by country: Year ended March 2020". Stats NZ. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  11. ^ "Balance of Payments and International Investment Position – M7". Statistics New Zealand. Yeni Zelanda Rezerv Bankası. 19 Aralık 2018. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  12. ^ a b c Rogers, Simon; Sedghi, Ami (15 Nisan 2011). "How Fitch, Moody's and S&P rate each country's credit rating". The Guardian. Londra. 1 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  13. ^ Hall, Peter A.; Soskice, David (2001). Varieties of Capitalism: The Institutional Foundations of Comparative Advantage. Oxford University Press. s. 570. ISBN 9780191647703. 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  14. ^ a b c "New Zealand in Profile 2014: Economy". Statistics New Zealand. Mart 2011. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022. 
  15. ^ "NZ Tech – About the Tech Sector". 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022. 
  16. ^ "NZX Limited – Monthly Shareholder Metrics" (PDF). Kasım 2014. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022. 
  17. ^ "Triennial Central Bank Survey, April 2013" (PDF). Triennial Central Bank Survey. Bank for International Settlement. 27 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ocak 2022.  [pg.10 of PDF]

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda</span> Pasifik Okyanusunun güneybatısındaki ada ülkesi

Yeni Zelanda, Güney Büyük Okyanus'ta bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 2.000 km güneydoğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük ve 700'den fazla küçük adadan oluşur. Toplamda 268.021 kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bölgedeki tektonik hareketler ve volkanik olaylar nedeniyle Yeni Zelanda birçok yüksek dağa sahiptir. Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington ve en büyük şehri Auckland'dır.

<span class="mw-page-title-main">Maoriler</span> Yeni Zelandanın yerli Polinezya halkı

Maoriler, Yeni Zelanda anakarasının yerli Polinezya halkıdır. Maorilerin kökeni, Yeni Zelanda'ya kabaca 1320 ile 1350 yılları arasında çeşitli waka (kano) seferleri dalgasıyla gelen doğu Polinezya'dan gelen yerleşimcilere dayanır. Fiji ve Polinezya kökenlilerdir. Özgürlük düşkünlükleri ve savaşçılıkları ile ünlülerdir. Savaşa giderken tenlerini beyaza boyamaları ve de çok aç kaldıklarında insan eti yemeleri onları barbar bir kavim olarak gösterse de şartlar zorlamadıkça vahşi değildirler. Soyu tükenmekte olan kavimlerdendir. Yeni Zelanda nüfusunun %10-11'ini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Ekonomik büyüme</span> Malların piyasa değerindeki artışın ölçüsü

Ekonomik büyüme, bir ekonomide zaman içinde mal ve hizmet üretimi miktarında artış olmasıdır ve para yaratımında artış olmasına bağlıdır. Büyüme, geleneksel olarak reel veya reel GSYİH artış oranı yüzdeleriyle ölçülür. GSYİH genellikle reel olarak hesaplanır. Örneğin "enflasyona göre düzeltilmiş" terimi, mal ve hizmet üretiminin fiyatı üzerindeki enflasyonun net satış etkileri için kullanılır. Ekonomide, "ekonomik büyüme" veya "ekonomik büyüme teorisi", potansiyel üretimin büyümesi manasına gelir. Örneğin, toplam talep veya gözlenen satıştaki büyümenin neden olduğu, "tam istihdam"daki üretim.

<span class="mw-page-title-main">Nominal GSYİH değerlerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), belirli bir yılda bir ülkedeki tüm nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. Ülkeler, piyasa veya devlet resmi döviz kurlarında hesaplanan mali ve istatistiksel kurumlardan alınan nominal GSYİH tahminlerine göre sıralanır. Nominal GSYİH, farklı ülkelerdeki yaşam maliyetlerindeki farklılıkları hesaba katmaz ve sonuçlar, ülkenin para biriminin döviz kurlarındaki dalgalanmalara bağlı olarak bir yıldan diğerine büyük ölçüde değişebilir. Bu tür dalgalanmalar, nüfusunun yaşam standardında genellikle çok az veya hiç fark yaratmasalar da, bir ülkenin sıralamasını bir yıldan diğerine değiştirebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda'nın bölgeleri</span> Yeni Zelandanın birinci düzey idari bölümleri

