İçeriğe atla

Yeni Dünya akbabaları

Yeni Dünya akbabaları
Yaşadığı dönem aralığı: 66-0 myö
Senozoyik 
Kral akbaba (Sarcoramphus papa)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Aves
Takım:Cathartiformes
Familya:Cathartidae
Lafresnaye, 1839
Cinsler
Metne bakınız.
Dağılımı

Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae), Amerika kıtasında yaşayan akbaba türlerinin oluşturduğu bir kuş familyasıdır. Eski Dünya akbabaları ve Yeni Dünya akbabaları, fenotip ve beslenme alışkanlıkları açısından birbirine benzeseler de aralarında hiçbir genetik bağlantı bulunmamaktadır

Bunlardan en büyüğü Güney Amerika'da yaşayan And kondoru (Vultur gryphus), en yaygın türüyse hindi akbabasıdır. (Cathartes aura)

Leşçil beslenirler. Bazı türleri yerleşik yaşarken bazıları göçmendir. Tüm türlerin baş ve boyunları tüysüzdür.[1] Uzun, geniş kanatları ve set kuyrukları sayesinde süzülmeye en iyi uyum sağlayan kuş türleri bunlardır.[2][3] Ayakları pençeli, ön parmakları uzun ve hafifçe perdelidir[4] ve kavramaya elverişli değildir[5] Gagaları kısmen eğri ve diğer yırtıcı kuşlara kıyasla zayıf[5] olan Yeni Dünya Akbabaları, bu sebepten taze eti parçalayamaz ve çürük et tercih ederler.[3] Oval şeklinde olan[6] burun delikleri arasında perde olmadığından bu kuşlara yandan bakan biri diğer burun deliğinden dışarıyı görebilir.[7] Gözlerinin üzerinde kaş kemiği bulunmamasıyla gündüz yırtıcı kuşlarından ayırılabilirler.[6]

Yeni moleküler biyoloji çalışmalarının sonuçlarına göre Yeni Dünya akbabaları daha çok leyleklerle (Ciconiidae) akrabadırlar. Bu yüzden bir dönem, önceden olduğu gibi Falconiformes (gündüz yırtıcıları) takımı yerine Ciconiiformes (leylekler ve balıkçıllar) takımına yerleştirilmişlerdir. Ancak en son yapılan genetik araştırmalar, onları tamamen kendilerine ait olan Cathartiformes takımına yerleştirmiştir.[8][9]

Yeni Dünya akbabaları, Kanada'nın kuzey bölgeleri dışında Amerika kıtasının tamamında bulunabilirler.

Cinsler ve türler

Kaynakça

  1. ^ Zim et al. (2001)
  2. ^ Reed (1914)
  3. ^ a b Ryser & Ryser (1985)
  4. ^ Feduccia (1999)
  5. ^ a b Krabbe (1990)
  6. ^ a b Terres (1991)
  7. ^ Allaby (1992)
  8. ^ Ligon, J. David. "Relationships of the cathartid vultures." (1967).
  9. ^ Sibley, Charles Gald & Ahlquist, Jon Edward (1990): Phylogeny and classification of birds. Yale University Press, New Haven, Conn.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doğan</span>

Doğan, gündüz yırtıcı kuşları (Falconiformes) takımından Falconidae (doğangiller) familyasından Falco cinsini oluşturan yırtıcı kuş türlerinin ortak adı. Bazı türlerine kerkenez adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Göçmen kuşlar</span> Kuşların mevsimsel göçü

Göçmen kuşlar farklı mevsimleri farklı coğrafyalarda geçiren kuş türlerinden oluşan bir gruptur. Her sene dünyaca 50 milyar kuşun göç ettiği tahmin edilir. Bunlardan yaklaşık 5 milyarı Avrupa ile Afrika arasında göç eder.

