Yedi Yıl Savaşı
| Yedi Yıl Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sainte-Foy Muharebesi, George B. Campion. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Büyük Britanya Hannover Prusya Portekiz (1761'den sonra) Hesse-Kassel Braunschweig-Wolfenbüttel Schaumburg-Lippe İrokualar |  Fransa[1]  Avusturya Saksonya Hesse-Darmstadt Rusya (1762'ye kadar) İspanya (1761'den sonra) İsveç (1757-1762) Bengal Subah (1757'den sonra) Sardinya Krallığı Wabanaki Konfederasyonu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
II. George # III. George William Cavendish Pelham-Holles John Stuart Jeffery Amherst Edward Hawke James Wolfe (ölü) John Byng  Robert Clive Edward Braddock (ölü) George Washington John Manners Edward Boscawen Baron Amherst  II. Friedrich Seydlitz Prince Henry Hans von Lehwaldt Manteuffel (esir) Schwerin (ölü) I. José Lippe Kontu Ferdinand von Braunschweig  William VIII Frederick II | XV. Louis Louis-Joseph de Montcalm (ölü) Count von Daun Franz Moritz von Lacy Karl Alexander von Lothringen Ernst von Laudon I. Elizaveta Pyotr Saltykov III. August | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
Yedi Yıl Savaşı ya da Yedi Yıl Harbi, Avrupa'nın güçlü devletleri arasında, 1756-1763 yılları arası yaşanmış bir dizi askeri çatışmadır. Savaşın nedeni Büyük Britanya ve Fransa için aralarındaki sömürge yarışı, Avusturya ve Prusya içinse Orta Avrupa hegemonyasıdır. Yedi Yıl Savaşı, küresel çapta gerçekleşen ilk savaştır.[4][5]
Savaşın nedenleri
Avusturya, Veraset Savaşı'nda (1740-1748) elinden çıkan Silezya bölgesini geri alabilmek için ittifak arayışı içindeydi. Fransa, Saksonya, İsveç ve Rusya ile bir ittifak oluşturmuştu. Prusya ise Büyük Britanya ile ittifaka gitmişti.
Esasen gerek Avusturya Veraset Savaşı, gerekse de Yedi Yıl Savaşı, aynı stratejik hedeflere yönelik savaşlardır ve tek bir savaşlar dizisi olarak kabul edilir. Bir yanda, Büyük Britanya ve Fransa arasında denizaşırı sömürgelerin ve dünya denizlerindeki üstünlüğün kontrolüdür. Diğer yandan da Orta Avrupa'da Avusturya ile Prusya arasında, bir güçler dengesi arayışı olarak kabul edilmektedir.
Stratejiler
Fransa, 18. yüzyıl boyunca kolonilerine yetersiz miktarda destek asker göndermişti. Büyük Britanya'nın donanmasını aşamayacağını bildiğinden, eninde sonunda kolonilerini kaybedeceğini düşünmekteydi.[6][7] Bu yüzden asıl askerî harekâtlarını Kıta Avrupası üzerinden yapmaktaydı. Burada başarılı olursa, barış antlaşmalar yapılırken kolonilerini koruyabilecekti. Plan Kıta Avrupası'nda başarılı olmasına karşın, Fransız kolonilerinin kaybına engel olamamıştır.
Büyük Britanya ise Fransa'nın tam tersi bir politika izliyordu. Kıta Avrupası'nda büyük askerî harekâtlardan kaçınmaktaydı.[8] Abluka taktiği uygulayarak, destek gönderilerin orduları engelliyordu. Kara savaşlarından kaçındığından, Kıta Avupası'nda kara orduları güçlü bir ülkeyle müttefik olmak zorunda kalıyordu. Bu yüzden, Yedi Yıl Savaşı'nda Prusya'yla müttefik olmuştu.
Avusturya ve Rusya, bulundukları bölgede yeni bir gücün çıkmasını istemediğinden, Prusya'ya karşı müttefik olmuşlardı.
Savaşın gelişimi
Avrupa'daki gelişmeler
Karşısındaki bu güçlü ittifakı, ilk saldırıyı kendisi yaparak parçalamayı amaçlayan Prusya Kralı II. Friedrich, 1756 yılında Saksonya'nın merkezi Dresden'e saldırarak kenti almıştır.
Bir dizi küçük çaplı çatışmadan da başarılı çıkan II. Friedrich, 6 Mayıs 1757 tarihinde Prag Muharebesi'nde Avusturya'yı yenilgiye uğratmıştır. Ancak ertesi sene yenilerek Bohemya'dan çekilmek zorunda kalmıştır.
Ardından İsveç ve Rusya, Doğu Prusya'ya saldırmışlardır. Ruslar burada Prusya orduları karşısında belirgin bir başarı kazanmışlardır. Fransa ise batıdan Silezya'ya saldırdı. II. Friedrich bu saldırıyı karşılamış ve güçlü Fransız ordusunu bozguna uğratmıştır. 5 Aralık 1757 tarihinde ise Avusturya birlikleri karşısında parlak bir zafer kazanmıştır.
21 Haziran 1758 tarihinde Büyük Britanya ordusu Fransız ordusunu bozguna uğrattı. Ardından II. Friedrich, Doğu Prusya'yı Rus ordusunun işgalinden kurtardı. Ancak 12 Ağustos 1759 tarihinde Avusturya-Rusya birleşik ordusuna yenildi. Bu yenilgi Prusya'nın zaten sınırlı olan askeri olanaklarını da tüketmiş oldu. II. Friedrich artık taarruz edecek askerî güce sahip değildi. Hatta savunmada bile İngiltere'nin mali desteğine güvenmekteydi.
