İçeriğe atla

Yazman el-Hadım

Yazman el-Hadım Soyismi hadım olmasından gelir. Abbasiler döneminde 882 yılından öldüğü 891 yılına kadar Tarsus valisi ve İslam'ın Bizans İmparatorluğu ile sınır toprakları olan Klikya'nın (al-thughur aş-Şamiya) baş askeri lideri. Bizanslılara karşı düzenlediği deniz akınları ile tanınmıştır.[1]

Hayatı

Yazman ilk kez Eylül/Ekim 882'de ortaya çıktı. O zamanlar al-Fath ibn Hakan'ın hizmetkarıydı (mawla) ve Mısır ve Suriye'nin özerk hükümdarı Ahmed bin Tolun tarafından atanan Kilikya sınır bölgeleri valisi Halef el-Farghani tarafından saldırıya uğradı ve hapsedildi. Yazman, daha sonra ayaklanan ve Tolunoğulları yönetimini reddeden, bunun yerine Yazman'ı liderleri olarak atayan ve Abbâsî bağlılığına dönen yerel halk tarafından serbest bırakıldı. İbn Tolun daha sonra Tarsus'a yürüdü, ancak sakinler su bentlerini açtılar ve şehrin etrafındaki ovayı sular altında bıraktılar ve İbn Tolun'u hiçbir şey başaramadan Şam'a geri dönmeye zorladılar.[2][3]

883'te, Yazman, Domestikos ton sholon, Kesta Stypeiotes komutasındaki Tarsus'a gönderilen büyük bir Bizans ordusuyla karşı karşıya geldi. Yazman, 11 Eylül gecesi Tarsus'tan yaklaşık 12 km uzaklıktaki Bab Qalamyah'daki Bizans kampına saldırdı ve Bizanslıları hazırlıksız yakaladı. Bizans kuvvetleri dağıldı, Stypeiotes ve Anatolikon ve Kappadokia'nın strategoi'leri öldürüldü ve çok miktarda ganimet ele geçirildi.[1][4] Yazman kısa bir süre sonra Euripos (Halkida) kalesine karşı büyük bir deniz saldırısı düzenledi, bu saldırıda 30 büyük gemi (Yunancada koumbaria olarak adlandırılan türden) yer alıyordu, ancak Hellas'ın yerel valisi Oineiates tarafından büyük kayıplarla geri püskürtüldü.[1] Tarihçi Taberî, Yazman'ın Ocak/Şubat 886'da el-Maskanin'e (kimliği belirsiz) kadar bir kara akını düzenlediğini ve Tarsus'a hiçbir kayıp vermeden ancak çok sayıda ganimet ve esirle döndüğünü kaydeder.[5][6] Muhtemelen aynı yılın yazında, dört Bizans gemisini ele geçiren bir deniz akınına da öncülük etti.[5][7]

Daha önce onlara karşı çıkmasına rağmen, 890'da Yazman'ın İbn Tolun'un oğlu Humâreveyh yönetimindeki Tulunoğulları.[2][8] 4 Ekim 891'de bir Tulunoğulları subayı Ahmed ibn Tughan al-Ujayfi Tarsus'a geldi. Onunla birlikte, Yazman, Bizans topraklarına karşı başka bir akına öncülük etti. Müslümanlar Bizans kalesi Salandu'yu kuşattı, ancak 22 Ekim'de Yazman bir mancınık tarafından atılan bir taşla yaralandı. Bu, Müslümanların kuşatmayı kaldırmasına neden oldu ve ertesi gün geri dönüş yolunda öldü. Askerleri onu Tarsus'a taşıdı ve "Cihat Kapısı"na gömdüler.[9][10] Yerine Ahmed bin Tughan el-Ujayfi geçti.[2] Tarsus, Abbasiler tarafından geri alınana kadar 897'ye kadar Tuluniler kontrolünde kaldı.[1]

