İçeriğe atla

Yay tokmak

Yay tokmak tokmakla yayın kirişine vurup titreterek ve bu titremeyi pamuk ve yün elyafları arasında yapıp, onları zıplatıp, tekrar düşürerek elyaf yığınını yumuşak ve hacimli hale getirmeye yarayan alet ikilisidir. Şilte, minder ve yorganların içindeki elyafların belli zaman aralıklarıyla bu "pamuk atma" işleminden geçirilip yumuşatılmasında, böylece keçeleşmelerinin önlenmesinde kullanılır.

Yay ok atmaya yarayan yaylardan çok daha gergin, kalın ve az esnektir.

Yayın kirişi sıcak güneşte geriliyken büküle büküle kurutulmuş küçükbaş hayvan bağırsağından yapılır.

Tokmak ise yekpare sert tahtadandır, yuvarlak şişeye benzer, kalın ve iridir, ucunda (şişe dibinde) çepçevre yuvarlak kaygan bir çıkıntısı vardır. Yayın kirişi tokmak vurulduğunda bu çıkıntıya takılıp esner, kayarak kurtulduğunda sekerek titrer.

Bu ikilinin kullanıldığı işleme "yün/pamuk atma" denir.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çember</span>

Çember ya da dönge, düzlemde sabit bir noktaya eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesinin oluşturduğu yuvarlak, geometrik şekil. Çemberin çevrelediği 2 boyutlu alana daire denir.

<span class="mw-page-title-main">Yay (silah)</span> kol kuvveti ile gerilip atılan, delici uzun menzilli savaş aleti

Yay, kirişi kol kuvvetiyle gerilip salıverildiğinde oku kontrollü bir şekilde çok uzaklardaki hedefe saplayabilen bir savaş, av ve okculuk sporu aletidir. Kavs veya kabza da denir.

Yay şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Akrilik elyaf</span> Yalıtkan sentetik elyaf

Akrilik lifler, ortalama molekül ağırlığı ~100.000, yaklaşık 1900 monomer birimi olan polimer'den (poliakrilonitril) yapılan sentetik lifleridir. ABD'de bir elyafa "akrilik" denmesi için, o polimerin en az %85 akrilonitril monomer içermesi gerekir. Tipik komonomerler, vinil asetat veya metil akrilattır. DuPont, 1941'de ilk akrilik elyafları yapmış ve bunları Orlon adıyla tescillemişti.

<span class="mw-page-title-main">Lif</span> Uzun, ince filamentlerden yapılan doğal ya da sentetik madde

Lif veya elyaf, her türlü maddeyi oluşturan ince ve uzun parçalar, ipliksi yapılar. Bir iplik içindeki pamuk lifleri, yalıtım amacıyla kullanılan cam lifleri ve canlılarda kasları oluşturan kas lifleri bu tür malzemelere örnek olarak verilebilir. Tekil hali "lif", çoğulu "elyaf" olan sözcük Arapça kökenlidir.

<span class="mw-page-title-main">Kumaş</span>

Kumaş, ipliklerin, çeşitli yöntemlerle bir araya getirilerek oluşturduğu kaplayıcı yüzeylerdir. Pamuk, yün, ipek, keten vb maddelerden elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Yün</span>

Yün bazı memelilerden elde edilen hayvansal kıl kökenli doğal bir elyaf türü. Sıcak tuttuğu için battaniye ve kışlık giysilerin üretiminde kullanılır. Yün elyafı koyundan genellikle canlı hayvanlardan kırkılmak suretiyle olmak üzere değişik yöntemlerle elde edilir. Bu tür yüne kırkım yünü denir. Bu yünün ticari değeri diğer yöntemlerle elde edilenlerinkinden yüksektir. Kasaplık hayvanların kesildikten sonra derilerinin işlenmesi ile elde edilen yüne ise tabak yünü veya kasapbaşı yünü denir. Herhangi bir nedenle ölmüş hayvanın postundan elde edilen yün ise post yapağısı adını alır. Tabak yünü veya post yapağısı (yapak) deriden yolunarak alınmışsa kıl köklerini de içerdiğinden kırkım yününe göre daha düşük kalitelidir.

Olimpik yay, okçuluk sporunda yaygın olarak kullanılan yay türüdür. Basit olarak, yay kirişinin çekilmesiyle oluşan potansiyel enerjiyi oka aktararak oku atmaya yarayan ekipman olarak tanımlanabilir. Klasik Kızılderili ya da Hun yaylarının aksine, karbon, fiber, çelik gibi malzemeler kullanarak üretilir. Yayı çekmeyi, Kiriş adı verilen ipin, yayın alt ve üstündeki tahtaları yani limbleri geriye doğru esnetmesi sağlar. Yani esnek olan ip değil, alt ve üst limblerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kirmen</span>

Eğirmen veya eğirmeç; yün, keten, kenevir, pamuk gibi lifli hammaddeleri büküp ip yapmaya (eğirmeye) yarayan bir ucu çengelli tahta araçlara verilen ad. Bir çubuk ve çengelden oluşan eğirmene denir. Oldukça ilkel bir araç olan iğ üzerine daha sonraki dönemlerde yuvarlak bir ağırlık (ağırşak) geçirilmiştir. Altına artı şeklinde çubuklar geçirilmiş iğe ise kirmen denir. Eğirmenler ip üretiminde kullanılan, bilinen en eski araçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Halat</span>

Halat, doğal ya da yapay elyafın ya da tellerin bükülmesi ya da şerit biçiminde örülmesi yoluyla elde edilen uzun, esnek ve sağlam ip. Tellerden hazırlanan halat türlerinde çoğunlukla kablo ya da tel halat denir. Halatlarda aranan başlıca özellikler büküldüğünde, burkulduğunda ya da çekildiğinde yapısının bozulmaması ve sağlamlığını korumasıdır. En önemli özelliği ise çekme dayanımıdır.

