Yanardağ krateri, konik şekilde, hatta sıkça baca biçiminde olan, içinden magmanın çıktığı yanardağ ağzı, çöküntüsü. Genelde yanardağın zirvesinde bulunur. Bir yanardağ patladığında sadece sıcak sıvı ortaya çıkmaz aynı zamanda katı ya da gaz halindeki maddeler de kraterden dışarı salınır.
| Dağlık | |
|---|---|
| Kıta ovası | |
| Akarsu | |
| Buzul |
|
| Okyanus ve kıyı yer şekilleri | |
| Volkanik |
|
| Aeolian | |
| Yapay | |
Yanardağ ya da volkanik dağ, magmanın yeryüzünden dışarı püskürerek çıktığı coğrafi yer şekilleridir. Güneş Sistemi'nde bulunan kayalık gezegen ve uydularda birçok yanardağ olmasına rağmen, bu olgu, en azından Dünya'da, genellikle tektonik plaka sınırlarında görülür. Ne var ki, sıcak nokta yanardağlarında önemli istisnalar vardır. Yanardağların araştırıldığı bilim dalına volkanoloji denir.
Krater ile şu maddeler kastedilmiş olabilir:
Krater gölü, yanardağ kraterlerinin, kaldera, maar, darbe kraterini veya meteorit kraterlerin su ile dolduran bir göldür.
Erebus Dağı, Antarktika'daki Ross Adası'nın batısında bulunan ve dünyadaki etkin yanardağlar içinde en güneyde yer alan bir stratovolkandır. Ross Adası'nı oluşturan dört yanardağdan Erebus dışındakiler, sönmüş yanardağlardır.
Nemrut Dağı ya da Nemrut Stratovolkanı, Bitlis'in Ahlat, Güroymak ve Tatvan ilçeleri sınırları içerisinde, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan yüksek dağlardan biridir. Dağın büyük bölümü Ahlat ilçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Van Gölü'nün batısında yer almaktadır. Nemrut, uyuyan aktif bir yanardağdır ve 1441 yılında son kez lav çıkışı olmuştur. Tepesindeki kraterde Nemrut Gölü yer alır. Krater etrafında, en yüksek tepe olan Sivritepe 2935 m, Doğu Nemrut Tepesi 2625 m, güneydeki Tursuktepe 2828 m ve batıda Nemrut Dağı Tepesi 2801 m yüksekliğindedir.
Tendürek Dağı (Ermenice:Թոնդրակ) Ağrı ve Van illerinin arasında İran sınırının yakınında bulunan bir stratovolkandır. Nuh'un Gemisi'nin muhtemel konumu yakınlarında olmasıyla bilinen bu yanardağ oldukça büyüktür; kurumuş lav akıntıları düz bir arazi üzerinde yaklaşık 650 km²'lik bir alanı kaplar. Dağın iki ana yapısı, zirve krateri olan Büyük Tendürek ve ana kraterin doğusunda bulunan Küçük Tendürek'tir. Yamaçları çok yumuşak olup, ismini aldığı kalkanı andırır. Tendürek Dağı'nın, Hawaii adasındaki volkanlar gibi akışkan lav püskürttüğü bilinmektedir.
Etna Yanardağı, Sicilya'nın doğu kıyısında, Messina ve Katanya'ya yakın aktif yanardağ. Avrupa kıtasındaki en yüksek yanardağdır. Şu anki yüksekliği 3.357 m olmakla beraber zirvedeki püskürmelerle bu yükseklik zaman zaman değişmektedir. 1190 km² alan kaplamakta, taban çevresi 140 km'ye varmaktadır. İtalya'nın en büyük üç aktif yanardağından biridir, yüksekliği en yakın rakibi Vezüv'ün üç katı, Stromboli'nin 3,5 katı kadardır. 2013'te Dünya Mirası ilan edilmiştir.
Nemrut Gölü, dünyanın ikinci, Türkiye'nin en büyük krater gölü olup, adını MÖ 2100'de yaşamış Babil Hükümdarı Nemrut'tan almıştır.
Taal, Filipinler'de Luzon adasında bulunan 311 m yüksekliğindeki yanardağdır. Filipinler'in en aktif ikinci yanardağıdır. Başkent Manila'nın 50 km. güneyinde yer almaktadır.
Semeru ya da Mahameru, bir stratovolkan olup aynı zamanda 3676 metre yükseklikle Endonezya’nın Java Adası’nın en yüksek dağıdır. Krater çapı 500 metre civarındadır.
Olympus Mons, Güneş Sistemi'nde bilinen en yüksek volkan ve en yüksek dağdır. Son patlaması 25 milyon yıl önce olmuştur.
Dünyanın Merkezine Yolculuk veya Arzın Merkezine Seyahat, Jules Verne tarafından yazılan klasikleşmiş bir bilimkurgu romanı. İlk olarak 1864 yılında Fransızca olarak yayımlandıktan sonra 1867'de genişletilmiş baskısı yayımlandı.
Aden, Yemen'de bir şehir. Aden Körfezi'nin kıyısında bulunur ve Babü'l Mendep'in 170 km kadar doğusundadır. Aden'in antik ve doğal limanı, bugün bir kıstakla anakaraya bağlanan bir yarımada oluşturan sönmüş bir yanardağın kraterinde yer alır. Günümüzdeki liman ise yarımadanın diğer tarafındadır. Şehirde Aden Üniversitesi ve ülkenin ikinci büyük havaalanı olan Aden Uluslararası Havaalanı yer alır. Aden, Aden Körfezi'ne de ismini verir.
