İçeriğe atla

Yassı solucanlar

Platyhelminthes
Yaşadığı dönem aralığı: 270-0 myö
Guadalupiyen-Günümüz[1] 
Ernst Haeckel'den "Platodes" (1909)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Üst şube:Platyzoa
Şube:Platyhelminthes
Minot, 1876
Sinonimler
  • Turbellaria
  • Graffia Levinsen, 1879
  • Dalyellioidarum Steinböck, 1948
  • Coleophora Steinböck, 1932
  • Thalattoplana Bock, 1925
  • Celidotus Diesing, 1862
  • Disorus Diesing, 1862
  • Graffiella Korotneff, 1912
  • Goharia Beltagi, 1958
  • Gyrator Ehrenberg, 1831
  • Anotocelis Diesing, 1862
  • Goniocarena Schmarda, 1859
  • Ommatoplea Diesing, 1862
  • Diporoplana Steinböck, 1932
  • Lamelliposthia Steinböck, 1932
  • Planaridium Pease, 1860
  • Anomalocoelus Haswell, 1905
  • Derostoma Ørsted, 1844
  • Diotis Schmarda, 1859
  • Chonostomum Schmarda, 1859
  • Megastomum Schmarda, 1859
  • Brederweldia Karling, 1978
  • Mesopharynx Schmarda, 1859
  • Nemertoscolex Greeff, 1877
  • Platamonia Busch, 1851
  • Heteroplana Willey, 1897
  • Spiroclytus Schmidt, 1857
  • Prostomum A. L. Dugès, 1828
  • Proteola Czerniavsky, 1880
  • Typhloplanidarum Steinböck, 1948
  • Pseudogyratrix Meixner, 1938
  • Tetracotylus Korotneff, 1912
  • Polysolenoposthia Steinböck, 1932
  • Telostomum Schmarda, 1859
  • Rhynchota Schmarda, 1859
  • Rhynchoprobolus Schmarda, 1859
  • Gyrator marginstus Graff, 1882
  • Gyrator littorales Ørsted, 1843
  • Chonostomum crenulatum Schmarda, 1859
  • Derostoma truncatum Schmarda, 1859
  • Derostoma notops A. L. Dugès, 1828
  • Derostoma leucocelis Schmarda, 1859
  • Diotis grisea Schmarda, 1859
  • Ommatoplea armata (A. L. Dugès, 1830)
  • Platamonia tergestina Busch, 1851
  • Pseudogyratrix helgolandicum Meixner, 1938
  • Rhynchoprobolus erythrophthalmus Schmarda, 1859
  • Rhynchoprobolus tetrophthalmus Schmarda, 1859
  • Prostomum littorale Ørsted, 1843
  • Prostomum elipsinoideum A. L. Dugès, 1830
  • Tetracotylus tenax Korotneff, 1912
  • Curtisia ambigua (Böhmig, 1902)
  • Bipalium modiglianii Graff, 1894
  • Coleophora levinseni (Steinböck, 1932)
  • Anotocelis flavicaris (Ehrenberg, 1831)
  • Anomalocoelus caecus Haswell, 1905
  • Nemertoscolex parasiticus Greeff, 1877
  • Lamelliposthia rubromaculata Steinböck and Lanser, 1932
  • Megastomum ferrugineum Schmarda, 1859
  • Planaria ambigua Böhmig, 1902
  • Elasmodes obtusus Collingwood, 1876
  • Dugesia ambigua (Böhmig, 1902)
  • Derostoma selenops A. L. Dugès, 1830
  • Diporoplana cnidophora (Steinböck, 1932)
  • Disorus viridis Ehrenberg, 1831
  • Diporoplana fulgipenis (Steinböck, 1932)
  • Derostoma mutabils A. L. Dugès, 1830
  • Derostoma flavicaris Ehrenberg, 1831
  • Derostoma claudiopolitanum Sekera, 1904
  • Derostoma lanceolatum A. L. Dugès, 1828
  • Derostoma laticeps A. L. Dugès, 1830
  • Derostoma angusticeps A. L. Dugès, 1830
  • Derostoma benedenii Francotte, 1883
  • Graffia capitata Levinsen, 1879
  • Gyrator album Silliman, 1884
  • Graffiella lamelli-rostris Korotneff, 1912
  • Goharia obscuria Beltagi, 1958
  • Goniocarena capitata (Ørsted, 1844)
  • Gyrator tetrophthalmus (Schmarda, 1859)
  • Gyrator viridis Busch, 1851
  • Gyratoris viridis Busch, 1851
  • Gyrator erythrophthalmus (Schmarda, 1859)
  • Gyrator helgolandicus Attems, 1897
  • Gyrator notops (A. L. Dugès, 1828)
  • Gyrator papillosus (Schmarda, 1859)
  • Heteroplana newtoni Willey, 1897
  • Telostomum ferrugineum Schmarda, 1859
  • Proporus viridis (Busch, 1851)
  • Vortex capitata Ørsted, 1844
  • Vortex crenulatum (Schmarda, 1859)
  • Vortex selenops Graff, 1882
  • Turbella truncata (Schmarda, 1859)
  • Turbella leucocelis (Schmarda, 1859)
  • Turbella lanceolatum (A. L. Dugès, 1828)
  • Turbella selenops (A. L. Dugès, 1830)
  • Polysolenoposthia bathycola Steinböck and Lanser, 1932
  • Polysolenoposthia porsildi Steinböck and Lanser, 1932
  • Turbella crenulata (Schmarda, 1859)
  • Rhynchota tetrophthalmus (Schmarda, 1859)
  • Rhynchota papillosus Schmarda, 1859
  • Rhynchota erythrophthalmus (Schmarda, 1859)
  • Rhynchoprobolus papillosus Schmarda, 1859
  • Rhynchoscolex papillosus (Schmarda, 1859)
  • Spiroclytus capitata (Ørsted, 1844)
  • Prostomum armatum A. L. Dugès, 1830
  • Proteola hyalina Czerniavsky, 1881