Yazaman'ın ölümü, onu Ömer bin Abdullah ve Ali bin Yahya el-Ermeni ile birlikte en yiğit şampiyonlarından biri olarak gören Müslümanlar için derinden hissedilen bir kayıptı. Arap kaynakları, komutası altındaki denizcilerin cesaretleriyle ünlü olduklarını bildirmektedir.[11] 10. yüzyılda yazılmış Mesûdî'nin (Murûc ez-Zeheb ve Ma'âdin el-Cevâhir, VIII, 74-75) anlatımına göre, Müslümanlığa geçen bir Yunanlı, Yazman'a cesaretleri nedeniyle bazı Bizans kiliselerinde portreleri sergilenen on seçkin Müslüman arasında olduğunu bildirmiştir.[12]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d Pryor & Jeffreys 2006, s. 62.
  2. ^ a b c Stern 1960, ss. 219-220 (not 20).
  3. ^ Fields 1987, ss. 81-82.
  4. ^ Fields 1987, ss. 143-144.
  5. ^ a b Vasiliev 1968, s. 121.
  6. ^ Fields 1987, s. 152.
  7. ^ Fields 1987, s. 157.
  8. ^ Fields 1987, s. 162.
  9. ^ Fields 1987, s. 175.
  10. ^ Vasiliev 1968, s. 122.
  11. ^ Vasiliev 1968, ss. 122-123.
  12. ^ Vasiliev 1968, ss. 123.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tolunoğulları</span> Mısırda kurulmuş Türkî Memluk hanedanı

Tolunoğulları, Batlamyus Hânedânı idaresinden sonra Mısır'ı ve Suriye'nin çoğunu yöneten ilk bağımsız hanedan olan Türk kökenli bir Memlûk hanedanıydı. Bu devletin bir diğer önemi ise Müslüman olan Türklerin kurduğu ilk bağımsız devlet olmasıydı. İslam Halifeliği'ni yöneten Abbâsî Hanedanı'nın merkezî otoritesinden ayrıldıkları 868'den 905'e kadar bağımsız kaldılar.

Ahmed bin Tolun, 868-905 yılları arasında Mısır ve Suriye'yi yöneten Tolunoğulları hanedanının kurucusuydu. Aslen bir Türk köle askeri olan İbn Tulun, 868'de Abbasi valisinin vekili olarak Mısır'a geldi. Mısır valisi oldu. Nüfuzunu Filistin ve Suriye’ye kadar genişletti. Ülkesinde imar faaliyetlerinde bulunup lüzumlu askerî tedbirleri alarak kuvvetli bir ordu kurdu. Abbasiler, Irak'taki zenci esirlerle meşgul olurken 868 yılında bağımsızlığını ilan etti.

Mutemid, tam ismiyle Ebu Abbas Mutemid billah Ahmed bin Cafer Mütevekkil, 870-892 döneminde hükümdarlık yapan 15. Abbasi halifesi. Halifelik mevkiinde 22 yıl kalmakla beraber bu dönemde gerçek iktidar gücü kendi elinde bulunmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans donanması</span>

Bizans donanması ya da Doğu Roma donanması, Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu donanma kuvvetidir. Öncülü olan Roma İmparatorluk donanmasının doğrudan devamıdır fakat devletin savunulmasında ve ayakta kalmasında, öncülünden çok daha fazla hayati rol oynamıştır. Birleşik Roma İmparatorluğu'nda deniz filoları daha az tehditle karşılaşmış, lejyonlar prestij sağlayan daha ikincil bir güç olmalarına rağmen Doğu'da bazı tarihçilerin "denizci imparatorluk" olarak adlandıracakları kadar imparatorluğun varlığının çok hayati bir parçası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Trabluslu Leon</span>

Trabluslu Leon, Arapça Rashīq al-Wardāmī ve Ghulām Zurāfa olarak bilinir, Müslümanlığa dönmüş Yunan ve erken 10. yüzyılda Abbasi filo komutanıdır. En önemli eylemi Bizans İmparatorluğu'nun ikinci şehri Selanik'in 904 yılında talan edilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dromon</span> Bizans donanmasının 5 ile 12. yüzyıllar arasında en önemli savaş gemisi olan kadırga türü

Dromon bir kadırga çeşidi ve İtalyan tarzı kadırgalar yerlerini alana kadar Bizans donanmasının 5 ile 12. yüzyıllar arası en önemli savaş gemisi. Roma İmparatorluğu döneminde Roma donanmasının ana ekseni Antik Liburna gemisinden geliştirilmiştir.

