İçeriğe atla

Yellenme

Kontrol Edilmiş
Yellenme, Osurma, Gaz çıkarma
Yellenen bir adamın illüstrasyonu.
Biyolojik sistemBoşaltım sistemi
SağlığaFaydalı

Yellenme, tıp dilinde flatulans (Latince: salık vermek-ince kesmek), argoda osuruk, vücuttaki toksinleri atmanın bir yoludur. Türkçede gaz çıkarmak olarak da adlandırıldığı olur. Mide ve bağırsaklarda biriken aşırı miktardaki gazın baskı yapması sonucunda oluşur. Yaygın olarak gazla ilişkilendirilen gürültü anüs ve kıçdan kaynaklanır. Diğer türü olan vajinal gaz vajinadan havanın yayılması veya dışarı atılmasıdır. Karındaki bu basıncın yellenme ile bertaraf edilmesi kişinin basınçtan duyduğu rahatsızlığı ortadan kaldırır.

Yellenme ana olarak beş çeşit gazdan oluşur;

Bunlardan hidrojen ve metan yanıcı ve patlayıcıdır. Yandığı takdirde mavi renkli, güçlü bir alevi olur. Ayrıca eser miktarda (%1'den az) hidrojen sülfür (H2S) içerir. Kokunun nedeni de hidrojen sülfürdür.

Ağzımızı her açışımızda içeri hava girer ve döngü başlar. İçeri giren hava dışarı çıkmak zorundadır. Bu durumda hava, sekiz metrelik bir sindirim tünelinden geçtikten sonra dışarı çıkabilir. Hava, önce midemize girer. Bu sırada hala sadece oksijen ve nitrojenden oluşan havanın bir kısım oksijeni burada emilir, geri kalan mideden bağırsağa geçer. Fermantasyon sonucu ortaya çıkan karbondioksit de birleşime katılır. Yellenmeye gürültülü, yüksek ve sulu sesi ile kokusunu verebilmek için bağırsaklarda protein ve karbonhidrat olması gerekir. Sindirim sırasında bakteriler fermente olup kalan besinlere saldırır. Bu sırada diğer gazlar üretilir.

Lahana gibi selüloz açısından zengin besinler, fasulye, bezelye, nohut, mantar, yeşil mercimek gibi bazı yiyecekler gaz üretimini destekler.

Exeter Üniversitesi araştırmacılarına göre flatulans kokusu, eğer düşük dozda ise mitokondrileri korumakta, dolayısıyla inme, kalp krizi, demans gibi birçok hastalıklı duruma iyi gelmektedir.[1][2][3] Yüksek dozlarda ise zehirli olmaktadır.[1]

Neden

Bağırsak gazı, değişen miktarlarda eksojen kaynaklardan ve endojen kaynaklardan oluşur.[4] Eksojen gazlar yemek yerken veya içerken yutulur veya aşırı tükürük salgılandığı zamanlarda yutma artar (mide bulantısı olduğunda veya gastroözofageal reflü hastalığının bir sonucu olarak meydana gelebilir). Endojen gazlar ya belirli gıda türlerinin sindirilmesinin bir yan ürünü olarak ya da steatorrhea sırasında olduğu gibi tamamlanmamış sindirimin sonucu olarak üretilir. Yiyeceklerin mide veya ince bağırsak tarafından tam olarak sindirilmemesine neden olan herhangi bir şey, maya tarafından fermantasyon nedeniyle malzeme kalın bağırsağa ulaştığında gaza neden olabilir veya prokaryotlar mide-bağırsak sisteminde normal veya anormal şekilde bulunur.

