İçeriğe atla

Yatma vaktini erteleme

Gece geç saatlerde akıllı telefonunu kullanan bir kadın

Yatma vaktini erteleme, durumun daha kötü olacağını bilmesine rağmen gereksiz ve gönüllü olarak yatmayı geciktirenleri içeren psikolojik bir olgudur.[1] Yatmayı erteleme, zamanın nasıl geçtiğini anlamamaktan kaynaklanabileceği gibi, gündüz yaşanan olaylar üzerinde kontrol eksikliği algısı nedeniyle geceyi kontrol altına alma çabası olarak da ortaya çıkabilmektedir. Bu olgu, 2014 yılında Çin sosyal medya platformu Weibo'da ortaya çıkan bir terim olan "intikam amaçlı yatmayı erteleme" olarak adlandırılmıştır.[2][3][4]

Yatma vaktini erteleme, daha kısa uyku süresi, daha düşük uyku kalitesi ve gün içinde daha yüksek yorgunlukla ilişkilendirilmiştir.[5] Yatma vaktini ertelemenin ana faktörlerinden biri insan davranışıdır.[6]

Menşei

"İntikam" ön ekinin ilk olarak 2010'ların sonunda Çin'de eklendiğine inanılmaktadır, muhtemelen 996 çalışma saati sistemi (haftada 72 saat) ile ilgilidir, çünkü birçok kişi gündüzleri kendilerini kontrol edebilmelerinin tek yolunun bu olduğunu düşünmektedir.[7]

"Yatma vakti erteleme" terimi, 2014 yılında Hollanda'da yapılan bir araştırmaya dayanarak popüler hale gelmiştir.[8]

Yazar Daphne K. Lee, bir Twitter paylaşımında " intikam amaçlı yatmayı erteleme" (報復性熬夜) terimini kullanarak bu terimi popüler hale getirmiş ve "gündüz yaşamları üzerinde fazla kontrol sahibi olmayan insanların gece geç saatlerde bir miktar özgürlük duygusu kazanmak için erken uyumayı reddettikleri bir olgu" olarak tanımlamıştır.[9][10]

Şimdi, yatma zamanı ertelemesini tanımlamak, "planlanandan daha geç yatmak" ve "uykuyu ertelemek" gibi çeşitli şekillerde gösterilmektedir.[6]

Sebepleri

Bir kişi çeşitli nedenlerden dolayı uykuyu erteleyebilir. Kişi bilinçli olarak uykudan kaçınmıyor olabilir, bunun yerine televizyon izlemek veya sosyal medyada gezinmek gibi uykudan daha keyifli olduğunu düşündüğü aktiviteleri tamamlamaya devam ediyor da olabilmektedir. 21'inci yüzyılda birçok dikkat dağıtıcı unsur bulunmaktadır; uykuyu ertelemek için dikkat dağıtıcı unsurlar elde etmek önceki yıllara göre çok daha kolaydır.[8]

Akıllı telefon bağımlılığı doğrudan yatma vaktinin ertelenmesine sebep olmaktadır. Akıllı telefon bağımlısı olan kişilerin yatma saatlerini erteleme olasılıkları daha yüksektir çünkü telefonu kullanmayı bırakmakta zorlanırlar ve uyumadan önce dikkatleri sürekli telefonla meşgul olurlar.[11] Bu kişiler akıllı telefon kullanımının geçici tatmininden keyif almakta ve kendilerini eğlendirmek için daha fazla zaman istemektedir. Buna ek olarak, yatma vakti ertelemesi akıllı telefon bağımlılığı ile depresyon ve anksiyete arasında aracı bir rol oynamaktadır. Akıllı telefon bağımlılığı yatma vakti ertelemesine yol açmakta, uyku süresinin kısalması ve uyku kalitesinin düşmesi depresyon ve anksiyeteden sorumlu birçok olumsuz duyguyu tetikleyebilmektedir.[12]

İstatistikler, rahatsız uyku düzeninin giderek yaygınlaştığını göstermektedir. 2013 yılında ABD'li yetişkinlerin %40'ının önerilen uyku miktarından daha az uyuduğu tahmin edilmektedir.[13] Çalışma için toplanan verilerin bulunduğu Belçika'da yetişkinlerin %30'u uyumakta güçlük çektiğini ve %13'ü uyku hapı kullandığını bildirmiştir.[14]

2014 yılında Hollandalı bireyler üzerinde yapılan bir çalışma, düşük öz denetimin yatma vakti ertelemesine yol açabileceği sonucuna varmıştır.[8] COVID-19 sebebiyle insanların %40'ı daha fazla uyku sorunu yaşamıştır.[15] 2021 yılında yapılan bir araştırma, can sıkıntısının yatma vakti ertelemesine de yol açtığını ortaya koymuştur. Can sıkıntısı dikkatsizliği artırır, bu da yatma vakti ertelemesinin artmasına yol açar.[16]