Yeni Zelanda'nın bölgeleri, Yeni Zelanda'nın birinci düzey idari bölümleridir. Bölgelerden 11'i bölgesel konseyler tarafından yönetilmekte ve beşi de bölgesel konseylerin işlevlerini yerine getiren yerel otoriteler olan üniter otoriteler tarafından yönetilmektedir. Chatham Adaları Konseyi ise kendi mevzuatında yetki verilen üniter bir otoriteye benzer.

Yeni Zelanda Krallığı, Yeni Zelanda hükümdarının devletin başı sayıldığı bölgelerdir. Yeni Zelanda Krallığı bir federasyon olmayıp hükümdarının altında birleşmiş devletler ve bölgeler topluluğudur. Krallık, egemen ve bağımsız bir devlet olan Yeni Zelanda, Antarktika'da bir bölgesel iddia olan Ross Bölgesi, bir bağımlı bölge Tokelau ile iki ilişkili devlet olan Cook Adaları ve Niue'den oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda monarşisi</span> Yeni Zelanda monarşinin tarihi ve fonkisyonu

Yeni Zelanda Monarşisi, Okyanusya ülkesi Yeni Zelanda'nın yönetildiği monarşidir. Yeni Zelanda, İngiliz Milletler Topluluğu bölgesine dâhil olup mevcut hükûmdar 8 Eylül 2022 tarihinden bu yana III. Charles'tır. 6 Şubat 1952 tarihinden 8 Eylül 2022'deki ölümüne dek hükûmdar Kraliçe II. Elizabeth'ti.

<span class="mw-page-title-main">Tayland ekonomisi</span>

Tayland ekonomisi, 2019 yılında ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) yaklaşık %60'ını oluşturan ihracata bağlıdır. Tayland, Dünya Bankası'na göre 2018 yılı itibarı ile 16.316 trilyon baht GSYİH ile Asya'nın 8. en büyük ekonomisi olan yeni sanayileşmiş bir ülkedir. 2018 yılı itibarıyla, Tayland'ın %1,06 ortalama enflasyonu ve ülkenin GSYİH'sının %7,5'i kadar bir cari fazlası bulunmaktadır. Para birimi Tayland bahtı, 2017'de en sık kullanılan 10. para birimi olarak yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Şili ekonomisi</span>

Şili ekonomisi, Dünya Bankası tarafından tanımlanan bir piyasa ekonomisi ve yüksek gelirli ekonomidir. Şili, rekabet gücü, kişi başına düşen gelir, küreselleşme, ekonomik özgürlük ve düşük yolsuzluk algısı açısından bölgenin lideri olarak Güney Amerika'nın en müreffeh ülkelerinden biri olarak kabul edilir. Şili, Gini endeksi ile ölçüldüğü üzere yüksek ekonomik eşitsizliğe sahip olmasına rağmen, bölgesel ortalamaya yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Clutha Nehri</span>

Clutha Nehri, Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nda bulunan bir nehirdir. Nehir, Güney Alpleri'nden Brewster Dağı'ndan başlayarak Büyük Okyanus'a dökülmektedir. 338 km uzunluğu ile Yeni Zelanda'nın ikinci en uzun nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Australia and New Zealand Banking Group</span>

Australia and New Zealand Banking Group Limited (ANZ), Avustralya merkezli bir çok uluslu banka ve finansal hizmetler şirketidir. Şirket, 1835 yılında Bank of Australasia adıyla kurulmuş olup günümüz halini 1 Ekim 1970 tarihinde almıştır. Varlıklara göre Avustralya'nın ikinci büyük bankası ve piyasa değerine göre dördüncü büyük bankasıdır. Şirketin merkezi Melbourne'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda Rezerv Bankası</span>

