İçeriğe atla

Yeşil kimya

Sürdürülebilir kimya olarak da adlandırılan yeşil kimya, tehlikeli maddelerin kullanımını ve üretimini en aza indirecek veya ortadan kaldıracak ürün ve süreçlerin tasarımına odaklanan bir kimya ve kimya mühendisliği alanıdır.[1] Çevre kimyası kirletici kimyasalların doğa üzerindeki etkilerine odaklanırken, yeşil kimya yenilenemeyen kaynakların tüketimini azaltma yollarını araştırır, kirliliği önlemek için teknolojik yaklaşımlar geliştirir ve kimyanın çevresel etkisine odaklanır.[2][3][4][5][6][7]

IUPAC tanımı
Yeşil kimya (sürdürülebilir kimya): İnsanlara, hayvanlara, bitkilere ve çevreye zararlı maddelerin kullanımı veya üretimini azaltan veya ortadan kaldıran kimyasal ürün ve süreçlerin tasarımı.

Not 1: Daha genel bir anlatım amacıyla kaynaktaki[8] hâlinden düzenlenmiştir.

Not 2: Yeşil kimya, çevre kirliliğini önleme ve sıfır atık kavramlarını hem laboratuvar ölçeğinde hem de endüstriyel ölçekte mühendislik açısından ele alır. Verimi artırmakla beraber bir kimyasal süreçte açığa çıkan atıkların bertaraf maliyetini de azaltan ekonomik ve ekouyumlu yöntemlerin kullanımını teşvik eder.[9]

Kaynakça

  1. ^ "Green Chemistry". United States Environmental Protection Agency. 28 Haziran 2006. 21 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011. 
  2. ^ Green Chemistry and Catalysis. 2007. doi:10.1002/9783527611003. ISBN 9783527611003. 
  3. ^ Clark (2012). "Green Chemistry, Biofuels, and Biorefinery". Annual Review of Chemical and Biomolecular Engineering. 3: 183-207. doi:10.1146/annurev-chembioeng-062011-081014. PMID 22468603. 
  4. ^ Cernansky (2015). "Chemistry: Green refill". Nature. 519 (7543): 379-380. doi:10.1038/nj7543-379a. PMID 25793239. 
  5. ^ Sanderson (2011). "Chemistry: It's not easy being green". Nature. 469 (7328): 18-20. doi:10.1038/469018a. PMID 21209638. 
  6. ^ Poliakoff (2007). "Sustainable technology: Green chemistry". Nature. 450 (7171): 810-812. doi:10.1038/450810a. PMID 18064000. 
  7. ^ Clark (1999). "Green chemistry: Challenges and opportunities". Green Chemistry. 1: 1-8. doi:10.1039/A807961G. 
  8. ^ Marteel, Anne E.; Davies, Julian A.; Olson, Walter W.; Abraham, Martin A. (2003). "GREEN CHEMISTRY AND ENGINEERING: Drivers, Metrics, and Reduction to Practice". Annual Review of Environment and Resources. 28: 401-428. doi:10.1146/annurev.energy.28.011503.163459Özgürce erişilebilir. 
  9. ^ Vert, Michel; Doi, Yoshiharu; Hellwich, Karl-Heinz; Hess, Michael; Hodge, Philip; Kubisa, Przemyslaw; Rinaudo, Marguerite; Schué, François (2012). "Terminology for biorelated polymers and applications (IUPAC Recommendations 2012)" (PDF). Pure and Applied Chemistry. 84 (2): 377-410. doi:10.1351/PAC-REC-10-12-04. 15 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

IUPAC adlandırma sistemi, kimyasal bileşiklerin adlandırması ve genelde kimya bilimini tanımlamakta kullanılan bir sistemdir. Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği tarafından oluşturulmuştur ve bakılmaktadır.

Ağır metal, metalik özellikler gösteren elementlerden oluşan, açık ve tam bir tanımlaması yapılmamış olan grupta bulunan elementlere verilen addır. Bu grubun içinde geçiş metalleri, bazı yarı metaller, lantanitler ve aktinitler bulunur. Bazıları yoğunluk, bazıları atomik sayı ya da atomik ağırlık, bazıları da kimyasal özellikler ya da toksisite üzerine dayanan birçok tanımlama önerilmiştir. Tutarsız tanımlamalar ve tutarlı bir bilimsel temeli olmaması nedeniyle IUPAC’ın bir teknik raporunda ağır metal teriminin "anlamsız ve yanlış yönlendirici" olduğu belirtilmiştir. Duruma göre ağır metaller karbondan hafif elementleri içerdiği gibi en ağır metallerin bazılarını dışarıda tutabilir.

