| Yemen bakşası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ريال يمني | |||||
| |||||
| ISO 4217 Kodu | YER | ||||
| Kullanıcı(lar) |  Yemen Mütevekkilî Krallığı | ||||
| Merkez bankası | Yemen Merkez Bankası | ||||
| Website | www.centralbank.gov.ye | ||||
Yemen bakşası (Arapça: البقشة اليمنية) veya kısaca bakşa, Yemen Mütevekkilî Krallığı ve Yemen Arap Cumhuriyeti'nin para birimiydi.[1]
Yemen, resmî adıyla Yemen Cumhuriyeti, Orta Doğu'da yer alan bir ülke. Kuzeyinde Suudi Arabistan, kuzeydoğusunda Umman ile komşudur. Batısını Eritre ve Cibuti, güneybatısını Somali çevreler. Yemen; 555.000 km2 yüz ölçümüne sahiptir ve 1.200 km uzunluğunda sahil şeridiyle Arap Yarımadası'nın güney ucunda yer almaktadır. Güneyinde Hint Okyanusu'nun uzantısı Aden Körfezi, kuzeyinde Kızıldeniz, güneybatısında ise bu ikisini ayıran Babülmendep Boğazı bulunmaktadır. Yemen'in Umman Denizi ile Kızıldeniz'de en büyükleri Haniş ve Sokotra olmak üzere 200'e yakın adası bulunmaktadır. En büyük şehri ve başkenti San'a'dır. 2022 yılı itibarıyla Yemen'in nüfusunun yaklaşık 31 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Yemen; Arap Birliği, Birleşmiş Milletler, Bağlantısızlar Hareketi ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesidir.
.ye, Yemen için internet ülke kodu üst seviye alan adıdır. (CcTLD) .ye alan adı kaydettirmek için Yemen'de kayıtlı bir şirketiniz olması gerekir. Ancak bazı kayıt kuruluşları Yemenli olmayan müşteriler için yerel varlık hizmeti sağlar. Alan adlarının ayrıca Yemen Cumhuriyeti'nde barındırılması gerekir.
Yemen bayrağı, Kuzey ve Güney Yemen'in birleştiği gün olan 22 Mayıs 1990 tarihinde kabul edilmiş ve yeni devletin simgesi hâline getirilmiştir.
Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi, kısaca Körfez İşbirliği Konseyi resmi adı ile Arapça: مجلس التعاون لدول الخليج العربیه, Basra Körfezi'ne kıyısı bulunan altı Arap ülkesinin ekonomik, siyasal ve sosyal hedefler ile bir araya gelmesiyle oluşturduğu bir ülkeler topluluğudur.
Yemen pasaportu, Uluslararası seyahat için Yemen vatandaşlarına verilen seyahat belgesidir. Yemen'in her yabancı konsolosluğu pasaport verememektedir.
Yemen İç Savaşı, 2015 yılının Mart ayından beri ülkedeki pek çok grup arasında devam eden çatışmalardır.
Yemen Mütevekkilî Krallığı, ilk dönem adıyla Yemen Zeydi Emirliği veya bilindik isimleriyle Yemen Krallığı ve Kuzey Yemen, kısaca ise Yemen ; İmam Yahya önderliğindeki Zeydîlerce Osmanlı İmparatorluğu'nun Yemen'den çekilmesinden sonra 1918 yılında kurulan ve 1970'e dek varlığını sürdürmüş devlet. Orta Doğu'da yer alan Yemen Krallığı 195,000 km2 yüzölçümüne sahipti. Kuzeyinde Suudi Arabistan, güneyinde İngiliz hamiliğinde Güney Yemen yer alıyordu. Krallığın başkenti 1918'den 1948'e kadar günümüzde Yemen'in başkenti olan San'a, 1948'den 1962'ye kadar Taiz, para birimi ise Yemen riyaliydi.
Kuzey Yemen İç Savaşı, Kuzey Yemen'de 1962-1970 yılları arasında kraliyet yanlıları ile cumhuriyetçiler arasında meydana gelen bir savaştır. Savaş, 1962 yılında Abdullah es-Sellal liderliğindeki cumhuriyetçi devrimciler tarafından gerçekleştirilen askeri darbe sonucu İmam Muhammed el-Bedir'in tahtından indirilip cumhuriyet ilan edilmesiyle başladı. İmam daha sonra Suudi Arabistan sınırına kaçarak yönetimi tekrar ele geçirmek için kuzeydeki Şii aşiretlerin desteğini alarak karşı saldırı başlatması kısa bir süre sonra iç savaşı tırmandırmıştır.
Arap Yarımadası el-Kaidesi, el-Kaide'ye bağlı olarak, başlıca Suudi Arabistan ve Yemen olmak üzere Arap Yarımadası'nda faaliyet gösteren yasa dışı silahlı cihatçı Selefi örgüt.
Yemen'deki el-Kaide ayaklanması, el-Kaide'ye bağlı olarak faaliyet gösteren Arap Yarımadası el-Kaidesi'nin, Yemen'deki hükûmetine karşı ayaklanması ve taraflar arasında yaşanan silahlı çatışmalar. 1998 yılında başlaya ayaklanmaya Aralık 2014'te üçüncü bir taraf olarak Irak ve Şam İslam Devleti de dahil oldu. Mart 2015'te ise çatışmalar büyüyerek iç savaşa dönüştü.
