İçeriğe atla

Yaralanma

Yaralanma sonrası, radyografi yardımıyla hastanın dizinde inceleme yapılırken çekilen bir resim.

Yaralanma, zararlı bir fiziksel etki sonucu biyolojik bir organizmanın hasar görmesidir.[1] Travma ise, tehlikeli sonuçlar ortaya çıkarabilecek daha ağır bir yaralanma türüdür.

Sınıflandırma

Birleşik Devletler Bureau of Labor Statistics, Mesleki Yaralanmalar ve Hastalıklar Sınıflandırma Sistemi'ni (İngilizce: Occupational Injury and Illness Classification System [OIICS]) geliştirmiştir. Bu sistemde yaralanmalar şu şekilde sınıflandırılmıştır:

  • doğa,
  • vücudun bir kısmı etkilenmiş,
  • kaynak ve ikincil kaynak,
  • olay veya maruziyet.

Bu sistem ilk defa 1992'de yayımlanmıştır ve o zamandan beri birkaç kez güncellenmiştir.[2]

Türk Ceza Kanunu'nda Tanımlanan Yaralanma Suçlarının Adli Tıp Açısında Değerlendirilmesi ve Adli Rapor Tanzim İçin Rehber'de ise yaralanmalar, şu başlıklar halinde incelenmiştir:[3]

  • Yaralanmaların tanımlanması
  • Yaralanma ağırlığının belirlenmesi
  • Vücutta kemik kırılmasının değerlendirmesi
  • Zehirlenmelerde yaralanma ağırlığının değerlendirilmesi
  • Duyu veya organların işlevinin sürekli zayıflaması ya da yitirilmesi açısından değerlendirme
  • Dişler
  • Travma sonrası gelişen ruhsal bozuklukların değerlendirilmesi

Dünya Sağlık Örgütü, Uluslararası Haricî Yaralanma Nedenleri Sınıflandırması'nı (İngilizce: International Classification of External Causes of Injury (ICECI)) üretmiştir. Bu sistemde yaralanmalar şu şekilde sınıflandırılmıştır:

  • yaralanma mekanizması,
  • yaralanmayı ortaya çıkaran nesneler/maddeler,
  • meydana gelme yeri,
  • yaralanma sırasındaki etkinlik,
  • insan kastının oynadığı rol,
  • ek kısımlar.

Bu sınıflama, araştırıcıların, yaralanma nedenlerini ve yaralanma önlenmesini incelemesine izin vermek için tasarlanmıştır.[4]

Orchard Spor Yaralanmaları Sınıflandırma Sistemi (İngilizce: Orchard Sports Injury Classification System (OSICS)), belli başlı spor yaralanmalarının incelenmesine olanak sağlamak için kullanılmaktadır.[5]

Nihai nedene göre

Yöntemine göre

  • Travmatik yaralanma, ani fiziksel çarpışma veya hareket sonucu ortaya çıkan vücut yarası veya şok[6]
    • Kopma yaralanması
    • Patlama yaralanması
    • İç kanama
    • Ezilme yaralanması
    • İğne batma yaralanması
    • Katastrofik yaralanma
  • Yinelemeli zorlanma yaralanması veya öteki zorlanma yaralanmaları
  • Radyasyon zehirlenmesi, yanık veya soğuk ısırması gibi harici fiziksel neden kaynaklı öteki yaralanmalar
    • Radyasyon kaynaklı akciğer yaralanması
    • Mikrodalga yanığı
  • Toksin veya ilacın yan etkisi (örneğin, aşı yaralanması) kaynaklı yaralanma
    • Toksinsel yaralanma
  • Reperfüzyon yaralanması gibi dahili nedenlerden kaynaklı yaralanma