Yassısolucanlar ya da Platyhelminthes, üç embriyonik tabakadan oluşmuş, bilateral simetrili, çoğunlukla yassı yapılı hayvanlar şubesidir.[2]

Parazit yaşayanlarda döldeğişimi ve başkalaşım görülür. Sindirim kanalı tek bir açıklığa sahiptir. Vücutlarında sölom, yalancısölom ve dolaşım sistemi yoktur. Merkezi bir beyin içeren sinir sistemi vardır. Boşaltım sistemi olarak alev hücreleri görev yapar. Çoğalmalarında hermafroditizm görülür. Yaklaşık 13.000 türü bilinmektedir. Bilateral simetri ilk defa bu filumda ortaya çıkar. Bilateral simetride duyu organlarının ve sinir sistemi merkezlerinin vücudun ön kısmında toplanmasıyla baş bölgesinin oluşumu görülür. Bilateral simetrili canlılarda sesil (hareketsiz) yaşam görülmez.

Pseudobiceros hancockanus
Bir yassısolucanın yandan görünüşü
Pseudobiceros bedfordi

Genel özellikleri

Solucanlar

  • 2000'e yaklaşık türleri vardır.
  • Az gelişmiş omurgasız hayvanlardır.
  • Tekrar başından koptuklarında üreyebiliirler.
  • Çoğu tatlı sularda, denizlerde ya da dip çamurlarda yaşarlar.
  • Hareketlerini uzunlamasına kasların uzayıp kısalmasıyla sağlarlar.
  • Çoğu hermafrodittir.Çoğu solucan hem sperm hem yumurta hücresi üretir.
  • Boyları birkaç mm'den 4 metreye kadar uzanır.
  • Parazit olan türlerin tutunma organları gelişmiştir.
  • Sürekli karanlıkta yaşadıklarından gözleri gelişmemiştir.
  • Gelişmişlik düzeylerine göre yassı solucanlar, yuvarlak solucanlar, halkalı solucanlar şeklinde sıralanır.

