Yenişehir, Bursa
| Yenişehir | |
|---|---|
 | |
 Turkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Bursa |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Rahmi Köse |
| • Belediye başkanı | Ercan Özel (İYİ Parti)[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 224 km² |
| Rakım | 235 m |
| Nüfus (2018, 2000) | |
| • Toplam | 53.704, 26,068 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 16900 |
| İl alan kodu | 224 |
| İl plaka kodu | 16 |
Yenişehir, Bursa ilinin bir ilçesidir. Bursa'nın doğusunda ve Bursa şehir merkezine uzaklığı 52 km'dir. Bursa'nın uluslararası havaalanı Yenişehir sınırları içindedir. Bu yüzden havaalanı "Yenişehir Havaalanı" olarak anılmaktadır.
İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmakla birlikte 2004 yılında Yenişehir Belediyesi tarafından kurulan YOSAB (Yenişehir Organize Sanayi Bölgesi) ile sanayileşmeye başlamıştır. Özellikle tarımsal ürün ihracatında Bursa'nın ilk sırada gelen ilçesidir. Domates ve biber yetiştiriciliği Dünyaca ünlüdür. Bu sebeple her sene Altın Biber Festivali Eylül aylarında, Yenişehir'in kurtuluşuna ithafen yapılan bir etkinliktir.
Bölgede ılıman Marmara iklimi görülür.
İnegöl ve İznik'e yakın bir mesafede bulunmaktadır. Yenişehir halkının bir kısmı çalışmak için İnegöl'e gitmektedir. Yenişehir; batıda Kestel, güneyde İnegöl, kuzeyde İznik, kuzeybatıda Orhangazi ve Gemlik, doğuda Bilecik ile komşudur.
Tarihçe
Yenişehir'in bilinen tarihi 14. yüzyıl başlarına kadar uzanır. O dönemde Bilecik'in merkez olduğu Ertuğrul sancağına bağlanmış ve bu konumunu 1926'ya kadar sürdürmüştür. 1308 yılında Yenişehir Melangeia/Malágina adıyla bilinmekteydi.[3][4] Yenişehir'in eski adının Neapolis olduğu da ileri sürülmektedir. Nüfus mübadelesi öncesinde yaklaşık 5.000 nüfusuyla aynı adı taşıyan bir alt idarenin merkeziydi; nüfusunun 2.500'ü mükemmel okullara sahip olan Rumlardı. Rumlar 1923'teki zorunlu nüfus mübadelesinden sonra göç ettiler. Osmanlı fethinin ilk yıllarında hanedanın kurucusu Sultan I. Osman'ın ikametgâhıydı. Sarayının ve diğer yapılarının (hamamlarının) izleri günümüze kadar korunmuştur. Yenişehir'in Türk fethinden önce Neapolis adıyla adlandırıldığı iddia edilmek ile birlikte şehrin adı Neapolis Türkçeleştirilmiş olabilir. Osmanlı'nın ilk dönemlerinde Bizans'tan fetihedildiği veya Bizans'tan şehrin kendiliğinden Osmanlılara katıldığı da ileri sürülmektedir.[4][5][6][7] 1926-1930 arasında İznik, buraya bağlı bucak merkeziydi.
Osmanlı'nın beylikten devlet haline geçtiği yıllarda Köprühisar ve Yarhisar'ın zapt edilmesinden sonra Yenişehir ovasını da topraklarına katan Osman Bey bu bölgeyi gazilerine kılıç hakkı olarak yurt edinmeleri için vermiştir. Yenişehir ilk defa o zaman iskâna açıldığı için bu isim ile bilinir olmuştur. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın Osmanlı Tarihi adlı kitabında da “Ovada bir Türk şehri kurulmuş ve harp sahasına yakın olması dolayısıyla karargâh yapılmıştır” ifadesine yer verilmiştir.
Bu bilgiler ışığında Yenişehir'in bir Türk şehri olarak kurulduğu ve ikamete açıldığı anlaşılmaktadır. 680 yıllık bir Türk şehri olan Yenişehir 27 Ekim 1920'de Yunan işgaline uğramış, iki yıl sonra 6 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtarılmıştır.
Köylerin kuruluşu ise daha eskiye dayanmaktadır, örneğin Yarhisar mahallesinin Bizans döneminde Tekfur Kışlası olduğu bilinmektedir. Aynı şekilde Akbıyık ve Süleymaniye köylerinde Bizans döneminden kalma tarihi kalıntılara (kale) rastlanmıştır. Osmanlılar şehirde birçok tarihî eser inşa etmişlerdir. Günümüze kadar gelen eserlerden ilçe merkezindeki 17 camiden 10 tanesi Osmanlı dönemine aittir. Yine köylerde de yapılan camilerin ve hamamların bir kısmı Osmanlı döneminde yapılmıştır. İlçedeki diğer tarihî eserler Babasultan Zaviyesi, Sinanpaşa Camii ve Kervansarayı, Çiftehamamlar, Süleymanpaşa Camii ve Türbesi, Saray Hamamı, Şemaki Evi.
