İçeriğe atla

Yelpazeli papağan

Yelpazeli papağan
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Aves
Takım:Psittaciformes
Familya:Psittacidae
Alt familya:Psittacinae
Cins:Deroptyus
Tür: D. accipitrinus
İkili adlandırma
Deroptyus accipitrinus
Dağılımı
Sinonimler
Psittacus accipitrinus Linnaeus, 1758

Şahin başlı papağan olarak da bilinen Yelpazeli papağan (Deroptyus accipitrinus), Amazon Yağmur Ormanlarından gelen bir Yeni Dünya papağanıdır. Deroptyus cinsinin tek üyesidir.

Brezilya, Surinam, Bolivya, Ekvador, Kolombiya, Peru'nun kuzeydoğusu, Venezuela, Fransız Guyanası ve Guyana'da bulunmaktadır.

Taksonomi

Yelpazeli papağan, 1758 yılında İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus tarafından Systema Naturae adlı eserinin onuncu baskısında resmî olarak tanımlanmıştır. Linnaeus, bu papağanı diğer tüm papağanlarla birlikte Psittacus cinsine yerleştirmiş ve Psittacus accipitrinus adını vermiştir.[2] Linnaeus, açıklamasını 1751 yılında İngiliz doğa bilimci George Edwards tarafından A Natural History of Uncommon Birds adlı eserinin dördüncü cildinde tanımlanmış ve resmedilmiş "şahin başlı papağan"a dayandırmıştır.[3] Linnaeus yanlışlıkla türün yerini Hindistan olarak belirtmiştir. 1905 yılında Carl Hellmayr tarafından bu yer Fransız Guyanası'ndaki Cayenne olarak yeniden belirlenmiştir.[4][5] Yelpazeli papağan, şimdi Alman doğa bilimci Johann Wagler tarafından tanıtılan 1832 yılında tanıtılan Deroptyus cinsine yerleştirilen tek türdür.[6][7] Cins adı, Antik Yunanca'da "boyun" anlamına gelen derē ile "yelpaze" anlamına gelen ptuon birleşiminden oluşmaktadır. Tür ismi olan accipitrinus Latince'den gelir ve "şahin benzeri" anlamına gelmektedir.[8]

İki alt tür tanınmaktadır:[7]

  • D. a. accipitrinus (Linnaeus, 1758) - güneydoğu Kolombiya'dan kuzeydoğu Peru, kuzey Brezilya ve Guianas'a
  • D. a. fuscifrons Hellmayr, 1905 - Amazon'un güneyinde orta Brezilya

Tanımı

Yelpazeli papağan, boynu çevresindeki uzun tüyleri kaldırarak gösterişli bir yelpaze oluşturabilir. Bu yelpaze, kuşun görünür boyutunu büyük ölçüde artırır ve muhtemelen tehdit edildiğinde kullanılır. Genellikle bozulmamış ormanlarda yaşar ve meyvelerle beslenir. Yelpazeli papağanın koyu kahverengi bir yüzü, beyaz çizgileri, kahverengi gözünün etrafında çıplak siyah bir yama, yeşil kanatları, yanları ve kuyruğu, kırmızı ve mavi çizgili bir göğsü vardır.

Davranışı

Kuş, ağaçların ve kütüklerin içindeki deliklere yuva yapar. Genellikle iki ila üç yumurta bırakır ve bu yumurtalar yaklaşık 26 gün sonra çatlar.[9] Yavrular, doğada yaklaşık 10 haftalıkken yuvadan ayrılmaya başlar.[9] Doğada sadece iki yuva incelenmiştir; her ikisinde de birer yavru bulunmuştur.

Tehdit altında olarak değerlendirilmez, ancak CITES Ek II'de (Ek I'de listelenmeyen çoğu papağan gibi) yer alır.