<span class="mw-page-title-main">Boşaltım</span>

Boşaltım veya atılım, metabolik atıkların organizmadan atıldığı bir süreçtir. Omurgalılarda bu işlem öncelikle akciğerler, böbrekler ve deri tarafından gerçekleştirilir. Boşaltım, maddenin hücreyi terk ettikten sonra belirli görevleri olabileceği salgılamanın tersidir. Boşaltım, tüm yaşam formlarında önemli bir süreçtir. Örneğin memelilerde idrar, boşaltım sisteminin bir parçası olan üretra yoluyla dışarı atılır. Tek hücreli organizmalarda, atık ürünler doğrudan hücre yüzeyinden boşaltılır.

Makro evrim, ayrılmış gen havuzunun bölümlerindeki evrimdir. Makro evrim çalışmaları; mikro evrimin girdisiyle sadece tek bir tür içinde olmayan canlılar sınıflandırılmasında tür seviyesinin üzerindeki grup ve kategorilerde görülen tüm evrimsel değişimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Frederick Sanger</span>

Frederick Sanger, İngiliz biyokimyager. 1958 ve 1980 yıllarında 2 kez Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır. 1958 yılında "proteinlerin, özellikle de insülinin yapısı üzerine çalışmaları için" Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır ve bu ödülü aynı kategoride 2 kez kazanan tek kişidir. 1980 yılında da "nükleik asitlerdeki baz dizilerinin belirlenmesiyle ilgili katkıları nedeniyle" Walter Gilbert ile birlikte bu ödülü kazanmıştır. Aynı yıl ayrıca Paul Berg, "nükleik asitlerin, özellikle de rekombinant DNA'nın biyokimyası üzerine temel çalışmaları için" ödülü kazanan diğer isim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">James Rothman</span>

James Edward Rothman, Amerika asıllı biyologdur. 2013 yılında Nobel ödülü kazanmıştır. Eğitimini 1971'de Yale Üniversitesi'nde tamamladı.

İlaç kirliliği, ilaçlar ve ilaç metabolitleri tarafından oluşan, atık sular ile deniz çevresine ulaşabilen çevre kirliliğidir. İlaç kirliliği bu nedenle başta su kirliliği şeklindedir.

<span class="mw-page-title-main">Arieh Warshel</span>

Arieh Warshel,, Bir İsrail-Amerikalı asıllı biyokimyacı ve biyofizikçidir. Kendisi Biyolojik moleküller ile ilgilenmeye başlamıştır. Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde okumuş ve 2013 yılında Nobel ödülü kazanmıştır.

Göreli kuantum kimyası, göreli mekanik ile kuantum kimyasını kullanarak kimyasal elementlerin özelliklerini ve yapılarını açıklamaya çalışan kimya alanıdır. Genellikle periyodik tablodaki görece daha ağır elementlerin araştırılmasında kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Femtokimya</span> kimya alt dalı

Femtokimya, yeni moleküller (ürünler) oluşturmak üzere kendilerini yeniden düzenleyen moleküller (reaktantlar) içindeki atomların hareketini incelemek için çok kısa zaman aralıklarında kimyasal reaksiyonları inceleyen fiziksel kimya alanıdır. 1999'da Ahmed Zevail, bu alandaki öncü çalışmaları nedeniyle, bir moleküldeki atomların, lazer ışığıyla yanıp sönen kimyasal bir reaksiyon sırasında nasıl hareket ettiğini görmenin mümkün olduğunu gösteren öncü çalışmaları nedeniyle Kimyada Nobel Ödülü'nü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Gregory Winter</span> Nobel ödüllü İngiliz biyokimyacı

Sir Gregory Paul Winter Nobel Ödülü sahibi, İngiliz biyokimyagerdir. En bilinen çalışması monoklonal antikorların tedavide kullanımı üzerinedir.

