İçeriğe atla

Yazır Höyük (Eskişehir)

Arkeolojik Höyük
Adı:Yazır Höyük (Eskişehir)
il:Eskişehir
İlçe:Günyüzü
Köy:Dutlu
Türü:Höyük
Tahribat:Tarım[1]
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yöntemi:Kazı

Yazır Höyük, Eskişehir il merkezinin güneydoğusunda, Günyüzü İlçesi'nin batısında, Dutlu Köyü'nün doğusunda yer alan bir höyüktür. Höyüğün bulunduğu mevkii Örenbağları olarak bilinmektedir. Yerleşme, yakından geçen Yazır Deresi'nden 20 metre yükseklikte doğal bir yükselti üzerindedir. Çanak çömlek dağılımına göre yerleşme alanı çapı 95 metrelik bir alandır.[2] Ankara – Sivrihisar karayolunun 6 km. güneyindedir.[3]

Kazılar

Höyükte 1955 yılında kaçak kazı yapıldığı tespit edilmiştir. Buradan alınan buluntuların Gordion kazı ekibine gösterilmesi üzerine yerleşme dikkat çekmiştir. Bunun üzerine Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürü Raci Temizer tarafından kaçak kazı yarmasında, tabakalanmaya da dikkat edilerek bir kesit toplaması yapılmıştır.[2] Kesitin 8 metre derine indiği, kültür dolgusu kalınlığının 9 metre olduğu belirtilmektedir.[3]

Tabakalanma

Höyükte kazı yapılmamış olmasına karşın mevcut kesitte çalışılmış ve Raci Temizer'in bu çalışmasıyla tabakalanma tespit edilmiştir. Bununla birlikte üzerinde çalışılan kesitin ana toprağa kadar inmediği sanılmaktadır. Temizer'in tespitine göre en üstte 1. tabaka olarak 0 – 150 cm.lik taş temel kalıntıları veren gri renkli toprak katmanı, altta 2. tabaka olarak 150 – 250 cm. arasında yine taş temel kalıntıları, 3. tabaka olarak 250 – 400 cm. arası yoğun yangın görmüş katman, 4. tabaka olarak 400 – 550 cm. arası kırmızı renkli toprak tabakası, 5. tabaka olarak 600 – 800 cm. arasında taş temeller veren gri renkli toprak tabakası vardır.[2]

Buluntular

Mimari olarak taş temeller ve kerpiç parçalarının varlığı dışında bir bilgi verilmemiştir. Çanak çömlek olarak sadece yangın geçirmiş 3. tabakadan toplama yapılmıştır. Köylülerin getirdiği çanak çömlek ise yüzey buluntusu olarak değerlendirilmiştir. Tüm buluntular Temizer tarafından üç grupta incelenmektedir. Birinci grubu oluşturan 3. tabakanın çanak çömlek, ince kum katkılı hamurlu, kahverengi, boz, siyah renkli yüzey astarlı ve açkılı maldır. Bazı kapların iç yüzeyinde boya bezeme olduğu ifade edilmektedir. Birbirini kesen düz şeritler en sık kullanılan bezeme şeklidir. İkinci grup mal kum katkılı kaba hamurlu, şarap kırmızısı, kahverengi, boz yüzey renkli ve açkılı maldır. Üçüncü grup mal ise, iri kum katkılı hamurlu, isli kahverengi astarlı ve daha kaba örneklerdir. Her üç grup da el yapımıdır.[2]

Omuz üzerinde yer alan şerit kulplar, düğme çıkıntıları ile şematik hayvan biçimine dönüştürülmüştür. Ayrıca yüksek kaideli kaplar ve dar boyunlu hafif omurga gövdeli kaplar da görülmektedir. Çizi bezemeli örnekler içinde birbirine paralel çizgi gruplarının oluşturduğu ters üçgen dizisi yer almaktadır.[2]

Kesit toplamasında çok sayıda obsidiyen ve çakmak taşı yontmataş alet ele geçmiştir. Kemik aletlerin olduğu da bilinmektedir ama bunlar hakkında bir yayın yapılmamıştır.[2]

Değerlendirme ve tarihlendirme

Kesit toplamasında ele geçen parçalar Kalkolitik Çağ'a, yüzey toplamasından gelen parçaların ise Erken Tunç Çağı'na tarihlenmesi önerilmektedir.[3]

