İçeriğe atla

Yelbay

Yelbay
Memlûk sultanı
Hüküm süresi1467-1468
Önce gelenHoşkadem
Sonra gelenTemürboğa
Tam adı
el-Melikü'z-Zâhir Seyfeddin Yelbay İnalî el-Mu'ayyadî
HanedanBurcî Memlûkler

Yelbay[1][A] ya da tam künyesiyle el-Melikü'z-Zâhir Seyfeddin Yelbay İnalî el-Mu'ayyadî 10 Ekim 1467 de ölen Memluk Sultanı Hoşkadem'in yerine geçen ve 1467-1468 de çok kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burcî Memlûklerden Memlûk Devleti hükümdarı.

10 Ekim 1467 de Memluk Sultanı Hoşkadem bir varis bırakmadan dizanteriden ölünce Memluklu emirleri yeni bir sultan secmek zorunda kaldılar. "Yelbay" ve "Temürboğa" başlarını çektikleri iki memluklu kliği bulunmakaydı. Çerkes asıllı olan Yelbay önce kliğinin ağırlığını koyarak 1467 de Memluk sultanı olarak tahta çıktı. Ancak birkaç ay hükümdarlıktan sonra Temürboğa ve etrafındaki memlukluler kliği daha üstün gelerek Yelbay'i tahttan indirdiler ve 1468 de Temürboğa sultan oldu.

Notlar

A. ^ A Farklı kaynaklar ismini Bilbay ya da Yalbay olarak da vermektedirler.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ Yiğit, İsmail (2004). "Memlükler". İslâm Ansiklopedisi. 29. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ss. 97-100. 
  2. ^ Clot, Andre (2009), L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 (say.213 Bölüm=" Le long et difficile règne de Kaitbay". (Fransızca)
  3. ^ Clot, André (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları ISBN 9753317727
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Hoşkadem

Memlûk sultanı

1467-1468
Sonra gelen:
Temürboğa

İlgili Araştırma Makaleleri

Nasır Muhammed d.1470 - ö.1498) Sultan Kayıtbay'ın oğlu olup Sultan Kayıtbay'dan sonraki 1496 - 1498 döneminde Memluk Devleti sultanı olmuştur. Burci hanedanından gelen Nasır Muhammed 26 yaşında 1496 tarihinde tahta geçmiştir. Cem Sultan'ın kızı ile evlenmiştir. Nasır Muhammed özellikle devlet gelirlerini anlamsız harcamalara sarf etmekle ün yapmıştır. Ateşli silahlara çok ilgisi bulunmakla beraber Memluklu ordusu bu silahları kullanmamakta direnmiştir. Devlet gelirlerini heba etmesi dolayısıyla 1498'de defterdar görevi yapmakta olan Emir Adil Tumanbey tarafından tahttan indirilmiş; tutuklanmış; hapiste öldürülmüş ve cesedi bir köşeye bırakılmıştır. Dayısı olan Zahir Kansu Memluklu Sultanı olmuştur.

Hüsâmeddin Lâçin, Mısır ve Suriye'de Eylül 1296 ile 1299 tarihleri arasında hüküm sürmüş on birinci Memluk sultanıdır.

Seyfeddin Ebû Bekir ya da tam adıyla Melik el-Mansur Sultan Seyfeddin Ebû Bekir ) Mısır'da 1341 yılında hüküm sürmüş on üçüncü Türk Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır.

Şihabüddin Ahmed, tam adıyla Melikü'n-Nasır Sultan Şihabüddin Ahmed Mısır'da 1342 yılında hüküm sürmüş on beşinci Türk asıllı Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır.

Berkuk, tam adı Melikü'z-zahir Seyfeddin El-Osmani El-Yelboğavî Berkuk, Çerkes kökenli Burcî Memlûkler hanedanının ilk Memlük hükümdarı. İç çekişmelerle yıpranan Memlûk Devleti'ni merkezi bir devlet durumuna getirmeye çalışmıştır. "Berkuk" ismi Çerkesçedir ve onun doğuştan ismidir.

Zahir Çakmak, tam ismiyle Melik Zahir Sayfeddin Çakmak, 1438 ile 1453 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarı.

Sultan İnal, tam ismiyle Melik Eşref Seydeddin Ebu Nasr-el-Alai Zahiri Nasır İnal el-Acrud, 1453 ile 1461 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı. El-Acrud lakabını sakalının şeklinden almıştır.

