Yehuda (Yakub'un oğlu)

Yehuda
יְהוּדָה‎ *Yehuḏāh*
Yehuda; יְהוּדָה‎ Yehuḏāh
	Yehuda'nın portresi, Horace Vernet [en] tarafından
Ata
Doğum	Yehuda ben Yakov; y. MÖ 1566; Paddan Aram; (günümüzde Kuzey İsrail)
Ölüm	Yehud; (günümüzde İsrail)
Ebeveyn(ler)	Leah (anne); İsrail (baba);
Eş(ler)	Şuah;
Çocuk(lar)	’Er (oğul); Onan (oğul); Şelah (oğul); Perez (oğul); Zerāh (oğul);
Akraba(lar)	İbrahim (büyük-büyükbaba); Sarah (büyük-büyükanne); İshak (büyükbaba); Rebeka (büyükanne); Rahel (üveyanne); Esav (amca); Lavan (büyükbaba; anne tarafı);
Dinsel
Tanınma nedeni	Yehuda kabilesinin ve ardılı olan Yehuda Krallığının kurcusudur
Hareket	Yehudizm
Etkin yıllar	MÖ 14'üncü asır

Yehuda (İbranice: יְהוּדָה‎, Modern: Yəhūdah, Tiberyan: Yehuḏāh), Yehuda kabilesinin ve ardılı olan Yehuda Krallığı'nın kurucusu olan İbrani ata ve liderdi. Yakub'un oğlu, İshak'ın torunu, İbrahim'in ise büyük torunudur. Yehuda hakkında ilk defa Tanah'ın Yaratılış Kitabı'nda bahsedilirken, Yehuda'nın soyundan gelenlere de "Yehuda'nın soyundan" anlamına gelen Yehudi/Yahudi denilmiştir.^[1] Gelecek asırlarda Yehuda ve İsrail Krallığı'nı yönetecek Davud ve Süleyman da, MS 1'inci asırda Mesih olduğuna inanılmış ve Hristiyanlığı kurmuş Nasıralı İsa da yine Yehuda'nın soyundan gelmiştir.^[2]^[3]^[4]

Annesi Leah ve babası İsrail'in on iki oğlundan dördüncüsü olarak Paddan Aram'da MÖ 1566 civarında dünyaya geldi. İnanışa göre, Tora'daki On Kayıp Kabile olayıyla birlikte Yehuda'nın on kardeşinin kabileleri Neo-Asur tarafınca yağmalandı ve kayboldu. Yehuda kabilesi ise gerek kalabalık olmasından, gerekse daha güneyde olmasından dolayı saldırılardan korunabildi.^[5]^[6]^[7]^[8]

Etimoloji

Yehuda ismi, üç harfli bir İbranice kökten gelir (יהד‎ Y-H-D) ve 'şükran' veya 'övmek' anlamına gelir. İbranicenin sağdan sola yazılımından dolayı bu üç harf Dalet (ד) + He (ה) + Yod (י) şeklinde sağdan sola yazılır. Yaratılış 29:35'te bizzat babası İsrail tarafından "Bu sefer RAB YHVH'e şükredecek, onu öveceğim!" denilerek veriliyor.

Tora'da

Yehuda, patrik Yakub ve ilk karısı Leah'ın dördüncü oğullarıdır. Kendinden büyük öz erkek kardeşleri Reuben, Şimon, Levi iken kendinden küçük öz erkek kardeşleri İssakar, Zevulun'du. Bir de kız kardeşe sahipti: Dinah. Hepsinin dışında sekiz üvey kardeşi vardı.

Onun doğumunu babası Yakub tarafından Yusuf'a armağan edilen rengarenk bir kaftan ve tarlada çalışan kardeşleriyle birlikte Yusuf'u kıskanıp onu kuyuya attıkları olay takip etti. Mısır–Kenan güzergâhında yolculuk yapan bir İsmailli kervanını gören Yehuda, kardeşi Yusuf'u öldürmek üzere olan diğer kardeşlerine dönüp "Kardeşimizi öldürüp kanını saklarsak ne kâr eder, söylesenize? ... Elimiz onun üzerinde olmasın, çünkü o bizim kardeşimiz, bizim kanımızdır, etimizdir." der^[9] ve Yusuf'u kervana satarlar.

