İçeriğe atla

Yansızlık Yasaları

Amerika Birleşik Devletleri Kongresi'nin
Savaş Karşıtı Kararları
1812 Kuzey Amerika
ABD'deki 1812 Savaş Karşıtlığı
1917 I. Dünya Savaşı
Zırhlı Gemi Korsanı Davası
1935–1939
Yansızlık Yasaları
1935–1940
Ludlow Ek Maddesi
1970 Vietnam
McGovern-Hatfield Ek Maddesi
1970 Güneydoğu Asya
Cooper-Church Ek Maddesi
1971 Vietnam
Tonkin Körfezi Kararı
1973 Güneydoğu Asya
Case-Church Ek Maddesi
1973
Savaş Güçleri Kararı
1974
Hughes-Ryan Ek Maddesi
1976 Angola
Clark Ek Maddesi
1982 Nikaragua
Boland Ek Maddesi
2007 Irak
63 no'lu Parlamento Kararı

Yansızlık Yasaları ABD Kongresi tarafından 1930'larda onanan yasaların genel adıdır. Yasalar, II. Dünya Savaşı öncesi Avrupa ve Asya'da baskın olan karışık ortamın ürünüdür. Yasaların kabul edilmesinin temel nedeni ABD'nin bir parçası olduğu I. Dünya Savaşı'nda uğradığı kayıpların yinelenmesini önlemek ve uluslararası sorunlara daha yansız bir bakış açısı geliştirebilmekti.

Yansızlık Yasaları çoğu ülkeyi pek de hoşnut etmemiştir. Bunun nedeni, yasa metinlerindeki ifadelerin "savaşı başlatan"la "kurban" arasında bir ayrım yapmaması ve her iki tarafı da "savaş yanlısı" olarak göstermesidir. Bu durum, ABD'nin Birleşik Krallık'ı Nazi Almanyası'na karşı korumasını da güçleştirmekteydi. Yasalar, Alman denizaltı akınları ve Pearl Harbor Baskını nedeniyle 1941 yılında yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçmiş

1934 - 1936 yılları arasındaki Nye Kurulu oturumları ve zamanın çok satan kitapları ABD'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinin temel nedeninin banka patronları ve silah tüccarlarının getiri hırsları olduğunu ortaya koymuştur. Bu, ülkedeki soyutlanma ve dış ülkelerdeki sorunlara karşı yansız davranma eğiliminde olanların elini güçlendirmiştir.

Yansızlık Yasaları'nın parlamentodan geçmesi gerektiğini savunan ağır toplar Cumhuriyetçi Senatörler William Edgar Borah, Arthur H. Vandenberg, Gerald P. Nye ve Robert M. La Follette, Jr.'dı.[1] Soyutlanma yalnızca Cumhuriyetçiler tarafından desteklenmiyordu. Savaş ilanını doğrudan bir akına maruz kalınmaksızın referandum sonucuna bağlayan Ludlow Ek Maddesi Demokrat Louis Ludlow tarafından 1935 - 1940 yılları arasında birçok kez gündeme getirilmiştir.

Demokrat Başkan Roosevelt ve Başkan Yardımcısı Cordell Hull Yansızlık Yasaları'na soğuk bakıyor ve bunların ABD'nin müttefiklerini desteklemede sorun çıkarabileceğini düşünüyordu. Demokratların Temsilciler Meclisi ve Senato'da çoğunluğu ellerinde bulundurmalarına karşın yasanın onanmasını engelleyemeyen Roosevelt, yasayı isteksizce onaylamak zorunda kalmıştır.[2]

1935 Yansızlık Yasası

Roosevelt'in danışmanları, uygulanacak yaptırımlar konusunda başkana serbestlik tanıyan bir yasayı gündeme getirmiş ancak bu öneri, Kongre'den dönmüştür. 31 Ağustos 1935 tarihinde yürürlüğe giren yasa ile savaş zamanında gerçekleşen tüm silah alışverişleri yasaklanmıştır. Savaş gemileriyle yolculuk eden Amerikan yurttaşlarının can güvenliğinin devlet tarafından sağlanmayacak olduğu da alınan kararlardan biriydi. Yasa, altı aylık bir süre için geçerli olacaktı.