Damyanah ya da Damian ve soy ismi Gulam Yazman, İslam dinine dönmüş Bizanslı Yunan asıllı, 896 ile 897 yılları arasında Tarsus valiliği yapmış ve erken 10. yüzyılda Bizans İmparatorluğu'na karşı yapılan deniz akınlarının önde gelen liderlerinden birdir.

Tarsus, Küçük Asya'nın güneydoğu bölgesinde, Kilikya'da bir şehirdir. MÖ 67 yılından itibaren Roma kontrolünde olan şehir sonra 7. yüzyıl ortasına kadarBizans İmparatorluğu kontrolüne geçmiştir, Levant'ın Müslüman fethinin takiben şehrin kontrolü yeni doğan Halifelik ile çekişme konusu oldu. Bizanslılar ile Emevîler arasında gerçekleşen ihtilaflarda, iki imparatorluk arasında tartışmalı ara bölgede yer alan bir şehirdi ve sıklıkla el değiştirmesi süreç içerisinde şehrin terkedilmesine ve haraplaşmasına neden oldu. 778/9 yılında Abbasiler Bizans'a karşı şehri operasyon üssü olarak ilk teşebbüse giriştiler fakat çalışma açık şekilde tamamlanmadı. 787/8 yılından sonra Halife Harun Reşid emriyle Faraj ibn Sulaym tarafından şehir yeniden kurulup ve yerleşime açıldı. 3,000 Horasanlı ve 2,000 Suriyeliye şehir kalesi içinde ev ve toprak verildi.

<span class="mw-page-title-main">Stelai Muharebesi</span>

Stelai Muharebesi, Güney İtalya Yarımadası'nın açıklarında, Ağlebî ile Bizans filoları arasında yapılan bir deniz çatışmasıdır. Savaş büyük bir Bizans zaferidir. Gerçekleştiği yer tartışmalıdır, dolayısıyla modern literatürde Birinci Milazzo Muharebesi veya Punta Stilo Muharebesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Dimyat'ın Yağmalanması (853)</span>

Dimyat'ın Yağmalanması, 22-24 Mayıs 853'te Nil Deltası'ndaki liman kenti Dimyat'a Bizans donanması tarafından yapılan başarılı bir baskındır. O sırada garnizonu bulunmayan şehir yağmalandı. Hem çok sayıda esir verdi, hem de Girit Emirliği'ne yönelik büyük miktarlarda silah ve malzeme de elde edildi. Sonraki yıllarda tekrarlanan Bizans saldırısı, Abbasi makamlarını şaşkına uğrattı ve kıyıları yeniden düzenlemek ve yerel filoyu güçlendirmek için acil önlemler alınarak, Tolunoğulları ve Fatımiler dönemlerinde doruğa çıkan Mısır donanmasının canlanmasına başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Mauropotamos Muharebesi</span>

Mauropotamos Muharebesi, 844 yılında Abbasi Halifeliği ve Bizans İmparatorluğu arasında, Mauropotamos'ta yapıldı. Önceki yıl Girit Emirliği'ni kurtarmak için Bizans'ın başarısız girişiminden sonra, Abbasiler Küçük Asya'ya bir baskın başlattı. Bizans naibi Theoktistos, işgali karşılamaya giden ancak ağır bir şekilde mağlup edilen orduya başkanlık etti ve subaylarının çoğu Araplara sığındı. Ancak iç huzursuzluk, Abbasilerin zaferlerini kullanmasını engelledi. Sonuç olarak 845 yılında ateşkes ve esir takası kabul edildi, ardından her iki güç de dikkatlerini başka bir yere çevirince altı yıl boyunca çatışmalar sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Asya'nın Abbasi işgali (806)</span>

806 Küçük Asya'nın Abbasi işgali, Abbasi Halifeliği tarafından Bizans İmparatorluğu'na karşı başlatılan uzun bir dizi askerî operasyonun en büyüğüydü. Abbasi ve Bizans imparatorluklarının uzun bir kara sınırını paylaştığı güneydoğu ve orta Küçük Asya'da gerçekleşti. Abbasi ve Bizans imparatorluklarının uzun bir kara sınırını paylaştığı güneydoğu ve orta Küçük Asya'da gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Lalakaon Muharebesi</span> Arap-Bizans savaşlarında bir kısım

