İçeriğe atla

Yazılım (program)

Program kelimesi sözcük kaynağı olarak belirli şartlara ve düzene göre yapılması öngörülen işlemlerin bütünü anlamına gelmekte ve ayrıca izlence olarak tanımlanmaktadır. Ancak günümüz Türkçe kullanımı içinde genel anlamı, yapılacak bir işin bölümlerini, bu bölümlerin sırasını ve zamanını gösteren tasarı, planlama şekline dönüşmüştür. Bu sebeple okullarda, haftanın belli günlerinde, belli saatlerde verilecek dersleri gösteren çizelgelere; tören, gösteri, gezi vb. nin öngörülen ayrıntılarını gösteren basılı kâğıtlara; siyasi partilerin, toplumsal örgütlerin veya hükûmetin açıkladığı ana ilkelerin tümüne de genel olarak Program ismi verilmektedir.

Ayrıca Adolf Hitler'in Alman devlet politikasını yayınlandığı 25 maddelik yasa hükmünde kararnameye Program adı verilmektedir. (Tarihte ilk defa kanun hükmünde kararnameyi uygulayan da Adolf Hitler'dir.) Daha sonra emrindeki bir subay tarafından Hitler öldükten sonra kitap haline getirilerek küresel okuyucu önüne çıkartılmıştır.

Program teriminin bir diğer önemli kullanım alanı da bilgisayar bilimindedir. "Bilgisayara bir işlemi yaptırmak için yazılan komutlar dizisinin bütünü veya bir kısmı" olarak tanımlanan terim, yalnızca günlük hayatta kullanılan bir bilgisayar terimi olarak kalmamış aynı zamanda bazı programlama dillerinde bizzat bir standart olarak teknik terim haline gelmiştir (Örneğin: Fortran 90 dili dahiline alınmış PROGRAM terimi, yazılan bu programın bilgisayar tarafından nerede başlayıp nerede bittiğini anlaması için kullanılmaktadır:

 PROGRAM test
 REAL taban, boy, alan
 PRINT *, 'Üçgen için taban ve boy giriniz.'
 READ *, taban, boy
 alan = (1.0/2.0) * taban * boy
 PRINT *, 'Üçgenin alanında kullanılan taban ', taban
 PRINT *, 've boy ', boy, ' iken toplam alan ', alan, ' olarak hesaplanmaktadır.'
 STOP
 END PROGRAM test

Program bilgisayar programlama dilleri ile bilgisayarlara verilen istekler (komutlardır). Bu programlama dilleri üç farklı kategoride sınıflanır:

  1. Alt seviye yazılım dilleri: Makine koduna oldukça yakın programlama dilleridir. Makine hakimiyeti oldukça gelişmiştir. Bu programlama dillerini bilen kişilerin mikro işlemciler hakkında bilgi sahibi olması gereklidir. Assembly programlama dili gibi.
  2. Orta seviye yazılım dilleri: Oldukça esnek olan bu diller hem üst hem alt seviye programlama yapabilirler. C programlama dili gibi.
  3. Üst Seviye yazılım dilleri: Olay tabanlı programlama dilleri olarak da adlandırılırlar yalnız bu programlama dilleri sadece belirli fonksiyonlar etrafında çalışırlar ve programlama hakimiyetini azaltırlar (bu nedenle virüsler çok nadir olarak üst seviye programlama dili kullanarak yazılırlar) bunun yanında en hızlı ve en etkili programlama dilleri bu kategoridedir (Visual Basic gibi).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar mühendisliği</span> bilgisayar donanımı ve yazılımı geliştirmek için bilgisayar bilimi ve elektrik mühendisliğini entegre eden disiplin

Bilgisayar mühendisliği temel olarak yazılım, programlama ve algoritma ile ilgilenir. Bilgisayar ağları, veri tabanı yöneticiliği ve gömülü sistemler de diğer çalışma alanlarıdır.

Komut kümesi mimarisi, CPU'nun yazılım tarafından nasıl kontrol edileceğini tanımlayan bilgisayar soyut modelinin bir parçasıdır. ISA, işlemcinin ne yapabileceğini ve bunu nasıl yapacağını belirterek donanım ve yazılım arasında bir arayüz gibi davranır.