Roosevelt, İtalya'nın Etiyopya'yı Ekim 1935'te işgal etmesi üzerine yasayı uygulamış ve her iki ülkeye silah ve cephane satışını engellemiştir. Roosevelt ayrıca bir "ahlaki ambargo"ya imza atarak savaşa giren ülkelerle olan ticari ilişkilerini de dondurmuştur.[3]

1936 Yansızlık Yasası

Aynı yılın Şubat ayında onanan 1936 Yansızlık Yasası 1935'te kabul edilen koşulları 14 aylığına uzatmaktaydı. Yasa, savaşa giren ülkelere hiçbir koşulda borç ya da kredi verilemeyeceğini de öngörmekteydi.

Ne var ki, bu yasa o tarihte İspanya'da patlak veren savaş gibi "iç savaşları" ya da ağır taşıt ve petrol gibi ürünleri kapsamıyordu. Yasadaki bu boşluktan yararlanan birçok ABD şirketi (Texaco, Standard Oil, Ford, General Motors ve Studebaker) bu malları Franco'ya sattı. 1939 itibarıyla Franco'nun bu şirketlere olan borcu 100.000.000 ABD Doları'nın üzerindeydi.[4]

1937 Yansızlık Yasaları

Kongre, Ocak 1937'de geçirdiği bir yasayla İspanya ile yapılan silah ticaretini yasakladı. Mayıs ayında kabul edilen 1937 Yansızlık Yasası önceki yasalarda var olan hükümleri geçerli saymasının yanı sıra kapsamını iç savaşları da içine alacak biçimde genişletti. ABD gemilerinin savaşan ülkelere yolcu ve yük taşıması, ABD yurttaşlarının savaşa giren ülke gemilerinde yolculuk yapması da yeni yasaklar kapsamındaydı.

Roosevelt'in danışmanlarından Bernard Baruch tarafından hazırlanan peşin ödeme imtiyazı da yasaya eklendi. Bu düzenlemeye göre tutarın peşin ödenmesi koşuluyla Başkan, savaşa giren ülkelere silah dışındaki ürünleri satabilecekti. Roosevelt, olası bir savaş durumunda bu değişikliğin Fransa ve Büyük Britanya'ya yarayacağını düşünüyordu. Bunun nedeni, denize kıyısı olan bu ülkelerin yasada öngörülen ticaret koşullarını sağlıyor olmalarıydı.[2] Peşin ödeme hakkındaki hüküm iki yıl süreyle geçerli olacaktı.

Japonya, Temmuz 1937'de Çin'i işgal ederek Çin-Japon Savaşı'nı başlattı. Çin'in yanında yer alan Başkan Roosevelt tarafların resmen savaş ilan etmemelerinden ötürü Yansızlık Yasaları'nı uygulamaya koymadı. Yasal düzenlemenin Çin'in kendini savunmasını engellemediğinden emin olan Roosevelt, savaşan ülkelere silah satışının tümüyle yasaklanabileceğini duyurdu. Ne var ki, Birleşik Krallık gemilerinin Amerikan silahlarını Çin'e taşımalarına göz yumuldu.[5] Roosevelt Ekim 1937'de yaptığı "Karantina Konuşması"'nda yansız duruşundan ödün vererek savaşan tüm devletleri "kara listeye" alacağının ipuçlarını verdi. Başkan, Japonya'ya yapılan savaş uçağı dışsatımlarına da "ahlaki ambargo" koymuştur.[3]

1939 Yansızlık Yasası

Roosevelt, Nazi Almanyası'nın 1939 yılı başlarında Çekoslovakya'yı işgal etmesi üzerine parlamentoya başvurdu ve peşin ödeme imtiyazının yenilenmesini istedi ancak bu istek geri çevrildi ve silah ambargosu aynen sürdü. Almanya'nın Polonya'yı işgal etmesinin ardından Büyük Britanya ve Fransa'nın Almanya'ya savaş ilan etmesini izleyen süreçte Yansızlık Yasaları'nın savaş yanlısı ülkeler lehine sonuçlanacağını öne süren Roosevelt[6] soyutlanma yanlısı delegeler üzerinde etkili oldu ve 1939 Yansızlık Yasası 4 Kasım'da kabul edildi. Bu düzenleme savaşan devletlere peşin ödemeyle silah satışına izin veriyordu. Ayrıca Amerikan gemileri, Başkan tarafından belirlenen savaş bölgelerine giremeyecekti.