Özellikleri

  • Parazit yaşarlar.
  • Vücutları baş, boyun ve gövdeden oluşur.
  • Sindirim sistemleri gelişmemiştir.
  • İnsan ve omurgalıların bağırsaklarında yaşarlar ve bu canlılara zarar verirler.
  • Örnekler:Karaciğer kelebeği, planarya, tenya.

Sınıflandırma

5. Phylum (Şube): Platyhelminthes (Yassı Solucanlar)

Acoelomata'nın ilk şubesidir. Sindirim kanalı boşluğu bulunur, ancak bu boşluk sölom olarak kabul edilmez. Bilateral simetri, triploblasti, spiral segmentasyon ve buna bağlı olarak da mozaik gelişim görülür. Organizasyon organ-sistem düzeyindedir.

Protostomia üyeleri oldukları için, sadece ağız bulunur ve anüs olmaması nedeniyle sindirim tek yönlüdür. Boşaltım sistemleri bulunur. Alev hücreleri taşıyan protonefridiumları vardır.

Vücut dorso-ventral olarak (alt-üst yönünde) yassılaşmıştır. Solunum, iskelet ve dolaşım sistemleri bulunmaz. Basit duyu organlarına sahiptirler.

Çoğu tür monoiktir. Bazı denizel formlarda, silli ve serbest yüzücü olan Müller larvası görülür.

Taksonomi

Yassı solucanlar şubesine bağlı taksonlar (2023):[3]

×

  1. ' -
Altşubeler
  1. Catenulida
  2. Neodermata
  3. Rhabditophora - Ehlers, 1985
Cinsler
  1. Centrostomum - Diesing, 1859
  2. Darwinia - Pereyaslawzewa, 1892
  3. Diplonchus - Stimpson, 1857
  4. Endocelis - Schmankewitsch, 1873
  5. Glossostoma - Le Conte, 1851
  6. Monotus - Diesing, 1862
  7. Niobe - Girard, 1852
  8. Plagiostomula - Westblad, 1956
  9. Polyporus - Plehn, 1897
  10. Trachyplana - Stimpson, 1857
  11. Tricelis - Quatrefage, 1845
  12. Turbella - Ehrenberg, 1831
  13. Typhlolepta - Ørsted, 1843
  14. Vortex - Ehrenberg, 1831

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Dentzien-Dias, Paula C.; Jr, George Poinar; Figueiredo, Ana Emilia Q. de; Pacheco, Ana Carolina L.; Horn, Bruno L. D.; Schultz, Cesar L. (30 Ocak 2013). "Tapeworm Eggs in a 270 Million-Year-Old Shark Coprolite". PLOS ONE (İngilizce). 8 (1): e55007. doi:10.1371/journal.pone.0055007. ISSN 1932-6203. PMC 3559381 $2. PMID 23383033. 2 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2022. 
  2. ^ Walker, J.C.; Anderson, D.T. (2001). "The Platyhelminthes". In Anderson, D.T. (ed.). Invertebrate Zoology. Oxford University Press. ss. 58-80. 
  3. ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Böcek</span> eklembacaklılar sınıfı

Böcekler eklem bacaklılar (Arthropoda) şubesinin sınıfı ve tür ve takson bakımından en kalabalık hayvan sınıfıdır. 1.000.000'dan fazla olan tür sayılarıyla Dünya'daki en fazla türe sahip canlılardır. Dünya'nın hemen hemen her yerinde bulunur ve bazen çok yoğun popülasyonlarda görülebilirler. Her yıl birkaç bin böcek türü tanımlanmaktadır. Toplam tür sayısının 2.000.000 ila 30.000.000 kadar olduğu tahmin edilmektedir. Tür, cins, familya gibi taksonomik kategoriler bakımından 6-10.000.000 sayıya ulaşırlar ve Dünya'daki hayvanların %90 kadarını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Balık</span> solungaç taşıyan, tetrapod olmayan ve suda yaşayan omurgalı hayvan