Kuş yetiştiriciliği

Yelpazeli papağanlar, kuş yetiştiriciliğinde pek yaygın olmamakla birlikte, bazen voliyer kuşları veya evcil papağanlar olarak tutulurlar. Yavru kuşlar genellikle uysal olsalar da, yetişkinler özellikle huysuz, inatçı, öngörülemez ve iradeli kuşlar olabilirler. Üreme dönemlerinde, insanlara ve aynı kafeste bulunan diğer kuşlara (kendi türlerinden olanlar ve/veya kendi eşleri dâhil) karşı aşırı saldırganlık gösterebilirler. Yelpazeli papağanlar evcil hayvan olarak tutulduğunda, genellikle bir kişiyle bağ kurar ve hem kuş bakımında hem de papağanın vücut dilini okumada deneyimli, sıkı bir şekilde kuşu idare edebilen ve sabırlı bir sahip gerektirir. Ancak, tüm papağanlarda olduğu gibi, mizaç kuştan kuşa farklılık gösterebilir ve bazı yelpazeli papağanlar mükemmel arkadaş olabilirler.[10][11][12][13]

Galeri

  • Pet parrot showing its fan
    Yelpazesini gösteren evcil papağan
  • At the National Zoo, United States
    Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Ulusal Hayvanat Bahçesi'nde
  • Pet
    Evcil Hayvan
  • Deroptyus accipitrinus - MHNT
    Deroptyus accipitrinus-MHNT

Kaynakça

  1. ^ BirdLife International (2016). "Deroptyus accipitrinus". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2016: e.T22686416A93110677. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22686416A93110677.en Özgürce erişilebilir. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 
  2. ^ Linnaeus, Carl (1758). Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. 10. (Latin). 1. Holmiae (Stockholm): Laurentii Salvii. s. 102. 6 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2024. 
  3. ^ Edwards, George (1751). A Natural History of Uncommon Birds. 4. Londra: Printed for the author at the College of Physicians. s. 165. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2024. 
  4. ^ Peters, James Lee, (Ed.) (1937). Check-List of Birds of the World. 3. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. s. 224. 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2024. 
  5. ^ Hellmayr, Carl Eduard (1905). "Notes on a collection of birds made by Mons. A. Robert in the district of Pará, Brazil". Novitates Zoologicae. 12: 269-305 [303]. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2024. 
  6. ^ Wagler, Johann Georg (1832). "Monographia Psittacorum". Abhandlungen der mathematisch-physikalischen Classe, Königlich-Bayerische Akademie der Wissenschaften (Latin). 1: 463-750 [492]. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2024. 
  7. ^ a b Rasmussen, Pamela; Donsker, David, (Ed.) (Ocak 2022). "Parrots, cockatoos". IOC World Bird List Version 12.1. International Ornithologists' Union. 31 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 
  8. ^ Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Londra: Christopher Helm. ss. 133, 30. ISBN 978-1-4081-2501-4. 
  9. ^ a b Animal-World. "Hawk-headed Parrot". Animal World. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. 
  10. ^ "Hawk-headed Parrot". 6 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  11. ^ "Hawk-headed Parrot...Get Facts, See Pictures And Read What Hawk-head Owners Say". 26 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  12. ^ "Hawk-headed Parrots". 3 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  13. ^ "Old World Aviaries: Hawk-headed Parrots". 8 Şubat 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Muhabbet kuşu</span> Avustralyaya özgü küçük papağan türü

Muhabbet kuşu, papağan türleri içerisinde yer alan, evcil bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Jako</span>

Jako ya da Gri Afrika papağanı, Türkiye'deki adıyla gri papağan, papağangiller (Psittacidae) familyasından orta büyüklükte bir papağan türü.

<i>Phoenicopterus</i>

Phoenicopterus flamingo familyası Phoenicopteridae içinde yer alan bir kuş cinsidir.

<i>Psittacus</i>

Psittacus, Psittacinae altfamilyasına bağlı bir kuş cinsidir. İki türü bulunur: Psittacus erithacus ve Psittacus timneh.

<span class="mw-page-title-main">Psittacinae</span>

Psittacinae, Psittacidae familyasına bağlı Sahra Altı Afrika'sında yaşayan papağanlardan oluşan bir alt familyadır. Roma İmparatorluğu zamanından beri Avrupa'da bilinen bu papağanların arasında en tanınmış türü Jakodur.