Yeni Zelanda Rezerv Bankası, Yeni Zelanda'nın merkez bankasıdır. Banka, 1 Ağustos 1934 tarihinde kurulmuş olup Yeni Zelanda'nın para birimi ve işletme para politikasından sorumludur. Merkezi Wellington'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda Te Papa Tongarewa Müzesi</span>

Yeni Zelanda Te Papa Tongarewa Müzesi, Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington'da bulunan bir etnografya ve sanat müzesidir. Müze, 1992 yılında Yeni Zelanda Ulusal Müzesi ve Ulusal Sanat Galerisi'nin birleşmesi kurulmuş olup günümüz binasına 1998 yılında taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Avustralya ekonomisi</span>

Avustralya ekonomisi, oldukça gelişmiş karma pazar ekonomisidir. 2022 yılı itibarıyla Avustralya, nominal GSYİH'ye göre 14. en büyük ekonomi, SAGP'ye göre 20. en büyük ekonomidir ve 22. en büyük mal ihracatçısı ve 24. en büyük ithalatçısıdır. Haziran 2021 itibarıyla, ülkenin GSYİH'sının 1,98 trilyon Avustralya doları olduğu tahmin edilmektedir.

Yeni Zelanda tarihi, farklı bir Maori kültürü geliştiren Polinezyalılar tarafından keşfedilip yerleştikten sonra, ana yerleşim döneminin başladığı 1320 ile 1350 arasına kadar uzanmaktadır. Diğer Pasifik kültürleri gibi, Maori toplumu da akrabalık bağlarına ve toprakla bağlantıya odaklanmıştı, ancak onlardan farklı olarak, sıcak, tropikal bir ortam yerine serin, ılıman bir ortama uyarlanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda coğrafyası</span>

Yeni Zelanda coğrafyası, Yeni Zelanda'nın coğrafi özelliklerini tanımlar. Yeni Zelanda, Büyük Okyanus'un güneybatısında, su yarımküresinin merkezine yakın bir yerde bulunan bir ada ülkesidir. 700 civarında olduğu tahmin edilen çok sayıda adadan oluşur ve esas olarak günümüzde denizin altında kalan daha büyük bir kara kütlesinin kalıntılarıdır. Büyüklüklerine göre kara kütleleri, Cook Boğazı ile ayrılan Kuzey Adası ve Güney Adası'dır. Üçüncü en büyüğü, Foveaux Boğazı'nın karşısındaki Güney Adası'nın ucundan 30 kilometre uzakta bulunan Stewart Adası'dır. Diğer adalar bölgede önemli ölçüde daha küçüktür. En büyük üç ada, 35° ila 47° güney enlemlerinde 1.600 km boyunca uzanmaktadır. Yeni Zelanda, 268.710 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük altıncı ada ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tauranga</span> Yeni Zelandada yerleşim birimi

Tauranga, Yeni Zelanda'nın Bay of Plenty bölgesinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Kuzey Adası'nın kuzeyinde Plenty Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 141,91 km² olan kentin nüfusu Haziran 2022 tarihi itibarı ile 158.300'dür.

<span class="mw-page-title-main">Lower Hutt</span> Yeni Zelandada yerleşim birimi

Lower Hutt, Yeni Zelanda'nın Wellington bölgesinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Kuzey Adası'nın güneyinde Wellington Limanı'nın kıyısında yer almakta olup Wellington metropoliten alanının bir parçasıdır. Yüzölçümü 376,40 km² olan kentin nüfusu Haziran 2022 tarihi itibarı ile 158.300'dür.

<span class="mw-page-title-main">Upper Hutt</span> Yeni Zelandanın Kuzey Adasında şehir

Upper Hutt, Yeni Zelanda'nın Wellington bölgesinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Kuzey Adası'nın güneyinde yer almakta olup Wellington metropoliten alanının bir parçasıdır. Yüzölçümü 539,88 km² olan kentin nüfusu Haziran 2022 tarihi itibarı ile 47.700'dür.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda arması</span> Ulusal arma

Yeni Zelanda arması, Yeni Zelanda'nın ulusal resmî armasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.