Yerine göre

  • Yara; derinin yırtıldığı, kesildiği veya delindiği bir yaralanma (açık yara) veya sıyrık veya bere ile sonuçlanan künt yaralanmalar (kapalı yara). Patolojide özellikle, derinin dermis katmanına hasar veren keskin yaralanmayı işaret eder.
  • Beyin yaralanması
    • Edinilmiş beyin yaralanması
    • Coup contrecoup yaralanması
    • Difüz akson yaralanması
    • Ön lop yaralanması
  • Sinir yaralanması
    • Omurilik yaralanması
    • Plexus brachialis yaralanması
    • Çevresel sinir yaralanması
    • Nervus ischiadicus yaralanması
    • Nervus axillaris yaralanması
  • Yumuşak doku yaralanması
  • Hücre hasarı, doğrudan DNA hasarı da dahil olmak üzere
  • Lisfranc yaralanması
  • Trakeobronşiyal yaralanma
  • Göz yaralanması
    • Kimyasal göz yaralanması
    • Genel anestezi sırasındaki göz yaralanmaları
  • Akut böbrek yaralanması
  • Diz yaralanması
    • Ligamentum cruciatum anterius yaralanması
    • Medial diz yaralanmaları
  • Sırt yaralanması
  • El yaralanması
  • Karaciğer yaralanması
  • Baş yaralanması
    • Delici baş yaralanması
    • Kapalı baş yaralanması
  • Kas iskelet yaralanması
    • Eklem kıkırdağı yaralanması
  • Akut akciğer yaralanması
  • Pankreas yaralanması
  • Aorta thoracica yaralanması
  • Safra kanalı yaralanması
  • Göğüs yaralanması

Etkinliğe göre

  • Spor yaralanması
  • Mesleksel yaralanma
  • Vantilasyonla ilişkili akciğer yaralanması
  • Kan nakli nedenli akut akciğer yaralanması
  • Uzay yolculuğu sırasındaki hastalıklar ve yaralanmalar

Ayrıca bakınız

  • Oranlarına göre ölüm nedenleri listesi

Kaynakça

  1. ^ "Wounds and Injuries: MedlinePlus". Nlm.nih.gov. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  2. ^ "Occupational Injury and Illness Classification System". Centers for Disease Control and Prevention. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  3. ^ "Türk Ceza Kanunu'nda Tanımlanan Yaralanma Suçlarının Adli Tıp Açısında Değerlendirilmesi ve Adli Rapor Tanzim İçin Rehber" (PDF). Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2014. 
  4. ^ "International Classification of External Causes of Injury (ICECI)". Dünya Sağlık Örgütü. 19 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  5. ^ Rae, K; Orchard, J (Mayıs 2007). "The Orchard Sports Injury Classification System (OSICS) version 10". Clin J Sport Med. 17 (3). ss. 201-204. doi:10.1097/jsm.0b013e318059b536. PMID 17513912. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  6. ^ "Trauma". Dictionary.com. Dictionary.com, LLC. 2010. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Zatürre, pnömoni ya da batar, akciğerde görülen yangılardır. Klasik pnömonilerde, akciğerlerin hava geçitlerindeki son bölüm ve hava kesecikleri (alveoller) etkilenir. İnterstisiyel pnömonilerde, hava kesecikleri (alveoller) arasındaki bölmeler yoğunlukla etkilenen alanlardır. Akciğerler günde 10.000 litre havayı süzer. Kan dolaşımına oksijen taşıyan solunum havasıyla birlikte çok sayıda katı ve sıvı partikül ile zararlı gazlar da akciğerlere ulaşır. Solunum havası içindeki zararlı etkilere verilen tepkilerin büyük bölümü canlı etkenlerden kökenli infeksiyon hastalıklarıdır. Toksik gazların ve sıvıların büyük bölümü “kimyasal pnömoniler” olarak nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">Zehirlenme</span> Kimyasal bir maddenin canlı üzerindeki patolojik etkisidir