2014 yılında 145 kişi üzerinde yapılan bir başka araştırmada, kendini yatma vakti erteleme alışkanlığına sahip olarak etiketleyenlerin %43'ünün belirli bir yatma vakti ya da rutini olmadığı tespit edilmiştir. Bu araştırma, dikkatsizliğin yatma vakti ertelemede büyük bir faktör olduğunu, çünkü erteleme sırasında açık farkındalığın aktif olmasının gerekli olmadığını öne sürmekte ve vurgulamaktadır. İnsanlar kasıtlı olarak erteleme yapmazlar, ancak zayıf öz düzenlemenin bir sonucu olarak erteleme davranışı gösterirler.[6]

2018 yılında 19 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada üç yatma vakti erteleme teması belirlenmiştir: kasıtlı erteleme, akılsız erteleme ve stratejik erteleme. Kasıtlı erteleme, kişinin bilinçli olarak kendine daha fazla zaman ayırmayı hak ettiğine inanmasından kaynaklanır ve kasıtlı olarak daha geç yatmasına yol açar. Akılsız erteleme, kişinin günlük işleri sırasında zamanın nasıl geçtiğini fark edememesi ve bunun sonucunda niyetlenmeden daha geç saatlere kadar ayakta kalması ile ortaya çıkar. Stratejik erteleme ise daha kolay uykuya dalabilmek için bilerek geç saatlere kadar ayakta kalmaktan kaynaklanır. Stratejik gecikmenin teşhis edilmemiş uykusuzlukla da bağlantılı olduğu bulunmuştur.[17]

2022 yılında yapılan bir kültürler arası araştırmada, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 210 çalışan ve Çin'deki 205 çalışan değerlendirilmiştir. Sonuçlar, iş dışında işle ilgili akıllı telefon kullanımının yatma vakti ertelemesine yol açabileceğini göstermektedir. Akıllı telefon kullanımının yatma vakti erteleme üzerindeki olumsuz etkisi, Amerika Birleşik Devletleri gibi bireyci ülkelerde Çin gibi kolektif ülkelere göre daha belirgindir. Araştırma, iki kültürdeki farklı değerler nedeniyle, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çalışanların Çin'deki çalışanlara göre iş saatleri dışında daha dirençli bir tutum sergilediğini, bunun da daha yüksek bir özdenetim tükenmesine ve daha yüksek bir yatma zamanı erteleme olasılığına yol açtığını göstermektedir.[18]

Araştırmacılar ayrıca yatmadan önce ertelemenin başlıca nedenlerinin düşük öz kontrol ve artan stres olduğunu bulmuşlardır.[19]

Psikolojik etkiler

Yatma vaktini erteleyenler, yatma vaktinden önceki üç saat içinde daha fazla boş zaman ve sosyal faaliyette bulunmaktadır. Yüksek ve düşük düzeyde erteleyiciler TV izlemeye ve bilgisayar kullanmaya benzer miktarda zaman harcamaktadır. Yatmadan önceki üç saat içinde, yatma zamanı yüksek olan erteleyiciler telefonlarında 79,5 dakika geçirirken, yatma zamanı düşük olan erteleyiciler telefonlarında 17,6 dakika geçirmiştir. Geç saatlere kadar ayakta kalan kişiler, daha erken yatanlara kıyasla daha fazla depresyon ve anksiyete belirtileri, daha düşük uyku kalitesi ve daha yüksek uykusuzluk riski bildirmiştir.[20]

2022'de 317 katılımcıyla yapılan bir araştırma, insanların öznel zaman algısının yatma vakti ertelemesiyle ilişkili olduğunu göstermiştir. Günün sonu olarak algılanan uyku zamanı, insanları zamanlarının geri kalanı hakkında düşünmeye sevk etmektedir. Araştırmada, uykudan önce erteleme yapan kişilerin genellikle akşam vakitlerini, günün sıkı çalışmasının bir ödülü olarak en sevdikleri aktivitelerin tadını çıkarmak için kullandıkları ve anlık ödüllere ve anlık faydalara odaklanma eğiliminde oldukları görülmüştür. İnsanlar yalnızca kısa vadeli zevkler peşinde koştuklarında, zamana karşı olumsuz tutumlar ve gelecek zamana dair zayıf bir bakış açısı geliştirirler. Yatma vakti erteleme, insanların zamanın hızla geçtiğini hissetmesine neden olur ve bu da kaygı ve strese yol açabilir.[21]

İyi uyuyamayan insanlar için yatma vakti berbat bir zamandır. Uyku, insanların yeterince uyuma konusundaki endişelerini artıran, gerginliğe yol açan ve psikolojik streslerini artıran bir görev ve yük haline dönüşebilir. Bu durum yorgunluk, ruh hali değişimleri ve konsantrasyon güçlüğü gibi çeşitli olumsuz sağlık sonuçlarına yol açabilir.[22]

Kadınlar, öğrenciler ve "gece kuşlarının" yatmadan önce erteleme yaşama olasılıkları yüksektir.[23][24] Gündüz stres düzeyi yüksek olan kişiler yatmadan önce erteleme eğilimine daha yatkın olmaktadır.[2]

Yatma vakti erteleme, uykuya geçmeyi geciktirme ve yataktayken uykuya dalmaya çalışma süresini erteleme gibi başka şekillerde de ortaya çıkabilmektedir.[3]