<span class="mw-page-title-main">Gerçek papağan</span>

Gerçek papağanlar, Papağansılar biyolojik takımının üç üst ailesinden biri olan Psittacoidea üst ailesini oluşturan yaklaşık 350 türden oluşan renkli, uçabilen, kanca gagalı, genellikle otobur kuşlar. Gerçek papağanlar dünyada yaygın bir biçimde gözlenebilir; Meksika, Orta ve Güney Amerika, Sahra Altı Afrika, Hindistan, Güneybatı Asya, Avustralya ve doğusunda Pasfik Okyanusu'nun ötesinde Polinezya'da yaşayan türleri vardır. Gerçek papağanlar altında loriket, Amazon papağanı, jako ve muhabbet kuşu en bilinen türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Neotropikal papağan</span>

Neotropikal papağanlar veya Yeni Dünya papağanları Güney ve Orta Amerika, Meksika ve Karayipler'de yaşayan 32 cins altıdaki yaklaşık 150 türü kapsar. Eskiden Kuzey Amerika'da da yaşanyan iki türden birinin nesli tükenmiştir. Galápagos Adaları gibi Pasifik'teki birkaç adada da yaşarlar. Mavi-sarı ara ve sarı başlı amazon papağanı gibi tanınan ve ikonik papağan türleri bu ailenin üyesidir.

<i>Amazona collaria</i> Kuş türü

Jamaika amazonu olarak da bilinen sarı gagalı amazon ya da sarı gagalı papağan, Psittacidae ailesinden bir papağan türüdür. Kısa kuyruklu, pembe boğazlı ve boyunlu, ağırlıklı olarak yeşil renkli bir papağandır. Doğal yaşam alanlarının subtropikal veya tropikal nemli ova ormanları, subtropikal veya tropikal mangrov ormanları, subtropikal veya tropikal nemli dağ ormanları, plantasyonları ve kırsal bahçeler olduğu Jamaika'ya endemiktir. Habitat kaybı ve evcil hayvan ticareti nedeniyle yabani kuşların yasadışı bir şekilde tuzağa düşürülmesi tehdidi altındadır.

<i>Amazona xantholora</i>

Sarı çizgili amazon, Yucatan papağanı veya sarı çizgili papağan olarak da bilinen Yucatan amazonu, Psittacidae ailesindeki bir amazon papağanı türüdür. Belize, Honduras ve Meksika'da bulunur. Doğal yaşam alanları subtropikal veya tropikal kuru ormanlar, kıyıdaki mangrovlar ve büyük ölçüde bozulmuş eski ormandır. Örnek bir görülme alanı, Yucatán'ın Petenes mangrovları ekolojik bölgesindedir.

<i>Amazona albifrons</i> kuş türü

Beyaz başlı papağan olarak da bilinen beyaz başlı amazon veya benimsenen yaygın kullanımıyla gözlüklü amazon papağanı, bir Orta Amerika papağanı türüdür. Kırmızı gözlüklü amazon ile karıştırılmamalıdır. 30 ila 40 farklı sesi taklit edebilirler. Diğer büyük papağanlar gibi, beyaz başlı papağan, genellikle yaklaşık 40 yıl olmak üzere uzun bir ömre sahiptir.

<i>Amazona viridigenalis</i> Kuzer Amerika papağanlarının bir türü

Kırmızı taçlı amazon, aynı zamanda kırmızı taçlı papağan, yeşil yanaklı amazon veya Meksikalı kırmızı başlı papağan olarak da bilinir, nesli tükenmekte olan bir Amazon papağanıdır ve kuzeydoğu Meksika'ya ve muhtemelen güney Teksas'a endemiktir. 1994 tarihli bir araştırma, 2.000 ila 4.300 yetişkin bireyden oluşan vahşi popülasyonların varlığını ortaya koydu; IUCN Kırmızı Listesi, türü popülasyonu azalan, küresel olarak nesli tükenmekte olan bir tür olarak kabul etmektedir. Yerli kuşların hayatta kalmasına yönelik ana tehditler, tuzağa düşürülmüş kuşların evcil hayvan ticareti için Meksika'dan ABD'ye yasadışı olarak ihraç edilmesi ve doğal yaşam alanlarının, Meksika'nın kuzeydoğusundaki ova ormanlarının yok edilmesidir.