Gaz yapan gıdalar genellikle belirli polisakkaritlerde, özellikle inulin gibi oligosakkaritler bakımından yüksektir. Bu yiyecekler arasında fasulye, mercimek, süt ürünleri, soğan, sarımsak, yeşil soğan, Pırasa, şalgam, sarı şalgam, turp, tatlı patates, patates, kaju, yerelması, yulaf, buğday ve ekmeklerdeki maya bulunur. Karnabahar, brokoli, lahana, Brüksel lahanası ve Brassica cinsine ait diğer turpgil sebzeler de sadece şişkinliği artırmakla kalmaz, aynı zamanda gazın keskinliğini de arttırır.[5][6]

Fasulyede, endojen gazlar memeliler tarafından sindirilmeye özellikle dirençli olan ancak sindirim sisteminde yaşayan mikroorganizmalar (metan üreten arkeler; Methanobrevibacter smithii) tarafından kolayca sindirilebilen kompleks oligosakkaritlerden (karbonhidratlar) ortaya çıkıyor gibi görünmektedir. Bu oligosakkaritler ince bağırsaktan büyük ölçüde değişmeden geçerler ve kalın bağırsağa ulaştıklarında onları fermente ederek bol miktarda gaz üretirler.[7]

Aşırı veya kötü kokulu olduğunda, gaz, irritabl bağırsak sendromu, çölyak hastalığı, çölyak dışı glüten duyarlılığı veya laktoz intoleransı gibi bir sağlık bozukluğunun işareti olabilir. ibuprofen, müshiller, antifungal ilaçlar veya statinler gibi belirli ilaçlar da buna neden olabilir.[8][9] Giardiasis gibi bazı enfeksiyonlar da gazla ilişkilidir.[10]

Gazın nedenlerine olan ilgi, yüksek-irtifada uçuş ve insanlı uzay uçuşu ile arttı; düşük atmosfer basıncı, sınırlı koşullar ve bu çabalara özgü stresler endişe kaynağıydı.[7] Dağcılık alanında, yüksek irtifada gaz çıkışı olgusu ilk olarak iki yüz yıldan fazla bir süre önce kaydedildi.

Kültür

He-gassen parşömeninden bir detay

Yellenme, Edo döneminde Japonya'da bir gaz savaşını tasvir eden bir sanat parşömeni olan He-gassen eserine de konu olmuştur.

Kaynakça

  1. ^ a b İlgili Western Daily Press Haberi 24 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce).
  2. ^ "A Stinky Compound May Protect Against Cell Damage, Study Finds". 27 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2014. 
  3. ^ Exeter Uni basın açıklaması 21 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce).
  4. ^ "Gas in the Digestive Tract". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. 17 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2015. 
  5. ^ "Flatulence: Causes, remedies, and complications". Medical News Today. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2018. 
  6. ^ "Paleo Foods: Brassicas (and not Just the Ones you Know) | Paleo Leap". Paleo Leap | Paleo diet Recipes & Tips. 14 Eylül 2014. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2018. 
  7. ^ a b McGee, Harold (1984). On Food and Cooking. Scribner. ss. 257-58. ISBN 0-684-84328-5. 
  8. ^ "Flatulence". NHS. 12 Aralık 2017. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  9. ^ Czaja-Bulsa G (Apr 2015). "Non coeliac gluten sensitivity – A new disease with gluten intolerance". Clin Nutr (Review). 34 (2): 189-94. doi:10.1016/j.clnu.2014.08.012 Özgürce erişilebilir. PMID 25245857. 
  10. ^ Flanagan PA (1992). "Giardia – diagnosis, clinical course and epidemiology: A review". Epidemiology and Infection. 109 (1): 1-22. JSTOR 3863897. PMC 2272232 $2. PMID 1499664. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Yellenme ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Çölyak hastalığı ; bağırsaklardaki besin emilimini sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim sistemi hastalığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mide</span> sindirim organı

Mide; kaslardan oluşan, genişleyebilen bir sindirim sistemi organıdır. Mide sözcüğü Türkçeye Arapçadan geçmiştir. Mide anlamında Türkçede aşkazan sözcüğü de mevcuttur. Yemek borusu ile ince bağırsak arasında bulunur. Omurgalılar, derisidikenliler, haşaratlar ve yumuşakçalarda bulunur. Sindirimin ikinci fazında görev yapar. Yiyeceklerin geçici olarak büyük miktarda depolandığı organdır. Rahatlıkla 1.5 litre sıvıyı içinde tutabildiği gibi, maksimum 4 litre sıvı tutma kapasitesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ekmek</span> Geleneksel ve temel yiyecek

