İçeriğe atla

Yay Gölü

Yay Gölü
Harita
Havza
Ülke(ler)Türkiye
Şehir(ler)Kayseri
İlçe(ler)Develi, Yeşilhisar
Koordinatlar38°19′51″K 35°16′51″D / 38.33083°K 35.28083°D / 38.33083; 35.28083
Genel bilgiler
Akarsu (giden)Kapalı havza
Göl türüTuz gölü
Yüzölçümü20 km2 (7,7 sq mi)
Ortalama derinlik2 m (6,6 ft)
Yüzey rakımı1.071 m (3.514 ft)
Türkiye üzerinde Yay Gölü
Yay Gölü
Yay Gölü (Türkiye)

Yay Gölü, Türkiye'nin Kayseri ilinde yer alan bir göldür. Erciyes Dağı'nın güneyinde, Develi-Yahyalı-Yeşilhisar-İncesu kasabaları arasında uzanan volkanik kapalı havzaya Sultan Sazlığı-Yay Gölü adı verilmektedir.[1]

Gölün oluşumunda Erciyes Dağı önemlidir. Volkan kütlesi kuzeye eğimli alanın ortasında yükselmesiyle güney kısımları suları dışa akışı olmayan kapalı havza haline gelmiştir. Göl bu alanda 319.000 hektar büyüklüğünde olan Sultan Sazlığının iç kısımlarında yer alır.

Sazlığın kuzeyinde yer alan Tuz Çöl Gölü yazın tümüyle kurur. Bu gölün uzantısı Sobe gölü ve Güneydoğuda yüksek derecede tuzlu yay gölü oluşmuştur. Çöl gölünün doğusunda Şeyhşaban sazlığı, Yay gölünün Kuzeydoğusunda Kepir ve Deve sazlığı, güneyinde ise Sağnı gölü ve Örtülüakar sazlıkları bulunmaktadır. Bu sazlıklar da orta derecede tuzludur. 1 Yay gölünün suları tuzlu iken Sazlığın suları tatlıdır.[2]

Yay gölü (yağışlı mevsimlerde çok genişleyerek 60 km²'yi geçen, kurak mevsimde çok çekilerek 20 km² den de aşağı inen bir göl ki, derinliği 1–2 m, yüksekliği 1017), Erciyes Dağının güneyindeki çok büyük Develi ovasının (1000 km²) bir bölümünü kaplayan bir göldür. Bu ova geniş bir çöküntü alanı olup, Yay gölü (başka bir adı Deve gölü) ve bunun yaygın durumundaki şekli sayılabilen Sultan Sazlığı, bir çöküntü alanın bataklık - sazlık- göl halidir. Yay gölü, bu pek geniş çöküntü alanının en çukurda kalmış çok yayvan bir çanağındadır.[3]

Kuvaterner'de (4. Jeolojik Zaman) gölün düzeyinin şimdikinden 75 m kadar daha yüksekte bulunduğu anlaşılmaktadır.

937,26 km² yüzölçümü olan Sultan sazlığı- Yay gölü çukurluğu suların, sellerin çevredeki tepe, dağ ve platolardan getirdiği alüvyonlarca doldurulan bir çöküntü alanıdır. Düzlük, kenarlardan ortaya doğru alçalır.

Develi Havzası da denilen bu çöküntü alanında yıllık yağış toplamı 300 mm kadardır. Düzlüğe inen başlıca sular Soysallı ve Çayırözü pınarları, Develi deresi, Yahyalı ve Dündarlı dereleri, Yeşilhisar (Akköy) deresidir.

Ağcaşar ve Kovalı Barajları yapıldıktan sonra, çevreden gelen sular bu yapay göllerde toplanmaya başlamış; sazlıkların ve göllerin su kazancı azalmıştır. Yaz kuralığı yaşanan yörede, barajlarda biriktirilen sular, şekerpancarı ekeneklerinin, elma, kiraz, şeftali bahçelerinin sulanmasında kullanılmaktadır.

Sultan sazlığı- Yay gölü düzlüklerinde bazı adalar da bulunmaktadır. Tatlısu bataklarının geniş kesimleri sazlarla, kamışlarla kaplıdır. Kamış kümeleri yüzen adalar halinde de görülür. Bu bataklıklarda birçok gölcük, su aynası da oluşmuştur.

1971'de incelenen ve 1972'de "Su kuşları Koruma Alanı" olarak belirlenen Sultan sazlığı-Yay Gölü DSİ tarafından bütünüyle kurutulmak istenmiştir. Bunun için projeler geliştirilmiş ve uygulama da başlatılmıştır. Ancak, 1974 sonrasında projede değişiklik yapılmış ve bu sulak alan tümüyle kurutulmaktan kurtulmuştur.