Yazır Höyük, kazı yapılmasa da dikkatli bir kesit toplamasıyla tabakalanması belirlenen ender yerleşmelerden biridir. Bu tabakalanma ve buluntular, İç Anadolu Bölgesi, Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu Bölgesi ve bunlarla bağlantılı olarak Güneydoğu Avrupa arasındaki ilişkileri açığa çıkarmak bakımından önemlidir. Bu yüzden çok sayıda bilim insanının ilgisini çeken bir yerleşmedir. Yerleşmenin Çorum / Büyük Güllücek ve Kütahya İkizhöyük yerleşmeleriyle çağdaş olduğu belirtilmektedir. Prusya Kültür Varlıkları Vakfı başkanı Hermann Parzinger, yerleşmenin 1. ve 2. tabakalarını Karanovo VI, Alişar 14M – 12M, Alacahöyük 14 – 9 katları ile çağdaş göstermektedir. Yine Parzinger'e göre Yazır Höyük'ün 3. ve 4. tabakaları Alişar 15M, Beycesultan Geç Kalkolitik Çağ 1 ve Karanovo V ile çağdaş göstermektedir. Temizer'in değerlendirmesinde ise Yazır Höyük, İç Anadolu Bölgesi – Ege Bölgesi Geç Kalkolitik Çağ yerleşmeleri arasında bir ara istasyon olarak gösterilmektedir.[2]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ TAY – Yerleşme Ayrıntıları
  2. ^ a b c d e f g "TAY –- Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013. 
  3. ^ a b c TAY2

İlgili Araştırma Makaleleri

Tilkitepe Höyüğü ya da eski kaynaklarda Şamramaltı Van il merkezinin 7 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Günümüzde Van Havaalanı sınırları içinde olup kısmen havaalanı olarak kullanılmaktadır. Höyük 55 metre çapında, 6-7 metre yüksekliğindedir.

Aşağı Pınar Höyüğü, Kırklareli İl merkezinin 3 km. güneyinde yer alan bir höyüktür. Haydardere, bir kıvrım yaparak tepenin kuzeyinden ve batısından geçmektedir. Höyüğün üzerine Geç Antik Çağ'da yapılan bir tümülüs tahribata neden olmuştur. Tümülüs, 38 metre çapında bir çevre duvarı üstüne kurulmuş olup, höyüğün eteklerinden alınan toprakla doldurulmuştur. Oluşan tepenin 19. yüzyıl sonlarında bölgeyi bir süreliğine işgal eden Rus kuvvetleri tarafından hazine aramak için düzleştirilmiş olduğu düşünülmektedir.

Kurban Höyük, Atatürk Baraj Gölü suları altında kalmadan önce, Şanlıurfa İl merkezinin 60 km kuzey-kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin Cümcüme Köyü'nün 2 km batısında, Fırat Nehri kıyısında yer alan bir höyüktü. Höyük, nehrin güney kıyısındaki 1,5 km genişlikteki alçak bir teras üzerine kurulmuştu. İlk yerleşmenin üst teraslardan kesen vadilerden birinin alüvyal deltasında kurulmuştu. Oldukça alçak, semer biçimindeki iki tepeden oluşur. Güney taraftaki daha yüksek olup, 250 x 180 metre boyutlarında ve ovadan 10 metre yüksekliktedir. Kuzeydeki höyük ise 170 x 120 metre boyutlarında ve 4 metre yüksekliktedir. Toplam olarak 6 hektarlık bir alana yayılmış olan yerleşimin 3 hektarlık bölümü kazılmıştır.

Çengeltepe Höyüğü, Yozgat İl merkezinin hemen 500 metre doğusunda, Sivas karayolunun güneyinde yer alan bir höyüktür. Hemen kuzeyinde Mercimektepe Höyüğü yükselmektedir. Her iki höyüğün de eş zamanlı olarak iskan edildiği ileri sürülmektedir.

Karaoğlan Höyüğü, Ankara İl merkezinin 25 km. güneyinde, Mogan Gölü'nün güneydoğu ucunda yer alan bir höyüktür. Bulunduğu bölge Ankara bölgesinden güneydoğu ve güneybatı yönlerine uzanan ana ticaret yollarının kavşağı durumundaydı. Tepe, 260 x 180 metre boyutlarında ve 18-20 metre yüksekliğindedir. Höyük Ankara – Konya kara yolu üzerindedir.

