İçeriğe atla

Yaolar

Yao halkı
Longji Pirinç Tarlaları'nda bir Yao kadını (Kasım 2010)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
 Çin2.637.421 (2000)
 Vietnam891.151 (2019)[1]
Diller
Mien [en], Bunu [en], Pa-Hng [en], Lakkia [en], Çince (Mandarin, Shaozhou Tuhua [en]), Vietnamca, İngilizce
Din
Çoğunlukla Yao halk dini [en], azınlıkla Budizm

Yao halkı (Çince (basitleştirilmiş): 瑶族; Çince (geleneksel): 瑤族; pinyin: Yáozú; Vietnamca: người Dao) ya da Mien halkı, Çin ve Vietnam'da çeşitli azınlıklara atanan bir sınıflandırma. Çin hükûmetinin resmî olarak tanıdığı 55 etnik azınlıktan biri olan Yao halkı, Çin'in güneybatısı ve güneyindeki dağlık alanlarda yaşar. Ayrıca Vietnam'ın resmî olarak tanıdığı 54 etnik gruptan [en] birini teşkil eder. 2000 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre Çin'de 2.637.421 Yao var; 2019 yılı Vietnam Nüfus Sayımı'na göre Vietnam'da 891.151 Yao var.[1]

Tarihçe

Erken tarih

Yaoların tarihi 2000 yıl öncesine, günümüz Hunan eyaletine uzanır. Yaolar ile Hmonglar, Ming Hanedanı'na karşı sürdürülen Miao isyanlarının [en] isyancılarındandı. Han Çinlileri Güney Çin'e yayılırken, Yaolar, Hunan, Guizhou, Guangdong, Guangşi ve Yünnan'daki yüksek rakımlı alanlara çekildi.[2] 1890 yılı civarında Guangdong hükûmeti, Guangdong'un kuzeybatısındaki Yaolara karşı müdahalelerde bulunmaya başladı.[3]

Çincede Yaolara atfen kullanılan ilk egzonim, aşağılayıcı bir anlam taşıyan yáo 猺 (犭 "köpek radikali [en]" ile yao 䍃 fonetik bileşeni) ismidir, fakat 20. yüzyılda yer almış reformlar kapsamında bu yáo 瑶 (⺩"yeşim taşı radikali" ile yao 䍃 fonetik bileşeni) olarak değiştirildi.

Laos İç Savaşı

Laos İç Savaşı boyunca Laos'taki Yao kabilelerinin ABD kuvvetleriyle ilişkileri iyi idi, dolayısıyla bu kabileler "verimli dost kuvvet" (efficient friendly force) olarak nitelendirildi. Güney Vietnam kuvvetleri lehine komünistlere karşı savaştılar.[4] Bu olumlu ilişkilerden dolayı savaşın ardından Laos'taki yeni komünist hükûmet, Yao kabilelerini hedef olarak aldı, bu da bu kabilelerin Tayland'a mülteci olarak kaçıp Laos-Tayland sınırı [en] boyunca kamplara konulmalarına yol verdi.

ABD'ye göç

Tayland hükûmetinden mülteci statüsünü aldıktan sonra ve Birleşmiş Milletler'in yardımıyla birçok Yao, Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmek üzere sponsorluk kazanmaya başardı, lâkin Tayland'da hâlen çok sayıda Yao mülteci bulunmaktadır. ABD'ye göç etmiş Yaoların çoğu ABD'nin batısında, özellikle de Merkez ve Kuzey Kaliforniya'ya bağlı Visalia, Oakland, Oroville, Redding, Richmond, Sacramento şehirleri, Oregon eyaletine bağlı Portland, Salem ve Beaverton şehirleri ve Washington eyaletine bağlı Seattle ve Renton şehirlerine yerleşmiştir. "Mien" kimliğini benimseyen Yaolar için bkz: Iu Mien asıllı Amerikalılar [en]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Yao people ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