Nasır Abdulkerim Abdullah el-Vuheyşi, diğer bilinen adlarıyla Ebu Beşir veya Ebu Beşir el-Yemeni, silahlı İslamcı örgüt Arap Yarımadası el-Kaidesi'nin kurucusu ve ilk lideri olan Yemenli İslamcı.
Kasım Muhammed Mehdi er-Rimi, tanınan diğer adlarıyla Ebu Hüreyre veya Ebu Hüreyre el-Sanai, silahlı İslamcı örgüt Arap Yarımadası el-Kaidesi'nin lideri olan Yemenli İslamcı.
2015 Yemen askerî müdahalesi, 2015 yılında Suudi Arabistan öncülüğünde dokuz Arap ve Afrika ülkesinden oluşan askerî koalisyonun Yemen'e müdahalesidir.
COVID-19 pandemisinin, Hadramut'taki ilk teyit edilen vakanın 10 Nisan'da beyan edilmesi üzerine Yemen'e yayıldığı doğrulandı. Teşkilatlar devletin zaten ciddi olan insani halini göz önünde bulundurarak bu hayret edici haberi "yıkıcı bir darbe" ve "kabus senaryosu" olarak ifade etti.
Yemen ablukası, 2015 yılında Suudi Arabistan'ın Yemen'e müdahalesi sırasında havadan, karadan ve denizden başlatılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri de bu ablukaya 2016 yılının Ekim ayında dahil olmuştur. Husiler'in 2017'nin sonlarına doğru Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'ı hedef alan füze saldırıları sonrası daha da ölümcül hâle getirilmiştir. Abluka sonrası Yemen halkı ileri derecede açlık çekmeye başlamıştır. Bunun sonucunda Yemen kıtlığı başlamıştır. Birleşmiş Milletler'de yapılan görüşmelerde bu kıtlık "dünyanın en ölümcül kıtlığı" olarak anılmıştır. Bu abluka sadece kıtlıkla sonuçlanmadı, aynı zamanda abluka sonrası kolera salgını da çıktı ve Dünya Sağlık Örgütü, Yemen'de koleraya yakalanan insanların sayısının 500.000'i bulduğunu açıkladı.
Yemen'de kolera salgını, Ekim 2016'da başlamıştır. 2020 itibarıyla devam etmektedir. 2019'un sonundaki tabloya göre 2,236,570 vaka bildirilmiştir ve 3,886 insan -yarısından fazlası çocuk- ölmüştür. Suudi Arabistan'ın ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin başını çektiği koalisyonun Yemen'e askeri müdahalesi sonrası salgın daha da ölümcül hâle gelmiştir. Bu askerî müdahalede zaman zaman hastaneler ve altyapı hedef alınmıştır. 2016 yılında oluşan ekonomik kriz ve siyasi baskının getirileri olarak sağlık çalışanlarının birçoğunun maaşı ödenememiştir. Bunun sonucunda birçok sağlıkçı ülkeyi terk etmiştir. Dünya Sağlık Örgütü yöneticilerine göre bu salgın, Yemen'e yapılan askerî müdahalenin sonucudur. Yine aynı yöneticilere göre abluka sonucu çocuklar yeterli kadar beslenememiş, salgına karşı da korumasız kalmıştır. Bu süreç içerisinde 30.000'den fazla sağlıkçıya tam 10 ay herhangi bir ücret ödenememiştir.
Birinci Yemen İç Savaşı, 1994 yılında Yemen'de kuzeyde birlik yanlıları ile güneyli ayrılıkçılar arasında meydana gelen bir iç savaş idi. Savaş, güneyli ayrılıkçıların yenilgisi, Yemen'in yeniden birleşmesi ve birçok Yemen Sosyalist Partisi (YSP) liderinin ve diğer ayrılıkçıların sürgüne kaçmasıyla sonuçlandı.
Vekiller Meclisi, Yemen Parlamentosu'nun alt meclisidir. Yasama gücünü üst meclis olan Şura Konseyi ile paylaşır. Vekiller Meclisinin, tek sandalyeli seçim bölgelerinde altı yıllık bir dönem için seçilen 301 üyesi vardır.
Yemen'de din, çeşitli dinî inançlardan oluşur. Ülkedeki en yaygın dinin İslam olduğu bilinmekle beraber, bu dine mensup kişilerin oranına ilişkin yayınlanan veriler çelişkilidir. İslam ezici çoğunluğunu oluştururken, %34.9'unu Zeydîlik, %65'ini Sünnilik oluşturmaktadır. Yerli nüfus olarak 1.000 Hristiyan ve kalan 6 Yahudi vardır. Pew Araştırma Kuruluşu'na göre dini baskıdan dolayı dinini açıklamayanlarla birlikte 40.000 Hristiyanlar vardır. WIN/Gallup International anketine göre Yemen, Arap ülkeleri çapında en dindar ülke, Dünya çapında en dindar ülkelerden biridir.
Birleşik Cumhuriyet, Yemen'in ulusal marşıdır. Abdullah Abdülvahab Numan tarafından yazılmış, Eyüb Tariş tarafından bestelenmiştir. Marş, öncesinde Güney Yemen'in ulusal marşıydı fakat Yemen'in birleşmesinin ardından Yemen tarafından kabul edildi. Güney Yemen tarafından 1979-1990 yılları arasında kullanıldığı dönemde adı "Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti'nin Ulusal Marşı" idi.