Balıklar poikloterm olan, neredeyse sadece suda yaşayan ve solungaçları ile solunum yapan, soğuk kanlı, yürekleri çift gözlü, çoğunun vücudu pullu, genellikle yumurta ile üreyen omurgalı hayvanlardır. Bazı türler canlı doğurarak ürer. Mesela tatlı su balıklarından Lepistes'in yumurtaları anne karnında çatlar ve canlı doğum gerçekleşir. Çiklitgillerde ise kuluçka süresi dişinin ağzında gerçekleşir. Ağzında yumurtaları çeviren, mantarlaşmasını engelleyen dişi yumurtalar çatlayana hatta yavrular serbestçe yüzmeye başlayana kadar onları ağzındaki kesesinde korur. Balıklar su yaşamındaki en önemli varlıklardan bir tanesidir. Nehir, göl, akarsu, okyanus ve denizlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Omurgalılar</span> kordalılar alt şubesi

Omurgalılar, hayvanlar aleminin kordalılar şubesine ait bir alt şubedir.

<span class="mw-page-title-main">Akrep</span> araknid (örümceğimsi) takımı

Scorpiones (Akrep), Arachnida (örümceğimsiler) sınıfına bağlı bir eklembacaklı takımıdır. Genellikle sıcak ve nemli bölgelerde yaşayan, vücutları sert kitin bir tabaka ile örtülü, kıvrık ve kalkık kuyruğunda zehir iğnesi bulunan, örümceklerle ilişkili hayvanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Dolaşım sistemi</span> hayvanlarda kan dolaşımını sağlayan organ sistemi

Dolaşım sistemi veya kardiyovasküler sistem maddelerin vücuttaki dolaşımını sağlayan organ sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Sinir sistemi</span> dış çevre ile eylemleri koordine etmekten ve vücudun farklı bölümleri arasında hızlı iletişimden sorumlu canlı biyolojik sistemi

Sinir sistemi veya sinir ağı, canlıların içsel ve dışsal çevresini algılamasına yol açan, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi işleyen, vücut içerisinde hücreler ağı sayesinde sinyallerin farklı bölgelere iletimini sağlayan, organların, kasların aktivitelerini düzenleyen bir organ sistemidir. Sinir sistemi iki bölümden oluşur: Merkezî sinir sistemi (MSS) ve çevresel sinir sistemi (ÇSS). MSS, beyin ve omurilikten oluşur. ÇSS, MSS'yi vücudun diğer tüm kısımları ile bağlayan uzun fiberlerden oluşur. ÇSS, motor nöronları, dolaylı istemli hareket, otonom sinir sistemi, sempatik sinir sistemi, parasempatik sinir sistemi, düzenli istemsiz işlevler ve enterik sinir sisteminden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Yumuşakçalar</span>

Yumuşakçalar, ilkin ağızlılar (Protostomia) kladı, Lophotrochozoa üst şubesinden bir hayvan şubesidir. Ahtapot, kalamar gibi kafadan ayaklılar, salyangoz ve sümüklü böcek gibi karından ayaklılar, midyeler ve kitonlar bu şubedendir. Çizgili kas ilk defa bu sınıfta ortaya çımıştır. Yaklaşık 85,000 yaşayan türü bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kene</span>

Ixodida veya kene, Parasitiformes üsttakımına bağlı bir hayvan takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gastrulasyon</span>

Gastrulasyon. Blastula evresinden sonra, çokhücrelilerin hemen hepsinde görülen evredir. Bu evrede, ektoderm ve endoderm oluşur. Ektoderm, vücudu örten yapıları oluştururken, endoderm; bağırsağı ve onunla ilgili yapıları meydana getirir. Blastulanın üzerindeki blastoderm kural olarak ektoderme karşılık gelir. Üçüncü embriyonik tabaka olan mezoderm, ektodermin ve endodermin arasında ve yanlarda meydana gelir. Gastrulanın başlangıcında, izolesital yumurtalardaki vejetatif kutuba denk olan kısımda, bazı blastomerler blastosöl içerisinde animal kutuba doğru çökmeye başlar. Çökmeden dolayı meydana gelen açıklığa blastopor, çöküntünün tüp şeklindeki devamına da arkenteron denir. Blastoporun yaşam boyunca ağız olarak kalıp kalmamasına göre bilateral simetrili hayvanlar iki gruba ayrılırlar :

<span class="mw-page-title-main">Taraklılar</span>

Taraklılar (Ctenophora), çoğu serbest olarak denizlerde yüzen, bazıları sesil (sabit) yaşayan, vücudu ışıldayan ve jelatinimsi yapıda olan canlılar şubesidir.