Ekmek, çeşitli tahıl unundan yapılmış hamurun ateşte, sac üzerinde, tandırda, fırında veya tepside pişirilmesiyle hazırlanan temel gıda. Tek başına tüketilebildiği gibi, yemeğin yanında veya yemeklere ya da yağlara banarak da tüketilebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karbondioksit</span> Renksiz, kokusuz, yoğunluğu 152,0 °Cde ve 36 atmosfer basıncında kolayca sıvılaşan ekşimsi tatta bir gaz (CO2)

Karbondioksit, kovalent bağlı bir karbon ve iki oksijen atomundan oluşan moleküle sahip, normal koşullarda gaz hâlinde bulunan bileşiğin adıdır. Renk ve kokusu yoktur. Kimyasal formülü CO2 şeklinde olup molekül ağırlığı 44,009 g/mol'dür. Karbon içeren besin maddelerinin metabolize edilmesi sonucu meydana gelen bir son üründür. Küresel ısınmada önemli bir pay sahibidir. Yerden yansıyan güneş ışınlarının atmosferden çıkma oranını azaltır.

<span class="mw-page-title-main">Laktoz</span>

Laktoz, doğada yalnız sütte bulunan süt şekeri de denilen bir disakkarit. Sütün en önemli karbonhidratıdır. Sütün aromasında önemli bir payı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Glüten</span> Arpa,Buğday, Çavdar ve Yulaf

Glüten, belirli tahıl tanelerinde doğal olarak bulunan yapısal proteindir. "Glüten" genellikle sadece buğday proteinlerine atıfta bulunsa da, tıp literatüründe çölyak hastalığını tetikleyebildiği kanıtlanmış tahılların tümünde bulunan prolamin ve glutelin proteinlerinin kombinasyonuna atıfta bulunur. Bunlar, herhangi bir buğday türünü, arpa, çavdar ve bazı yulaf çeşitlerinin yanı sıra bu tahılların çapraz melezlerini içerir. Glüten, ekmeklik buğdaydaki toplam proteinin %75-85'ini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İnce bağırsak</span> Gastrointestinal sistemde yer alan bir organ

İnce bağırsak, sindirim kanalının mide ile kalın bağırsak arasındaki kısmıdır. Beş yaşından büyük insanlarda boyu 5–6 m arasındadır. Üç kısma ayrılır: duodenum, jejunum ve ileum. Mideden gıdalar duodenuma pilor veya pilorik sfinkter diye adlandırılan bir kas ile girerler. Daha sonra ince bağırsak boyunca peristaltizm olarak adlandırılan kas kasılmaları ile hareket eder.

<span class="mw-page-title-main">Oniki parmak bağırsağı</span> İnce bağırsağın ilk bölümü

Memeliler, sürüngenler ve kuşlar dahil olmak üzere yüksek omurgalılarda duodenum veya oniki parmak bağırsağı, ince bağırsağın ilk ve en kısa bölümüdür. Balıkta, ince bağırsağın bölünmeleri o kadar net değildir ve duodenum yerine "ön bağırsak" veya "proksimal bağırsak" terimleri kullanılabilir.

Gastrointestinal kanal sindirim sisteminin ağızdan anüse kadar uzanan bölümüdür. Bu kanal insanlarda ve diğer hayvanlarda yemek borusu, mide ve bağırsaklar gibi sindirim sisteminin ana organlarını içerir. Önce ağızdan alınan besinler sindirilir. Sonra besin maddeleri ve enerji emilir. En son ise dışkı anüs yoluyla dışkı olarak atılır. Gastrointestinal terimi, "mide ve bağırsaklarla ilgili veya bunlara ait" anlamında kullanılır.

Bağırsak florası sindirim sisteminde yaşayıp konak organizmanın sindirimiyle ilgili çeşitli yararlı işlevler gören mikroorganizmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Bulantı</span> tıbbi semptom veya durum

Bulantı veya mide bulantısı bazen kusma dürtüsü olarak algılanan yaygın bir huzursuzluk ve rahatsızlık hissidir. Ağrılı olmamakla birlikte, uzun sürmesi halinde zayıflatıcı bir semptom olabilir ve göğüste, karında veya boğazın arkasında rahatsızlık hissi olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Akarboz</span>

Akarboz, tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan anti-diyabetik bir ilaçtır. Avrupa ülkelerinde ve Türkiye'de Glukobay®, Kuzey Amerika ülkelerinde Precose® ve Kanada'da Prandase® ticari isimleri ile satılmaktadır. Akarboz bir alfa-glukozidaz inhibitörüdür. Alfa-Glukozidaz büyük karbohidrat moleküllerini parçalayarak glukozu açığa çıkaran bir enzimdir.