Yansızlık politikasının sonu

Müttefik ülkelere silah satışına izin veren 1941 tarihli Kiralama Yasası yansızlık politikasını resmen sona erdirmiştir.

Alman denizaltıların ABD gemilerine sürekli olarak saldırmasının ardından Roosevelt 11 Eylül 1941'de bir açıklama yaparak ABD Donanması'nın Alman ve İtalyan savaş gemilerine "güvenlik açısından gerekli görülen her yerde" saldırılması emri verildiğini duyurmuştur. Reuben James muhribinin 31 Ekim'de batmasının ardından Yansızlık Yasaları geçerliliğini büyük ölçüde yitirmiştir. Ticaret gemileri artık savaş malzemeleri taşıyabilecek ve savaşan ülkelere her tür yükü götürebilecekti. ABD, Pearl Harbor Baskını'nın ertesi günü Japonya'ya savaş ilan etmiş, Almanya ve İtalya buna karşılık vererek ABD'ye savaş açmış ve ABD 11 Aralık 1941 tarihinde bu iki ülkeye karşı savaşa girmiştir.

Kaynakça

  1. ^ YANSIZLIK YASALARI 11 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., David G. Delaney. 5 Haziran 2008 tarihinde erişildi.
  2. ^ a b 1930'lardaki Yansızlık Yasaları 17 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ABD Devlet Arşivi. 5 Haziran 2008 tarihinde erişildi.
  3. ^ a b Jerald A. Combs. Ambargo ve Yaptırımlar[]. Amerikan Dış Politikası Ansiklopedisi, 2002
  4. ^ Anderson, James M. İspanya İç Savaşı: Bir Tarih Kılavuzu, Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-32274-0
  5. ^ Ronald E. Powaski. Düğümlenen İttifaka Doğru: Amerikan Soyutlanması, Uluslararasılığı ve Avrupa, 1901-1950. 1 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Westport: Greenwood, 1991. s. 72
  6. ^ 21 Eylül 1939: Roosevelt, Yansızlık Yasaları'nca öngörülen silah ambargosunun durdurulmasını istedi 27 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., History.com. 5 Haziran 2008 tarihinde erişildi.

Bibliyografya

  • Divine, Robert A. Yansızlık Yanılsaması, Chicago 1962.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Richard Nixon</span> 37. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1969–1974)

Richard Milhous Nixon, 1969'dan 1974'e kadar 37. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi ve avukat. Cumhuriyetçi Parti üyesi olan Nixon, daha önce Kaliforniya temsilcisi ve senatörü olarak ve 1953 ile 1961 yılları arasında Başkan Dwight D. Eisenhower'ın başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Başkanlık döneminde ABD'nin Vietnam Savaşı'na katılımının azaltılması, Sovyetler Birliği ve Çin ile yumuşama, Apollo 11'in Ay'a inişi ve Çevre Koruma Ajansı ile İş Güvenliği ve Sağlığı İdaresi'nin kurulması gerçekleşti. Nixon'ın ikinci dönemi, Watergate skandalının bir sonucu olarak görevinden istifa eden tek ABD başkanı olmasıyla erken sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Theodore Roosevelt</span> 26. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1901–1909)

Theodore "Teddy" Roosevelt, ABD'nin 26. Başkanı. 14 Eylül 1901 yılında henüz 42 yaşında iken başkanlığa geldi ve Amerikan tarihinin o döneme kadarki en genç devlet başkanı oldu. 1906'da Nobel Barış Ödülü'nü aldı. Cumhuriyetçi Parti'nin üyesi idi ve ikinci kez seçildiği bu görevden 1908 yılının sonunda kendi isteği ile ayrıldı. Sonrasında ise William H. Taft göreve geldi.

