İçeriğe atla

Yayıkaltı

Yayıkaltı
Süt (sol) ve yayık altı (sağ)
TipSüt ürünü
Alkol miktarıAlkolsüz
RenkBeyaz

Yayıkaltı, yayık altı,[1] veya yayık ayranı (aynı adlı tuzlu yayık ayranı ile karıştırılmamalıdır),[2][3] bir süt ürünüdür. Yayıkaltı, tereyağı elde edilmesi için süt ürünlerinin yayıklanmasından sonra geride bırakılan sıvıdır. Fermente edilmiş krema veya yoğurttan yapılabileceği gibi sütten de üretilebilir, ancak sütten üretim genellikle sanayide kullanılmaz.[4] Batı Avrupa'da özellikle ekşi veya tatlı kremadan arta kalan yayıkaltı, doğrudan içilmesi, çorbalara katılması veya konsantre edilerek hayvan yemi olarak kullanılması ile değerlendirilir. İngilizce konuşan ülkelerde buttermilk adı ile bilinir ve bazen Türkçede de bu kullanım görülmektedir.[5]

Yayıkaltının uzun dönemli muhafazası için kurutulması ve yayık altı suyu tozu adı verilen bir ürüne dönüştürülmesi gereklidir. Bu toz, bebek mamalarının da aralarında bulunduğu besin maddelerinde veya yem sanayisinde kullanıma sahiptir. Yayıkaltı ile özel bir yöntemle peynir üretimi de gerçekleştirilebilir.[4]

Yayıkaltının besin değeri yağsız süte benzerdir. Laktoz oranı fermentasyon sonucu normal süte kıyasla yaklaşık %25 daha az iken, laktik asit oranı daha yüksektir. Yağ oranı yaklaşık %0.5 olup, protein açısından süt ile eşdeğerdir, ancak kazein denatüre olmuştur.[3]

Kaynakça

  1. ^ Hayvansal Ürünler Teknolojisi. Anadolu Universitesi. ss. 145-. ISBN 978-975-492-629-3. 
  2. ^ "Yayıklama parametrelerinin yayık ayranı ve yayık tereyağının bazı nitelikleri üzerine etkisi" (PDF). gidadernegi.org. 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ a b İnönü Ansiklopedisi - "Yayıkaltı ayranı". Maarif Matbaası. 1950. 
  4. ^ a b "Tereyagcilik". foodwaste-milk.tripod.com. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2020. 
  5. ^ "Buttermilk nasıl yapılır? Buttermilk tarifi". www.hurriyet.com.tr. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2020. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Höşmerim</span> Türk mutfağına (Marmara, Ege, İç Anadolu, Doğu Marmara, Doğu Karadeniz yörelerine) ait tatlı

Höşmerim ya da Hoşmerim, Marmara başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde üretilen bir çeşit irmik helvasının adıdır; Türkiye'nin bazı illerinde ise un helvasına höşmerim denilmektedir. Rize'de ve diğer bazı Doğu Karadeniz yörelerinde de Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır. Sonrasında tavaya mısır ununun, peynir ve tuzun eklenmesiyle Hoşmerim-Hoşmer (Höşmerim-Höşmer) yapılır. Doğu Karadeniz'de geleneksel olarak güneş duasına çocuklarca çıkıldıktan sonra evlerden toplanılan un, yağ, tuz, süt gibi yiyeceklerden helva ve höşmer yapılıp yenir.

<span class="mw-page-title-main">BİM</span> Türk market zinciri

Birleşik Mağazalar A.Ş. veya kısaltmasıyla BİM, Türkiye merkezli bir indirim marketleri zinciridir. Şirket, 1995 yılında kurulmuştur. Şirketin merkezi İstanbul'un Sancaktepe ilçesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tereyağı</span>

Tereyağı, ana maddesi süt yağı olan bir mandıra ürünüdür. Tereyağının bileşiminde yaklaşık %80 oranında süt yağı, su, süt şekeri, mineraller, kolesterin, suda çözülmüş vitaminler, protein, asitler ve aroma veren maddeler yer alır. Tereyağı, gıda ve kozmetik sanayisinde kullanılan bir hammaddedir.