Sultan sazlığı-Yay Gölü 21 Nisan 1988'de Tabiatı Koruma Alanı olarak ayrılmış bulunmaktadır. Bu sulak alan yalnız Türkiye'nin değil, dünyanın en önemli kuş habitatları arasında sayılır. Kuşlar bu tatlı ve tuzlu su ekosistemlerinin yan yana bulunduğu alanda güvenlik içindedirler. Kuluçkaya yatan, kışlayan ve konaklayan kuş türlerinin sayısı, yırtıcı ve ötücü kuşlar da içinde olmak üzere 250'dir. Göç mevsiminde bazı kuş toplulukları çok yüksek sayılara erişir. Çeşitli ördek popülasyonu 600 bine, flamingolar 50 bine, angıtlar 10 bine ulaşmaktadır. Bunlar göllerin ve bataklıkların ornitolojik değerini vurgular. Tür zenginliği ve kompozisyonu, barındırdığı büyük popülasyon, değişik habitatların (tuzlu su, tatlı su) bir arada oluşu, flora ve faunası ile uluslararası özellikleri çok yüksek olan A sınıfı sulak bir alan olan Sultansazlığı-Yay Gölü, Türkiye'nin bir doğa harikasıdır.[1]

Ayrıca bakınız

  • Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
  • Türkiye'deki göller

Kaynakça

  1. ^ a b GÜNEY,E.,(2004), TÜRKİYE HİDROCOĞRAFYASI, Çantay Kitabevi, İSTANBUL.
  2. ^ kayserikulturturizm.gov.tr
  3. ^ İZBIRAK, R.,(1996), TÜRKİYE 1, MİLLİ EĞİTİM BASIMEVİ, İSTANBUL.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yahyalı</span> İlçe, Kayseri, Türkiye

Yahyalı, İç Anadolu Bölgesi'nde Kayseri iline bağlı ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Köyceğiz Gölü</span> Muğla da göl

Köyceğiz Gölü, Menteşe yöresinde, Muğla ilinin güneydoğusunda yer alan Köyceğiz Gölü 52 km² yüzölçümü ile Türkiye'nin 16. büyük gölüdür. Tektonik bir çukurluğun suyla dolması ve Dalaman Çayı'nın getirdiği alüvyonların körfezin önünü tıkaması sonucu oluşmuş alüvyal set gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Manyas Kuşgölü</span> Türkiyede bir göl

Manyas Kuşgölü, tamamı idari olarak Balıkesir ilinin Bandırma ilçesi sınırlarında yer alan tektonik göl. Göl, Marmara Denizi'nin güneyinde, Uludağ ile Biga Yarımadası arasında uzanan bir çöküntü alanında yer almaktadır. Bu çöküntünün tabanını Kuş ve Uluabat (Apolyont) Gölleri ve bu göllerin çevresinde yer alan geniş ovalar, kenarlarını ise yüksek dağ ve yaylalar oluşturmaktadır. Doğu batı doğrultusunda uzanan gölün uzunluğu 20 km, genişliği ise 14 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Akşehir Gölü</span>

Akşehir Gölü, Sultan Dağları ile Emir Dağı arasındaki çöküntü alanında yer alır. Akşehir ilçesinin yanında İç Anadolu Bölgesi'nde bulunan bir göldür. İdari olarak Konya ve Afyonkarahisar illeri sınırları içerisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nazik Gölü</span> Ahlatta bir göl

Nazik Gölü, Bitlis ili Ahlat ilçesinin kuzeybatısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Eber Gölü</span> Afyonda göl

Eber Gölü, Afyonkarahisar sınırları içinde yer alan Türkiye'nin 12. büyük gölüdür. En derin yeri 21 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Karataş Gölü</span>

Karataş Gölü Burdur, Tefenni ovasında yer alan küçük ve sığ bir tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Akyayan Gölü</span> Adanada göl

Akyayan Gölü, Çukurova ovasının güneydoğusunda Ceyhan Irmağının denize döküldüğü yerin batısında yer alan bir göldür. İdari olarak Adana il sınırları içerisindedir. Bölgede herhangi bir koruma statüsü yoktur. Ceyhan nehrinin yatak değiştirmesi, deniz hareketleri ve Ceyhan nehrinin taşıdığı alüvyonların birikmesi ile bugünkü halini almıştır. Alüvyal baraj gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çavuşçu Gölü</span> Konyada göl

Çavuşçu Gölü veya Ilgın Gölü, Konya ili, Ilgın ilçesi sınırlarında bulunan tatlı sulu, tektonik bir göldür. Doğanhisar Çayı, Çiğil Deresi ve Bulcuk Çayı ile beslenir.