<span class="mw-page-title-main">George H. W. Bush</span> 41. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1989–1993)

George Herbert Walker Bush, 1989-93 arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) 41. başkanı, 1981-89 arasında da ABD'nin 43. başkan yardımcısı. II. Dünya Savaşı gazisi son ABD başkanıdır. ABD'nin 43. başkanı George W. Bush'un babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saddam Hüseyin</span> 5. Irak cumhurbaşkanı

Saddam Hüseyin Abdülmecid et-Tikriti, Iraklı siyasetçi. Irak'ın beşinci cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Franklin D. Roosevelt</span> 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1933–1945)

Franklin Delano Roosevelt, adının ve soyadının baş harfleri FDR ile de anılır, 1933'ten 1945'teki ölümüne kadar 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. En uzun süre görev yapan ABD başkanı olan FDR, iki dönemden fazla görev yapan tek başkandır. İlk iki dönemi Büyük Buhran'la mücadeleye odaklanırken, üçüncü ve dördüncü dönemlerinde odağını Amerika'nın İkinci Dünya Savaşı'na katılmasına çevirdi.

Vatana ihanet, vatan hainliği ya da hıyanet-i vataniye, meşrû egemenlik organını devirmeye veya otoritesini yıkmaya, bağlı olduğu devlete karşı savaşmaya veya düşmanla iş birliği etmeye yönelik eylemleri kapsayan suç türü. Tarih boyunca birçok hukuk sisteminde tüm suçların en büyüğü olarak değerlendirilmiş ve en şiddetli biçimlerde cezalandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ödünç Verme ve Kiralama Kanunu</span>

Lend-Lease ABD tarafından, Birleşik Krallık, SSCB, Çin, Fransa ve müttefik ülkelere 1941 ile 1945 yılları arasında savaş malzemesi destek programına verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri</span> ABD ile Türkiyenin arasındaki diplomatik ilişkiler

Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri, Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye'nin Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlayan ve 1947 yılından bu yana aktif sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

1973 Petrol Krizi, 15 Ekim 1973 tarihinde Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliği'nin (OAPEC) Yom Kippur Savaşında ABD'nin İsrail Ordusuna destek vermesine karşılık olarak ilan ettiği petrol ambargosudur. OAPEC, ABD ve savaşta İsrail'den yana tavır sergileyen ülkelere artık petrol ihraç etmeyeceğini bildirir. Bununla beraber OPEC üyesi ülkeler dünya petrol fiyatlarını yükselterek ülkelerine giren kaynakları artırmaya karar verirler. Gelişmiş ülke sanayileri petrole bağımlı durumda olduğu için OPEC ülkelerinin önde gelen müşterileri durumundadır. 1973 yılında petrol fiyatlarındaki şaşkınlık verici artış ve 1973-4 dönemindeki borsanın çöküşü olan 1929 Wall Street iflası'ndan beri yaşanan küresel bir ekonomik krizdi ve sadece fiyat artışlarıyla açıklanamayacak mekanizmalara ve uzun dönem etkilerine sahipti.

<span class="mw-page-title-main">1964 Medeni Haklar Yasası</span> Amerika Birleşik Devletlerinde siyah ırka mensup kişilere yapılan ayrımcılıkları kaldıran yasa

1964 Medeni Haklar Yasası, Amerika Birleşik Devletleri'nde siyah ırka mensup kişilere okullarda, kamusal alanlarda ve işe alımda yapılan negatif ayrımcılığın yasaklanması konusunda dönüm noktası olan bir yasadır. 2 Temmuz 1964'te dönemin ABD başkanı Lyndon Johnson tarafından imzalanarak yürürlüğe giren bu yasa ile, ırkçı ayrımcılık yasa dışı kılınmıştır.

