Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.
Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Ayrıca Messier 31, M31 ve NGC 224 olarak da bilinir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir.
NGC 247, Balina takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 12,2 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir ara sarmal galaksidir. William Herschel tarafından 20 Ekim 1784 yılında keşfedilen galaksi, Heykeltıraş Grubu'nun bir üyesidir.
Küresel yıldız kümesi, galaksi merkezi etrafında uydu gibi dolanan, yıldızların küresel bir bileşimidir. Küresel yıldız kümeleri yerçekimi ile bir arada durabilirler. Yerçekimi sayesinde küresel bir şekle ve göreceli olarak merkeze doğru artan bir madde yoğunluğuna sahiplerdir. Yıldız kümesinin bir alt kategorisi olan küresel yıldız kümesi, Latince bir sözcük olan ve küçük küre anlamına gelen globulus kelimesinden türetilmiştir.
Ocak Cüce Gökadası, Ocak takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 460.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve samanyolu'nun uydu gökadası olan bir cüce gökadadır. 1938 yılında Harlow Shapley tarafından, Güney Afrika'da 24 inçlik bir yansıtıcı teleskop kullanılarak fotoğraf plakaları uzerinde keşfedilmiştir. Shapley, bu keşiften kısa bir süre sonra da Heykeltıraş Cüce Gökadası'nı keşfetmiştir.
Yerel Grup, Samanyolu Gökadası'nı da barındıran bir gökada grubudur. Çapı yaklaşık olarak 3 milyon parsek (10 milyon ışık yılı; 9×1019 kilometre) ve toplam kütlesi ise 2×1012 güneş kütlesi (4×1042 kg) civarındadır. "Dambıl" şeklinde iki gökada topluluğundan oluşur. Samanyolu ve ona bağlı cüce gökadalar bir lobu, Andromeda Gökadası ve ona bağlı cüce gökadalar ise diğer lobu oluşturur. Bu iki topluluk birbirinden yaklaşık 800 kiloparsek (3×10^6 ly; 2×1019 km) uzaklıktadır ve birbirlerine doğru 123 km/s hızla hareket etmektedir. Yerel Grup, daha büyük olan Başak Süperkümesi'nin bir parçasıdır ve bu da Laniakea Süperkümesi'nin bir parçası olabilir. Samanyolu bazı gökadaları gizlediği için Yerel Grup'taki tam sayı bilinmemekle birlikte, en az 80 üyesi olduğu tahmin edilmektedir ve bunların çoğu cüce gökadalardır.
Bir cüce galaksi, yaklaşık 1000 ila birkaç milyar yıldızdan oluşan galaksilere verilen isimdir; Samanyolu'nun 200-400 milyar yıldızına kıyasla bu sayı oldukça sınırlıdır. Samanyolu'nun yakın çevresinde yer alan ve 30 milyardan fazla yıldız içeren Büyük Macellan Bulutu kimi zaman bir cüce galaksi olarak sınıflandırılırken, kimileri de onu tam anlamıyla bir galaksi olarak kabul etmektedir. Cüce galaksilerin oluşum ve faaliyetlerinin daha büyük galaksilerle olan etkileşimlerden büyük ölçüde etkilendiği düşünülmektedir. Gök bilimciler şekillerine ve bileşimlerine göre çok sayıda cüce galaksi türü tanımlamaktadır.
NGC 6822, Yay takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1,6 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir çubuklu düzensiz galaksidir. Yerel Grup'un bir parçası olan galaksi, Edward Emerson Barnard tarafından 17 Ağustos 1884 yılında keşfedilmiştir. Samanyolu'na en yakın galaksilerden biridir. Küçük Macellan Bulutu ile benzer bir yapı ve kompozisyona sahiptir.
Messier 54 Yay takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 87.400 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesi. Charles Messier tarafından 1778 yılında keşfedilmiştir.
NGC 185 Kraliçe takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak iki milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi galaksidir. Andromeda Galaksisi'nin bir uydusudur ve 30 Kasım 1787 tarihinde William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Pek çok cüce eliptik galaksiden farklı olarak genç yıldızlardan oluşan kümeleri içerir. NGC 185, etkin (AGN) bir galaksi çekirdeğine sahiptir ve tip 2 Seyfert galaksisi olarak sınıflandırılır. Yapı bakımından NGC 205'e benzeyen galaksi, OB yıldızları, toz bulutları, H I bulutları ve genç mavi yıldızları içermektedir. NGC 185'te çok sayıda değişen yıldız bulunmuştur. Bunlardan 151 tanesi RR Lyrae ve beş tanesi de sefe türü değişen yıldızlardır.