Salat Cami Yanı, Diyarbakır İli, Bismil İlçesi'nin yaklaşık 20 km. doğusunda, Dicle'nin bir kolu olan Salat Çayı kıyısında yer alan bir höyüktür. Höyükteki Neolitik yerleşim alanı 220 x 130 metrelik bir alana yayılmıştır. Kazı çalışmaları başlamadan önce höyükten sürekli olarak toprak alınması ve yapılaşma sonucunda tepenin büyük bir kısmı ortadan silinmişti.

Musular, Aksaray İli, Aksaray İlçesi, Kızılkaya Köyü'nün yaklaşık 1 km. güneyinde, Musular Mekii'nde yer alan bir düz yerleşmedir. Hasan Dağı ve Melendiz Dağı'nın kuzeyine düşen volkanik bir arazide Ihlara Vadisi'nin verimli ovasında, Melendiz Çayı'nın batı kıyısındadır. Aşıklı Höyük'ün 300-400 metre batısında yer almaktadır.

Helvacı Höyücek Höyüğü, İzmir il merkezinin kuzeybatısında, Menemen İlçesinin kuzey-kuzeybatısında, Helvacı Köyü'nün 4 km. batı-güneybatısında yer alan bir höyüktür. Çevrede Höyücek ya da Üyücek adıyla bilinmekte olup, aynı addaki yerleşmelerden ayırabilmek için bu ad verilmiştir. Bununla birlikte bazı yayınlarda Höyücek, bazı yayınlarda da Helvacı olarak geçmektedir. Aşağı Gediz Ovası'nın batı kesiminde küçük bir tepe görünümündedir. Günümüzde denizden 18 km. içerdeki yerleşmenin iskan edildiği tarihlerde Gediz Nehri'ne daha yakın ve muhtemelen deniz kenarında olduğu düşünülmektedir. Kaçak kazılar ve yol yapımıyla kısmen tahrip olmuş durumdadır.

Gelinciktepe, Malatya il merkezinin kuzeydoğusunda, Orduzu Beldesi'nin ve Arslantepe Höyüğü'nün 2 km. kuzeydoğusundaki kayalı üzerinde yer alan bir tepe üstü yerleşmedir. Kayalık yükseltinin özellikle güneybatı yamacındaki kaya oyukları yerleşme yeri olarak kullanılmıştır. Erozyonla ortaya çıkan büyük kaya blokları bu tür oyuklar ve kaya sığınakları yaratmıştır. Ayrıca savunma kolaylıkları da sağlamaktadır.

Kayapınar Höyüğü, Tokat il merkezinin yaklaşık 25 km. güneybatısında, Artova İlçesi'nin 17 km. kuzeyinde, Yenice Köyü'nün 5 km. batısında yer alan bir höyüktür. Tepe, 70 x 45 metre boyutlarında küçük bir tepedir. Hemen yanında akan dereden 60 metre yüksekliktedir. Höyükten 70 metre ilerdeki pınarın üstündeki kayalıklarda Kurtini Mağarası bulunmaktadır. Mağara henüz araştırılmamış olmakla birlikte toprak dolu olduğu belirtilmektedir.

Kumocağı / Avarız, Edirne il merkezinin kabaca 8 km. kuzeyinde, Avarız (Havans) Köyü'nün 2 km. güneyinde, Tunca Nehri'nin batı kıyısında yer alan bir höyüktür.

Uğurlu / Zeytinli, Çanakkale İli'ne bağlı Gökçeada'nın batı tarafında, Uğurlu Köyü'nün 900 metre doğu-kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Uğurlu Limanı'ndan yaklaşık olarak 1.400 metre, Ada'nın merkezine 23–24 km. uzaklıktadır. Bölge yerel olarak Zeytinli Mevkii olarak bilinmektedir. Yerleşme İsa Tepe'sinin doğu yamacında, bir yamaç yerleşmesi görünümündedir. Çanak çömlek buluntularına bakılarak 300 x 100 metrelik bir alana yayılmış olduğu söylenmektedir. Neolitik Çağ'a tarihlenen çanak çömlek buluntuları ise 100 x 100 metrelik bir alanda görülmektedir. Uğurlu / Zeytinli, şimdilik Doğu Ege Adaları'daki en eski yerleşmedir. Neolitikleşmenin Avrupa'ya aktarımından çok önemli bir konum göstermektedir. En erken yerleşimin Anadolu'dan gelen göçle MÖ 6.500 yıllarında başladığı anlaşılmaktadır. Bu yerleşim MÖ 5.000 dolaylarında Anadolu'dan bağımsız şekilde gelişen bir kültür olarak karşımıza çıkmaktadır.