Çinli öğrencilerin üçte birinin uykuyu erteleme belirtileri göstermiştir.[25]

Belirti ve bulgular

Araştırmacılara göre, yatma vaktini erteleme ile geç saatlere kadar uyanık kalmayı birbirinden ayıran üç temel faktör vardır:

  • Yatma vakti erteleme yaşayan birey, her gece genel uyku süresini azaltıyor olmalı.
  • Geç saatlere kadar ayakta kalmalarını gerektirecek hiçbir neden olmamalıdır.
  • Birey uyku kaybının kendisini olumsuz etkilediğinin farkında olmalıdır ancak rutinini değiştirmeyi umursamaz.[3]

Cep telefonu bağımlılığı yüksek olan kişiler, yatmadan önce daha fazla erteleme belirtisi bildirmektedir.[26] Bu davranış, özdenetimdeki başarısızlıklarla ilişkilendirilmektedir. Medyanın ortamı, ışıklar sönmeden önce çok sayıda eğlenceli eğlence sunarak uykuyu erteleme ortamı yaratmaktadır. İnsanlar uykuya dalmayı geciktirmek için medyayı haz almak amacıyla kullanırlar. Düşük özdenetime sahip kişiler kısa vadeli kazançları uzun vadeli hedeflere tercih etme eğilimindeyken, yüksek özdenetime sahip kişiler kısa vadeli hazların cazibesine karşı koyabilmektedir.[27]

Sonuçlar

Yatma vakti ertelemesi yaşayan bir kişinin geciken uykuyla ilgili etkilerle karşılaşması muhtemeldir. Bir meta-analiz, daha fazla yatma zamanı ertelemesinin daha düşük uyku kalitesi, daha kısa uyku süresi ve gün boyunca artan yorgunluk ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur.[5]

Yatma vaktini erteleme kötü uyku kalitesine sebep olmakta ve zayıf özdenetimin bir işareti olabilmektedir.[26]

Yatmadan önce erteleme yapanların iradelerini kaybetmeleri, kendilerini kontrol edememeleri ve sürekli kıpırdanmaları daha muhtemeldir. Düşük ilgi, yüksek memnuniyetsizlik ve yüksek dikkat dağınıklığı durumuna sebep olmak kolaydır.[28]

Yatma vaktini ertelemek uyku yoksunluğuna sebebiyet verebilmektedir, bu da yavaş düşünme, düşük dikkat seviyesi, kötü hafıza, kötü karar verme, stres, endişe ve sinirliliğe yol açmaktadır. Uyku yoksunluğu hızlı bir şekilde tedavi edilmezse, uzun vadeli sonuçlar arasında kalp hastalığı, diyabet, obezite, zayıflamış bağışıklık sistemi, ağrı, hormon sorunları ve zihinsel sağlık sorunları yer almaktadır.[19]

Yatma vakti erteleme kısa uykuya yol açarak psikozu artırabilir ve insanların depresyona girmesine sebebiyet verebilir.[29]

Yatma vaktini erteleyen kişiler uyku bozukluğundan muzdariptir ve uykuya dalmak için ilaca ihtiyaç duymaktadırlar.[29]

Yatma vakti erteleme, uyku eksikliğine destek olmak için gün boyunca şekerleme yapılmasına yardımcı olabilir.[30]

Önleme

Uyku yetersizliği için tedavi stratejileri olarak medya kullanımı müdahaleleri, esas olarak medya kullanım hacmini azaltmayı hedeflemiştir.[31] Medyanın muazzam yaygınlığı ve 7/24 bağlantıda olma deneyimi göz önüne alındığında, bu günümüz ve gelecekteki medya kullanıcıları için uygulanabilir bir senaryo değildir. Elektronik medya kullanımı ve yatma vakti ertelemesine ilişkin bir öz denetim perspektifi kullanmak, bu konuya yaklaşmanın yeni yollarını sağlayabilir. Medya kullanımının son noktası özdenetim düzeyine bağlı olduğundan, özdenetimi geliştirmeyi amaçlayan stratejiler gelecekteki araştırmalar için değerli bir yol olabilir.[32]

Yatma vakti ertelemesini önlemek son derece önemli çünkü doğru miktarda uyku almak insan vücudunun düzgün çalışması için esastır. Uyku eksikliğinin en yaygın sonuçları sersemlik, konsantrasyon eksikliği, ruh hali değişimleridir ve hem fiziksel hem de zihinsel sağlık üzerinde uzun vadeli bazı zararlı etkileri mevcuttur.