Lalakaon Muharebesi veya Poson veya Porson, Bizans İmparatorluğu ile Paphlagonia'da işgalci bir Arap ordusu arasında 863'te yapıldı. Bizans ordusuna İmparator III. Mihail'in dayısı Petronas önderlik ediyordu, ancak Arap kaynaklar da İmparator Mihail'in varlığından söz ediyor. Araplara Melitene (Malatya) emiri Ömer bin Abdullah önderlik ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">Maraş Muharebesi (953)</span> Savaş

Maraş Muharebesi (953), Maraş yakınlarında, Bardas Fokas komutasındaki Bizans İmparatorluğu güçleri ile Bizanslıların 10. yüzyılın ortalarında en önemli düşmanlarından biri olan Hamdanilerin Halep Emiri Seyfü'd Devle arasında yapıldı. Araplar, sayıca az olmalarına rağmen, Bizanslıları yendi. Doğu ordularının komutanı Bardas Fokas, ciddi bir yara alarak savaş alanından zar zor kurtuldu. Bardas Fokas'ın küçük oğlu ve Seleukia valisi Konstantin Fokas savaş sırasında Hamdanilere yakalanarak, hastalıktan ölene kadar Halep'te bir esir tutuldu. 954'teki ve 955'teki yenilgilerle birleşen bu bozgun, Bardas Fokas'ın görevden alınmasına ve onun yerine en büyük oğlu II. Nikiforos Doğu'daki orduların komutanlığına getirilmesine sebep oldu.

<span class="mw-page-title-main">Euripos Kuşatması</span>

Euripos Kuşatması, 880'lerin ortalarında, Tarsus emiri Yazman el-Hadım liderliğindeki Abbasi filosunun şehri kuşatmasıyla meydana geldi. Yerel Bizans komutanı Oiniates, şehri başarıyla savundu ve kuşatma gücünün büyük bir bölümünü yok etti.

Toğç bin Cuff bin İltekin bin Furan bin Furı bin Hakan Abbasi Halifeliğine ve özerk Tulunid hanedanına hizmet eden bir Türk askeri subaydı. İhşîd hanedanlığının kurucusu Muhammed bin Toğaç'in babasıydır.

<span class="mw-page-title-main">Mekke Muharebesi (883)</span> 883de muharebe

Mekke Muharebesi, Mısır ve Suriye'nin Tolunoğulları hükümdarı Ahmed bin Tolun'un güçleri ile Seferî emirliği tarafından desteklenen Abbâsî güçleri arasında 883 yılında yapılan silahlı bir çatışmadır. Muharebe, hac sırasında şehrin velayetini kimin alacağını belirlemek için Batı Arap Yarımadası'nda Mekke'de gerçekleşmiştir. Abbasi-Saffari zaferi ve Tuluni güçlerinin Mekke'den sürülmesiyle sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Humâreveyh bin Ahmed bin Tolun</span> Mısırlı emir (884-896)

Ebü'l-Ceyş Humâreveyh bin Ahmed bin Tolun Tolunoğulları hanedanının kurucusu Ahmed bin Tolun'un oğluydu. Mısır ve Suriye'nin özerk hükümdarı olan babası onu halefi olarak atadı. İbn Tolun Mayıs 884'te öldüğünde, Humâreveyh onun yerine geçti. Kendisini tahttan indirme girişimini bozguna uğrattıktan sonra, 886'da Abbasi Halifeliği'nden miras kalan bir vali olarak Mısır ve Suriye üzerindeki yönetiminin tanınmasını başardı. 893'te anlaşma yeni Abbasi Halifesi Mutazıd ile yenilendi ve kızı Katr en-Nada'nın halifeyle evlenmesiyle mühürlendi.

Bu sayfada, 870'lerde Abbâsîler'de yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfada, 880'lerde Abbâsîler'de yaşanan olaylar yer alıyor.