<i>Amazona guatemalae</i>

Kuzey solgun amazonu veya kuzey solgun papağanı amazon papağanları olan Amazona cinsinin en büyük papağanları arasındadır. Ağırlıklı olarak yeşil renkli olan bu papağanlar 38-41 santimetre (15-16 in) toplam uzunluğa ulaşabilir. Tropikal Orta Amerika'ya endemiktir. Bu tür ve güney solgun amazonu daha önce özdeş olarak kabul edilirdi. Bazı taksonomik otoriteler onları ortak bir tür olarak görmeye devam etmektedir.

<i>Amazona farinosa</i>

Güney solgun amazonu veya güney solgun papağanı, amazon papağanları olan Amazona cinsinin en büyük papağanları arasındadır. Ağırlıklı olarak yeşil renkli olan papağanlar 38-41 santimetre (15-16 in) toplam uzunluğa ulaşabilir. Tropikal Orta ve Güney Amerika'ya endemiktir. Bu tür ve kuzey solgun amazonu daha önce özdeş olarak kabul edilirdi. Bazı taksonomik otoriteler her iki türü ortak bir tür olarak görmeye devam etmektedir.

<i>Ara macao</i>

Scarlet makav ya da kızıl ara, sarı büyük kırmızı ve mavi Orta ve Güney Amerika olan papağanı neotropikal papağan makavların bir üyesi olan papağandır. Tropikal Orta ve Güney Amerika'nın nemli yaprak dökmeyen ormanlarına endemiktir. Yayılma aralığı Güneydoğu Meksika'dan Peru Amazonu, Ekvador, Kolombiya, Bolivya, Venezuela ve Brezilya'ya, 500 metreden 1000 metreye kadar olan ovalarda ve Pasifik adası Coiba'ya kadar uzanmaktadır. Eskiden kuzeyde güney Tamaulipas'a kadar uzanmaktaydı. Bazı bölgelerde, habitat tahribatı veya papağan ticareti için ele geçirilmesi nedeniyle yerel olarak nesli tükenmiştir, ancak diğer alanlarda oldukça yaygın olmaya devam etmektedir. Honduras'ın ulusal kuşudur. Akrabası olan mavi-sarı ara gibi, scarlet papağanlar, çarpıcı tüyleri nedeniyle kuş yetiştiriciliğinde popülerdir.

<i>Poicephalus flavifrons</i>

Sarı başlı papağan, Etiyopya Yükseltileri'ne endemik bir papağandır. Çoğunlukla yeşil ve sarı başlıdır. Hakkında nispeten az şey bilinmektedir.

<i>Poicephalus gulielmi</i>

Jardine'in papağanı olarak da bilinen kırmızı başlı papağan , Afrika'nın geniş bölgelerine yayılmış orta boylu, çoğunlukla yeşil renkli bir papağandır. Üç alt türü vardır. Başındaki, kalçalarındaki ve kanat kıvrımlarındaki kırmızı veya turuncu tüylerin boyutu ve gölgesi, alt türlere bağlı olarak değişir.

<i>Poicephalus fuscicollis</i>

Kuş yetiştiriciliğinde Uncape papağanı olarak bilinen kahverengi boyunlu papağan , savanlarda yaşayan kahverengi boyunlu papağan ve gri başlı papağan alt türlerinden oluşan, Afrika'ya endemik büyük bir Poicephalus papağanı türüdür. Cape papağanı ayrı bir tür olarak yeniden sınıflandırılmadan önce bu türün bir alt türü olarak kabul edilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli devekuşu</span> tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir

Tepeli deve kuşu ya da latince ismi ile Casuarius, tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir. Taksonomide koşucu kuşlar alt sınıfı arasında gösterilirler. Yeni Gine'nin tropik ormanlarında, Aru adalarında ve kuzeydoğu Avusturalya'nın yerel türleri arasındadır.

1929-1930 psittakoz pandemisi veya büyük papağan ateşi salgını eşzamanlı bir dizi psittakoz hastalığı salgınına verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Kazıcı papağan</span> Kuş türü

Kazıcı papağan, Arjantin ve Şili'ye özgü bir papağan türüdür. Şu anda tanınan dört alt türle birlikte monotipik Cyanoliseus cinsine aittir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.