İşte yatma zamanı ertelemesini önlemenin birkaç yolu:

  • Yatmadan en az bir saat önce elektronik cihazları kapatmak. Daha karanlık bir ortamda insanlar uyku hormonu melatonin üretmektedirler. Bu sebeple kişilerin uyumadan önce aldıkları ışığı sınırlamaları gerekmektedir.[15]
  • Stresi azaltmak için sıcak duş veya banyo yapmak.[15]
  • Gün boyunca öne çıkan düşünceleri, duyguları ve deneyimlerinizi yazın.[15]
  • Çalışma dışı günler de dahil olmak üzere düzenli bir uyanma ve yatma saatine sahip olmak.[2]
  • Bir yatma vakti rutini ayarlamak.
  • Melatonin üretimine yardımcı olan amino asit triptofanın kaynakları olan fındık, tohum ve baklagilleri atıştırmak.[15]
  • Öğleden sonra veya akşam geç saatlerde alkol veya kafeinden kaçınmak.[2]
  • Melatonin takviyesi almak.
  • Geç kalmaktan ve gerekli uyku süresini kaybetmekten kaçınmak için işleri günün erken saatlerinde yaparak kişinin zamanını yönetmesi.[6]
  • Uykuyu tetiklemeye yardımcı olabilecek D Vitamini ve magnezyum takviyeleri almak.[15]
  • İşyerinde sınırları belirlemek.
  • İnternet kullanımının azaltılması.[33]
  • Zaman yönetimi ve öncelik belirleme becerilerinin uygulanması.[34]
  • Uygulama niyetleriyle zihinsel zıtlık (MCII) adı verilen bir yöntemin kullanılması.[35]

