İçeriğe atla

Yemelyan Pugaçov

Yemelyan Pugaçov

Yemelyan Pugaçov (Rusça: Емельян Иванович Пугачёв / Yemelyan Ivanovich Pugachev, d. 1740/42 - ö. 21 Ocak 1775), II. Katerina döneminde Rus İmparatorluğu'na karşı ayaklanan Kazak lider.

Rusya'nın Orta Asya'yı istilası karşısında öteden beri rahatsız olan Kazaklar[], zaman zaman Ruslara karşı ayaklanıyordu.

Çar III. Petro'nun şaibeli ölümü üzerine Kazak beylerinden Pugaçov harekete geçti. Kendisinin çar olduğunu, suikastten kurtularak Asya'ya kaçtığını iddia etti ve çevresine topladığı güçlerle bir isyan başlattı.

Rus ordusunun Osmanlılarla savaşıyor olması isyancıların işini kolaylaştırdı. Kazaklardan büyük destek alan Pugaçov, Rus birliklerini yenerek Kazan'ı ele geçirdi. Moskova ve St. Petersburg bile tehdit altındaydı.

Ancak Ruslar çabuk toparlandılar ve Osmanlı ile barış yaptıktan sonra tüm güçlerini Orta Asya'ya sürdüler. Pugaçov yenildi ve yakalanarak bir meydanda idam edildi.

Pugaçov, Rusya tarihindeki en korkunç isyancılardan biri olarak anılır. Kazaklar içinse büyük bir halk kahramanıdır.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">XII. Karl</span> İsveç kralı

XII. Karl ya da Türkçe kaynaklarda kullanılan lakabıyla Demirbaş Şarl, 5 Nisan 1697 – 30 Kasım 1718 tarihleri arasında İsveç kralı. Bağlı bulunduğu hanedan Wittelsbach Hanedanı'nın bir kolu olan "Palatina-Zweibrücken" Hanedanı idi. XII. Karl'ın babası XI. Karl ve annesi Ulrika Elanoara Danimarkalı idi. Bunların hayatta kalan tek erkek çocuğu olarak 5 Nisan 1697'de babasının ölümü üzerine XII. Karl adıyla daha 14 yaşında İsveç Krallığı kralı ve babasının hanedanının hükümdarı olduğu modern Almanya'da bulunan "Palatina-Zweibrücken Dükü" oldu ve iki hükümdarlığı 30 Kasım 1718'de daha 36 yaşında iken Fredrikshald kuşatması sırasında öldürülmesine kadar yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Kazaklar (Slav)</span> etnik grup

Kazaklar, Ukrayna ve Güney Rusya yerli halklarının karışımı ile 15. yüzyıl dolaylarında Dinyeper ve Don nehirleri civarında ortaya çıkan etnik topluluk. Kazaklar, bugünkü Kazakistan'da yaşayan ve Türkî kökenli olan Kazaklar'la karıştırılmamalıdır. Kazak sözcüğü Eski Türkçede maceracı-özgür insan anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında 1686-1700 yılları arasında yapılmış savaş

1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı, 1683-1699 Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşı'nın bir parçasıdır. II. Viyana Kuşatması sonrasında çok sayıda Avrupa ülkesi Osmanlı İmparatorluğu'na karşı birleşerek saldırıya geçti. 1686 yılında Rusya da Kutsal İttifak ülkelerine katıldı. 1687 ve 1689 yıllarında Kırım'a, 1695 ve 1696 yıllarında ise Osmanlılara ait Azak'a saldırıya geçtiler. Kırım'da başarılı olamayan Rusya, Azak'ı ele geçirmeyi başardı. Savaş 1700 yılında İstanbul'da imzalanan bir antlaşmayla sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Çarlığı</span> 1547de Korkunç İvanın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721 de I. Petronun Rusyayı imparatorluğa çevirmesiyle son bulan Rus devleti

Rusya Çarlığı, 1547 yılında Korkunç İvan'ın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721'de Çar I. Petro'nun Rus İmparatorluğu'nu kurmasıyla son bulan Rus devletinin resmî adıdır. Çarlıktan önce bu topraklarda Moskova Knezliği egemen olduğu için çarlık Batı Avrupa dillerinde Moskova olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca Rusça ve Türkçe kaynaklarda da Moskova Çarlığı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">II. Nikolay</span> son Rus İmparatorluğu hükümdarı (1868-1918; çar 1894-1917)

