İçeriğe atla

Yedisu bölgesi

Günümüzde yalnızca beşinin varlığını süren Yedisu bölgesi

Yedisu bölgesi, (Rusça: Семиречье, Semireçye, Kazakca: Жетысу, Jetisu, Kırgızca: Джети-суу, Ceti-suu Türkçe anlamı Yedi Nehirler) Orta Asya'da günümüzde Kazakistan'nın güney-doğu parçası olan bir bölgedir. İsmini, İli, Karatal, Bien, Aksu, Lepsi, Baskan ve Sarkand gibi yedi ana nehirlerden almıştır.

Siyasi olarak Yedisu bölgesi (Yedi Nehirler' -Havzası) günümüzde büyük bir bölümü Kazakistan'da Almatı Eyaleti içinde, güney ve güneydoğusundaki kenar bölgeleri de Kırgızistan ile Çin'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesindedir.

Bazı araştırmacılara göre Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divânu Lügati't-Türk'te ki; Talas, Uluğ Talas, Kumi Talas, İkki Öküz, İnçkend ve Yafınç gibi Orta Çağ yerleşim yerleri Yedisu bölgesindedir. Balkaş Gölü'nün alçak güney kıyıları (Taukum, Sarı-ischikotrau, Ljukkum) gibi Kum Çöllerine bağlanır, Çöl bitki örtüsü ile kaplı batı Yedisu bölgesi yalnız kış otlağı olarak, suyu bol olan kuzeybatı İli bölgesi de sulanabilir tarla ve bahçe olarak yerel insanlar tarafından kullanılır.

İklim

Kayındı Gölü

Yedisu bölgesinde iklim tamamen karasaldır. Balkaş bozkırlarında kış çok soğuktur; göl her yıl donar ve termometre - 11 °C kadar düşer. Ala-kul bozkırlarında devamlı karlı rüzgâr eser. Kış ile İlkbahar arası hava çok tutarsızdır ve kırlar çarçabuk bitki örtüsü ile kaplanır, fakat çok geçmeden kavurucu güneşten kururlar.

Yıllık ortalama yağış 629 mm bulur; Temmuz ayında ortalama sıcaklık 22,3 °C ve Ocak ayında -8 °C'dir. En yüksek sıcaklık 42 °C, en düşük sıcaklık −34 °C ve yıllık ortalama sıcaklık 7,6 °C'dir.

Nüfus

1906 yılında tahmin edilen nüfusu 1,080,700'dür. Nüfusun %76'sı Kazaklar, %14'ü Ruslar ve %5,7 Tarançi (Uygurlar)'dan oluşur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz iklimi</span> iklim çeşidi

Akdeniz iklimi, yaz sıcaklığı güneşışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır. En sıcak ay ortalaması 26-28 °C, en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir. Yıllık sıcaklık ortalaması 18 °C dir. Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür. En fazla yağış kışın, en az yağış yazın düşer. Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir. Cephesel yağışlar en fazla bu iklimde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Tanrı Dağları</span> Orta Asyada yer alan sıradağlar

Tanrı Dağları ya da Tien-Şan, Orta Asya'da bulunan büyük dağ sistemlerinden birini oluşturan sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Sıcak kuşak iklimleri</span>

Sıcak iklim tipleri ve özellikleri, bulunan bölgedeki yıllık sıcaklık ortalaması 20°yi bulan iklim türleridir. Yani dünya geneline baktığımızda ekvator çizgisi ile 30° enlem arasında görülen iklim tipleri, sıcak iklim tipleridir.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk iklimler</span>

Asya'nın kuzeyinde yer alan Sibirya, 12.800.000 km²'lik yüzölçümüyle Rusya'nın yüzde 60'tan fazlasını kaplar. Batıda Ural Dağları'ndan doğuda Büyük Okyanus'a kadar uzanır. Kuzeyinde Arktik Okyanusu vardır. Sibirya'nın güneyinde, batıdan doğuya doğru, Kazakistan, Moğolistan ve Çin yer alır. Sibirya'nın nüfusu yaklaşık 40 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Karakum Çölü</span>

Karakum Çölü Orta Asya'da yer alan bir çöl.

<span class="mw-page-title-main">Balkaş Gölü</span>

Balkaş Gölü Orta Asya'da bir göldür. Aral Gölü'nden sonra Orta Asya'nın en büyük ikinci gölüdür. 45°4′ Kuzey 76°2′ Doğu koordinatları üzerinde yer alır. Beslendiği başlıca kaynaklar İli Irmağı, Karatal Nehri, Lepsi Irmağı, Aksu Irmağı ve Ayagöz Nehri'dır. Toplam su havzası 413,000 km²dir. Kazakistan sınırları içerisinde bulunur, maksimum uzunluk 605 km, maksimum genişlik ise doğuda 74 km, batıda 19 km'dir. Yüzölçümü 16.996 km²dir. En derin noktası 25,6 metre iken ortalama derinlik 5,8 metredir. Toplam kıyılarının uzunluğu 2.385 km'dir. Denizden yüksekliği 341,4 metredir.