<span class="mw-page-title-main">Halkalı solucanlar</span>

Halkalı solucanlar (Annelida), segmentleri halkalar şeklinde olan ve dıştan belirgin olarak görülen bir omurgasız hayvanlar şubesidir.

<span class="mw-page-title-main">Protozoa</span> tek hücreli ökaryotik organizmalar takımı

Protozoa ya da tek hücreliler, genellikle mikroskobik, bir hücreli ve ökaryotik canlıları içeren bir Protista alt âlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Keseliler</span>

Keseliler, memeliler sınıfının bir alt sınıfıdır. Eteneliler ile aralarındaki en önemli fark, yavruların henüz iyi gelişmemiş şekilde çok erken doğup annenin kesesinde gelişmeye devam etmesidir. Bugün Avustralya ve Amerika'da yaklaşık 320 keseli türü yaşamaktadır. Bunlar bütün memelilerin %6'sını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Altı bacaklılar</span>

Altı bacaklılar (Hexapoda) Eklembacaklılar bölümünün en büyük alt şubesidir. Yaklaşık olarak 30'un üzerinde takım içerir. Böceklerin yanı sıra içtençeneliler adı verilen kanatsız eklembacaklılardan Diplura, Protura ve Collembola'yı da içine alır. Göğüslerinin üç segmentli olması ve her segmentinde bir çift bacağın bulunması ile tanınırlar.

Asalak ya da parazit, bir canlıya bağımlı olarak yaşayabilen ve üzerinde yaşadığı canlıya zarar verebilen organizmadır. Bu canlılardan kimileri mikroskobik boyutlardan erginlikte çok büyük boyutlara ulaşabilecek değişimlere sahip olabilirler.

Sölom, Yunanca "oyuk", "boşluk" anlamlarına gelen koilōma sözcüğü kaynaklı olan ve çok hücreli hayvanların çoğunda ana vücut boşluğu için kullanılan bir terimdir. Vücudun içine yer alır ve sindirim sistemi ile birlikte diğer organları çevreler. Gelişmiş hayvanlarda mezodermal epitel ile kaplıdır. İşlevsel olarak sölom bir şoku absorbe etmeye ve hidrostatik iskelet yapısına yardımcı olur. Ayrıca sölomun duvarına yapışık olarak duran ya da içinde serbestçe dolaşabilen sölomitler şeklinde bağışıklık sistemi desteğini de oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Brachiolaria</span>

Brachiolaria denizyıldızlarının çoğunun larva gelişiminin ikinci evresidir ve bipinnaria evresinden sonra gelir. Brachiolaria bilateral simetriye sahipken erişikn denizyıldızları beşgen ışınsal simetriye sahiptir. Paxillosida takımından denizyıldızlarının brachiolaria evresi yoktur ve bipinnaria evresinden sonra doğrudan erişkin hâle gelirler.

<span class="mw-page-title-main">Konak (biyoloji)</span> başka bir organizmayı barındıran organizma

Biyolojide, daha küçük canlıları parazitizm, mutualism veya kommensalism gibi simbiyotik bir ilişki içerisinde vücudunda barındıran canlılara konak denir. Konak canlı, misafirine genellikle besin ve barınma imkanı sağlar. Virüslerin konak hücreleri, köklerinde azot bağlayan bakterileri barındıran baklagiller ve parazit kurtlara konak sağlayan hayvanlar örnek olarak sayılabilir. Botanikte daha spesifik bir örnek ise, bir tür ektoparazit olan mikropredatörlere besin kaynağı sağlayan konak bitkilerdir.

Hayvan anatomisi veya Zootomi, anatominin hayvanlarla ilgilenen alt dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Platyzoa</span>

Platyzoa, Protostomia infraâlemine bağlı segmentsiz hayvanların bulunduğu parafiletik bir üstşubedir. 1998 yılında Thomas Cavalier-Smith tarafından tanımlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.