II. Nikolay ya da Nikolay Aleksandroviç Romanov, Romanov hanedanına mensup tüm Rusya imparatoru, Polonya çarı ve Finlandiya büyük prensi, Albay (1892); buna ek olarak, İngiliz Filo Amirali ve İngiliz Ordusu Saha Mareşali idi. Saltanatı sırasında Rus İmparatorluğu, dünyanın önde gelen büyük güçlerinden biriydi ancak ekonomik ve askeri çöküşe geçti. Sovyet tarihçiler tarafından verdiği kararlar sebebiyle askeri yenilgilere ve milyonlarca insanın ölümüne yol açan zayıf ve beceriksiz bir lider olduğu ifade edildi. Batılı tarihçiler ise genel anlamda II. Nikolay'ı Sovyet sistemiyle eşdeğer gördü. Aleksey Tolstoy "Çar'ın rejimi hakkında birçok kötü şey vardı, ama otokrasiyi miras aldı, eylemleri şimdi perspektifte ve Sovyetler tarafından işlenen korkunç suçlarla karşılaştırıldığında görülüyor." ifadelerini kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu</span> Avrasyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1721–1917)

Rus İmparatorluğu veya Çarlık Rusyası, Büyük Kuzey Savaşı'nı sona erdiren Nystad Antlaşması'nın ardından Rusya Çarlığı'ndan evrilerek 1721'den itibaren Avrasya ve Kuzey Amerika'ya yayılan tarihi bir imparatorluk. Rus İmparatorluğu'nun yükselişi, İsveç İmparatorluğu, Polonya-Litvanya Birliği, İran, Osmanlı İmparatorluğu ve Çin gibi komşu rakip güçlerin zayıflamalarıyla eş zamanlı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Litvanya Birliği</span> 1569-1795 Avrupada iki konfederasyonlu monarşi

Polonya-Litvanya Birliği, Birinci Polonya Cumhuriyeti, İki Ulus Cumhuriyeti, İki Ulus Birliği veya İki Halk Birliği, 17. yüzyıl Avrupası'nın en güçlü ülkelerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">II. Aleksandr</span>

Aleksandr Nikolayeviç 1855 - 1881 yılları arasında hüküm sürmüş Rusya imparatoru. Kapsamlı bir reform programı uygulamış ve 1861'de köylü serfliğini kaldırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alaş Orda</span>

Alaş Orda, 1910'lu ila 1920'li yıllar arasında Kazakların ve Kırgızların ilan ettikleri bir devletin ve buna yol açan harekâtın adı. Resmen 1928 yılına kadar var olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kuban Halk Cumhuriyeti</span>

Kuban Halk Cumhuriyeti, Rus İç Savaşı sırasında bugün Rusya'ya bağlı Kuban toprakları üzerinde kurulmuş Bolşevik karşıtı bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Azak Kalesi</span>

Azak Kalesi, Azak Denizi'nde Don Nehri'nin Karadeniz'e döküldüğü noktada kurulan, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı Devleti ve Rusya Çarlığı arasında birçok mücadeleye sahne olmuş kale. Günümüzde kalenin kalıntısı Rusya'nın Rostov Oblastı'na bağlı Azak şehrinin limanın güneyinde ve şehir merkezi olan Petrovskaya Meydanı'nın kuzeybatısında bulunmaktadır. Azak şehri de yanı başındaki Rostov-na-Donu şehrinin ve limanının gelişmesiyle geçmişteki önemini yitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Władysław Waza</span>

IV. Władysław Waza, 1632-1648 arasında Polonya kralı, 1610-1634 arasında Rus çarı ve 1632-1648 arasında İsveç kralıdır. Lehistan-Litvanya'nın birliği ve istikrarı yeniden sağlamış, Kuzey Avrupa'da ve Rusya'da büyük çalkantıların yaşandığı bir dönemde Polonya'nın konumunu güvence altına alarak halkın sevgisini kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Kuzey Savaşı</span> Rus Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğuna karşı giriştiği çatışma

Büyük Kuzey Savaşı (1700–1721) Rusya Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğu'nun Kuzey, Orta ve Doğu Avrupa'daki üstünlüğüne başarıyla karşı koyduğu çatışmaydı. İsveç karşıtı ittifakın baştaki liderleri Rusya Çarı I. Petro, Danimarka-Norveç Kralı IV. Frederik ve Polonya Kralı Güçlü II. Augustus'tu. IV. Frederik ve II. Augustus, XII. Charles komutasındaki İsveç tarafından mağlup edildi ve sırasıyla 1700 ve 1706'da ittifaktan çekildi ancak 1709'da XII. Charles'ın Poltova Muharebesi'ndeki yenilgisinden sonra yeniden katıldı. Büyük Britanya Kralı I. George ve Hanover Elektörlüğü, 1714'te Hanover ve 1717'de Britanya için ve Prusya Kralı I. Frederick William 1715'te koalisyona katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Azak</span> Rusyada şehir

