Yalçın Tura
| Yalçın Tura | |
|---|---|
| Doğum | 23 Mart 1934 İstanbul, Türkiye |
| Meslekler | Besteci ve müzikolog |
| Çalgılar | Keman ve piyano |
Yalçın Tura, (d. 23 Mart 1934, İstanbul), Türk besteci.[1]
Çağdaş Türk müziğinin en önemli bestecilerinden birisidir. Bestelediği film müzikleri ile tanınır. Aşk-ı Memnû, Keşanlı Ali Destanı, Yılanların Öcü, Toprak Ana, Taşbebek, Umutsuzlar gibi Türk sinema klasiklerinin müziklerini bestelemiştir.[2]
Hayatı
1934 yılında İstanbul'da doğdu. Asıl ismi İsmail Yalçın Kaya'dır. İlkokula 1941 yılında İstanbul'un Beyazıt semtinde, 47. Okul’da başladı ve İstanbul'un Göztepe 5. İlkokul’da tamamladı. 1954 yılında Galatasaray Lisesi'nden, 1960 yılında İstanbul Üniversitesi'nin Felsefe bölümünden mezun oldu.
Küçük yaşlarından itibaren keman ve piyano çalmayı öğrendi. Lise yıllarında Seyfettin Asal'dan keman, Demirhan Altuğ ve Cemal Reşit Rey'den de müzik teorisi ve armoni dersi aldı.[3] 1955 -1976 arasında bağımsız besteci olarak film ve sahne müzikleri besteledi.
1976'da İstanbul Devlet Türk Müziği Konservatuvarı'nda öğretmen olarak çalışmaya başladı. 1982'de İstanbul Teknik Üniversitesi'ne bağlanan bu kurumda müzikoloji bölümünü kurdu, 1988 yılında müzikoloji bölümünün başkanı oldu. 1997 -2001 yıllarında konservatuvarın müdürlüğünü yaptı. 2001 yılında emekli oldu.[4]
1976 yılında başladığı Dimitri Kantemiroğlu'nun Kantemiroğlu Edvarı olarak bilinen Kitab-ı İlmi'l-Musıki alâ Vechi'l-Hurufat adlı çalışmasını bugünkü Türkçeye çevirerek aslıyla birlikte Batı notasıyla yayımlama girişimi, 2001 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından sonuçlandırıldı. Çeşitli kongre ve sempozyumlarda sunduğu bildirilerle bazı dergilerdeki yazılarını Türk Musıkisinin Mes'eleleri başlıklı kitabında bir araya getirdi. Müziğin amaçlarını şöyle özetlemiştir:
“Kişisel bir ezgi çizgisi ve onun yapısının gerektirdiği rafine bir armoni; ele alınan materyalin çeşitli yönlerinin işlendiği karmaşık bir kontrpuan; canlı ritmik yapı ve renkli orkestrasyon”
Yalçın Tura, Fransa'da Société des Auteurs, Compositeurs et Éditeurs de Musique SACEM (Türkçe: Besteciler ve Müzik Yayıncıları Derneği) icra komitesi üyeliği, Türkiye Musikî Eseri Sahipleri Meslek Birliği'nde bilim kurulu başkanlığı yaptı. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu'nda jüri ve danışma kurulu üyelikleri yaptı. Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlık komitesinde de danışmanlık yaptı.
2015 yılında Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyası alan Tura'nın yaşamı, Vakıf tarafından Şefik Kahramankaptan'ın yazdığı Ezgiselliğin Doruklarında │ Yalçın TURA adıyla kitaplaştırıldı.[5]
Oğlu Hasan Niyazı Tura ise kemancı ve besteci olarak müzik alanında çalışmakta, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası'nın daimi şefliğini yapmaktadır[6].
Ödülleri
- 1970 – 1971 TRT Müzik Ödülleri’nden 13 ödül
- Sacem genç senfoni bestecilerini teşvik ödülü, 1980 (Enginlerden….yücelerden)
- Bir Yudum Sevgi filmi ile en iyi film müziği dalında Altın Portakal Ödülü, 1983
- Küçük Ağa dizisinin müziği ile Türk Milli Kültür Vakfı televizyon armağanı, 1984
- Sen de Gitme filmi ile en iyi film müziği dalında Altın Portakal Ödülü, 1997
- Sinema Yazarları Derneği'nin yaşam boyu onur ödülü, 2005
- 2009: Altın Portakal Film Festivali – Yaşam Boyu Onur Ödülü
- Uluslararası İstanbul Müzik Festivali onur ödülü, 2009
- Sevda-Cenap And Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyası, 2015[7]
Besteleri
Opera
- Karacaoğlan, iki perdelik opera, 2009
- Sevmek Nedir?, üç perdelik melodram
Bale
- Yaratılış, 1987-88
Şan ve Orkestra
- Üç Şiir-Oflazoğlu'nun Şiirleri (mezzo-soprano, karma koro, orkestra)
- Şeyh Galib'e Saygı (soprano, tenor, solo, koro ve orkestra için kantat), 1972-75
- Niyaz Mısr'nin İlahileri (koro, solistler ve orkestra için kantat), 1978
- Dies Irae (karma Koro, org ve orkestra), 1997
Orkestra
- Dans Suiti, 1956
- Orkestra Suiti, 1958
- Adagio (yaylı çalgılar), 1960
- Birinci Senfoni, 1966
- İkinci Senfoni
- Üçüncü Senfoni (oda orkestrası için)