Irak ambargosu, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından Irak'a yönelik uygulanan ekonomik ve ticarî yaptırımların toplamıdır. Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesinden dört gün sonra 6 Ağustos 1990 tarihinde yürürlüğe konan yaptırımlar Körfez Savaşından sonra da sürmüş, 22 Mayıs 2003 günü Irak Savaşının ardından ülkenin işgal edilip Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Ambargonun açıklanan temel amacı Kuveyt'i işgal eden Irak Silahlı Kuvvetlerinin bu ülkeden çekilmesi olsa da, sonradan Kuveyt hükûmetinin talebi gereğince savaş tazminatının ödenmesi ve varolduğu iddia edilen kitlesel imha silahlarının tasfiye edilmesini sağlamak için tehdit unsuru olarak kullanılmıştır.

Petrol karşılığında Gıda Programı, 1990 yılı Ağustos ayında Irak'ın Kuveyt’i işgal etmesinin ardından ambargo altına alınan Irak'da halkın temel gıda ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 986 numaralı kararı ile gelir sağlayabilmesi için Irak hükûmetinin petrol satmasına izin veren programdır. 2003 yılındaki Irak Savaşı sonucunda ülkenin işgal edilmesiyle Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yasaklama ve program sona ermiştir. Programın sona ermesinden sonra geçmişe yönelik çeşitli yolsuzluklar su yüzüne çıkmıştır.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1441 sayılı kararı, 8 Kasım 2002 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından alınan ve Irak'taki Saddam Hüseyin rejiminin daha önce alınan kararların gereği olarak silahsızlanma yükümlülüklerini getirmesi için son uyarı niteliğini taşıyan karardır.

Duelfer Raporu, 30 Eylül 2004 tarihinde Iraq Survey Group (ISG) tarafından yayınlanan rapordur. 2003 yılındaki Irak’ın işgalinden sonra ülkede faaliyet göstererek kitle imha silahları arayan grup hazırladığı raporda, ABD Başkanı George W. Bush başta olmak üzere ABD hükûmeti tarafından iddia edilenin aksine Irak'da kitle imha silahı bulunmadığını açıklayacaktır.

<i>Kırık Kulak</i> Hergénin ilk kez 1937 yılında yayımladığı Tenten çizgi roman albümü

Kırık Kulak, Belçikalı yazar ve illüstratör Hergé'nin ilk kez 1937 yılında yayımladığı Tenten çizgi roman albümüdür. "Kırık Kulak" serinin altıncı albümüdür.

ABD vatandaşı Almanların enterne edilmesi, I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında ABD vatandaşı olan Alman asıllı kişilerin zorla enterne edilmeleridir. Bu kişilerden, ABD vatandaşı Japonların enterne edilmesi olayının tersine resmî olarak hiçbir şekilde özür dilenmemiş, tazminat ödenmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çöl Tilkisi Harekâtı</span>

Çöl Tilkisi Harekâtı ya da Aralık 1998 Irak'ın bombalanması, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık tarafından 16-19 Aralık 1998 tarihleri arasında, Irak hedeflerine karşı gerçekleştirilen bombalama harekâtıdır. Irak yönetiminin Birleşmiş Milletler Silah Denetim Komisyonunun (UNSCOM) çalışmalarını engelleyerek Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına uymaması, saldırının gerekçeleri olarak gösterilmişti. Harekâtın hedefi, Irak'ın askerî ve güvenlik hedeflerinin vurularak bu ülkenin kitle imha silahlarını üretmesinin, depolanmasının ve taşınmasının engellenmesi olarak açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi</span> Amerika Birleşik Devletlerindeki en yüksek mahkeme

Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi, en üst düzey temyiz mahkemesi ve kararlarıyla ABD Anayasası'nı yorumlayan organ. Açılan davalar çerçevesinde devletin ulusa, eyaletin eyalete ve hükûmetin yurttaşa karşı yetkilerinin sınırlarını belirler.

<span class="mw-page-title-main">William D. Leahy</span> Amerikalı filo amirali

Filo Amirali William Daniel Leahy, II. Dünya Savaşı sırasında aktif görevde en üst düzey ABD askeri subayı olarak görev yapan Amerikan deniz subayı idi. Birden fazla unvan aldı ve ABD'nin II. Dünya Savaşı'nda aldığı tüm önemli askeri kararların merkezinde yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">1930'lar</span> onyıl

1930'lar, 1 Ocak 1930'da başlayan ve 31 Aralık 1939'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan bir onyıldır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.