<span class="mw-page-title-main">Künefe</span> bir çeşit tatlı

Künefe, kıyılmış filo hamuru, veya alternatif olarak ince irmik hamuruyla yapılan, şeker bazlı şurupla beslenen ve tipik olarak peynir veya pıhtılaşmış krema, fıstık veya fındık gibi diğer malzemelerin dahil edilmesiyle yapılan, geleneksel bir Ortadoğu tatlısı. Arap Ligi'nde, özellikle Levant ve Mısır'da, Filistinliler arasında popülerdir. Buna ek olarak Türkiye, Yunanistan, Balkanlar ve Güney Kafkasya'da varyantları ve popülerliği bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yemen mutfağı</span>

Yemen mutfağı Yemen'de yayılmış bir mutfak türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mandıra ürünü</span> sütten elde edilen yiyecek veya içecek

Mandıra ürünü veya süt ürünü sütten elde edilen yiyecek veya içecek olarak tanımlanır. Bu ürünlerin üretildiği yere mandıra adı verilir. İşlenmemiş süt genellikle inekten elde edilir; koyun, keçi, manda, at vb. memelilerden de elde edilebilir. Mandıra ürünleri Avrupa, Orta Doğu ve Hint mutfaklarında çoklukla bulunurken, Doğu Asya mutfağında da neredeyse hiç yer etmemiştir.

A101 Yeni Mağazacılık A.Ş. veya kısaca A101, Türkiye merkezli bir indirim marketleri zinciridir. Şirket, 28 Mart 2008 tarihinde kurulmuştur. Şirketin merkezi İstanbul'un Üsküdar ilçesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes mutfağı</span>

Çerkes mutfağı, Çerkeslere özgü yemek pişirme tarzıdır. Çerkes yemekleri (шхынхэр) daha çok et ve süt ürünleri ağırlıklıdır. Çerkesler ekmeği az kullanırlar. Çerkesleri/Adığeleri tanıtan yemekler şıpsı-p’aste ile şelame-halıjo’dur. Adiğelerin geleneksel yemekleri et, tahıl ve süt yemeklerinden oluşur. Çerkeslerde yemeğe başlamadan, sofra büyüğünün bir konuşma (dua) yapması adettir.

<span class="mw-page-title-main">Yoğunlaştırılmış süt</span> yoğunlaştırılmış süt, genellikle şekerli olur ve tatlı yapımında ya da kahve yumuşatıcısı olarak kullanılır

Konsantre süt yahut yoğunlaştırılmış süt; suyu uçurularak hacmi küçültülmüş, şeker ilavesiyle veya şekersiz olarak yoğunlaştırılmış süt'tür. Şekerli yoğunlaştırılmış süt kalın ve yumuşak kıvamda, tatlı bir üründür ve konserve edildiğinde açılmadığı takdirde buzdolabına girmeden yıllarca dayanabilir. Yoğunlaştırılmış sütün yağ içeriği% 4 ile% 15 arasında değişmekte olup besin değeri 100 g'da 320 kcal'dir. Renkleri beyaz, kremsi, açık sarı, sarı, koyu sarı olabilir. Başka türü olan kaynatılmış yoğunlaştırılmış süt, yoğunlaştırılmış sütün ısıl işlemiyle elde edilen, karamel aromalı koyu kahverengi-sarı bir üründür. Bu ürün daha konsantredir, çünkü daha az sıvı ve daha fazla toz şeker içeriyor.

<span class="mw-page-title-main">Pınar (marka)</span> marka

Pınar, Yaşar Holding'e ait, Avrupa ve Türkiye'nin en büyük mandıra ürünü, süt ürünleri, yoğurtlar, peynir, süzme yoğurt, kaymak, kefir, krema, çökelek, tereyağı, süt, su, işlenmiş et markalarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sütaş</span> Süt ve Süt Ürünleri Şirketi

Sütaş Süt Ürünleri A.Ş., Türkiye'nin en büyük mandıra ürünü şirketlerinden biridir. Şirketin ana ürünlerine yoğurtlar, ayran, peynir, süzme yoğurt, kaymak, kefir, krema, çökelek, tereyağı, süt, petit suisse bebek ve çocuk ürünleri dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Süt tozu</span> kurutulmuş süt