Örgü, insanların en temel ihtiyaçlarından olan giyinme ihtiyacını karşılamak amacıyla başlamış daha gelişen teknoloji ile dekoratif, hobi ve sosyal faaliyetlerde kullanılan bir el becerisi uğraşıdır. Özellikle günümüzde ev hanımlarının vazgeçilmez hobisi haline gelmiştir. Günümüzde çok kaliteli iplik firmalarının da akıllı ip gibi çeşitli ürün sunmalarıyla örgü işi daha da güzel ve renkli hale gelmiştir. Örgüler, geleneksel sanatlar içerisinde önemli bir yer tutmakta, hâlâ devam etmektedir. Türk el sanatları, iğne, tığ, firkete, mekik vb. aracılığıyla ipek, pamuk ipliklerle ince örgüler, tığ, şiş, yün iplikle yapılan kalın örgülerden oluşan zengin bir birikime sahiptir. İnce örgülere, tentene, oya, bağ/düğüm işi, keseler, oyalar ; kalın örgüler elde veya makinede (trikotaj) olarak iki türlü bulunmaktadır. Örgü, elde kullanılan yalın araçlarla tek ipliğin kendi üzerine bükülüp kıvrılarak çeşitli ilmeklerle tutturulması veya düğümlenmesi ile yapılmaktadır. Kalın örgüler, çorap, eldiven, diz bağları, çedikler vb. doğal yün veya tabii boyalarla boyanmış yün iplerle yapılan bu örgüler arasında pamuk ipliği ile yapılanlara rastlanmaktadır.

İp aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">İplik</span>

İplik, dokuma maddelerinin uzun ince lifleri her birinden bükülmüş ve çekilmiş durumu olup, tekstil, dikiş, kroşe, örgü, dokuma, nakış ve halat üretimi için uygun hale getirilmesi işlemidir. İplik, lifin elde veya makinede dikiş için uygun hale getirilmiş tipidir. Modern üretim dikiş iplikleri balmumu veya diğer yağlayıcı maddeler ile son bulur. Nakış iplikleri el veya makine nakışı için özel olarak dizayn edilmiş ipliklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Palto</span>

Soğuk havalarda, mevcut giyeceklerin üstüne giyilen kalın kumaştan giysiye palto adı verilir. Paltolar genellikle dizin aşağısına kadar uzanır; soğuğu engellemek için ağır kumaştan veya kürkten yapılır. Dizde veya dizin yukarısında biten türleri de vardır. Bu ikinci türdeki paltoların kumaşları ise daha hafif olur.

Yorgan, genellikle yünden ya da pamuktan yapılan ve içerik itibarıyla, yorgan gibi bir gece örtüsü olan battaniyeden daha kabarık ve yalıtıcıdır. Bu nedenle kış aylarında daha fazla rağbet görür.

<span class="mw-page-title-main">Kazak (giysi)</span>

Kazak, vücut üst kısmına baş tarafından geçirilerek giyilen ve bel seviyesinde biten uzun kollu örme kış giyimi türüdür. Yün, sentetik fiber, pamuktan veya bunların kombinasyonlarından örülebilir. Kalın ve yünlü olanları kışın zor hava koşullarında vücudu sıcak tutmaya yarar. Yünün kalitesi kırpıldığı bölge ve hayvana göre kazağın kalitesi ve fiyatına yansır. Bunların içinden Shetland, Karakul ve Merinos koyunlarının yününden yapılmış kazaklar en duyulmuş olanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Perde</span>

Perde, gerelti ya da gergi genellikle kumaştan üretilen ve dikey vaziyette asılan, görüntü engelleyici eşya. Pencere perdeleri genellikle iç mekanın görülmemesi ya da ışığın yoğunluğunu ayarlamak için kullanılır. Kumaş perdeler dışında, plastikten ya da ahşaptan yapılan ve bol parçalı, jaluzi adı verilen eşya da perdeye benzer şekilde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Tendon</span> bir kasla kemiğe bağlanan fibröz bağ dokunun sert şeritleri

Tendon ya da veter, kiriş, sinir, bir kasla kemiğe bağlanan fibröz bağ dokunun sert şeritleridir ve gerginliğe dayanabilecek sağlamlıktadır. Tendonlar ve kaslar birlikte çalışırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kürek</span>

Kürek; toprak, kömür, kar ve kum gibi maddeleri kaldırmaya ve atmaya yarayan alet. Çoğu kürek, orta uzunlukta bir sapa sabitlenmiş geniş bir bıçaktan oluşan el aleti türleridir. Yapımında sac ve sert plastik kullanılan bölümü çok güçlüdür. Küreğin tutamacı ise genellikle tahtadan yapılmaktadır. Tutamac insan boyutu veya küçük olabilir. Küreklerin farklı boyutları ve çeşitleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bebek bezi</span> bebekler için üretilen iç çamaşırı, giysi

Çocuk bezi veya bebek bezi, bir iç çamaşırı, giysi ya da dış çevre türüdür. Kullanıcının tuvalet dışına kirlenmesini önlemek için atık ürünlerini emerek veya içererek dışkılama veya idrar yapmalarını sağlar. Çocuk bezleri kirlendiğinde, genellikle ebeveyn, dadı veya bakıcı gibi ikinci bir kişi tarafından değiştirilmeleri gerekir. Bir çocuk bezinin yeterince düzenli bir şekilde değiştirilmemesi, çocuk bezinin kapsadığı alanın çevresindeki cilt problemlerine yol açabilir.