<span class="mw-page-title-main">İli Nehri</span>

İli,, Orta Asya'da Kazakistan ve Uygur Özerk Bölgesi'nin batı bölümlerinden geçen bir nehirdir. 815 kilometresi Kazakistan sınırlarında olmak üzere, toplam 1439 kilometre uzunluğundadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye iklimi</span>

Türkiye, iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye'nin coğrafî konumu ve yer şekilleri sonucunda iklimi, farklı özellikte iklim tiplerinin oluşmasına yol açmıştır. Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür. Dağların yüksekliği ve uzanışı deniz etkilerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller. Bu nedenle iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri görülür.

<span class="mw-page-title-main">Altay (il)</span>

Altay İli, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, İli Kazak Özerk İli toprakları içinde bir ildir.

<span class="mw-page-title-main">Talas (nehir)</span> Nehir

Talas Irmağı Kırgızistan'ın Talas ilinde başlayıp batıya Kazakistan'a doğru akar. Karakol ve Üç Koşoy adlı ırmakların birleşmesiyle oluşur. Kazakistan'ın Taraz şehrinden geçip Aydın Gölü'ne varmadan önce tükenir.

<span class="mw-page-title-main">Betpak-Dala</span> Kazakistanda bir çöl bölgesi

Betpak-Dala veya Betpaqdala, Kazakistan'da bir çöl bölgesidir. Sarısu Nehri altına ulaşan yerde, Çu Nehri ve Balkaş Gölü arasındaki yerde yer almaktadır. Kuzeyde, 46° 30' paraleline yakın, Betpak-Dala Kazak bozkırları üzerinde sınırları yer alır. Yüzölçümü yaklaşık 75.000 km2'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Cüzleri</span>

Cüz üç ana Kazak topluluklarının, Kıpçak Obası'nda kontrol ettikleri alanlara denir. Bu alanların büyük kısmı bugünkü Kazakistan sınırlarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Bayanaul Millî Parkı</span>

Bayanaul Millî Parkı, Kazakistan'ın güneydoğusundaki Pavlodar Eyaleti'nde, endüstriyel olarak gelişmiş Ekibastuz kentine 140 kilometre uzaklıkta, Orta Kazak Yaylası eteklerinde yer alan bir ulusal parktır. Kazakistan'ın korunan alanları listesinse yer almaktadır. Park 1985 yılında kurulmuştur ve Kazakistan'ın ilk milli parkıdır. Bayanaul Dağları'nda bulunan doğal flora ve faunayı korumak ve geliştirmek için kurulmuştur. Parkın toplam alanı 68.453 hektardır.

<span class="mw-page-title-main">Burabay Millî Parkı</span> Kazakistanda millî park

Burabay Millî Parkı, Kazakistan'ın Akmola Eyaleti, Burabay Bölgesi'nde bulunan bir tabiat parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Altay bozkırı ve yarı çölü</span>

Altay bozkırı ve yarı çöl ekolojik bölgesi, adından da anlaşılacağı gibi, seyrek çim ve çalılık alanları destekleyen bozkır ve yarı çöl arasında bir geçiş bölgesinde yer almaktadır. Bölge nispeten gelişmemiştir ve tarım çoğunlukla otlayan hayvanlarla temsil edilmektedir. Göçmen kuşların kullandığı depresyonlarda birkaç sığ göl bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazak yarı çölü</span>

Kazak yarı çölü, Kazakistan'da bulunan çöl ve kurakçıl fundalıklar biyomunda yer alan bir ekolojik bölgedir. İklim yarı kurak ve kıtasaldır, yıllık 160 mm yağış alır ve Ocak ayında ortalama sıcaklık −15 °C (5 °F) ve Temmuz ayında 23 °C (73 °F) olarak gözlenir. Orta Asya bozkırları ve çölleri arasında bir geçiş alanıdır ve her iki biyomda, ağırlıklı olarak otlarda, özellikle Stipa türlerinde ve Artemisia türleri gibi çalılarda bulunan florayı destekler. Bu ekolojik bölgede bir dizi memeli ve kuş bulunur ancak habitat aşırı otlatma ve insan saldırısı nedeniyle parçalanma tehdidi altındadır. Ancak, Kazakistan'daki hayvancılık oranında son zamanlarda meydana gelen azalma, yerli bitkilerin yenilenme şansını artırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aral Karakum Çölü</span>

Aral Karakum, Kazakistan'da, Aral Denizi'nin kuzeydoğusunda yer alan bir çöldür.

<span class="mw-page-title-main">Aksu (Balkaş Gölü)</span> Kazakistanda bir nehir

Aksu, Kazakistan'da Jetisu eyaletinin Aksu ve Sarkant ilçelerinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Lepsi Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Lepsi, Kazakistan'ın güneydoğusundaki Balkaş-Alakol Havzası'nda bulunan bir nehirdir. Çin sınırının kuzeyindeki Çungarya Aladağları'ndan doğar ve Balkaş Gölü'ne dökülür. Lepsi, Balkaş'ın doğusuna güney kıyısından giriş yapan iki küçük nehirden birisidir, diğeri Aksu'dur. Seyri boyunca Jetisu Eyaletinden akar. Lepsi, tarihi Yedisu bölgesi'nin ana nehirlerinden birisidir.