Süt tozu veya kurutulmuş süt, sütü kuruyana kadar buharlaştırarak üretilen bir mandıra ürünüdür. Süt kurutmanın bir amacı sütü korumaktır; süt tozu, sıvı sütten daha uzun bir raf ömrüne sahiptir ve düşük nem içeriği nedeniyle soğutulmasına gerek yoktur. Diğer bir amaç da ulaşım ekonomisi için kütlesini azaltmaktır. Toz süt ve süt ürünleri, kuru tam yağlı süt, yağsız (yağsız) kuru süt, kuru ayran, kuru peynir altı suyu ürünleri ve kuru süt karışımları gibi maddeleri içerir. İhraç edilen birçok süt ürünleri, Codex Alimentarius'ta belirtilen standartlara uygundur. Birçok süt tozu formu borsalarda işlem görmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yayık ayranı</span> özel bir teknikle yapılmış ayran

Yayık ya da katık ayranı, veya çalkama Türkiye'nin yayık ile tereyağı yapılan bölgelerinde üretilen ve günümüzde tüketilen ayrandan farklı bir fermante süt ürünüdür. Ayran, yoğurda su ve tuz eklenmesi ile hazırlanırken, yayık ayranı, yoğurda su eklenerek yayıkta dövülmesi, tereyağının ayrıştırılması ve yoğurttan arta kalan açık renkli, yapışkanımsı kıvamlı ve kendine has kokulu yayıkaltına tuz eklenmesi sureti ile üretilmektedir. Yayık ayranı için kullanılan yoğurdun, normal yoğurda kıyasla daha uzun süre fermante edildiği ve güçlü bir ekşi tada sahip olduğu kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yayık</span>

Yayık, süt yağını tereyağına dönüştürmek için kullanılan geleneksel ahşap aygıt. Bu üretim sürecine yayıklama denir.

<span class="mw-page-title-main">Toz içecek</span> Bir çeşit işlenmiş gıda

Toz içecek, içecek üretmek amacıyla genellikle suyla karıştırmak için tasarlanmış bir tozdur. Meyve suyu veya toz lezzetine benzer. Başka bir türü süt içine karıştırılmış ürünlerle temsil edilir.

<span class="mw-page-title-main">Çiğ süt</span>

Çiğ süt veya pastörize edilmemiş süt, pastörize edilmemiş süttür. Çiğ sütün savunucuları, daha iyi lezzet, daha iyi beslenme ve sağlıklı bir bağışıklık sisteminin oluşturulması dahil olmak üzere tüketiminin faydaları olduğunu belirtmişlerdir. Birçok ülkelerde çiğ beslenme'de önemli yer tutar.

<span class="mw-page-title-main">Meksika kreması</span>

Meksika kreması, Amerika kıtasında yayğın olan bir mandıra ürünü'dür. Amerika Birleşik Devletleri'nde veya İngiliz dilinde bazen "crema espesa" olarak anılır. Crema fresca veya crema espesa, iki bileşen, ağır krema ve ayran ile hazırlanan bir Meksika süt ürünüdür. Tuz ve limon suyu da hazırlanmasında kullanılabilir. Krema'nın yağ içeriği yüzde 18 ile 36 arasında değişebilir. Meksika'da, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Meksika ve Latin marketlerinde de satılmaktadır. Krema, yemek malzemesi, çeşni ve soslarda içerik olarak kullanılır. Meksika sokak yemekleri, Latin Amerika mutfağı, Meksika mutfağı, Kanada mutfağı, Amerikan mutfağı'nda kullanılır. Doku ve tat bakımından Fransız crème fraîche ve ekşi kremasına benzer.

Boşnak mutfağı, Batı ve Doğu etkileri arasında dengelenmiştir. Boşnak mutfağı, Orta Avrupa'nın yanı sıra Türk, Akdeniz ve diğer Balkan mutfaklarıyla yakından ilgilidir. Geleneksel yemeklerin çoğu yüzlerce yıldır aynı tarifle yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Slovak mutfağı</span>

Slovak mutfağı, Slovakya genelinde bölgeden bölgeye biraz farklılık gösterir. Komşularının geleneksel mutfağından onları da etkiledi.

<span class="mw-page-title-main">Koop Süt</span>

Koop Süt, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde süt ve süt ürünleri üretip pazarlayan bir kooperatif şirketidir.