<span class="mw-page-title-main">Hidrojen siyanür</span>

Hidrojen siyanür, HCN formüllü inorganik bir bileşiktir. Endüstriyel ölçekte üretilen HCN, polimerlerden ilaçlara kadar birçok kimyasal bileşik için oldukça değerli bir öncüdür. Büyük ölçekli uygulamalar, sırasıyla madencilik ve plastikte kullanılan potasyum siyanür ve adiponitril üretimi içindir. Hidrojen siyanür, 25 °C'de kaynayan renksiz acıbadem kokusunda bir sıvıdır. Uçucu bir sıvı olduğundan, katı siyanür bileşiklerinden daha zehirlidir.

İltihabi inflamatuvar ya da bilinen adıyla bağırsak hastalığı (İBH) veya bağırsak iltihaplanması, bağırsaklarda bir grup enflamatuar koşulların oluştuğu hastalık. Crohn hastalığı ve ülseratif kolit ana iki türüdür. Ülseratif kolit kalın bağırsak ve rektumu etkilerken, Crohn hastalığı bağırsakların yanında ağız, sindirim borusu, mide ve anüsü de etkileyebilir.

Bağırsak geçirgenliği, bağırsak duvarını kaplayan hücrelerden vücudun geri kalan kısmına, yani besin maddeleri sindirim sisteminin içinden geçerken bir kısmının vücudun sindirim sistemi dışına geçişinin kontrolünü tarif eden bir terimdir. Bağırsakların normal olarak sindirilmiş besin maddelerinin ve sindirilmeden faydalı olan vitamin ve minerallerin duvarından geçmesine izin veren bir miktar geçirgenlik sergilemeye ek olarak, aynı zamanda antijenler ve sindirilmemiş besinler gibi zararlı olabilecek maddelerin bağırsaktan çıkmasını ve vücuda daha fazla yayılmasını engelleme işlevi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Odun gazı</span>

Odun gazı, benzin, dizel veya diğer yakıtlar yerine fırınlar, sobalar ve araçlar için yakıt olarak kullanılabilen bir sentez gazıdır. Üretim işlemi sırasında biyokütle veya diğer karbon içeren malzemeler, bir odun gazı jeneratörünün oksijenle sınırlı ortamında hidrojen ve karbonmonoksit üretmek için gazlaştırılır. Bu gazlar daha sonra karbondioksit, su ve ısı üretmek için oksijen bakımından zengin bir ortamda yakıt olarak yakılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Karın ağrısı</span> mide ağrıları

Karın ağrısı, ciddi ve ciddi olmayan tıbbi durumlarla ilişkili olabilen bir semptomdur.

Geğirme hayvanların sindirim sisteminin üst bölümünde biriken gazın ağız yoluyla dışarı atılmasıdır. Belirli bir sağlık sorununun yan etkisi olarak görülebilmektedir. Sığır ve koyun gibi memeli türlerinde meydana gelen geğirmenin metan salınımını artırdığı bilinmektedir.

Oligosakkarit, az sayıda monosakkarit içeren bir karbonhidrat polimeridir. Oligosakkaritler, hücre tanıma ve hücre bağlanması dahil olmak üzere birçok fonksiyona sahiptir. Örneğin, glikolipidler bağışıklık tepkisinde önemli bir role sahiptir.

Bazen oligofruktoz veya oligofruktan olarak da adlandırılan fruktooligosakkaritler (FOS), alternatif bir tatlandırıcı olarak kullanılan oligosakkarit fruktanlardır. FOS, ticari olarak hazırlanmış şuruplarda şekerin yüzde 30 ila 50'si arasında tatlılık seviyeleri sergiler. Doğal olarak oluşur ve ticari kullanımı, daha sağlıklı ve kalorisi azaltılmış gıdalar için tüketici talebine yanıt olarak 1980'lerde ortaya çıktı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.