Kaynakça

  1. ^ Kroese, Floor M.; Nauts, Sanne; Kamphorst, Bart A.; Anderson, Joel H.; De Ridder, Denise T. D. (2016). "5". Procrastination, Health, and Well-Being (İngilizce). ss. 93-119. doi:10.1016/C2014-0-03741-0. ISBN 978-0-12-802862-9. 
  2. ^ a b c d "What is 'Revenge Bedtime Procrastination'?". Sleep Foundation. 23 Şubat 2021. 11 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021. 
  3. ^ a b c Marples, Megan (15 Şubat 2021). "'Revenge bedtime procrastination' could be robbing you of precious sleep time". CNN Health. 22 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021. 
  4. ^ "Revenge Bedtime Procrastination: Late Nights, Late Regrets". Aww Reads. 28 Nisan 2023. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  5. ^ a b Hill, Vanessa M.; Rebar, Amanda L.; Ferguson, Sally A.; Shriane, Alexandra E.; Vincent, Grace E. (1 Aralık 2022). "Go to bed! A systematic review and meta-analysis of bedtime procrastination correlates and sleep outcomes". Sleep Medicine Reviews (İngilizce). 66: 101697. doi:10.1016/j.smrv.2022.101697. ISSN 1087-0792. PMID 36375334. 
  6. ^ a b c d Sirois, Fuschia M.; Pychyl, Timothy A. (22 Haziran 2016). Procrastination, Health, and Well-Being (İngilizce). Elsevier Science. ISBN 9780128028629. 14 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022. 
  7. ^ Liang, Lu-Hai (26 Kasım 2020). "The psychology behind 'revenge bedtime procrastination'". BBC. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021. 
  8. ^ a b c Kroese, Floor M.; De Ridder, Denise T. D.; Evers, Catharine; Adriaanse, Marieke A. (2014). "Bedtime procrastination: introducing a new area of procrastination". Frontiers in Psychology (İngilizce). 5: 611. doi:10.3389/fpsyg.2014.00611. ISSN 1664-1078. PMC 4062817 $2. PMID 24994989. 
  9. ^ Mateo, Ashley (2 Mart 2021). "Revenge Bedtime Procrastination Is a Real Sleep Disorder—Here's What It Means and How to Stop Doing It". Health.com. 11 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021. 
  10. ^ Daphne K. Lee (27 Haziran 2020). "Daphne K. Lee on Twitter". 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Zhang, Meng Xuan; Wu, Anise M. S. (1 Aralık 2020). "Effects of smartphone addiction on sleep quality among Chinese university students: The mediating role of self-regulation and bedtime procrastination". Addictive Behaviors (İngilizce). 111: 106552. doi:10.1016/j.addbeh.2020.106552. ISSN 0306-4603. PMID 32717501. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  12. ^ Geng, Yaoguo; Gu, Jingjing; Wang, Jing; Zhang, Ruiping (1 Ekim 2021). "Smartphone addiction and depression, anxiety: The role of bedtime procrastination and self-control". Journal of Affective Disorders (İngilizce). 293: 415-421. doi:10.1016/j.jad.2021.06.062. ISSN 0165-0327. PMID 34246950. 
  13. ^ Jones, Jeffery M. (19 Aralık 2013). "In U.S., 40% Get Less Than Recommended Amount of Sleep". Gallup.com (İngilizce). 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022. 
  14. ^ van der Zee, Karen (2013), "Persoonlijkheid, werkstress en gezondheid", De psychologie van arbeid en gezondheid, Houten: Bohn Stafleu van Loghum, ss. 279-291, doi:10.1007/978-90-313-9854-6_15, ISBN 978-90-313-9853-9, erişim tarihi: 13 Aralık 2022 
  15. ^ a b c d e f "What is revenge bedtime procrastination?". www.medicalnewstoday.com (İngilizce). 19 Mart 2021. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  16. ^ "New study sheds light on how boredom affects bedtime procrastination and sleep quality". PsyPost (İngilizce). 3 Nisan 2021. 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  17. ^ Nauts, Sanne; Kamphorst, Bart A.; Stut, Wim; De Ridder, Denise T. D.; Anderson, Joel H. (2 Kasım 2019). "The Explanations People Give for Going to Bed Late: A Qualitative Study of the Varieties of Bedtime Procrastination". Behavioral Sleep Medicine. 17 (6): 753-762. doi:10.1080/15402002.2018.1491850. ISSN 1540-2002. PMID 30058844. 
  18. ^ Hu, Wei; Ye, Zeying; Zhang, Zhang (2022). "Off-Time Work-Related Smartphone Use and Bedtime Procrastination of Public Employees: A Cross-Cultural Study". Frontiers in Psychology. 13: 850802. doi:10.3389/fpsyg.2022.850802. ISSN 1664-1078. PMC 8961512 $2. PMID 35360589. 
  19. ^ a b Starkman, Evan. "What Is Revenge Bedtime Procrastination?". WebMD (İngilizce). 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  20. ^ Rubin, Rita (7 Ocak 2020). "Matters of the Mind—Bedtime Procrastination, Relaxation-Induced Anxiety, Lonely Tweeters". JAMA (İngilizce). 323 (1): 15-16. doi:10.1001/jama.2019.20014. ISSN 0098-7484. PMID 31825456. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  21. ^ Okay, Deniz; Turkarslan, Kutlu Kagan; Cevrim, Mustafa; Bozo, Ozlem (1 Mart 2022). "Sleep Go Away, I Don't Have Much Time Left to Live: Is Bedtime Procrastination Related to Perceived Time Left in Life?/Uyku Seninle Ugrasamam, Yasayacak Cok Vaktim Kalmadi: Uykuyu Ertelemek Gelecek Zaman Algisiyla Iliskili mi?". Journal of Turkish Sleep Medicine (İngilizce). 9 (1): 57-64. doi:10.4274/jtsm.galenos.2021.24119. 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  22. ^ Suh, Sooyeon; Cho, Nayoung; Jeoung, Sonhye; An, Hyeyoung (2 Kasım 2022). "Developing a Psychological Intervention for Decreasing Bedtime Procrastination: The BED-PRO Study". Behavioral Sleep Medicine (İngilizce). 20 (6): 659-673. doi:10.1080/15402002.2021.1979004. ISSN 1540-2002. PMID 34524942. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  23. ^ Herzog-Krzywoszanska, Radoslawa; Krzywoszanski, Lukasz (2019). "Bedtime Procrastination, Sleep-Related Behaviors, and Demographic Factors in an Online Survey on a Polish Sample". Frontiers in Neuroscience. 13: 963. doi:10.3389/fnins.2019.00963. ISSN 1662-453X. PMC 6759770 $2. PMID 31619947. 
  24. ^ Kühnel, Jana; Syrek, Christine J.; Dreher, Anne (2018). "Why Don't You Go to Bed on Time? A Daily Diary Study on the Relationships between Chronotype, Self-Control Resources and the Phenomenon of Bedtime Procrastination". Frontiers in Psychology. 9: 77. doi:10.3389/fpsyg.2018.00077. ISSN 1664-1078. PMC 5801309 $2. PMID 29456519. 
  25. ^ Ma, Xiaohan; Meng, Dexin; Zhu, Liwei; Xu, Huiying; Guo, Jing; Yang, Limin; Yu, Lei; Fu, Yiming; Mu, Li (15 Temmuz 2020). "Bedtime procrastination predicts the prevalence and severity of poor sleep quality of Chinese undergraduate students". Journal of American College Health. 70 (4): 1104-1111. doi:10.1080/07448481.2020.1785474. ISSN 0744-8481. PMID 33151847. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ a b Zhang, Meng Xuan; Wu, Anise M. S. (1 Aralık 2020). "Effects of smartphone addiction on sleep quality among Chinese university students: The mediating role of self-regulation and bedtime procrastination". Addictive Behaviors (İngilizce). 111: 106552. doi:10.1016/j.addbeh.2020.106552. ISSN 0306-4603. PMID 32717501. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  27. ^ Baumeister, Roy F.; Bratslavsky, Ellen; Muraven, Mark; Tice, Dianne M. (1998). "Ego depletion: Is the active self a limited resource?". Journal of Personality and Social Psychology (İngilizce). 74 (5): 1252-1265. doi:10.1037/0022-3514.74.5.1252. ISSN 1939-1315. PMID 9599441. 
  28. ^ Teoh, Ai Ni; Ooi, Evangel Yi En; Chan, Alyssa Yenyi (1 Mart 2021). "Boredom affects sleep quality: The serial mediation effect of inattention and bedtime procrastination". Personality and Individual Differences (İngilizce). 171: 110460. doi:10.1016/j.paid.2020.110460. ISSN 0191-8869. 
  29. ^ a b Cui, Guanghui; Yin, Yongtian; Li, Shaojie; Chen, Lei; Liu, Xinyao; Tang, Kaixuan; Li, Yawen (10 Eylül 2021). "Longitudinal relationships among problematic mobile phone use, bedtime procrastination, sleep quality and depressive symptoms in Chinese college students: a cross-lagged panel analysis". BMC Psychiatry. 21 (1): 449. doi:10.1186/s12888-021-03451-4. ISSN 1471-244X. PMC 8431882 $2. PMID 34507561. 
  30. ^ Department of Health & Human Services. (n.d.). Sleep deprivation. Better Health Channel. https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/sleep-deprivation 28 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  31. ^ Jones, Katherine E.; Otten, Jennifer J.; Johnson, Rachel K.; Harvey-Berino, Jean R. (18 Haziran 2010). "Removing the Bedroom Television Set: A Possible Method for Decreasing Television Viewing Time in Overweight and Obese Adults". Behavior Modification. 34 (4): 290-298. doi:10.1177/0145445510370994. ISSN 0145-4455. PMID 20562322. 
  32. ^ Exelmans, Liese; Van den Bulck, Jan (June 2021). ""Glued to the Tube": The Interplay Between Self-Control, Evening Television Viewing, and Bedtime Procrastination". Communication Research (İngilizce). 48 (4): 594-616. doi:10.1177/0093650216686877. ISSN 0093-6502. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  33. ^ Hinsch, Christian; Sheldon, Kennon (21 Kasım 2013). "The impact of frequent social Internet consumption: Increased procrastination and lower life satisfaction". Journal of Consumer Behaviour. 12 (6): 496-505. doi:10.1002/cb.1453. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  34. ^ Nauts, Sanne; Kamphorst, Bart A.; Stut, Wim; De Ridder, Denise T. D.; Anderson, Joel H. (2 Kasım 2019). "The Explanations People Give for Going to Bed Late: A Qualitative Study of the Varieties of Bedtime Procrastination". Behavioral Sleep Medicine (İngilizce). 17 (6): 753-762. doi:10.1080/15402002.2018.1491850. ISSN 1540-2002. PMID 30058844. 
  35. ^ Valshtein, Timothy J.; Oettingen, Gabriele; Gollwitzer, Peter M. (3 Mart 2020). "Using mental contrasting with implementation intentions to reduce bedtime procrastination: two randomised trials". Psychology & Health (İngilizce). 35 (3): 275-301. doi:10.1080/08870446.2019.1652753. ISSN 0887-0446. PMID 31403339. 12 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Yaygın kullanımda ve tıpta sağlık, Dünya Sağlık Örgütüne göre, "yalnızca hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik halidir". Zaman içinde farklı amaçlar için çeşitli tanımlar kullanılmıştır. Sağlık, düzenli fiziksel egzersiz ve yeterli uyku gibi sağlıklı faaliyetlerin teşvik edilmesi ve sigara veya aşırı stres gibi sağlıksız faaliyetlerin veya durumların azaltılması veya bunlardan kaçınılması yoluyla teşvik edilebilir. Sağlığı etkileyen bazı faktörler, yüksek riskli bir davranışta bulunup bulunmama gibi bireysel seçimlerden kaynaklanırken diğerleri toplumun insanların gerekli sağlık hizmetlerini almasını kolaylaştıracak veya zorlaştıracak şekilde düzenlenmiş olması gibi yapısal nedenlerden kaynaklanmaktadır. Genetik bozukluklar gibi diğer faktörler ise hem bireysel hem de grup seçimlerinin ötesindedir.