Nûreddin Ali ya da tam adıyla El-Mansur Nureddin Ali Bin Aybeg Mısır ve Suriye'de 1257-1259 döneminde hüküm sürmüş ikinci Kıpçak Türk asıllı Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır. Babası Aybeg'in eşi Şecer-üd-Dürr'ün komplosu sonucu öldürülmesi üzerine 13 yaşındayken tahta çıkmış ve naip atabeği olan Seyfeddin Kutuz tarafından tahttan indirilmiştir.

Muavyed Ahmed tam ismiyle Malik Muavyed Şihabeddin Ahmed bin Inal 1461'de 80 yaşında ölen babası İnal'ın yerine geçen ve 4 ay saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarı.

Aziz Yusuf tam ismiyle Malik Aziz Cemaleddin Yusuf bin Barsbay 1438de ölen babası Barsbay'in yerine geçen ve çok kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı.

Temürboğa ya da tam künyesiyle el-Melikü'z-Zâhir Temürboğa, Aralık 1467'den 30 Ocak 1468'e kadar çok kısa bir dönem için saltanat süren Burcî Memlûklerden Memlûk Devleti hükümdarı.

Eşref Canbulat tam ismiyle Malik Eşref Canbulat, 1500'de Adil Tumanbay'ın bir komplosuyla Memluk Sultanı Zahir Kansu'nun yerine geçen ve 1500-1501'de kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarıdır.

Adil Tumanbay tam ismiyle Malik Àdil Sayfeddin Tumanbay 1501'de bir komployla Memlûk Sultanı Eşref Canbulat'ın yerine geçen ve 1501'de yüz günlük bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı.

Tatar, 1421'de Muavyed Şeyh'in ölmesiyle daha bebek iken tahta geçen Muzaffer Ahmed'i tahttan indirip yerine geçen ve 1421'de dört ay saltanattan sonra ölen Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarı.

Salih Muhammed tam ismiyle Salih Nasıreddîn Muhammed bin Tatar 1421'de babası Sultan Seyfeddin Tatar'ın ölmesiyle 10 yaşında iken tahta geçen kısa bir saltanattan sonra Barsbay tarafından tahtan indirilen Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarı.

Mansur Abdülaziz tam ismiyle Malik Mansur Abdulaziz bin Berkuk, 1405'te 70 gün saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlük Devleti hükümdarı. Sultan Berkuk'un ikinci oğlu ve Sultan Nasır Farac'ın küçük kardeşi olup 1405'te kardeşi Sultan Nasır Farac aleyhine yapılan başarılı bir hükûmet darbesi ile Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarı olmuştur. Ama kısa bir saltanattan sonra kardeşi Sultan Nasır Farac tarafından tahttan indirilmiştir.

I. Selâhaddin, tam adıyla Malik Salih Selâhaddin Salih dokuzuncu Memlûk sultanı Nasır Muhammed'in sultanlık yapan sekizinci oğlu olup Mısır'da 1351-1354 yıllarında, ağabeyi Ebu Maali Hasan'in sultanlık dönemleri arasında tahta geçirilmiş, Türk asıllı Bahri hanedanından olan yirminci Memluk Sultanıdır.

Alaeddin Ali tam ismiyle Malik Mansur Alaeddin Alí bin Şaban Sultan Zeyneddin Şaban'nin oğlu olup 1377'de bir devlet darbesinde suikastla öldürülen babası yerine 10 yaşındayken tahta geçirilen ve 1377-1381 döneminde saltanat süren Türk kökenli Bahri Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarı.

Hoşkadem tam ismiyle Melik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasirí el-Muayyadí Bazı kaynaklar ismini Kuşkadam olarak verirler. 1461de bir komplo ile tahtan indirilen Memluk Sultanı Muavyed Ahmed'in yerine geçirilen ve 1461-1467'de saltanat süren, Anadolu Türkü kökenli, ama Çerkes Burci Hanedanı'ndan Memlûk Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Burcî Memlûkler</span>

Burcî Hanedanı Mısır'da Memlûk Devleti'nde 1382-1517 döneminde hüküm süren yani en uzun süre hükmeden Memlûk hanedanı. Çerkes kökenlidir. Bu isim "burç" sözcüğünden yani "kale surlarının üstü" anlamına gelmekte ve bu hanedana mensup olan çoğu Çerkes asıllı olan Memluklu kölelerden oluşan askerlerin Kahire kalesi içinde bulunan kışlalarından mülhem olmaktadır.