<span class="mw-page-title-main">And kondoru</span> Güney Amerikaya özgü yırtıcı bir kuş türü

And kondoru, Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) ailesinden olan ve Vultur cinsindeki tek kuş türüdür. Güney Amerika'ya özgü olan bu yırtıcı kuş türü And Dağları'nda ve Büyük Okyanus kıyılarında bulunur. Batı Yarımküre'nin en büyük uçan kara kuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Kaliforniya kondoru</span>

Kaliforniya kondoru, Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) familyasından yırtıcı bir kuş türü. Kuzey Amerika'da yaşayan karasal kuş türleri içinde en büyüğüdür. 1987 yılında doğal ortamlarında yaşayan tüm bireyler yakalandığında doğal ortamında tükenen türler arasına alındı ancak o zamandan beri Arizona'nın kuzeyi ile Utah'ın güneyinde, Kaliforniya'nın orta ve güneyinde kıyı dağlarında ve Meksika'da Baja California'nın kuzeyinde yeniden doğal yaşam ortamına sokulmaktadır. Fosillerden dört farklı üyesi olsa da Gymnogyps cinsinin yaşayan tek türüdür. Kaliforniya kondoru Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından kritik tehlikedeki türler arasında listelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Akbaba</span>

Akbaba, Yeni dünya akbabaları (Cathartidae) familyasını ve atmacagiller (Accipitridae) familyasına ait Eski Dünya akbabaları (Aegypiinae) alt familyasını oluşturan leş yiyici kuşların ortak ismidir. Akbaba terimi belirli bir taksonomik grubu karşılamaz. Günümüzde 16'sı Eski Dünya'ya ve 7'si Yeni Dünya'ya ait 23 akbaba türü bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kral akbaba</span> Orta ve Güney Amerikada bulanan iri kuş türü

Kral akbaba, Güney Amerika'da Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) familyasına ait, görkemli renkleri olan bir kuş türüdür. Kral akbaba, cinsinin tek türü olup, leş başında diğer akbabalara karşı baskın olmasından ismini bu şekilde almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hindi akbabası</span>

Hindi akbabası, Yeni Dünya akbabaları familyasının Amerika'da en yaygın türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Eski Dünya akbabaları</span> Atmacagillerin alt familyası

Eski Dünya akbabaları (Aegypiinae), atmacagiller (Accipitridae) familyasının bir alt familyasıdır ve gündüz yırtıcıları (Falconiformes) takımına aittir. Yeni bulgular ışığında, daha çok leyleklerle (Ciconiidae) akraba olan ve leyleksiler (Ciconiiformes) ile ilişkilendirililen Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) ile bu bağlamda ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Pelikansılar</span>

Pelikansılar ya da Pelecaniformes orta ve büyük boyda su kuşlarının oluşturduğu kuşlar sınıfına ait bir takımdır. Geleneksel olarak dört parmakları arasında perde bulunan tüm kuşları içeren takım olarak tanımlanmış olsa da bu tanım doğru değildir. Daha önceleri kullanılan kürek ayaklılar ya da kürek ayaklı kuşlar adlandırması da bu yanlış tanımlamadan gelir. Çoğunun boğazlarındaki deri tüysüzdür ve burun delikleri işlevi olmayan yarıklar hâline dönüşmüş ve bu nedenle ağızdan soluma yapmaktadırlar. Balık, kalamar benzeri deniz hayvanlarıyla beslenirler. Koloniler hâlinde yuva yaparlar ancak bireysel çiftler tek eşlidir. Yavruları yumurtadan tüysüz ve gözleri açılmamış olarak çıkar, bakıma ihtiyaçları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Leylekgiller</span> Bir kuş familyası

Leylekgiller ya da Ciconiidae, kendilerine özgü Ciconiiformes takımında sınıflandırılan, sulak alanlarda yaşayan, leylek diye bilinen kuşları kapsayan bir familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Kara akbaba</span>

Kara akbaba, atmacagiller (Accipitridae) familyasından orta büyüklükte bir akbaba türü. Eski Dünya akbabalarındandır ve Yeni Dünya akbabaları ile akraba değildir.

<span class="mw-page-title-main">Australidelphia</span>

Australidelphia, keseliler alt sınıfının iki üst takımından birisi. Diğer üst takım Ameridelphia, Chiloé keseli sıçanı dışında bütün Amerika'da yaşayan keselileri içine alırken Australidelphia bütün Avustralya'da, Yeni Gine'de ve civarındaki adalarda yaşayan keselileri içine almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çıngıraklı yılanlar</span>

Çıngıraklı yılanlar (Crotalinae), engerekgillerin Asya ve Amerika'da bulunan bir alt familyasıdır. Bu alt familya, başın her iki tarafında, burun deliği ve göz arasında bulunan çukur şeklindeki ısı sensörü organlarının varlığı ile ayrılırlar. Çıngıraklı yılanlar tanımlanmış 18 cinsi ve 150 türü bulunur. Bunlardan 7 cins ve 54 türü Eski Dünya'da, 11 cins ve 97 tür Yeni Dünya'dadır. Bunlar ayrıca Amerika kıtasında bulunan tek engerek alt familyasıdır. Bu alt familyanın tip cinsi Crotalustur, bunun tip türü C. horridustur.