Yenişehir tarihi anlatılırken, Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Bey'in çocukluğunun Yarhisar mahallesinde geçtiği, Koyunhisar ovasında Bizanslılara karşı büyük zaferler kazandığı ve bu ilerleme ile Osmanoğulları Beyliğinin sınırlarının batıya ilerlemesine vurgu yapılır. Bu savaşlarda Osman Bey'in yeğeni Aydoğdu Bey ölmüştür, mezarı hâlen Koyunhisar Mahallesinde bulunmaktadır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[8] | 42.684 | 6.511 | 36.173 |
| 1935[9][a] | 33.814 | 7.103 | 26.711 |
| 1940[10] | 35.200 | 6.950 | 28.250 |
| 1945[11] | 37.049 | 7.257 | 29.792 |
| 1950[12] | 40.697 | 7.966 | 32.731 |
| 1955[13] | 39.981 | 8.747 | 31.234 |
| 1960[14] | 42.778 | 10.740 | 32.038 |
| 1965[15] | 44.408 | 11.352 | 33.056 |
| 1970[16] | 46.284 | 14.522 | 31.762 |
| 1975[17] | 46.374 | 15.188 | 31.186 |
| 1980[18] | 48.521 | 16.999 | 31.522 |
| 1985[19] | 50.111 | 18.814 | 31.297 |
| 1990[20] | 52.717 | 21.210 | 31.507 |
| 2000[21] | 54.835 | 26.068 | 28.767 |
| 2007[22] | 51.227 | 28.454 | 22.773 |
| 2008[23] | 51.687 | 29.128 | 22.559 |
| 2009[24] | 51.420 | 29.275 | 22.145 |
| 2010[25] | 51.514 | 30.194 | 21.320 |
| 2011[26] | 52.079 | 31.203 | 20.876 |
| 2012[27] | 51.837 | 31.643 | 20.194 |
| 2013[28] | 52.132 | 52.132 | veri yok |
| 2014[29] | 52.215 | 52.215 | veri yok |
| 2015[30] | 52.591 | 52.591 | veri yok |
| 2016[30] | 53.061 | 53.061 | veri yok |
| 2017[30] | 53.228 | 53.228 | veri yok |
| 2018[30] | 53.704 | 53.704 | veri yok |
| 2019[30] | 53.921 | 53.921 | veri yok |
| 2020[30] | 54.315 | 54.315 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kültür ve turizm
Bursa'nın 52 km doğusunda yer alan ve Osman Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe, Osman Gazi tarafından gazilerine kılıç hakkı adıyla yurtluk olarak verilmiştir. İskana açılan yerde kurulan kent Yenişehir adını almıştır.
Osmanlı döneminden kalan zengin tarihî eserlere sahiptir. Yenişehir'de Osman Gazi'nin yaptırdığı saraydan arda kalan Saray Hamamı, I. Murad döneminden kalma Postinpuş Baba Zaviyesi, 14. yüzyılda inşa edilen Voyvoda Cami (Çınarlı Cami), 16. yüzyılda yapılmış olan Koca Sinan Paşa Külliyesi, Bali Bey Cami, Orhan Bey tarafından yaptırılan Ulu Cami, Süleyman Paşa Külliyesi, 1645'te Yenişehirli Hüseyin Paşanın yaptırdığı Çifte Hamam, Yarhisar Köyü Orhan Cami ve Saat Kulesi görülmeye değer tarihi yapılardır. Ayrıca Yenişehir'e bağlı Barcın Mahallesinde tarihi höyükler bulunmaktadır.
Ekonomik yapı
İlçenin ana gelir kaynağı tarımdır. Toplam nüfusun %78,7'si tarım ile geçinmektedir. Tüm köyler tarımsal üretim ile geçimini sağlamakta olup bunun yanında ilçe merkezi nüfusunun da 10.789 kişisi tarımsal üretim ile geçimini sağlamaktadır. Arazisinin yaklaşık %65'inde tarım yapılabilen ilçede sanayileşme de gelişme göstermeye başlamıştır. Özellikle 2004 yılında tüzel kişiliğini kazanan ve toplam 173,5 ha alanı olan Organize Sanayi Bölgesi'nde Türkiye Şişe Cam Fabrikaları A.Ş. tarafından, Anadolu Cam Yenişehir A.Ş. ve Trakya Cam Yenişehir A.Ş. olarak cam ambalaj ve düz cam alanında faaliyet gösteren iki fabrika kurulmuştur. Her iki fabrikada çalışan toplam işçi sayısı 1.064'tür.