<span class="mw-page-title-main">İnsomnia</span> rahat uyuyamama

İnsomnia ya da uyuyamama hastalığı, bir uyku sorunudur. Uykuya dalamama ya da gece boyunca sürekli uyuyamama sorunlarını barındırır. Hastalar genel olarak, gözlerini birkaç dakikadan fazla kapalı tutamamaktan ya da yatakta bir o yana bir bu yana dönerek uyuyamamaktan yakınırlar.

<span class="mw-page-title-main">Uyku</span> doğal dinlenme biçimi

Uyku, bilincin değiştiği ve duyusal etkinliğin belirli bir dereceye kadar azaldığı, bilinçli zihinsel etkinliğin durduğu bir haldir. Uykuda kas ve çevre ile etkileşim azalır. Uyku, uyaranlara tepki verme yeteneği açısından uyanıklıktan farklı olsa da aktif beyin kalıplarını içerir ve bu da onu koma veya bilinç bozukluklarından daha duyarlı yapar.

Horlama, genellikle uyku boyunca solunum yolu boşluğunun yutak bölgesindeki, anatomik yumuşak dokuların gevşemesi nedeniyle meydana gelen hava yolu daralması, hava akımı hızını arttırır. Dar bir pasajdan hızla geçen hava; üst solunum yolunun desteksiz dokularını titreterek gürültülü sesler ortaya çıkarır.

<span class="mw-page-title-main">Huzursuz bacak sendromu</span> Hastanın bacaklarını hareket ettirme dürtüsüne neden olan bozukluk

Huzursuz bacak sendromu (HBS), uyku ya da istirahat esnasında bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı, uyuşma, karıncalanma bazen de tam olarak tanımlanamayan bir histir.

<span class="mw-page-title-main">Melatonin</span> Melatonin, genellikle geceleri epifiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur ve uzun süredir uyku-uyanıklık döngüsünün kontrolü ile ilişkilendirilmektedir.