  1. ^ a b Census 01/04/2019 10 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. p. 44. General Directorate for Statistics of Vietnam, 19/12/2019. accessdate 1/09/2020.
  2. ^ Wiens, Herold Jacob (1967). Han Chinese expansion in South China. Shoe String Press. s. 276. 
  3. ^ The Chinese times, Volume 4. TIENTSIN: THE TIENTSIN PRINTING CO. 1890. s. 24. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022. 
  4. ^ "Independent Lens . DEATH OF A SHAMAN . The Mien - PBS". www.pbs.org. 14 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Laos</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Laos resmî adı ile Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti, denize kıyısı olmayan bir Güneydoğu Asya ülkesidir. Başkenti Vientiane'dir. Luang Prabang, Savannakhet ve Pakse diğer büyük şehirleridir. Laos, tek partili sosyalist bir cumhuriyet olarak yönetilir. Batıda Tayland ve Myanmar, doğuda Vietnam, kuzeyde Çin, güneyde Kamboçya tarafından çevrelenmiştir. Myanmar 235 km, Çin 423 km, Vietnam 2.130 km, Kamboçya 541 km ve Tayland'a 1.754 km sınırı vardır.

Çinliler ; çoğunlukla soy, etnisite, uyrukluk, vatandaşlık veya diğer bağlılık vasıtasıyla Çin ile ilişkili çeşitli kişiler veya gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'deki etnik gruplar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubu, Çin hükûmeti "Millî Bölge Özerkliği" (民族区域自治/民族區域自治) adlı siyasetini takip ederek vatandaşlarını etnik gruplarına bölerek belli bölgelerde ayrıcalık haklarını tanımaktadır. Gruplarının hangi etnik grubuna bağlı olacağına karar veren yönetim işlemlerine "Millet Tanımlama İşlemleri" (民族识别工作/民族識別工作) denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zhuanglar</span>

Zhuanglar veya Çuanglar, Günümüzde Çin'de resmî olarak tanınmış 56 etnik grubundan biri. Çin'de Guangxi ve Yunnan eyaletlerinin Vietnam sınırı yakınlarında yaşayan büyük bir etnik gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Yongzhou</span>

Yongzhou, Çin'in Hunan eyaletinde bulunan bir il düzeyi şehirdir. Şehir, Xiang Nehri'nin güney kıyısında yer almakta olup kuzeybatıda Shaoyang, kuzeydoğuda Hengyang ve doğuda Chenzhou il düzeyi şehirleri ile güneyde Guangdong eyaleti ve batıda Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi ile komşudur. Yüzölçümü 22,255 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 5,194,275'tir.

<span class="mw-page-title-main">Yünnan</span>

Yünnan, Çin'in güneybatısında bulunan bir eyalet. Yüzölçümü yaklaşık 394.000 km2, 2010 itibarıyla yaklaşık 46 milyon kişilik nüfusa sahip. Eyaletin başkenti, kendisi de eskiden "Yünnan" olarak bilinen Kunming şehri. Yünnan eyaleti kuzeyde Siçuan eyaleti, kuzeydoğuda Guizhou eyaleti, doğuda Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi, güneydoğuda Vietnam, güneyde Laos, batıda Birmanya ve kuzeybatıda Tibet Özerk Bölgesi ile sınır paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Jiangxi</span>

Jiangxi, Çin'in doğusunda bulunan bir eyalet. Kuzeyde Anhui, kuzeydoğuda Zhejiang, doğuda Fujian, güneyde Guangdong, batıda Hunan ve kuzeybatıda Hubei eyaletleri ile sınır paylaşmaktadır. Başkenti Nanchang. Ji'an, Ganzhou, Pingxiang ve Jiujiang, eyalette bulunan diğer önemli şehirlerdir.

Han Ulusu'nun alt grupları, Çin lehçe grupları olarak da bilinir, dilbilimsel, kültürel, genetik ve bölgesel özelliklere dayanarak belirlenmektedir. Mandarin dilinde bu grupları tanımlamak için kullanılan terminoloji; Çin anakarasında "minxi", Tayvan'da ise "zuqun". Çinli Müslümanlar için kökeni göz önüne almaksızın Hui tanımının kullanılması dışında, Çin Halk Cumhuriyeti'nin resmi olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biri olarak tanınan herhangi bir Han alt grubu yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Çin'deki Moğollar</span>

Çin Moğolları, Çin Halk Cumhuriyeti vatandaşları olan etnik Moğollardır. Çin Halk Cumhuriyeti hükûmetinin tanıdığı 55 etnik azınlıktan birini oluştururlar. Çin'de etnik Moğol olarak sınıflandırılmış aşağı yukarı 5,8 milyon kişi var. Bunlar başta İç Moğolistan, Kuzeydoğu Çin ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi olmak üzere Çin'in çeşitli bölgelerinde yaşamaktadır. Çin'deki Moğol nüfusu, egemen Moğolistan devletininkinin iki katından daha fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Naşiler</span>

Naşiler, Yünnan Eyaleti'nin kuzeybatısındaki Himalaya dağ eteklerinde ve Siçuan Eyaleti'nin güneybatısında yaşayan bir etnik grup.

