İçeriğe atla

Yeni Cuma Camii

Koordinatlar: 41°00′04″K 39°43′21″D / 41.00111°K 39.72250°D / 41.00111; 39.72250
Yeni Cuma Camii
Hagios Evgenios Manastırı
Hagios Evgenios Manastırı (Günümüzde Yeni Cuma Camii)
Harita
Genel bilgiler
TürGünümüzde: camii, önceden: Manastır olarak inşa edildi.
KonumTrabzon Türkiye
Koordinatlar41°00′04″K 39°43′21″D / 41.00111°K 39.72250°D / 41.00111; 39.72250

Yeni Cuma Camii veya Hagios Evgenios Kilisesi, Trabzon'un Yenicuma Mahallesi'nde yer alan bir tarihi yapı. Eskiden kilise ve cami olarak kullanıldı. Günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

Tarih

Diocletianus döneminde Trabzon'da savaşta öldürülen, şehrin kurtarıcı ve koruyucu azizi olarak kabul edilen Evgenios'a ithaf edilmiştir. Kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir. Jan Olof Rosenqvist, Minthrion Dağı'ndaki (Günümüzde Boztepe) bir kiliseyle ilişkili bir yapı ve surların içinde bir metochion (Manastırın uydu-elçi kilisesi) belirtir. Manastırın en az dokuzuncu yüzyılın başlarında var olduğuna dair kanıtlar vardır; 1346'da yazılan bir tipikon, manastır topluluğunun hayatının ayrıntılarını sunar.[1]

1461 yılında şehrin Osmanlı İmparatorluğu tarafından fetihten sonra II. Mehmed, burada ilk namazını kılmış böylece binaya Yeni Cuma ismi verilmiştir,[2] kilise camiye çevrilmiş ve kuzey giriş kısmına minare eklenmiştir.

Yapı

Araştırmacılar, yapının bazilika olduğunu öne sürmektedirler. Haç planlı olarak inşa edilmiştir. Duvarlar dışarıdan kabartma haç ve bitkisel süslemelerle dekore edilmiştir. Yapı, üç nefli ve üç apsislidir. 1291 yılına ait bir kitabe mevcuttur. Orta kısımda yer alan apsis içte yuvarlak, dışarıda ise beşgen şeklindedir. Ayrıca bu kısımda kartal ve güvercin kabartmaları da mevcuttur. Diğer apsislerde içte at nalı, dış kısımda ise yuvarlak hatlar mevcuttur. Yan neflerin üzeri tonozlar ile örtülmüştür.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ Jan Olof Rosenqvist, The Hagiographic Dossier of St Eugenios of Trebizond in Codex Athous Dionysiou 154 (Uppsala: University Press, 1996), pp. 81-85
  2. ^ William Miller, Trebizond: The last Greek Empire of the Byzantine Era: 1204-1461, 1926 (Chicago: Argonaut, 1969), p.104

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ayasofya (Trabzon)</span> Türkiyenin Trabzon şehrinde yer alan bir cami

Ayasofya ya da eskiden Ayasofya Kilisesi, Trabzon'un Fatih Mahallesi'nde bulunan tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Fenari İsa Camii</span> İstanbul Fatihte bir cami

Fenari İsa Camii, Molla Fenari Camii ya da eski adıyla Lips Manastırı Kilisesi, İstanbul'da, eskiden Ortodoks kilisesi olarak kullanılırken Türklerin şehri ele geçirmesi ile birlikte camiye çevrilen bir ibadethanedir.

<span class="mw-page-title-main">İmrahor Camii</span>

İmrahor İlyas Bey Camii veya Studios Manastırı, Hagios İoannes Prodromos Kilisesi, günümüze ulaşabilen en eski Bizans Dönemi dini yapısıdır. İstanbul'un Fatih ilçesi, Yedikule semtinde, İmam Aşir Sokak'ta bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gül Camii</span> İstanbulun Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma dinî yapı

Gül Camii veya Azize Teodosya Kilisesi, İstanbul'un Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma ve fetihten sonra camiye dönüştürülmüş bir dinî yapıdır. Eski adı ve yapım tarihi hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte 10. ya da 11. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.Bu kilise, Bizans tarafından inşa edilen en yüksek kilise olarak bilinir. İkonoklazm akımı sırasında Büyük Saray'ın ana girişi Halki Kapısı üzerindeki İsa ikonasının indirilmesine karşı çıktığı için öldürülen Theodosia adlı kadının kutsal emanetlerinin bu kiliseye konduğu ve bu kilisenin Aya Theodosia olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Akçapınar, Mustafakemalpaşa</span>

Akçapınar, Bursa ilinin Mustafakemalpaşa ilçesine bağlı bir mahalledir.Köyde Rumlara ait kilise bulunmaktadır. Akçapınar köyündeki Kilisenin adı Hagios Paraskeva'dır. kilise/cami öreni. 1904 tarihinde yaptırıldığı bilinmektedir. Camiye çevrilmiş ve giriş kapısına 1928 tarihi yazılmıştır. Doğu-batı doğrultusunda bazilika planlıdır. Kaosu, ahşap sütunlarla üçe ayrılmıştır. Apsis doğu duvar eksenindedir, iki yanında dikdörtgen nişler vardır. Güney ve kuzey duvarlarda basık kemerli üç, batı duvarında kare planlı bir pencere bulunmaktadır. Yapı içten harap ve terk edilmiş durumdadır.