QuickBASIC, QBASIC ya da QB, Microsoft şirketi tarafından geliştirilmiş, Microsoft QuickBASIC isimli programlama dilinin belli özellikleri çıkarılarak sadeleştirilmiş halidir. MS-DOS işletim sisteminin belli sürümlerinin parçası olarak sunulmuştur. Adından da anlaşılacağı üzere, yapısal bir BASIC türevidir.

<span class="mw-page-title-main">Derleyici</span> kaynak kodunu bilgisayarın işleyebileceği koda dönüştüren program

Derleyici, kaynak kodu makine koduna dönüştüren yazılımdır. Bir programlama dilinin derleyicisi, o programlama dili kullanılarak yazılmış olan kodu hedef işlemci mimarisine göre uygun şekilde makine koduna derler ve genellikle çıktı olarak yürütülebilir dosyanın oluşturulmasını sağlar. Bu eyleme derleme denir. Bir başka ifadeyle derleyici, bir tür yazı işleyicidir; girdi olarak yazı alır ve çıktı olarak yazı verir.

GW-BASIC, bir programlama dilidir. 1980'li yıllarda Microsoft'un ilk çalışanlarından Greg Whitten tarafından yazılan bir DOS tabanlı BASIC lehçesidir.

<span class="mw-page-title-main">AutoCAD</span>

AutoCAD, Amerika Birleşik Devletleri merkezli Autodesk şirketinin 1980'lerin başından beri geliştirdiği bir bilgisayar destekli tasarım (CAD) yazılımı. Teknik resim çizmek için kullanılan diğer programlar gibi vektör tabanlıdır. Yani CAD programı; çözünürlükten bağımsız, 2-boyutlu ve 3-boyutlu geometrik nesnelerin oluşturulduğu bir veri kümesidir. Bu alandaki ilk vektörel çizim programlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yazılım</span> bilgisayarın somut olmayan çalıştırılabilir bileşeni

Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutlarıdır.

REXX programlama dili, IBM'in ürettiği, yorumlayıcı temelli bir betik programlama dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Nesne yönelimli programlama</span> nesne kavramına dayalı programlama paradigması

Nesne yönelimli programlama veya kısaca NYP, Her işlevin nesneler olarak soyutlandığı bir programlama yaklaşımıdır. NYP destekleyen programlama dilleri yüksek seviye diller olarak adlandırılır.

İndirgenmiş Buyruk Küme Bilgisayar, işlemci tasarım alanında 1980'li yıllarda önerilen ve giderek CISC'in yerini alan bir buyruk kümesi mimarisidir.

<span class="mw-page-title-main">Intel 8086</span> Intel tarafından geliştirilmiş bir mikroişlemci yongasıdır

8086 Intel tarafından geliştirilmiş, x86 mimarisi 'nin gelişmesine yol açan 16-bit mimarisinde bir mikroişlemci yongasıdır. Intel tarafından 8086 tasarımının geliştirmesine 1976 yılı baharında başlanmış ve 1978 yılı yaz aylarında ilk çip piyasaya sürülmüştür. 1979 yılında piyasaya sürülen Intel 8088, daha ucuz ve az sayıda çevre birimi kullanımına olanak veren, ayrıca IBM PC tasarımında kullanılan 8254 CTC, 8255 PIO ve 8259 PIC gibi 8080-ailesi çevre birimleri ile uyumlu olacak şekilde 8-bitlik bir data bus eklenerek hafifçe modifiye edilmiş bir versiyondur. İlave olarak daha basit ve ucuz PCB tasarımı gerektirmekte ve daha az sayıda DRAM çipine gereksinim duymaktadır. Intel 8088 orijinal IBM PC tasarımında kullanılan işlemci olması özelliğiyle de kayda değerdir.