Ayrıca ilçede 2 adet sıvı yağ fabrikası, 3 adet un fabrikası, 1 adet süt ürünleri fabrikası, 3 adet süt ürünleri imalathanesi,1 adet oto yedek parça, kalıp üretimi fabrikası faaliyet göstermekte olup bu tesislerde toplam 343 kişi istihdam edilmektedir.[31]
Yenişehir Şemaki Evi Müzesi
İran'ın Şemah kasabasından Anadolu'ya gelerek Yenişehir'e yerleşen Şemaki ailesi tarafından tahminen 18. yüzyılda yapılmıştır. İki katlı evin zemin katında taşlık, sağında mutfak ve kiler, solunda iki kışlık oda bulunmaktadır.
Mutfak duvarına bitişik ahşap merdivenlerle üst kata çıkılır. Bahçeye bakan ön cephe revak şeklinde kemerli bölümlerle dışa açılmaktadır. Solda eyvanlı sofaya açılan bir başoda, sağda biri büyük, diğeri küçük iki oda bulunmaktadır. Evi süsleyen nebati motifli ve manzara dekorlu kalem işleri 19. yüzyıla aittir.
Bahçede bulunduğu söylenen hamam kısmı bugün yoktur.
Yenişehir Şemaki Evi Müzesi, ziyarete geçici olarak kapatılmıştır.[32]
Ulaşım
Karayolu ulaşımı
Yenişehir, kuzeyindeki İznik ilçesinden 25 km, güneyindeki İnegöl ilçesinden 27 km, doğusundaki Bilecik ilinden 45 km ve batısındaki Bursa ilinden 52 km uzaklıktadır. Her dört şehirden de Yenişehir'e tarifeli otobüs seferleri yapılmaktadır.
Havayolu ulaşımı
Bursa Yenişehir Havalimanı'nda sivil havacılık tarifeli uçak seferleri ve kargo taşımacılığı yapılabilmektedir.
Demiryolu ulaşımı
Bandırma-Bursa-Yenişehir-Osmaneli demiryolu hattının inşaatı devam etmektedir.
Medya
Bir dönem Yenişehir TV (Yörem TV) görsel medya hizmeti verilmiştir. Ayrıca yerel bazda yayın yapan Radyo Sırdaş adında FM bandında yayın yapan bir radyo yayınevi de bulunmaktaydı. Günümüzde ilçede aktif bir radyo ve televizyon kanalı bulunmamaktadır. Ulusal ve bölgesel haber ajanslarının, medya kuruluşlarının temsilcilikleri ilçede bulunmaktadır.
- Yerel gazeteler
- Ayrıntı Gazetesi (Haftalık)
- Gündem Gazetesi (Haftada 6 gün)
- Harman Gazetesi (Haftada 2 gün)
- Yörem Gazetesi (Haftada 7 gün)
- Alternatif Gazetesi (Haftada 7 gün)
Sivil toplum kuruluşları
İlçede faaliyet gösteren bazı sivil toplum kuruluşları şunlardır:
- YESTA - Yenişehir Sivil Toplum Ağı 5 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- YEÇEV - Yenişehir Çevre Hareketi
- YEDOHA - Yenişehir Doğal Hayatı ve Hayvanları Koruma Derneği
- ADD - Atatürkçü Düşünce Derneği Yenişehir Şubesi 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- GENÇ-BİR - Çağdaş Düşünce Kulübü ve Gençlik Birliği
https://www.academia.edu/34449010/SALNAMELERDE_YEN%C4%B0%C5%9EEH%C4%B0R_pdf 2 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Notlar
Kaynakça
- ^ "BURSA - YENİŞEHİR SEÇİM SONUÇLARI". 31 Mart 2024. 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2024.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ Georgios Paxymérês, Tarih [y. 1308]; ed. Bekker, Bonn 1835.
- ^ a b "Nişanyan Yer Adları: İndex Anatolicus". 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2024.
- ^ "Yenişehir Tarihi". 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2024.
- ^ "Yenişehir'in Tarihi - Rauf Kaplanoğlu".
- ^ "Türkopoller: Balkanlardan Güney Marmara Bölgesine Yerleştirilen". 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Yenişehir Nüfusu - Bursa". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Bursa Yenişehir Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2014.
- ^ "Bursa Yenişehir'deki Şemaki Evi Müzesi restore edilecek". bursadabugun.com. 7 Ocak 2024. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.
Dış bağlantılar
- Yenişehir Belediyesi 2 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yenişehir Kaymakamlığı 23 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