Zehirlenme, kimyasal bir maddenin canlı organizma üzerindeki patolojik etkisidir. Görece küçük miktarlarda kimyasal ya da biyokimyasal etki gösteren zehir, süresi ve ağırlığı değişebilen bir hastalık haline ya da ölüme yol açar. Adli tıp uzmanları, zehirlenme olgularını 3 orijine ayırarak inceler:

  1. Kaza
  2. İntihar
  3. Cinayet
<span class="mw-page-title-main">Hastalık</span> organizmaları olumsuz etkileyen anormal durum

Hastalık, bir organizmanın tamamının veya bir kısmının yapısını veya işlevini olumsuz yönde etkileyen ve hemen herhangi bir dış yaralanmaya bağlı olmayan belirli bir anormal durumdur. Hastalıklar genellikle belirli belirti ve semptomlarla ilişkili tıbbi durumlar olarak bilinir. Bir hastalığa patojenler gibi dış faktörler veya iç işlev bozuklukları neden olabilir. Örneğin, bağışıklık sisteminin dahili işlev bozuklukları, çeşitli bağışıklık yetmezliği, aşırı duyarlılık, alerjiler ve otoimmün bozukluklar dahil olmak üzere çeşitli farklı hastalıklara neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kanser</span> DNA hasarı sonucu hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalması

Kanserler (Habis tümörler, Malign tümörler), genellikle sürekli ve hızlı büyüyen tümörlerdir. Kapsülleri yoktur, büyürken sınır tanımazlar, çevresindeki dokuların ve damarların içine girerler (invazyon, infiltratif büyüme). Sıklıkla metastaz yaparlar. Tedavi edilmeyen ya da tedavisi gecikmiş kanserler ölümcüldür.

<span class="mw-page-title-main">İnflamasyon</span> iltihaplanma

İnflamasyon, canlı dokunun her türlü canlı, cansız yabancı etkene veya içsel/dışsal doku hasarına verdiği sellüler (hücresel), humoral (sıvısal) ve vasküler (damarsal) bir seri vital yanıttır. İnflamasyon normalde patolojik bir durum olmasına karşın, inflamatuar reaksiyon fizyolojik olarak vücudun gösterdiği bir tepkidir. Halk arasında iltihap tabiri yangı için kullanılmasına rağmen sık sık apseler için de iltihap denmesinden dolayı inflamasyon (inflammare) terimini kullanmak daha yerinde olacaktır. Hücre dejenerasyonu ile birlikte inflamasyon konusu, hastalıkların patolojik temelini oluşturmaktadır.

Plastik cerrahi veya tam adıyla plastik, rekonstrüktif ve estetik cerrahi, vücut üzerindeki çeşitli yapıların yeniden yapılması, şekillendirilmesi, ciddi doku kayıplarının giderilmesini ve her türlü estetik girişimi kapsayan cerrahi bir disiplindir. Pediatrik plastik cerrahi türü de vardır. Kozmetik, estetik tıp, estetik cerrahi plastik cerrahinin en bilinen kısımlarıdır. Bilinenin aksine plastik cerrahi alanının büyük kısmını estetik cerrahi dışında rekonstüktif cerrahi, kraniyofasiyal cerrahi, el cerrahisi, el nakli, mikrocerrahi ve yanık tedavisi oluşturmaktadır. Rekonstrüktif ve estetik cerrahi olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fizyoterapist</span> sağlık profesyoneli

Fizyoterapist, fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında lisans eğitimi veren fakülte veya yüksek okullardan mezun sağlık profesyonelidir. Uzman hekim tarafından tanısı koyulmuş hastaların bulgularını değerlendirerek bireye özgü tedavi programı planlar ve uygular. Bazı konularda hekim tarafından yönledirilme olmaksızın çalışabilir, tedavi uygulayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Orman yangını</span> doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan yangınların ormanları kısmen veya tamamen yok etmesi