<span class="mw-page-title-main">Assembly</span> uygulanan işlemlerle programlama dilinin birbirine çok yakın olduğu düşük seviye programlama dilleri

Assembly dili, bir işlemcinin komut kümesi üzerine tanımlanmış alt seviye bir dildir. Assembly dili kolay hatırlanabilir semboller tanımlar ve böylece işlemcinin makina koduna karşılık gelen sayı dizilerinin bilinmesine gerek kalmaz. Assembly dili, platformdan bağımsız yüksek seviyeli programlama dillerinin aksine, işlemci mimarisine bağımlıdır. Tipik uygulamaları; cihaz sürücüleri, alt seviyeli dahili (embedded) ve gerçek zamanlı sistemlerdir. Bır assembly programı assembler kullanılarak makine koduna çevrilir.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar mimarisi</span>

Bilgisayar mimarisi, en küçüğe ve en başarılıya ulaşmayı hedeflerken aynı zamanda maliyeti de göz önünde bulundurduğu için sanat ve bilimin ortak buluştuğu nokta olarak da tanımlanır. Bilgisayar Mimarisi, bilgisayar parçalarının iç yapıları ve aralarındaki haberleşme bağlantıları ile ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Programlama</span> bilgisayar probleminin orijinal formülasyonundan çalıştırılabilir bilgisayar programlarına yönlendiren süreç

Programlama ya da diğer adı ile yazılımlama, bilgisayarın donanıma nasıl davranacağını anlatan, bilgisayara yön veren komutlar, kelimeler, aritmetik işlemlerdir. Diğer bir tanımla programlama, bilgisayar programlarının yazılması, test edilmesi ve bakımının yapılması sürecine verilen isimdir.

Sözde kod, bilgisayar bilimleri alanında algoritmalar ve programlar oluşturulurken ve aktarılırken kullanılan, günlük konuşma diline benzer ve belli bir programlama dilinin detaylarından uzak anlatımlardır. Programın yapısının ve çalışma mantığının yüksek seviyeli bir biçimde, gerektiği yerde doğrudan doğal dil cümleleriyle, ama yine de bir program yapısı ve akışı içinde anlatılmasıdır. Böylelikle sözde kodu okuyan ya da yazan birisi, programlama dillerinin sözdizim detaylarına dikkat etmek zorunda kalmadan, programın ve algoritmanın çalışma mantığını düşünebilir.

Bölüm, Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni Kampüsü içinde yer alan kendi bölüm binasındaki derslik ve laboratuvarları ile her yıl 600 civarında lisans öğrencisine hizmet vermektedir. Her yıl 85-100 arasında öğrenci alınan bölümde 6 profesör, 6 doçent, 12 yardımcı doçent, 1 öğretim görevlisi ve bir uzman bulunmaktadır. Ayrıca 20 araştırma görevlisi de eğitim-öğretimin değişik kademelerinde yardımcı elemanlar olarak hizmet vermektedir.

Bilgisayar Biliminde düşük seviyeli programlama komut kümesinde hiç soyutlama imkânı vermeyen ya da az bir soyutlama sağlayan programlama dili anlamına gelir. Buradaki "düşük" kelimesi programlama diliyle makine dili arasında bulunmayan ya da az bulunan bir soyutlama imkânını temsil eder. Bu yüzden düşük seviyeli programlama dilleri "donanıma yakın" programlama olarak da anılır.

Program kelimesi şu bağlamlarda kullanılmaktadır:

<span class="mw-page-title-main">Java sanal makinesi</span>

Java Sanal Makinesi (JSM), Java platformunun nesne modülü formatı olan class uzantılı sınıf dosyalarının belleğe yüklenip çalıştırılması için gereken hizmetleri sunan bir sistem programıdır ve temel görevinin sınıf dosyalarını yorumlamak olduğu söylenebilir. Ancak, JSM'ni salt bir yorumlayıcı olarak görmek büyük haksızlık olur. Zira, yorumlama ile birlikte JSM'nin şu görevleri de vardır.

Yazılım, hümanistik (insani), bilimsel teoriler, yönetim ve organizasyon gibi çeşitli alanlarda kullanılan, yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıyanın her ikisi de bilgi işleme ve bilgi sıralama stratejisidir. Pratikte, bir düşünce, öğretim veya liderlik biçimi olarak görülebilirler.