İçeriğe atla

Yeni Zelanda coğrafyası

Koordinatlar: 42°G 174°D / 42°G 174°D / -42; 174
Yeni Zelanda coğrafyası
Yeni Zelanda coğrafyası
Kıta Okyanusya
Bölge Avustralasya
Yüzölçüm dünyada 75. sırada
268.710 km²
Kara : 97,9 %
Su : 2,1 %
Kıyılar 15.134 km
Sınırlar 1.027 km
En yüksek nokta Cook Dağı (3.724 m)
En alçak nokta Taieri Ovası (−2 m)
En uzun nehir Waikato Nehri (425 km)
En büyük göl Taupo Gölü (3.487 km²)

Yeni Zelanda coğrafyası, Yeni Zelanda'nın coğrafi özelliklerini tanımlar. Yeni Zelanda, Büyük Okyanus'un güneybatısında, su yarımküresinin merkezine yakın bir yerde bulunan bir ada ülkesidir. 700 civarında olduğu tahmin edilen çok sayıda adadan oluşur ve esas olarak günümüzde denizin altında kalan daha büyük bir kara kütlesinin kalıntılarıdır. Büyüklüklerine göre kara kütleleri, Cook Boğazı ile ayrılan Kuzey Adası ve Güney Adası'dır. Üçüncü en büyüğü, Foveaux Boğazı'nın karşısındaki Güney Adası'nın ucundan 30 kilometre uzakta bulunan Stewart Adası'dır. Diğer adalar bölgede önemli ölçüde daha küçüktür. En büyük üç ada, 35° ila 47° güney enlemlerinde 1.600 km boyunca uzanmaktadır.[1] Yeni Zelanda, 268.710 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük altıncı ada ülkesidir.[2]

Yeni Zelanda'nın manzaraları, güneybatının fiyort benzeri oluşumlardan subtropikal Far North'un kumlu plajlarına kadar uzanmaktadır. Güney Adası'na Güney Alpleri hakimdir, volkanik bir plato ise merkezi Kuzey Adası'nın çoğunu kaplamaktadır. Sıcaklıklar genellikle 0 °C'nin altına düşer ve 30 °C'nin üzerine çıkar, ardından koşullar Güney Adası'nın batı kıyısındaki yağışlı ve soğuktan, dağların üzerinden kısa bir mesafe ötede kuru ve karasal ve Southland'ın Deep South'taki tundra benzeri iklime kadar değişmektedir.

Arazinin yaklaşık üçte ikisi ekonomik olarak faydalıdır, geri kalanı dağlıktır. Kuzey Adası, 4 milyon sakiniyle en kalabalık adadır ve Auckland, nüfus ve kentsel alan açısından ülkedeki açık ara en büyük metropol alanıdır. Güney Adası, 1,18 milyondan fazla nüfusu ile ikinci kalabalık adadır, ancak coğrafi olarak Kuzey'den daha büyüktür.

Ülke, Avustralya anakarasının yaklaşık 2.000 km güneydoğusunda, Tazman Denizi boyunca yer almaktadır ve Okyanusya'nın en güneydeki ülkesidir. Ana adalarına en yakın yabancı komşusu, yaklaşık 750 km kuzeybatıdaki Norfolk Adası'dır. Kuzeydeki diğer ada grupları Yeni Kaledonya, Tonga ve Fiji'dir. Yeni Zelanda'nın Antarktika'ya görece yakınlığı, Güney Adası'nı kıtaya yapılan bilimsel keşif gezileri için önemli bir geçit haline getirdi.

Kaynakça

  1. ^ Walrond, Carl (8 Şubat 2005). "Natural environment – Geography and geology". Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023. 
  2. ^ "Island Countries of the World". WorldAtlas.com. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda</span> Pasifik Okyanusunun güneybatısındaki ada ülkesi

Yeni Zelanda, Güney Büyük Okyanus'ta bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 2.000 km güneydoğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük ve 700'den fazla küçük adadan oluşur. Toplamda 268.021 kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bölgedeki tektonik hareketler ve volkanik olaylar nedeniyle Yeni Zelanda birçok yüksek dağa sahiptir. Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington ve en büyük şehri Auckland'dır.

<span class="mw-page-title-main">Hint Okyanusu</span> Okyanus

Hint Okyanusu, kuzeyde Asya, batıda Afrika ve Arabistan Yarımadası, doğuda Malay Yarımadası, Sunda Adaları ve Okyanusya tarafından çevrilen, dünyanın üçüncü büyük okyanusudur. Agulhas Burnu'nun güneyinde 20° Doğu boylamının geçtiği yerde Atlas Okyanusu'ndan; 147° Doğu boylamının geçtiği yerde de Pasifik Okyanusu'ndan ayrılır. En kuzeyde Basra Körfezi'nde, 30° enlemine kadar uzanır. Dünya sularının %20'sini kapsar. Afrika'dan Avustralya'ya kadar okyanusun genişliği 10.000 kilometre kadardır. Bu alanda yaklaşık olarak 73.566.000 km² yer kaplar. Hacminin yaklaşık olarak 292.131.000 km³ olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Wallis ve Futuna</span> Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu üyesi bölge