Orman yangını, doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan yangınların ormanları kısmen veya tamamen yakmasıdır. Yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle çıkan yangınlar ile sigara, tarımsal ürünler nedenli çıkan insan kaynaklı yangınlar vardır. Ormanların yanması ekolojik olarak birçok zarara sebep olur, iklim değişikliği ve kuraklık bunun başlıca sonuçlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Kalp yetmezliği</span> kalbin karıncıktaki kanı damarlara yeteri kadar gönderememesi sonucu oluşan rahatsızlık

Kalp yetmezliği, kalbin sağ, sol veya her iki karıncığının içindeki kanı, her vuruşunda damarlara yeterli miktarda gönderememesi sonucu oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Yanık</span> genellikle aşırı sıcaktan kaynaklanan et veya deri yaralanması

Yanık, ısı, elektrik, kimyasal madde, sürtünme ya da radyasyon nedeniyle et veya deri üzerinde meydana gelen bir yaralanma çeşididir. Yalnızca derinin üst katmanını etkileyen yanıklar yüzeysel veya birinci derece yanık olarak tanımlanmaktadır. Yanık bazı alt katmanlara da geçtiğinde, kısmi kalınlıkta yanık ya da ikinci derece yanık olarak nitelendirilir. Tam kalınlıkta veya üçüncü derece yanıklarda, yara derinin tüm katmanlarına geçmiş olur. Dördüncü derece yanıkta ise yara ilaveten kas veya kemik gibi daha derin dokuları da etkiler.

Akut pankreatit, üst abdominal ağrı ve yükselmiş pankreas enzimleriyle karakterize enflamatuvar bir rahatsızlıktır.

<span class="mw-page-title-main">İncinme</span> Aşırı gerilme sonucu kas liflerinin yırtıldığı bir kas yaralanması

İncinme, bir kasta, tendonda veya her ikisinde birden meydana gelen akut veya kronik yumuşak doku hasarıdır. Bir bağın eşdeğer yaralanması burkulmadır. İncinme, eklemlerin birisini burkarak ve aşındırarak veya kas dokusunda oluşan zedelenmedir. Genellikle kas veya tendon, dayanabileceğinden daha fazla fiziksel stres altında, genellikle bir aktivitenin süresinin, yoğunluğunun veya sıklığının ani artması nedeniyle aşırı gerilir ve kısmen yırtılır. İncinmeler en sık ayak, bacak veya sırtta oluşur. Acil tedavi genellikle dinlenme, buz, kompresyon, yükselme olarak kısaltılan dört adımı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Fizik tedavi</span> Engelli bir kişinin günlük yaşamda işlev görmesine yardımcı olan meslek

Fizik tedavi ya da İngilizce konuşulan ülkelerde yaygın adıyla fizyoterapi, yaralanma, hastalık, travma ya da yaşlılık gibi nedenlerle eksilme gösteren fonksiyonel hareketleri geri kazandırma amaçlı yapılan; elektrik akımı, sıcak ya da soğuk uygulaması, egzersizler ya da çeşitli uygulamalarla hastaların tedavisine verilen isimdir. Fizyoterapi, Tıp Fakültesinden sonra fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanlık eğitimini almış olan hekimlerce (fiziatrist) tanısı konmuş çok geniş hastalık durumlarını kapsar. Uzman hekim tarafından tanısı konmuş tedaviyi üniversitelerin Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü lisans programlarından mezun sağlık çalışanları (fizyoterapist) planlar ve uygular.