Küçük Ayı Cüce Galaksisi, Küçük Ayı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 200.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce eliptik galaksidir. Lowell Gözlemevi'nden Albert Wilson tarafından 1954 yılında keşfedilmiştir. Samanyolu'nun uydu galaksisidir. Galaksi, genellikle yaşlı yıldızlardan oluşur ve devam eden yıldız oluşumunun çok az olduğu görünür.
Büyük Ayı Cüce Galaksisi I Büyük Ayı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 330.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Beth Willman ve diğer astronomlardan oluşan bir ekip tarafından 2005 yılında keşfedilmiştir. Samanyolu'nun uydu galaksisidir.
Cüce Ejderha Gökadası Ejderha takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 260.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Lowell Gözlemevi'nden Albert Wilson tarafından 1954 yılında keşfedilmiştir. Yerel Grup'un bir parçası ve Samanyolu'nun uydu gökadasıdır. Gökada düzleminin 34.6° yukarısında yer almaktadır.
Yontar takımyıldızı yönündeki düzensiz galaksi için Yontar Düzensiz Cüce Galaksisi'ne bakınız.
Altılık Cüce Galaksisi Altılık takımyıldızı yönünde bulunan ve Samanyolu'nun uydu galaksisi olan bir cüce küremsi galaksidir. Mike Irwin, M.T. Bridgeland, P.S. Bunclark ve R.G. McMahon tarafından 1990 yılında keşfedilmiştir. Galaksi, Güneş Sistemi'nden yaklaşık olarak 290.000 ışık yılı uzaklıktadır ve -8 mutlak parlaklık ile bilinen en zayıf galaksiler arasındadır.
Karina Cüce Gökadası Karina takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 330.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Samanyolu'nun uydu gökadası olan bir cüce gökadadır. R. D. Cannon ve diğer gök bilimcilerden oluşan bir ekip tarafından 1977 yılında keşfedilmiştir. Samayolu'nun diğer uydu gökadalarından birkaç milyar yıl sonra oluştuğu sanılmaktadır ve en genci 7 milyar yaşında olan yaşlı yıldızlardan oluşur. Gökadanın yaklaşık olarak 13,6 milyar yıl önce oluştuğu sanılmaktadır ve bu da Cüce Karina'yı, Samanyolu'na kıyasla görece olarak daha genç yapmaktadır.
Aslan II Aslan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 690.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Robert G. Harrington ve Albert George Wilson tarafından 1950 yılında keşfedilmiştir. 2008 yılının Ekim ayı itibarıyla Samanyolu'nun bilinen 24 uydu gökadasından birisidir. 2007 yılına kadar olan çalışmalarla gökadanın çekirdek yarıçapının 178 ± 13 pc ve gelgit kuyruğu yarıçapının 632 ± 32 pc olduğu düşünülmektedir.
Aslan I Aslan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 820,000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Yerel Grup'un bir üyesidir ve Samanyolu'nun en uzak uydu gökadalarından birisi olduğu düşünülmektedir. Albert Wilson tarafından 1950 yılında keşfedilmiştir.
Phoenix Cüce Galaksisi veya Anka Cüce Gökadası, Anka takımyıldızı'nda bulunan bir düzensiz cüce galaksidir. Başlangıçta küresel bir yıldız kümesi olduğu zannedilen galaksi, 1976'da Hans-Emil Schuster ve Richard Martin West tarafından keşfedilmiştir. Phoenix Cüce Galaksisi, Dünya'dan 1,44 milyon ışık yılı uzaklıktadır.
Yay Cüce Düzensiz Gökadası (SagDIG), Yay takımyıldızında yaklaşık olarak 3,4 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce gökadadır. Gökada, ESO (B) Atlası için 13 Haziran 1977'de ESO'nun 1 metrelik Schmidt teleskobu kullanılarak çekilen bir fotoğraf plakasında Cesarsky ve diğerleri tarafından keşfedilmiştir.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