- Dördüncü Senfoni (T.C. Kültür Bakanlığı tarafından ısmarlanmıştır)
- Beşinci Senfoni
- Enginlerden Yücelerden (yaylı çalgılar), 1969
- Üçüncü Süit, 1976
- Şah Murat Süiti, 1981
- Oda Senfonisi, 1992
- Toccata, 1996
Solo Çalgı ve Orkestra
- Viyolonsel Konçertosu, 1956
- Oyun Havaları, 1959-1972-1993
- Keman Konçertosu, 1965-1972-1993
- Viyola Konçertosu, 1997
- Gitar Konçertosu
Oda Müziği
- Süit (İngiliz kornosu ve viyola), 1951
- Surname (flüt, alto obua, keman, viyolonsel, vurmalı çalgılar), 1959
- Caz Süiti, 1962
- Burletta, 1963
- Yaylı Çalgılar Kuarteti, 1968
- Hüseyni Saz Semaisi (ney, klasik kemençe, tambur), 1972
- Tulum Havası (üç obua), 1972
- Keman ve Piyano için Balad, 1972
- Duo (Arkadaşlık kitabı, iki farklı çalgı), 1977
- Üç Vals (keman ve piyano), 1991
- Concertino (kemençe ve beş barok çalgı)
- Sonat (keman ve piyano için), 1998
- Sonat (viyola ve piyano için), 2000
- Sonat (viyolonsel ve piyano için)
Şan ve Piyano
- Vatanım (ses ve piyano için beş parça)
Solo Çalgı
- Beş Kısa Parça (piyano), 1952
- Süit (ud)
- Sonat (piyano), 1959
- Dalgaların Oyunu (kanun veya arp), 1977
Koro
- Koro Parçaları, 1967
- Çocuklar ve Gençler için Müzik, 1967-69
- Yeniden Eski Mahabbetleri Tecdid İdelüm (Nedim'in Şiirleri Üzerine Üç Parça; karma, eşliksiz koro), 1976
Film Müziği
- Namus Düşmanı, 1956
- Zümrüt, 1956
- Binnaz, 1959
- Kalpaklılar, 1959
- Sensiz Yıllar, 1960
- Dolandırıcılar Şahı, 1960
- İstanbul'da Aşk Başkadır, 1960
- Otobüs Yolcuları, 1961
- Allah Cezanı Versin Osman Bey, 1961
- Sessiz Harp, 1961
- Kızıl Vazo, 1962
- Yılanların Öcü, 1962
- Taş Bebek, 1962
- İki Çalgıcının Seyahati, 1962
- İkimize Bir Dünya, 1962
- Cengiz Han'ın Hazineleri, 1962
- Seni Kaybedersem, 1963
- Beş Kardeştiler, 1963
- Battı Balık, 1963
- Keşanlı Ali Destanı, 1964
- Umutsuzlar, 1971
- Mahpus, 1971
- Cemo, 1972
- Toprak Ana, 1972
- Dönüş, 1972
- Sokaklarda Bir Kız, 1972
- Asiye Nasıl Kurtulur?, 1973
- Utanç, 1968
- Kızgın Toprak, 1973
- Azap, 1973
- Bırakın Yaşayalım, 1973
- Kuma, 1974
- Ağrı Dağı Efsanesi, 1975
- Oğul, 1975
- Açlık, 1975
- Bir Yudum Sevgi, 1985
- Dağınık Yatak, 1985
- Sen de Gitme, 1996
Sahne Müziği
- Keşanlı Ali Destanı (Haldun Taner'in oyunu), 1964
- Eşegin Gölgesi (Haldun Taner'in oyunu), 1965
- Nafile Dünya (Oktay Arayıcı'nın oyunu), 1971
- Saya Gezme (çocuk operası), 1982
- Sevmek Nedir? (melodram), 1993-94
TV Film Müziği
- Seyahatname, 1974
- Aşk-ı Memnu, 1975
- Denizin Kanı, 1980
- Dördüncü Murat, 1981
- Saya Gezmek, 1982
- Tohum ve Toprak, 1983
- Küçük Ağa, 1984
- Aliş ile Zeynep, 1985
- Hasan ile Şirin, 1985
- Kırık Hayatlar, 1985
- Kuruluş, 1987-89
- Sen de Gitme, 1996
Geleneksel Türk Müziği
- Hüseyni Peşrevi (Düyek)
- Mahur Peşrevi (Evsat)
- Mahur Saz Semaisi
- Irak Saz Semaisi
Kitapları
- Türk Musıkisi ve Armoni – 1, 2019, İz Yayıncılık, ISBN 978-6053264002
- Türk Mûsıkîsinin Mes'eleleri, 2017, İz Yayıncılık, ISBN 978-605-326-216-9
- Kantemiroğlu: Musikiyi Harflerle Tespit ve İcra İlminin Kitabı, 2000, Yapı Kredi Yayınları, ISBN 978-9750801679
Tercümeleri
- Düşüş, Albert Camus, ISBN 978-9754340266
- Yeşil Yılan Ak Zambak, Johann Wolfgang von Goethe, ISBN 978-6053261780
- Bayezid, Jean Baptiste Racine, ISBN 978-6053264019
Kaynakça
- ^ Yalçın Tura. Evin İlyasoğlu. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali Yayını. 2009.
- ^ "Yalçin Tura". IMDb. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022.
- ^ Ezgiselliğin Doruklarında: Yalçın TURA. Şefik Kahramankaptan. Sevda-Cenap And Müzik Vakfı. 2016. s. 312. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2022.
- ^ "Yalçın Tura". muzik.iksv.org. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022.
- ^ Vakfı, Sevda-Cenap And Müzik. "Ezgiselliğin Doruklarında │ Yalçın TURA". Sevda - Cenap And Müzik Vakfı. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023.
- ^ "Şef ve Sanatçılar". idso.ktb.gov.tr. 8 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2024.
- ^ Vakfı, Sevda-Cenap And Müzik. "Altın Madalya". Sevda - Cenap And Müzik Vakfı. 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023.