Melatonin, genellikle geceleri epifiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur ve uzun süredir uyku-uyanıklık döngüsünün kontrolü ile ilişkilendirilmektedir. Bir besin takviyesi olarak, genellikle jet lag veya vardiyalı çalışma gibi kısa süreli uykusuzluk tedavisi için kullanılır ve genellikle ağızdan alınır. Bununla birlikte, bu amaçla kullanım için faydalı olup olmadığı kesin olarak kanıtlanmamıştır. 2017'de yapılan bir araştırmada melatonin kullanımıyla uyku başlangıcının altı dakika daha çabuk gerçekleştiğini, ancak toplam uyku süresinde hiçbir değişiklik olmadığı tespit edildi.

<span class="mw-page-title-main">Apple Clock</span>

Apple Clock Apple tarafından yapılan, iPhone OS 1'den bu yana iPhone ve daha sonra iPad'lerde iOS 6 sürümünden beri önceden yüklenmiş bir uygulamadır.

Uyku hijyeni, kişinin uyku kalitesini artırmak amacıyla önerilen davranışlar ve çevresel etmenlerin tümüdür. Hafif ve orta düzey insomnia bozukluğu yaşayan insanlara yardım etmek için 1970'li yılların sonunda ortaya çıkmış bir yöntemdir ancak 2014'ten beri araştırmalar, verilen önerilerin etkili olup olmadığı konusunda yeterli kanıt olmadığı ve daha çok çalışma yapılmaya ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Klinisyenler insomnia ve depresyon gibi uyku problemi belirtisi gösteren bozukluklarda kişinin uyku hijyenini değerlendirir ve bu değerlendirmeye göre kişiye uyku kalitesini artırmak için öneriler vermektedir. Uyku hijyeninin arttırılmasına yönelik uygulamalar şunları içerir: Düzenli bir uyku vakti belirleme, gündüz uykularının vakti ve süresi konusunda dikkatli olma, uyku saatine yakın fiziksel ve zihinsel yorucu faaliyetlerden kaçınma, kaygıyı azaltma, uykudan önceki saatlerde ışığa daha az maruz kalma, uyuyamadığında yataktan kalkma, yatakta yalnızca uyku ve seks için bulunma, yatma vaktine yakın bir zamanda alkol, nikotin, kafein ve diğer uyarıcıları tüketmeme ve uyku için güvenli, rahat ve karanlık bir çevre oluşturmaktır.

Uyku eksikliği, yeterli uyku alamama durumudur. Kronik veya akut olabilen uyku eksikliğinin şiddeti büyük ölçüde değişebilir. Kronik veya akut olabilen uyku eksikliği, farklı şiddetlerde olabilir.

<span class="mw-page-title-main">National Sleep Foundation</span>

National Sleep Foundation (NSF) (veya Türkçe Ulusal Uyku Vakfı) 1990 yılında Arlington County, Virginia'da kurulmuş kâr amacı gütmeyen bir yardım kuruluşudur. Uykunun ve uyku eğitiminin bireylerin sağlığına ve iyi oluşuna olan katkısını geliştirmek ve savunmak amacıyla kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ertelemecilik</span>

Ertelemecilik, erteleme eğilimi veya prokrastrinasyon belirli bir süre sonunda tamamlanması gereken bir görevi yapmaktan kaçınmadır. Olumsuz sonuçları olabileceği bilinmesine rağmen bir göreve başlama ya da tamamlamayı adet olarak ya da kasıtlı olarak ertelemek olarak da belirtilebilir. Gündelik işlerde olduğu gibi örneğin bir randevuya gitme, bir iş raporunu ya da akademik bir ödevi teslim etme ya da bir eş ile stresli bir konuyu tartışma gibi belirgin görevlerde gecikme olması yaygın olarak görülen bir alışkanlıktır. Her ne kadar bir kişinin üretkenliğini engelleyen etkisi nedeniyle genellikle olumsuz bir karakter özelliği olarak algılanıp depresyon, düşük özsaygı, suçluluk duygusu ve yetersizlik ile ilişkilendirilse de riskli ya da olumsuz sonuçları olabilecek olan ya da yeni bilgilerin gelmesini beklemeyi gerektiren bazı istekler için tedbirli bir karşılık olarak değerlendirilebilir.

1977-1979 Rus gribi, Sovyetler Birliği tarafından ilk kez 1977'de bildirilen ve 1979'a kadar süren bir grip salgınıydı. Salgın Kuzey Çin'de Mayıs 1977'de başladı.Sovyetler Birliği'nden daha önce başladı. Salgın 25 yaş altında daha etkili oldu. Dünya çapında yaklaşık 700 bin ölümle sonuçlandı. 1946'dan 1957'ye kadar dünya çapında dolaşan bir virüs suşuna çok benzeyen bir H1N1 grip suşundan 1977-1979 Rus gribinin genetik analizi ve bazı olağandışı özellikleri, birçok araştırmacıyı virüsün bir laboratuvar kazası yoluyla halka yayıldığı veya canlılarda aşı denemesi sonucunda kazara yayıldığı yönünde spekülasyonlara neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Şişme yatak</span>