<span class="mw-page-title-main">Neredeyse tehdit altındaki türler</span>

Neredeyse tehdit altındaki türler (NT), nesli tehlikede olmamakla beraber, yakında nesli tehlikeye girebilecek türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Yaşayan fosil</span>

Yaşayan fosil, kladistikte tür olarak benzer görünen ya da sadece fosillerde görünen ve geriye başka da yaşayan akrabalar bırakamamış canlı organizmalara tanımlamak için kullanılan gayriresmî bir tanımdır. Bu türler büyük kitlesel yok oluşlardan kurtulmuş ve canlılar sınıflandırmasında genel olarak diğer türlerden daha düşük taksonomik çeşitliliğe sahip olan canlılardır. Olası bir genetik tıkanmadan sonra birçok yeni türler oluşturabilmiş ve başarılı şekilde yayılım göstermiş olan canlı türleri "yaşayan fosil" olarak tanımlanamayacak derecede başarılı oldukları kabul edilir. Bunun yanında "yaşayan fosil" olarak tanımlanan türlerin yapı planları çoğu zaman milyonlarca yıl içinde ancak çok az değişirek günümüze kadar gelmiş oldukları kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pabuç gagalı</span>

Pabuç gagalı ya da pabuç gagalı leylek, leyleğe benzeyen çok büyük bir kuş türüdür. Adını çok büyük ve ayakkabıya benzeyen gagasından alır. Genel biçim itibarıyla leyleğe benzese ve daha önceden leyleksiler (Ciconiiformes) takımında sınıflandırılmış olsa da diğer yaşayan kuşlarla olan akrabalık ilişkisi tam olarak belirlenememiştir. Bazı otoriteler pelikansılar (Pelecaniformes) takımı içinde sınıflandırmaya başlamıştır. Monotipik Balaenicipitidae familyasındaki monotipik Balaeniceps cinsinin tek türüdür. Erişkin kuşlar genel olarak gri tüylere sahip iken genç kuşlar daha kahverengi tüylere sahiptir. Afrika'nın tropikal doğu bölgesinde, Sudan'dan Zambiya'ya kadar büyük bataklıklarda yaşarlar.

İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi, İstanbul Üniversitesi Vezneciler Kampüsünde Biyoloji bölümünün en üst katından bulunan ve Türkiye faunasını yansıtır nitelik taşıyan müzedir. Türkiye’nin ilk zooloji müzesi olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Haast kartalı</span>

Haast kartalı dünya üzerinde yaşamış en büyük yırtıcı kuş türüdür. Yeni Zelanda'nın güney adasında bulunmuş bu canlının yaklaşık olarak günümüzden 500 sene önce (Holosen) soyu tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Accipitriformes</span> kuş takımı

Accipitriformes, atmaca, şahin, kartal, akbaba ve çaylak da dahil olmak üzere gündüzcül çoğu yırtıcı kuşu içinde barındıran bir kuş takımıdır. Ancak doğanlar (Falconidae) bu gruba dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika kara akbabası</span>

Amerika kara akbabası, ABD'nin kuzeydoğusundan Güney Amerika'da Peru, Şili'nin orta bölgesi ile Uruguay'a kadar olan alanda yaşayan Yeni Dünya akbabaları familyasından bir kuş türüdür. Yaygın ve sık rastlanan bir tür olsa da Kanada'dan Ateş Toprakları'nın güneyine kadar olan alanda üreyen hindi akbabasından görece daha dar bir alanda yaşar. Cathartidae familyasındaki Coragyps cinsinin yaşayan tek üyesidir. Adının ve görünüşünün benzemesine rağmen bu türün, içinde kartallar, atmacalar, çaylaklar ve tuygunları da barındıran Accipitridae familyasında yer alan bir Eski Dünya akbabası olan kara akbaba ile bir akrabalığı yoktur. Seyrek ormanlar ve çalılıklar içeren görece açık alanlarda yaşar. Kanat açıklığı 1,5 m.'ye ulaşan Amerika kara akbabası büyük bir kuş olsa da görece küçük bir akbaba türüdür. Tüy örtüsü kara, tüysüz başı ve boynu grimsi siyahtır. Gagası kısa ve kanca şeklindedir.