<span class="mw-page-title-main">Neopentan</span> kimyasal bileşik

2,2-dimetilpropan olarak da adlandırılan neopentan, beş karbon atomlu çift dallı zincirli bir alkandır. Neopentan, oda sıcaklığında ve basıncında yanıcı bir gazdır, soğuk bir günde, bir buz banyosunda veya daha yüksek bir basınca sıkıştırıldığında oldukça uçucu bir sıvıya dönüşebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil floresan protein</span>

Yeşil floresan protein (GFP), mavi ila ultraviyole aralığında ışığa maruz kaldığında parlak yeşil floresan sergileyen 238 amino asitten oluşan bir proteindir. Yeşil renkte parlayan benzer proteinler birçok deniz organizmasında bulunur, ancak GFP etiketi geleneksel olarak bu özel proteine atıfta bulunur. Bu protein ilk olarak denizanası Aequorea victoria'dan izole edilmiştir ve bazen -hassasiyet gerektiğinde- avGFP olarak adlandırılır.

Çok ölçekli modelleme ya da çok ölçekli matematik, sorunların çözülmesi için zaman veya uzayın birden fazla ölçeğindeki özelliklerinin kullanıldığı bir bilim dalıdır. Bu sorunlar arasında akışkanlar, solids, polimerler, proteinler, nükleik asitler ile adsorpsiyon, kimyasal reaksiyonlar, difüzyon gibi çeşitli fiziksel ve kimyasal olaylar yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Viridiplantae</span>

Viridiplantae, yaklaşık 450.000-500.000 tür içeren ve hem karasal hem de sucul ekosistemlerde önemli roller oynayan ökaryotik canlılar grubudur. Öncelikle sucul olan yeşil algler ve içlerinden çıkan kara bitkilerinden oluşurlar. Yeşil algler, geleneksel sınıflandırmada kara bitkilerini içermez ve bu da yeşil algleri parafiletik bir grup yapar. Kara bitkilerinin yeşil alglerin içinden çıktığının anlaşılmasından bu yana, bazı yazarlar bitkileri de yeşil alglere atıyorlar. Hücre duvarlarında selüloz bulunan hücrelere ve klorofil a ve b içeren ve fikobilin içermeyen siyanobakterilerle endosimbiyozdan türetilen birincil kloroplastlara sahiptirler.

ChemSpider, kimyasal maddelerin bir veritabanıdır. ChemSpider, Kraliyet Kimya Derneği'ne aittir.

İlk olarak 2001 yılında verilen Yeşil Kimya Ödülü, çevre odaklı kimyadaki gelişmeler için Kraliyet Kimya Derneği (RSC) tarafından her iki yılda bir verilmektedir. Yeşil Kimya Ödülü, tehlikeli maddelerin kullanımını ve üretimini azaltma veya ortadan kaldırma potansiyeline sahip yeni kimyasal ürünlerin veya işlemlerin tasarımı, geliştirilmesi veya uygulanması içindir. 2000 sterlinlik bir ödüle ek olarak, ödülün kazananları İngiltere merkezli bir konferans turunu tamamlar. Bu ödül, Royal Society of Chemistry’nin tanınma programlarının bağımsız bir incelemesinin ardından yapılan bir dizi değişikliğin bir parçası olarak 2020 yılında sona erdirilmiştir.

Osmiyum tetroksit OsO4 formülüne sahip kimyasal bileşiktir. Zehirli ve uçucu bir yapısı vardır. Renksizdir.

Sürdürülebilirlik bilimi ilk olarak 1980'lerde ortaya çıktı ve yeni bir akademik disiplin haline geldi. Tarım bilimi veya sağlık bilimine benzer şekilde, ele aldığı pratik problemlerle tanımlanan uygulamalı bir bilimdir. Sürdürülebilirlik bilimi, konusunun temel parçaları olarak sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma ile ilgili konulara odaklanır. "Uyguladığı disiplinlerden ziyade ele aldığı problemlerle tanımlanır" ve "ikisi arasında dinamik bir köprü oluşturarak hem bilgi hem de eylemi ilerletme ihtiyacına hizmet eder".

Biyoortogonal kimya, yaşayan bir sistemde, sistemin doğal biyokimyasal süreçleriyle çakışmadan gerçekleşen herhangi bir kimyasal reaksiyondur. Terim, Carolyn R. Bertozzi tarafından 2003 yılında ortaya atılmıştır.