Wallis ve Futuna Adaları ya da resmî kullanımı ile Wallis ve Futuna Adaları Bölgesi(Fransızca: Territoire des îles Wallis et Futuna) Fransa'nın denizaşırı bölgelerinden biridir. Konum itibarıyla Pasifik Okyanusu'nda, Fiji Adaları'nın kuzeyinde bulunan ada, birbirinden yaklaşık 200 km uzak olan iki ana ada grubundan oluşmaktadır. Adanın başkenti Uvea adasında bulunan Mata-Utu şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Tokelau</span> Büyük Okyanusta bulunan, Yeni Zelandaya bağlı bölge

Tokelau, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde, Yeni Zelanda'ya tam bağımlı bir bölgedir. Birçok küçük Okyanusya ülkesi gibi mercan adalardan oluşur. Tokelau resmî olarak bir başkente sahip olmayıp, her üç mercan adasının merkezî yerleşim yerleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Honşū</span> Japonyanın en büyük ve en kalabalık adası

Honshū, Japonya'nın en büyük ve en kalabalık adasıdır. Honshū, Tsugaru Boğazı ile Hokkaidō'nun güneyinde, Seto İç Denizi ile Shikoku'nun kuzeyinde ve Kanmon Boğazı ile Kyūshū'nun kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yüzölçümü bakımından dünyanın yedinci büyük adası ve Cava'dan sonra ikinci kalabalık adasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Adası</span>

Güney Adası, Yeni Zelanda'nın, 35 kilometre genişliğindeki Cook Boğazı ile yoğun yerleşimi olan Kuzey Adası'ndan ayrılan adasıdır. Alanı 151.757 km² tutar. Ada üzerinde, Yeni Zelanda'nın en yüksek dağı olan, Yeni Zelanda Alpleri'nin Cook Dağı bulunur. Adanın doğusunda Canterbury Düzlükleri bölgesi bulunurken, güneyinde çok sayıda fiyort vardır. Güney Adası'nın en büyük şehirleri Christchurch ve Dunedin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Adası</span>

Kuzey Adası, Yeni Zelanda'nın 35 km genişliğindeki Cook Boğazı ile Güney Adası'ndan ayrılan adasıdır. Kuzey Adası, ülkenin ağırlıklı yerleşim noktasını oluşturur ve en büyük şehri Auckland ile başkenti Wellington bu ada üzerinde bulunur. Alanı 114.597 km² tutar. Adanın iç kesimlerinde çok sayıda faal volkan ve gayzer bulunur. Buradaki en yüksek volkan 2.797 m yüksekliğindeki Ruapehu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Güney Galler</span> Avustralyanın eyaleti

Yeni Güney Galler, Avustralya'nın güneydoğusunda eyalet. Başkenti Sidney. Kuzeyinde Queensland, batısında Güney Avustralya, güneyinde Victoria eyaletleri yer alır. Doğuda Büyük Okyanus'a kıyısı vardır. Avustralya Başkent Bölgesi eyalet içerisinde bir enklav oluşturur. Eyaletin başkenti Sidney'dir ve şehir hem eyaletin hem de Avustralya'nın en kalabalık şehridir. 2019 verilerine göre eyalet nüfusu 8 milyonu aşkın olup, bu nüfusun yaklaşık 5,1 milyonu Büyük Sidney bölgesinde yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Wellington</span> Yeni Zelandada yerleşim birimi

Wellington, Yeni Zelanda'nın başkenti, ülkenin en büyük ikinci yerleşim birimi ve Okyanusya'daki en kalabalık başkenttir. Yeni Zelanda'yı oluşturan adalardan Kuzey Adası'nın güney ucunda, ülkenin coğrafi merkezine yakın bir noktada yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Auckland</span> Yeni Zelandada yerleşim birimi

Auckland, Yeni Zelanda'nın kuzey adasında yer alan, ülkenin en fazla şehirleşmiş yerleşimidir. Yeni Zelanda nüfusunun dörtte birinden fazla olan yaklaşık 1.3 milyon nüfusuyla ülkenin en kalabalık şehri olmakla birlikte ekonomik faaliyetlerinin en yoğun olduğu merkezidir. Nüfus artışının ülkenin geri kalanından daha yüksek olması ise en kalabalık şehir olmasının gelecekte de süreceğini göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Moa</span>

Moalar ya da Dinornithiformes soyu tükenmiş 9 kuş türünden oluşan bir koşucu kuş takımıdır. Yeni Zelanda'nın ormanlarında ve ovalarında 7 milyon yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra soyu tükenmiştir. Uçamayan bir kuş türüdür. Uzun boyunları, güçlü bacakları ve gagaları vardı. Bazı türlerinin ağırlıkları 240 kilograma ve 3.6 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan coğrafyası</span>