Cerro Azul Yanardağı, bazen Quizapu olarak da adlandırılan, orta Şili'nin Maule bölgesinde, Descabezado Grande Yanardağının hemen güneyinde bulunan etkin yanardağdır. And Dağlarının güney volkanik bölgesinin bir parçası olan yanardağın deniz yüzeyinden yüksekliği 3.788 m.'dir. Zirvesinde kuzeye doğru açılan ve 500 m. genişliğinde bir krater bulunur. Zirvenin altında önemli sayıda dışık konisi ve yanal yarıklar bulunur.
Haleakala Ulusal Parkı, ABD'nin Hawai Eyaleti'nde Maui Adası'nda bulunan ulusal park. Parkın yüzölçümü 134,62 kilometre karedir; bunun 77.92 km²si "Vahşi Yaşam Bölgesi" olarak daha sıkı özel koruma altındadır. Bu ulusal park arazisinin 100km2 alanı çöldür. İsmini ulusal park içinde Maui Adası doğusunda bulunan Haleakala Dağı'dan alır. "Haleakala" sözcüğü Hawaii dilinde "Güneş'in Evi" anlamına gelir ve yerel Maui adası efsanesine göre yarı tanrı olan Maui günü dah uzun yapmak için güneşi bu dağ içinde tutuklamıştır. Haleakala Dağı bir uyuyan yanardağdır ve en son püskürmesini 1480 ila 1600 arasından yapmıştır. Bu ulusal park iki ayrık kısımdan oluşmaktadır: Haleakala Dağı zirvesi alanı ve Kipahulku sahili alanı.
Mazama Dağı, ABD'nin Oregon eyaletinde bulunan Krater Gölü Ulusal Parkı'na ismi veren, zirvesi içine çöküp ortaya çıkan kaldera'da bir Krater Gölü adlı bir göl oluşturmuş bir stratovolkanik dağdır. Bu dağ Cascade Sıradağları üzerinde bulunan bir sıra eski yanardağdan birisidir. Günümüzde Mazama Dağı ve üstünde bulunan Krater Gölü tümüyle Krater Gölü Ulusal Parkı arazisi içindedir ve ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilmektedir.
Katmai Dağı, ABD'nin Alaska eyaletinin güneyinde Alaska Yarımadası üzerinde tümüyle Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi içinde bulunan masif bir aktif stratovolkan dağıdır..
Kül konisi volkanik klinker, volkanik kül ya da volkanik bir yanardağ ağzının etrafında toplanmış, koni şeklinde dik piroklastik parçacıklardan oluşan bir tepedir. Piroklastik parçacıklar ya patlamalı püskürmeleri ya da genel olarak tek yanardağ ağızlı lav çeşmeleri tarafından oluştururlar. Gaz yüklü lav, şiddetli bir şekilde havaya püskürtüldüğünde, kül, klinker ya da skorya şeklinde katılaşıp ve yere düşüp, 30-40 derece açısı olan eğimleri, dairesel bir zemin planı olan ve çoğu zaman simetrik olan bir koni oluşturmaya çalışır. Çoğu kül konisinin tepe noktasında kase şeklinde bir krateri vardır.
Niğde'nin kuzeybatısında Niğde ile Bor arasında yer alan volkanik dağ. Batıda, taze volkan konisi biçimindeki Hasandağı ile birleşir. Melendiz ve Hasandağı aynı yanardağ silsilesinde yer alır. Doğu batı uzantısında, Melendiz Dağı doğuda, Hasandağı ise batıda bulunur. Hasandağı'nın krater bacası bulunurken, Melendiz Dağının krater bacası yoktur. Melendiz dağına birçok çıkış rotası bulunmaktadır. Koyunlu-Küçükköy, Fesleğen-Karanlıkdere köyü arası, Gebere Barajı üstü, Keten Çimeni bunlardan birkaçıdır. Kuzey eteklerindeki ovaları sulayan Melendiz Suyu ile diğer akarsuları besler. Volkanik yapılı dağın en yüksek yeri 2.898 metredir. Güneydeki Niğde-Bor düzlükleri ile kuzeydeki Çiftlik (Melendiz) Ovası arasında kuş uçuşu yaklaşık 24 km.'yi bulan bir volkanik yayılışa sahiptir. Batıya doğru uzantısı olan Keçiboyduran Dağı ve kuzeye doğru uzantısı olan Göllü Dağ volkanik ünitesi ile beraber dikkate alındığında İç Anadolu Bölgesi'nin en geniş yayılışa sahip volkanik ünitesi olduğu söylenebilir. Melendiz Dağı kütlesi Akdeniz üzerinden Gülek Boğazı koridoru boyunca sokulan nemli Hava kütlelerini karşılamakta ve İl Merkezi ile Altunhisar Bor Çiftlik İlçesi civarına orografik yağışların düşmesine sebep olmaktadır. Özellikle Çiftlik ilçesi Melendiz Dağı yükseltileri arasında bulunması nedeniyle bu orografik yağışlardan daha çok etkilenmekte ve çevresindeki geniş ovalık alanlara göre daha yağışlı ve serin bir mikroklimaya sahip olmaktadır.
Cennet Gölü, Çince asıl çevirisiyle Gök Gölü, Çin ile Kuzey Kore sınırında bulunan bir krater gölüdür. Göl Baekdu Dağı'nın kalderasında yer almakta olup dünyanın en yüksek krater gölüdür.