<span class="mw-page-title-main">Hmong dili</span>

Hmong veya Mong dili, Çin'de Miao olarak bilinir, Hmong-Mien dil ailesinin Hmong kolunun Batı Hmong dalına bağlı bir lehçe sürekliliğidir. Siçuan, Yünnan, Guizhou, Guangşi, Hainan, Kuzey Vietnam, Tayland ve Laos'ta yaşayan Hmonglar tarafından konuşulur. Bu lehçe sürekliliğinin kapsamındaki değişkeler büyük oranda karşılıklı anlaşılabilirlik gösterirler ve 280 bin Hmong asıllı Amerikalı dahil olmak üzere yaklaşık 2,7 milyon kişi tarafından konuşulurlar. Hmong dilini konuşanların yarısından fazlası Çin'in çeşitli yerli Hmong değişkelerini konuşur; Çin'de Dananshan (大南山) lehçesi, Standart Hmong dilinin temelini oluşturur. Hmong halkının yerli olduğu bölgede en çok konuşulan değişke Dananshan lehçesiyken Hmong Daw (Ak) ile Hmong Njua (Yeşil) değişkeleri yalnızca Laos ve ABD'de yaygın olarak konuşulur.

Lisular, Tibet-Birman bir etnik gruptur. Myanmar'ın dağlık bölgelerinde, Çin'in güneybatısında, Tayland'da ve Hindistan'a bağlı Arunaçel Pradeş eyâletinde yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Oroçenler</span> Çinde yaşayan etnik grup

Oroçenler ya da Oroçonlar, Çin'in kuzeyinde bulunan bir etnik grup. Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Oroçen halkı ağırlıklı olarak Kuzeydoğu Çin'de bulunan Heilongjiang ve İç Moğolistan bölgelerinde yoğunlaşmış durumdadır; Çin'deki 8.659 Oroçenin %45,54'ü Heilongjiang, %41,94'ü İç Moğolistan'da bulunmaktadır. Oroqen Özerk Sancağı İç Moğolistan sınırları içerisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bai halkı</span>

Bai ya da Pai halkı, Çin Hükûmeti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Ağırlıklı olarak Yünnan Eyaleti'ne bağlı Dali Bai Özerk İli, Guizhou Eyaleti'ne bağlı Bijie şehri ve Hunan Eyaleti'ne bağlı Sangzhi İlçesi'nde bulunurlar. 2010 yılı itibarıyla Bai halkının nüfusu 1.933.510.

<span class="mw-page-title-main">Haniler</span>

Hani ya da Ho halkı, Çin'in güneyi, Laos'un kuzeyi ve Vietnam'da bulunan, Lolo dillerini konuşan bir etnik grup. Çin Halk Cumhuriyeti'nin tanıdığı 56 etnik gruptan ve Vietnam'daki 54 etnik gruptan biridir. Laos'ta Hani halkı daha çok Ho olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">She halkı</span>

She halkı, Çin'in resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Gelaolar</span>

Gelao ya da Gelo halkı, Çin ve Vietnam'da bulunan bir etnik grup. Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından resmî olarak tanınan 56 etnik gruptan birini teşkil eder. Buna rağmen, bazı Gelaolar Çin Hükûmeti tarafından Yi, Miao veya Zhuang olarak sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Sui halkı</span>

Sui ya da Shui halkı, çoğu Çin Guizhou eyaletinde yaşayan bir etnik grup. Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan birini teşkil eder.

<span class="mw-page-title-main">Jinolar</span>

Jino ya da Jinuo halkı, Çin Yünnan eyaletinde bulunan bir etnik grup. Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Xishuangbanna Dai Özerk İli Jinghong şehrinin doğusunda yer alan Jino Dağları'nda yaşarlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.