Aralık 1762'de Çariçe I. Elizaveta'nın ölümü ve yerine Prusya'ya düşmanca tutumlar beslemeyen III. Petro'nun tahta geçmesi II. Friedrich'i Rusya ile bir barış anlaşması yapmaya itmişti. Ardından III. Petro'nun arabuluculuğuyla İsveç'le barış imzalandı (Sankt Petersburg ve Hamburg Antlaşmaları).
Rusya ve İsveç'in çekilmesiyle zayıflayan Fransız-Avusturya ittifakı, barış istemek zorunda kalmıştır. 10 Şubat 1763 tarihinde Fransa ile Büyük Britanya arasında imzalanan Paris Antlaşması'yla, Kuzey Amerika ve Hindistan'daki Fransız sömürgeleri Büyük Britanya'ya geçmiştir. Prusya ile Avusturya arasındaki bu savaşlara Fransa ve İngiltere'nin katılması esasen, aralarında yüzyılı geçkin zamandır süregelen sömürgecilik ve deniz üstünlüğü için olan politik mücadelelerdir.
15 Şubat 1763 tarihinde Avusturya ile Prusya arasında imzalanan Hubertusburg Anlaşması'yla da Silezya Prusya'ya bırakılmıştır.
Kolonilerdeki gelişmeler
Kolonilerdeki savaş, İngilizler ile Fransızlar-İspanyol ittifakı arasında gerçekleşti. Kuzey Amerika'da, Ohio Nehri çevresinde yapılan çarpışmalarda, çoğunlukta Fransızlar üstün geldi. Kanada'da ise İngilizler üstün geldi. Güney Amerika'da, İspanyolların kısa süreli kazanımları oldu. Hindistan'da, Fransızlar buradaki sömürgelerinin tamamını kaybetti. Afrika'da da Hindistan'dakine benzer bir durum vardı.
Sonuçları
Yedi Yıl Savaşı'nın sonucundaki Paris Antlaşmasıyla, Büyük Britanya dünya çapında deniz üstünlüğünü ve sömürgeciliğini pekiştirmiştir. Böylece hem ekonomik bakımdan, hem de politik bakımdan Fransa güç kaybetti. Bu da Büyük Britanya denizlerdeki ve denizaşırı sömürgecilik yarışındaki üstünlüğünü sağlamlaştırılması anlamına gelmekteydi. Bu durum, Fransız Devrimi'ne zemin hazırlamıştır.
Hubertusburg Anlaşması'yla da artık Prusya, Avrupa'nın askeri ve politik anlamda güçlü devletlerinden biri haline geldi. Ayrıca Prusya, Avusturya karşısına daha etkin bir biçimde Almanya toprakları üzerinde politik bir güç olarak ortaya çıkmış bulunmaktadır. Bu durum, Almanya'nın birleşmesi süreci için son derece elverişli bir zemin hazırlamıştır.
Öte yandan İngiltere'nin Yedi Yıl Savaşı'nın yol açtığı ek mali yükleri, Amerika Kıtası'ndaki kolonilerinde ek ve arttırılan vergilerle karşılamaya çalıştı. Bu vergilendirme politikası Amerika Kıtası'ndaki İngiliz kolonilerinin birleşerek isyan edip, bir bağımsızlık savaşını başlatmalarına yol açmıştır (Amerikan Bağımsızlık Savaşı). Bu savaşla, Amerika Kıtası'ndaki Kolonileşme dönemi de son bulmuştur.
Fransa'nın Hindistan'daki kolonilerinin Büyük Britanya'ya devretmesi, Hindistan'da Büyük Britanya hakimiyetinin başlamasına neden olmuştur.
Bu savaştan sonra, Fransız Devrim Savaşları'na kadar Avrupa'da başka büyük çaplı bir savaş yaşanmayacaktı.
Popüler kültüre etkileri
- Stanley Kubrick, 'Barry Lyndon', (1975)
- James Fenimore Cooper, The Last of Mohicans
- Assassin's Creed: Rogue
Not listesi
Kaynakça
- ^ George Ripley, Charles Anderson Dana, The American Cyclopaedia, New York, 1874, p. 250, "...the standard of France was white, sprinkled with golden fleur de lis...". *[1] 16 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The original Banner of France was strewn with fleurs-de-lis. *[2] 6 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.:on the reverse of this plate it says: "Le pavillon royal était véritablement le drapeau national au dix-huitième siècle...Vue du château d'arrière d'un vaisseau de guerre de haut rang portant le pavillon royal (blanc, avec les armes de France)."[3] 27 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from the 1911 Encyclopedia Britannica: "The oriflamme and the Chape de St Martin were succeeded at the end of the 16th century, when Henry III, the last of the house of Valois, came to the throne, by the white standard powdered with fleurs-de-lis. This in turn gave place to the tricolour."
- ^ a b c d e f Danley (2012), s. 524.
- ^ Speelman (2012), s. 524.
- ^ Danley, Mark H.; Speelman, Patrick J., (Ed.) (2012). he Seven Years' War: Global Views (İngilizce). BRILL. s. 463. ISBN 9004236449.
- ^ Nester, William R. (2000). The First Global War: Britain, France, and the Fate of North America, 1756-1775 (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ss. VII-VIII. ISBN 0275967719.
- ^ Pritchard, James (2004). In Search of Empire: The French in the Americas, 1670-1730. Cambridge: Cambridge University Press. s. 356. ISBN 0-521-82742-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2013.
- ^ Dull, Jonathan R. (2007). The French Navy and the Seven Years' War. Lincoln NE: University of Nebraska Press. s. 14. ISBN 0-8032-1731-5. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2013.
- ^ Till, Geoffrey (2006). Development of British Naval Thinking: Essays in Memory of Bryan Ranft. Abingdon: Routledge. s. 77. ISBN 0-714-65320-9. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2013.