<span class="mw-page-title-main">Bataklık</span> odunsu bitki türlerinden ziyade otsu bitki türlerinin yaygın olarak yaşadığı sulak alan

Bataklık, yer altı sularının çok yüksek olduğu, çoğu zaman yüzeye çıktığı, toprağı aşırı ıslak olduğu, su göllenmelerinin görüldüğü yerlerdir. Bataklıklar çevrelerine göre alçakta, çanak-çukur şeklinde yerlerdir. Donmuş sahaların yüzeyinde yazın çözülmeye bağlı bataklık oluşabilir. Kurak alanlarda tuzlu bataklıklar oluşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sultansazlığı Millî Parkı</span> Türkiyede bir ulusal park

Sultan sazlığı, İç Anadolu Bölgesinde Kayseri il sınırları içerisinde Develi, Yahyalı ve Yeşilhisar ilçelerinin oluşturduğu üçgen içerisinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akyatan Gölü</span> Çukurova delta ovasındaki Türkiyenin en büyük lagün gölü

Akyatan Gölü, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin oluşturduğu Çukurova delta ovasında yer alan Türkiye'nin en büyük lagün gölüdür. Delta alanlarının deniz kıyısına yakın alanlarda göller, bataklıklar ve lagünler oluşur. Göl Adana ilinin Karataş ilçesi sınırlarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Simenit Gölü</span> Samsun Termede bir kıyı set gölü

Simenit Gölü, Yeşilırmak deltasının doğu kısmında bulunan, idari olarak Samsun'un Terme ilçesinde yer alan, sazlık ve bataklıkların geniş yer kapladığı bir kıyı set gölüdür. 1-2 metre yer yer de 5 metre derinliğe ulaşmaktadır. Geçmiş yıllarda göl için; Semenlik, Simenlik, Karasu ve Arapsazı isimleri de kullanılmıştır. Simenit gölünde drenaj kanalları açılması ve taşınan alüvyal malzemeler sulak alanları daraltmış, iki ayrı göl oluşmuştur. Diğer Gölün ismi Akgöl'dür. Göl çevresinde 3355 hektarlık Yaban Hayatı Geliştirme Sahası oluşturulmuştur. Simenit ve Akgöl çevresi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve Doğal Sit Alanı olarak koruma altında olup 15 Mart 2023 tarihinde "kesin korunacak hassas alan" ilan edilmiştir.

Kızılırmak Deltası, diğer adıyla Bafra Ovası, Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerde, taşıdığı alüvyonlarla oluşturduğu, delta ovası ve sulak alanlar kompleksidir. Samsun ilinde Ondokuzmayıs, Bafra ve Alaçam ilçeleri sınırlarındadır. 56.000 hektarlık alanıyla Türkiye'nin en büyük deltalarındandır.

<span class="mw-page-title-main">İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı</span> Milli Park

İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı, Marmara bölgesi, Kırklareli ili, Demirköy ilçesinde, 3.155 ha alanda, 2007 yılında kurulan millî park.

<span class="mw-page-title-main">Tuzla Gölü (Karataş)</span> Adanada göl

Tuzla Gölü , Adana, Karataş ilçesi sınırlarında, Çukurova Deltası'nda bulunan lagün gölü.

<span class="mw-page-title-main">İşkul Gölü</span>

Ichkeul Gölü, Tunus'ta, Afrika'nın en kuzeyindeki Bizerte'ye 20 kilometre mesafede yer alan bir göldür. Ichkeul Milli Parkı'nın göl ve sulak alanları, her yıl yüz binlerce göç eden kuşun önemli bir konaklama noktasıdır. Gölün ziyaretçileri arasında ördek, kaz, leylek ve pembe flamingo bulunmaktadır. Gölün besleyici nehirlerindeki baraj inşaatı, göl ve sulak alanların ekolojik dengesinde önemli değişikliklere neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Hamar Gölü</span>

Hamar Gölü, güneydoğu Irak'ta geniş tuzlu göl.

Develi Ovası, İç Anadolu Bölgesi'nde Kayseri ili sınırları içerisinde yer alan ve deniz seviyesinden 1150 metre yükseklikteki bir tektonik ovadır. Kuzeyde Develi ilçesi ve Erciyes Dağı, kuzeybatıda İncesu ilçesi, batıda Yeşilhisar ilçesi ve güneyde Yahyalı ilçesi arasında bulunmaktadır. Ovanın güneybatısındaki Yay Gölü ovanın en önemli su kaynağıdır. Ovada karasal iklim hakimdir.

<span class="mw-page-title-main">Doğubayazıt Sazlığı</span> Doğubayazıtta bir sulak alan

Doğubayazıt Sazlığı, Ağrı ili sınırlarında bulunan sulak alandır. Doğubayazıt çöküntü havzasında yer alan sulak alanda göller, ıslak çayırlar ve sazlıklar yer alır. Ortalama yükselti 1520 m, alanı 8750 km2'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.