Karagöz / Demirci Höyük, Sinop il merkezinin yaklaşık olarak 13 km. güneyinde, Demirci Köyü'nün yanında yer alan bir höyüktür. Tepe, 160 x 70 metre boyutlarındadır.

Kumartepe, Şanlıurfa il merkezinin 1,5 km kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin kuzeydoğusunda, İğdeli Köyü'nün kuzeyinde yer alan bir düz yerleşmedir. Günümüzde Atatürk Baraj Gölü altında kalmıştır. Barajın yapımından önce Fırat'ın güney kıyısında, İncesu Vadisi ile Fırat Vadisi'nin birleştiği yerdeydi.

Kandilli / Bahçehisar Höyüğü, Bilecik il merkezinin güney-güneydoğusunda, Kandilli Köyü'nün 4,3 km. kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Eskişehir Ovası'nın batı kesimindeki tepe, ova seviyesinden 7,5 km. yükseklikte 400 metre uzunlukta oval biçimlidir. Bu ölçüyle bölgenin en büyük höyüklerinden biridir. Kuzey kesimi daha yüksek olup yukarı kent izlenimi vermektedir. Arkeoloji yayınlarında yakınındaki köyün adıyla Kandilli olarak geçmektedir. Turan Efe ise yerleşmeyi, yerel adlandırma olan Bahçehisar adıyla vermektedir.

Aslanapa Höyüğü, Kütahya il merkezinin kuş uçumu 25 km. güneybatısında, Aslanapa İlçesi'nin 700 metre kadar güneyinde yer alan bir höyüktür. Tepe, 140 metre çapında olup günümüzde 5 metre yüksekliğindedir.

Orman Fidanlığı, Eskişehir il merkezinin 5–6 km. güneybatısında, Eskişehir Belediyesi'nin Orman Fidanlığı içinde yer alan bir düz yerleşmedir. Yerleşme Yukarı Porsuk Çayı Vadisi'ni kuzey tarafından çeviren ve Karabayırlar olarak bilinen tepelerin vadiye bakan yamacındadır. Yukarı Porsuk Vadisi'yle Eskişehir Ovası'nın birleştiği yerdedir.

Kalaycıktepe Höyüğü, Tunceli il merkezinin güneybatısında, Akçapınar köyünde, Karasu Çağı'nın doğu kıyısında yer alan bir höyüktü. Günümüzde tümüyle Keban Baraj Gölü suları altında kalmıştır. Yerleşmeye, Elazığ / Kalaycık Düz Yerleşmesi ile karışmaması için Kalaycıktepe adı verilmiştir. Arkeolojik yayınlarda Kalecik ve Kalaycık ya da Kalaycık Tepe olarak da geçmektedir. Tepe, yaklaşık olarak 260 x 180 metre boyutlarında, 32 metre yüksekliğindeydi. Russell ise höyüğün boyutlarını 130 x 70 x 20-30 metre olarak vermektedir.

Etiyokuşu Höyüğü, Ankara il merkezinin yaklaşık 5 km. kuzey – kuzeydoğusunda, günümüzde tümüyle yapıların altında kalmış bir höyüktür. Etiyokuşu ismi, muhtemelen kazı ekibi tarafından verilmiş bir isimdir. Tepe, 86 x 22,5 metre boyutlarında, 1,5 metre yükseklikte ve yerleşme alanının 6,5 dönüm olduğu bildirilmiştir. Kazı öncesinde Çubuk Barajı asfaltıyla ikiye bölünmüş durumdaydı ve kum çekilmesiyle kısmen tahrip edilmiş bulunuyordu.

Kanal Höyük, Konya il merkezinin güneybatısında, Seydişehir İlçesi'nin 7,5 km. doğusunda, Bağra Köyü'nün batısında yer alan bir höyüktür. Arkeoloji yayınında Kanal Höyük olarak yer almaktadır. Yerel adları Höyük; Bağlası Höyük; Höyük Bağları'dır. Beyşehir Kanalı Çayı'nın getirdiği kalın bir alüvyon dolguyla kaplı Beyşehir Ovası'nın kabaca tam ortasındadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.