Çarpanak Adası, Van Gölü'nün kuzeydoğu bölgesinde, Van ilinin merkeze bağlı Çitören Köyü mevkiinde bulunan bir adadır. Köyün iskelesinden teknelerle ulaşımın sağlanabildiği ada, üstündeki doğal yaşamın bozulma tehlikesine karşı turizme kapalı tutulmaktadır. Adanın üzerinde 9. ya da 11. yüzyılda yapılmış olduğu sanılan, Aziz Yuhanna'ya (Sen Jan) adanmış bir de manastır vardır. Ktuts Manastırı adı ile anılan yapının bugün yalnızca kilise bölümü ayaktadır. Adada, Türkiye'nin başka bir yerinde bulunmayan pek çok tür bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bodrum Camii</span> İstanbul, Laleli civarındaki Doğu Roma döneminden kalma dini yapı

Bodrum Mesih Paşa Camii veya eski adıyla Mirelayon Kilisesi, İstanbul'da Laleli yakınındaki Doğu Roma döneminden kalma dini yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kümbet Camii</span>

Kümbet Camii ya da Havariler Kilisesi, Kars'ta yer alan tarihi bir yapı. 10. yüzyılda Ermenilerin katedral kilisesi olarak inşa edilen yapı, Doğu'nun Ayasofya'sı diye nitelendirilir. Ermeni Kırımı'ndan sonra camiye çevirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sancaktar Hayrettin Camii</span> İstanbulda, Osmanlı İmparatorluğu döneminde camiye çevrilen bir manastır

Sancaktar Hayrettin Camii (Sancaktar Hayreddin Mescidi) ya da Azize Gastria Manastırı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde camiye çevrilen bir manastırdır. Bugün cami olarak kullanılan bölüm bir manastır kompleksinin yalnızca ayakta kalan küçük bir bölümü olduğu sanılmaktadır. Bu manastırın adının ne olduğu konusunda kesin kabul görmemiş değişik görüşler bulunmaktadır. Yapının Gastrion Manastırı'nın bir parçası olduğu düşünülse de, adı geçen manastırın fazla doğusunda olması nedeniyle bu görüş herkes tarafından kabul görmemektedir. İstanbul'da Komnenos ve Paleologos dönemi Bizans mimari yapıtlarının küçük bir örneğidir.

<span class="mw-page-title-main">İrini (Trabzon imparatoriçesi)</span>

İrini Paleologina, 6 Nisan 1340 tarihinden 17 Temmuz 1341 tarihine kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoriçesi. Bizans imparatoru III. Andronikos'un gayrı meşru kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tirilye</span> Mudanyanın mahallesi

Tirilye, Bursa'nın Mudanya ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Surp Kevork Kilisesi</span>

Surp Kevork ya da Sulu Manastırı İstanbul'da bulunan bir Ermeni Apostolik kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Samtavisi Katedrali</span>

Samtavisi Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli ve ülkenin başkenti Tiflis'e 45 km uzaklıkta olan bir 11. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Katedral, günümüzde Samtavisi Piskoposluğu ve Gori Gürcü Ortodoks Kilisesinin merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Tbeti Kilisesi</span> Cevizli, Şavşattaki bir kilise

Tbeti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Tbeti olan Cevizli köyünde orta çağda Gürcülerden kalma bir yapıdır. Büyük ölçüde yıkılmış olan yapı, Tbeti Manastırı'nın ana kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Ayvasıl Kilisesi</span>

Küçük Ayvasıl Kilisesi veya Azize Anna Kilisesi Trabzon'daki en eski kiliselerden biridir. Üç nefli olan yapı, yığma taşlardan yapılmıştır.

Kaledibi Kilisesi, Trabzon'nun Ortahisar ilçesinde yer alan bir kilisedir.

Trabzon Kuşatması 1222-1223 yıllarında, Melik isimli bir komutan yönetimindeki Selçuklu Türklerinin Trabzon İmparatorluğu'nun başkenti Trabzon'a karşı başarısız bir kuşatmasıydı. 14. yüzyılın sonlarında İoannis Lazaropulos'un Hagios Evgenios'un Özeti'ne göre, şehir ele geçirilmek üzereydi, ancak alışılmadık derecede şiddetli bir fırtına tarafından kurtarıldı. Selçuklu saldırıları püskürtüldü ve geri çekilirken orduları, Trabzon yönetimindeki sert dağ kabileleri olan Matzukkaitis saldırıları ile imha edildiler ve Melik ele geçirildi.

Hagios Evgenios Diocletianus döneminde şehit edildi ve Trabzon'da kendisine adanmış bir kült gelişti. Yortu günü 21 Ocak'tır. Evgenios, şehit Candidus, Valerian ve Aquila ile birlikte Diocletianus ve Maximianus döneminde zulüm gördüler. Dörtlü, Trabzon'un yukarısındaki dağlarda saklandılar, ancak sonunda bulundular ve alay komutanı Lycius'un önüne getirildiler. Kırbaçlandılar, ateşle işkence gördüler ve nihayetinde başları kesildi. Evgenios, daha sonra Mithratis olarak bilinen şehre bakan "boz tepe" üzerindeki görüntünün yok edilmesiyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Zegani Kilisesi</span>

Zegani Kilisesi veya Zaki Kilisesi, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Dirsekkaya köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisesidir. Kilisenin iki adı da ortadan kalkmış olan Zaki veya Zegani köyünden gelir.

İoannis Lazaropulos, 1364'ten Kasım 1367'ye kadar Trabzon Metropoliti ve dini bir yazardı.