Azak Rusya'nın Rostov Oblastı'na bağlı il ve ilin merkezi şehir. Coğrafi konumu nedeniyle değerli olan Azak Kalesi ile bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kalmuklar</span> Etnik topluluk

Kalmuklar veya Kalmıklar, Batı Moğol halkı Oyratlar'ın 17. yüzyılda Cungarya'dan Hazar Denizi'nin batısına göç etmiş olan koludur. Bugün çoğunlukla Rusya'nın Kalmukya Cumhuriyeti'nde yaşamaktadırlar. ABD, Fransa, Almanya, İsviçre ve Çekya'da azınlık olarak bulunurlar. Sovyet yazar Marietta Şaginyan Ekim Devrimi'nin lideri ve Sovyetler Birliği'nin kurucusu Lenin'in babaannesi Anna Smirnov'un Kalmuk soyundan geldiğini belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Dmitri</span> Rus hükümdar (1581-1606; çar 1605-1606)

I. Dmitri İvanoviç, Moskova Knezliği tahtında hak iddia edip, 1605'ten 1606'daki ölümüne kadar yaklaşık bir yıl boyunca I. Dmitri adıyla hüküm sürenRus çarı. Rurik hanedanına mensup olduğu varsayılsa da, aslında Rurik soyundan gelmemektedir. Dmitri'nin gerçek ismi Grigori (Yuri) Bogdanoviç Otrepyev'dir. Bu nedenle muhalifleri ve ölümünün ardından tarihçiler tarafından yaygın olarak Düzmece Dmitri olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Don Kazakları</span>

Don Kazakları veya Donlar, orta ve aşağı Don boyunca yerleşmiş Slav asıllı Kazak halk. Tarihsel olarak Don Kazakları, Don Kazak Ordusu denen, kimi zaman tamamen bağımsız, kimi zamansa özerk bir şekilde 16. yüzyıl sonundan 1918'e kadar günümüz Güney Rusya'sı ve Ukrayna'nın Donets bölgesinde hüküm sürmüş demokratik cumhuriyetlerde yaşamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Pugaçov İsyanı</span> Toplumsal ayaklanma

Pugaçev İsyanı, Çariçe II. Katerina devrinde, 1773-75 arasında Kazak lider Yemelyan Pugaçov önderliğindeki geniş halk tabanlı isyan. Savaşlar, köylünün vahim durumu, yaygın hastalıklar, dvoryanlara verilen imtiyazların olumsuz yansımaları (1771) vb. gibi sosyal nedenler yığılarak iki yıl sonra bir kişinin şahsında isyana neden oldu. Pugaçev bir Kazaktı ve Prusya ve Türklere karşı dövüşmüş, kaçak vaziyete düşmüştü. Kendisini III. Petro ilan ederek alan bulmaya çalıştı, neticede Başkurd ve Tatarların da katıldığı 25 bin kişilik bir kuvvetle yağmaya kalktılar. Merkez savaşlarla meşgul olduğundan daha da kuvvetlendi ve Yayık’a (Ural) yürüdü. Nihayetinde 21 Ocak 1775’te idam edilecekti. Osmanlı bu karmaşadan yararlanamadı. İsyana Müslümanların da katılması 1789’da Rusya Müslümanları Müftülüğü’nün kurulmasına yol açtı. Cami ve medreselere izin verildi.

<span class="mw-page-title-main">Johann von Michelsohnen</span>

Johann von Michelsohnen, Rus İmparatorluk Ordusunda görev yapan bir Baltık-Alman askeri komutanıydı. Birkaç savaşta önde gelen bir generaldi, ancak en çok dikkat çeken katkısı Pugaçov İsyanı'nı bastırmadaki kritik rolü oldu.

Nikolay Pavlovich, Kont Ignatyev, (Kont), doğumu (Ocak 1832, St. Petersburg, Ölümü Rusya Haziran 1908, Çar II. Aleksandr döneminde Rusya'nın Orta Asya'daki dış politikasının yönetiminde önemli bir rol oynayan Pan-Slavist diplomat ve devlet adamı.