Şişme yatak, ortopedik yatak, şişme yatak pedi veya uyku pedidir. Hava ve yüzdürme özelliğinden dolayı, genellikle su oyuncağı veya yüzdürme cihazı olarak da kullanılır. Havalı yataklar kamp, çadır veya tam zamanlı ev kullanımı için kullanılır, çeşitli kullanımları birleştirmek için optimize edilebilir. Hava yatağı veya şişirme yatağı olarak da bilinen hava yatağı, polivinil klorürden (PVC), tekstil takviyeli üretan plastik veya kauçuktan yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Zopiklon</span>

Imovane markası altında satılan Zopiklon, uyku güçlüğünü tedavi etmek için kullanılan bir nonbenzodiazepindir. Zopiklon, benzodiazepin ilaçlarından moleküler olarak farklıdır ve bir siklopirrolon olarak sınıflandırılır. Bununla birlikte, zopiklon, benzodiazepin ilaçlarının yaptığı gibi, benzodiazepin reseptörlerini modüle ederek, merkezi sinir sisteminde nörotransmitter gama-aminobütirik asidin (GABA) normal iletimini arttırır.

Zolpidem, öncelikle uyku sorunlarının kısa süreli tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Rehberler, uykusuzluk ve uyku hijyeni gibi davranış değişiklikleri için yalnızca bilişsel davranışçı terapi denendikten sonra kullanılmasını önermektedir. Uykuya başlama süresini yaklaşık on beş dakika azaltır ve daha yüksek dozlarda insanların daha uzun süre uykuda kalmasına yardımcı olur. Ağız yoluyla alınır ve tabletler, dil altı tabletleri veya ağızdan sprey şeklinde mevcuttur.

Pek çok hipotez, insanlarda uyku ve öğrenme arasındaki olası ilişkileri açıklar. Araştırmalar, uykunun beynin dinlenmesine imkan tanımaktan daha fazlasını yaptığını belirtiyor. Uyku, aynı zamanda uzun süreli belleğin pekiştirilmesine de yardımcı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Davranışsal uyku tıbbı</span>

Davranışsal uyku tıbbı (BSM), uyku tıbbı içinde, uykuyu etkileyen psikolojik, fizyolojik, davranışsal, bilişsel, sosyal ve kültürel faktörlere odaklanan, uyku ile ilgili bozuklukların bilimsel araştırmasını ve klinik tedavisini kapsayan bir alandır. BSM'nin klinik uygulaması, öncelikle farmakolojik olmayan tedavileri kullanan kanıta dayalı bir davranışsal sağlık disiplinidir. BSM müdahalelerinde kullanılan birincil teknikler, uyku ile ilgili zorlukları başlatan ve sürdüren davranış, düşünce ve çevresel faktörlerde sistematik değişiklikleri içerir.

<span class="mw-page-title-main">Sorunlu akıllı telefon kullanımı</span>

Sorunlu akıllı telefon kullanımının, bazı araştırmacılar tarafından, sosyal medya bağımlılığı veya internet bağımlılığı bozukluğu gibi diğer dijital medyayı aşırı kullanım biçimleriyle yakından ilişkili olan, cep telefonlarına psikolojik veya davranışsal bir bağımlılık biçimi olduğu öne sürülmektedir. Diğer araştırmacılar, akıllı telefon kullanımıyla ilgili davranışsal bağımlılıklarla ilgili terminolojinin, hem araştırma hem de kullanıcıların damgalanmasında sorunlara neden olabileceğini belirterek, terimin sorunlu akıllı telefon kullanımına dönüşmesini önermektedir. Sorunlu kullanım, mobil iletişimle meşgul olmayı, cep telefonlarına aşırı para veya zaman harcanmasını ve cep telefonlarının otomobil kullanmak gibi sosyal veya fiziksel olarak uygun olmayan durumlarda kullanılmasını içerir. Artan kullanım ayrıca ilişkiler, zihinsel veya fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir ve kişilerde cep telefonundan veya yeterli sinyal alanlarından ayrılırsa kaygıya neden olabilir. Okul öncesi çocuklar ve genç yetişkinler, sorunlu akıllı telefon kullanımı için en yüksek risk grubudur.

Yatma zamanı, çocukların kendilerini daha güvende hissetmelerine ve tercih edebileceklerinden daha katı bir uyku programına alışmalarına yardımcı olmak için ebeveynler tarafından kullanılan bir yöntemdir. Yatma zamanı, uyanıklıktan uykuya geçişi kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Yatma vakti hikâyeleri, çocuk şarkıları, tekerlemeler, yatak yapımı ve çocuklara gecelik giydirmeyi içerir. Bazı dindar evlerde yatmadan kısa bir süre önce dualar okunur. Uyku eğitimi, bebekler ve yeni yürümeye başlayan çocuklar için yatma vaktinin bir parçasıdır.

Parasomniler uykuya dalarken, uyurken, uyku aşamaları arasında veya uykudan uyanma sırasında ortaya çıkan anormal hareketler, davranışlar, duygular, algılar ve rüyaları içeren bir uyku bozuklukları kategorisidir. Parasomniler uyanıklık, NREM uykusu ve REM uykusu arasındaki geçişler ve bunların kombinasyonları sırasında kısmi uyarılmalar olan uyku durumlarıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.