Yunanistan, Güneydoğu Avrupa'da Balkanlar yarımadasında bir ülkedir. Kuzeyden Arnavutluk, Kuzey Makedonya ve Bulgaristan ile sınırlanırken, doğuda Türkiye ile komşudur. Yunanistan'ın doğusunda Ege Denizi, güneyde Girit ve Libya denizleri tarafından çevrilidir ve batıda İtalya ile Yunanistan'ı ayıran İyon Denizi bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda'nın Subantarktik Adaları</span> Yeni Zelandanın dışındaki adaların en güneydeki beş grubu

Yeni Zelanda Subantarktik Adaları, Yeni Zelanda'nın dışındaki adaların en güneydeki beş grubunu oluşturmaktadır. Bunlar topluca UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak belirlenmiştir. Adaların çoğu, 60-85 milyon yıl önce Avustralya ve 130 ila 85 milyon yıl önce Antarktika'dan ayrılan ve Yeni Zelanda'nın güneydoğu kenarında yer alan batık Zelandiya kıtasının yakınlarında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda'daki Türkler</span>

Yeni Zelanda'daki Türkler, Yeni Zelanda vatandaşlığı, oturma izni veya en genel anlamıyla Yeni Zelanda'da yaşayan Türklere denir. Nüfusun büyük çoğunluğu Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'tan göçmüş olsa da Suriye ve Irak'tan göçmüş Suriye Türkmenleri ve Irak Türkmenlerini de barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Dinornithidae</span> Moa familyası

Dinornithidae, iki türden oluşan nesli tükenmiş bir Moa familyasıdır. Moalar içindeki en uzun ve büyük türleri içerir bu yüzden dev moa familyası olarak da adlandırılır. Dinornis isminde bir cinsi ve iki türü vardı. 240 kilograma ve 3.6 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi. Koşucu bir kuş familyasıydı ve uçamayan kuşlardandı. Yaşam alanları Yeni Zelanda'nın kuzey ve güney adalarında yayılmıştır. Güney adasında yaşayan Dinornis robutus türü, öncelikle açıklıklarda ve alçaklardaki ormanlarda veya çalılıklarda bitki örtüsünün olduğu alanlarla yaşardı ve kuzey adasında yaşayan akrabası Dinornis novaezealandiaeden daha büyüktü. D. novaezealandiae'nin baskın olduğu yağışlı, yoğun yüksek ormanlarda nadiren yaşardı.

<span class="mw-page-title-main">İspanya coğrafyası</span>

İspanya coğrafyası, İspanya'nın coğrafi özelliklerini tanımlar. İspanya, güneybatı Avrupa'da yer alan ve İber Yarımadası'nın büyük çoğunluğunu kapsayan bir ülkedir. İspanyol anakarası, güneyde ve doğuda neredeyse tamamen Akdeniz, kuzeyde Fransa, Andorra ve Biskay Körfezi, batıda ise Portekiz ve Atlas Okyanusu ile sınırlanmıştır. Toplam 505.370 km²'lik yüzölçümü ile dünyada 51. sırada yer almaktadır ve Güney Avrupa'nın en büyük, Batı Avrupa'nın ikinci büyük ve Avrupa'nın dördüncü büyük ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Wanaka Gölü</span>

Wanaka Gölü, Yeni Zelanda'nın Otago bölgesinde bulunan bir göldür. Göl, Otago göllerinin kalbine doğru uzanmakta olup ülkenin dördüncü büyük gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Foveaux Boğazı</span>

Foveaux Boğazı, Yeni Zelanda'nın güneyinde bulunan bir boğazdır. Boğaz, Yeni Zelanda'nın üçüncü büyük adası olan Stewart Adası'nı Güney Adası'ndan ayırmaktadır. Boğaz yaklaşık 130 km uzunluğundadır ve doğudan batıya doğru genişler ve derinleşir. Boğaz, Yeni Zelanda'nın kıta sahanlığı alanı içinde yer alır ve muhtemelen Pleistosen döneminde kuru topraktı.

<span class="mw-page-title-main">Hauraki Körfezi</span>

Hauraki Körfezi, Yeni Zelanda'nın kuzeyinde bulunan bir körfezdir. Körfez, 4000 km²'lik bir alana sahiptir ve saat yönünün tersine Auckland, Hauraki Ovaları, Coromandel Yarımadası ve Great Barrier Adası arasında uzanmaktadır. Körfezin çoğunluğu, Hauraki Körfezi Deniz Parkı'nın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Banks Yarımadası</span>

Banks Yarımadası, Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nın doğu kıyısında bulunan bir yarımadadır. Yarımada, Yaklaşık 1.150 km²'lik bir alana sahiptir ve iki büyük limanı ve birçok küçük körfez ve koyu kapsamaktadır. Güney Adası'nın en büyük kenti olan Christchurch, yarımadanın hemen kuzeyindedir.