<span class="mw-page-title-main">İş sağlığı ve güvenliği</span>

İş sağlığı ve güvenliği, insanların iş yerinde güvenliği, sağlığı ve refahı ile ilgilenen multidisipliner bir alandır. Bir iş sağlığı ve güvenliği programının hedefi, güvenli ve sağlıklı bir iş ortamının oluşturulmasıdır. İSG aynı zamanda iş ortamından etkilenebilecek tüm genel halkı da korur. Küresel olarak, her on beş saniyede bir ölüme tekabül edecek şekilde, yılda 2,78 milyondan fazla insan işyeri kaynaklı kazalar veya hastalıklar sonucunda hayatını kaybetmektedir. İşle ilgili olarak yılda 374 milyon ölümcül olmayan yaralanma meydana gelmektedir. Mesleki yaralanma ve ölümlerin ekonomik yükünün her yıl küresel gayri safi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde dördü olduğu tahmin edilmektedir. Ortak hukukunun geçerli olduğu ülkelerde, işverenler çalışanlarının güvenliğine makul ölçüde özen gösterme konusunda teamül hukuku yükümlülüğüne sahiptir. Ayrıca, kanunlar başka genel görevler yükleyebilir, özel görevler getirebilir ve iş güvenliği konularını düzenleme yetkisine sahip hükûmet organları tesis edebilir. Söz konusu hususların ayrıntıları yargıdan yargıya değişiklik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ağrı (tıp)</span> sıkıntılı ve hoş olmayan duygu türü

Ağrı genellikle yoğun veya zarar verici uyaranların neden olduğu üzücü bir duygudur. Uluslararası Ağrı Çalışmaları Derneği ağrıyı "gerçek veya olası doku hasarıyla ilişkili veya ilişkili olana benzeyen hoş olmayan duyusal ve duygusal deneyim" olarak tanımlar."

<span class="mw-page-title-main">Yağ embolisi</span>

Yağ embolisi genelde uzun kemik kırığı, yumuşak doku travması ve yanık gibi fiziksel travmalar sonucu ortaya çıkan bir emboli türüdür. Trombus(kan pıhtısı)dan kaynaklanan

<span class="mw-page-title-main">Subdural kanama</span> kafa travmaları sonrası ortaya çıkan, beyin zarları arasında olan bir kanama şekli

Subdural kanama beyini çevreleyen beyin zarlarından dura mater ile araknoid zar arasında, sıklıkla travma sonrası ortaya çıkan kanamalardır. Kanamanın kaynağı genellikle subdural aralıkta bulunan köprü venlerinin yaralanmasıdır. Subdural kanamalar kitle etkisi yaratırlar ve beyin dokusuna baskı uygulayarak hasar meydana getirirler. Akut subdural kanamalar sıklıkla yaşamı tehdit eder. Kronik subdural kanamalar ise eğer doğru şekilde tedavi edilirse sonuçları oldukça iyidir. Tedavi ve iyileşme döneminde 6-8 ay boyunca amnezi, anksiyete, dengesizlikler ve şiddetli baş ağrıları görülür.

<span class="mw-page-title-main">Kafa travması</span>

Kafa travması, kafatası veya beyinde travma sonrası gerçekleşen herhangi bir yaralanmadır. Travmatik beyin hasarı ve kafa travması terimleri tıp literatüründe sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır. Kafa yaralanmaları çok geniş bir alanı kapsamaktadır. Kafa yaralanmaları kaza, düşme, fiziksel saldırı veya trafik kazaları gibi birçok nedenle olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Künt travma</span>

Künt travma veya perforan (delici) olmayan travma; bir fiziksel travma sonrası ortaya çıkan durumdur. Bir nesne cildi deldiğinde ve vücudun bir dokusuna girerek açık bir yara ve çürük oluşturduğunda ortaya çıkan delici travmadan (penetran) farklı bir durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Travmatik beyin hasarı</span>

Kafa içi yaralanma olarak da bilinen travmatik beyin hasarı (TBI), harici bir kuvvetin neden olduğu beyin hasarıdır. TBI, ciddiyetine, mekanizmaya veya diğer özelliklere göre sınıflandırılabilir. Kafa travması kavramı ise kafa derisi ve kafatası gibi diğer yapılara da zarar verebilecek daha geniş bir kategoridir. TBI, fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve davranışsal semptomlarla sonuçlanabilir ve tam iyileşmeden kalıcı sakatlık veya ölüme kadar değişebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.