Soyağacı

Terah

Sarah^[10]

İbrahim

Hacer

Haran

Nahor

İsmail

Milkah

Lut

İskah

İsmailoğulları

7 oğullar^[11]

Betuel

1'inci kız

2'nci kız

İshak

Rebeka

Lavan

Moabitler

Ammonitler

Edomitler

Leah

1. Reuben
2. Şimon
3. Levi
4. Yehuda
9. İssakar
10. Zevulun
Dinah (kız)

7. Gad
8. Aşer

5. Dan
6. Naftali

11. Yusuf
12. Binyamin

Bilimsel eleştirilerde

Yusuf ve Yahuda anlatıları arasındaki ilişki

Yahuda'nın hegemonyasının habercisi

Tarih bilimsel bağlamda Yahuda ve Tamar'ın hikâyesi

Yahudi geleneğinde

Rabbinik yorumlamalar

Yahuda'nın Ahiti

Yahuda'nın ömrünün tarihlenmesi

Kaynakça

^ Yaratılış 46:12
^ Finkelstein, Israel (2002). The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin. ss. 369-373.
^ Exell, Joseph Samuel (1892). Homiletical Commentary on the Book of Genesis. ABD: Funk & Wagnalls. s. 583.
^ Ginzberg, Louis (1909). The Legends of the Jews Volume II: Judah Pleads and Threatens (Translated by Henrietta Szold) Philadelphia: Jewish Publication Society.
^ Mann, Thomas W. (1988). Book of the Torah: The Narrative Integrity of the Pentateuch. USA: John Knox Press. pp. 67, 76–80. ISBN 9780804200851.
^ השבטים אני מעלה מלמד שכל שבט ושבט העלה עצמות ראש שבטו עמו"
^ תלמוד ירושלמי סוטה (דף ח ע"ב; פרק א הלכה י): "ככתוב (בראשית מו) אנכי ארד עמך מצרים ואני אעלך גם עלה מה ת"ל גם עלה. אמר אותך אני מעלה ושאר כל
^ Simón Dubnow, Manual de la historia judía: desde los orígenes hasta nuestros días, Buenos Aires: Sigal, 1977, capítulo 4 y mapa en p. 57; el autor presenta además sus conclusiones acerca de la evidencia científica al respecto en ss. 58–59).
^ Yaratılış 37:26–28
וַיֹּאמֶר יְהוּדָה, אֶל-אֶחָיו: מַה-בֶּצַע, כִּי נַהֲרֹג אֶת-אָחִינוּ, וְכִסִּינוּ, אֶת-דָּמוֹ:‎ ^{Yaratılış 37:26}
לְכוּ וְנִמְכְּרֶנּוּ לַיִּשְׁמְעֵאלִים, וְיָדֵנוּ אַל-תְּהִי-בוֹ, כִּי-אָחִינוּ בְשָׂרֵנוּ, הוּא; וַיִּשְׁמְעוּ, אֶחָיו:‎ ^{Yaratılış 37:27}
לְכוּ וְנִמְכְּרֶנּוּ לַיִּשְׁמְעֵאלִים, וְיָדֵנוּ אַל-תְּהִי-בוֹ, כִּי-אָחִינוּ בְשָׂרֵנוּ, הוּא; וַיִּשְׁמְעוּ, אֶחָיו:‎ ^{Yaratılış 37:28}
^ Sarah, İbrahim'in üvey kızkardeşiydi. (Yaratılış 20:12)
Alternatif bir iddiaya göreyse O, İbrahim'in yeğeniydi (bakınız Sarah § In rabbinic literature).
^ Yaratılış 22:21–22'de: Uz, Buz, Kemuel, Ḥesed, Hazo, Pildaş, ve Yidlaf