İçeriğe atla

Yakut bıçağı

Yakut bıçağı ve kılıfı

Yakut bıçağı (Yakutça: саха быһаҕа, Rusça:якутский нож), Yakutların günümüzde de üretilen ve kullanılan geleneksel bıçağıdır. Ahşap işleri, dericilik, hayvan derisi yüzme, balık ve et kesmede ve savaş aracı olarak kullanılır.

Demir Çağı'ndan beri kullanılan Yakut bıçakları, Fin kökenli bıçakların atası kabul edilir. Birçok bölgesel türü vardır ancak klasik Yakut bıçaklarının uzunluğu 11–17 cm, genişliği 2,5–3,8 cm'dir. Çocuklar veya kadınlar için, uzunluğu 8–10 cm arasında değişen bıçaklar ve nadiren askerî silah olarak 17 cm'den büyük bıçaklar üretilir.[1] Bıçak profili asmietriktir; bir yanı oyuk ve düz bir satıha sahip iken diğer yan bombelidir. Bu özellik, bıçağı bileylemede, ahşap yontmada, kurutulmuş et ve donmuş balık kesmede kolaylık sağlar.

Eli çeliğin soğuğundan korumak üzere bıçak huş ağacından bir sapa yerleştirilir, eldivenle de kullanılabilir.[1][2] Sapın arkaya doğru genişleyen tasarımı, rahat kavrama imkanını verir. Sapın arkasının yumurta formunda olması, Yakut bıçaklarının özelliğidir. Huş ağacı, hafif ve sağlam olduğu için kullanılır. Sapın hafif olup suda batmaması, balıkçılar için önemlidir. Bölgede bol bulunan fosilleşmiş mamut dişinden de sap yapılmaktadır; bu tür bıçaklar hediyelik eşya olarak üretilir.

Geleneksel olarak oldukça yumuşak çelikten yapılır. Şam çeliğinin piyasada yaygınlaşması ile Şam çeliğinden Yakut bıçakları üretilmeye başlanmıştır.

Yakut bıçaklarının, içinde tahta bir astar olan dana kuyruğundan her biri o bıçağa özel yapılmış kılıfı vardır. Bıçak, kılıfa konduğu zaman ahşabın için oturur ve deriye zarar vermez.

Çobanların ve avcıların "üçüncü kolu" olarak görülen Yakut bıçağı,[3] Yakutistan'da gündelik yaşamda aktif olarak kullanılmaktadır ve hemen her köyde yakut bıçağı üreticisi bulunur.[1] Yakutlarda farklı amaçlar için kullanmak üzere farklı Yakut bıçakları bulunması ve ailede kuşaktan kuşağa geçen güzel bir bıçağın evde ev sahibinin yatağının başında asılı durması gibi gelenekler yaşatılır.[1]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Yakut av bıçağı". Sokosport.com sitesi. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020. 
  2. ^ "Knives of the Yakut". Warriorpublications.wordpress.com, 14 Ocak 2015. 17 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020. 
  3. ^ Salnitskaya, Vera; Gertcyk, Olga. "Forging knives like our ancestors, secrets of the Yakutian blades". siberiantimes.com 25 Aralık 2015. 28 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dere otu</span> bitki

Dere otu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından anavatanı Asya olan tek yıllık bir bitki türüdür. Bitkinin botanikteki adı ise Anethum Graveolens'tir ve bu cinsteki tek türdür. Anavatanı Avrupa'nın güneyi ve Asya'nın batısıdır. Türkiye'de de yabani olarak bulunduğu gibi, kültür bitkisi olarak bahçelerde de yetiştirilir. Dereotu, yaprakları ve tohumlarının yemeklere tat vermek için ot veya baharat olarak kullanıldığı Avrasya'da yaygın olarak yetiştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Katana</span> kılıç türü

Katana, kavisli, tek ağızlı, iki elle tutulabilecek kadar uzun saplı bir Japon kılıcı. Japon samurayı tarafından kullanılan, geleneksel tek-yönlü, kıvrık kılıç çeşididir. Vakizaşi veya şoto ile ya da tanto ile eş olarak bilinen katana, buşi sınıfı savaşçılar olan bukeler tarafından kullanılırdı. İki silah beraber olduğunda büyük-küçük anlamına gelen dayişo olarak adlandırılır ve samurayların kişisel onur ve sosyal gücünü temsil ederdi. Uzun kılıç açık alanda yapılan dövüşlerde kullanılırken kısa kılıç yan silah olarak taşınır ve saplama amacıyla ya da yakın dövüşlerde ve seppuku için kullanılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Alçıpan</span>

Alçıpan veya alçı levha, duvar veya asma tavan yapımında kullanılmak üzere alçıdan imal edilmiş iki tarafı kâğıt kaplı olan levha, genel adıyla kartonlu alçı levha. Alçıpan bir marka adı olmakla beraber gündelik dilde "kartonlu alçı levha" karşılığı olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Huş mantarı</span>

Huş mantarı, Fomitopsidaceae ailesinden, genelde çürümüş ağaçlarda, özellikle Huşağacında yaşayan çürükçül bir ağaç mantarıdır. Yüzeyi açık kahverengidir, yaşlandıkça koyu kahveye dönüşür. Yenmez.

<span class="mw-page-title-main">Yalancı mazı</span> Servigiller familyasından bir bitki türü

Yalıncı mazı, servigiller (Cupressaceae) familyasından Japonya'da endemik olan bir ağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Erguvan</span> Baklagiller familyasından bir bitki türü

Erguvan, baklagiller (Fabaceae) familyasından, 10 metreye kadar boylanabilen, tek gövdeli, yaprak döken, çalı görünümünde bir ağaççıktır.

<i>Salix fragilis</i> Söğütgiller familyasından bir bitki türü

Salix fragilis, Salicaceae (söğütgiller) familyasından anavatanı Avrupa, Asya ve Türkiye olan olan bir söğüt türü.

<span class="mw-page-title-main">Tanto</span> Japon bıçağı

Tanto (短刀) Japon bıçak veya kamasıdır. Genellikle tek, bazen de çift taraflı ve 1 şaku (15–30 cm) uzunluğundadır. İddialı bir özdeyiş; "Tanto, vakizaşi ve katana aynı kılıcın farklı boylarıdır" der.

<span class="mw-page-title-main">Bambu</span> Bitki alt familyası

Bambu (Bambusoideae), buğdaygiller (Poaceae) familyasına ait ve 1.200 adede yakın sayıda, kimi farklı görünen bitki türlerinden oluşan alt familyanın üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bıçak</span> Keskin uçlu demir el aleti

Bıçak, keskin ağızlı el aletidir. İşlevine, icrasında kullanıldığı iş ya da hobiye göre farklı biçimleri bulunmaktadır.

Ovenkol, baklagiller familyasındann Guibourtia cinsinden bir ağaç türü. Batı Afrika'nın tropikal doğal ormanlarında yetişir. Kamerun, Gabon, Gana, Fildişi Sahili, Liberya ve Nijerya Ovenkol'e rastlanan bölgelerdir. Kapalı yağmur ormanlarında çoğunlukla küçük gruplar halinde yetişirler. Doğal ortamnın kaybolması bu türü tehdit etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çay (bitki)</span> Çaygiller familyasından bir bitki türü

Çay, çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, fermente çay, beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.

<span class="mw-page-title-main">Ağaç ev</span>

Ağaç ev, bir veya birden fazla olgun ağaç gövdesinin yanında veya dalları arasında inşa edilen, genellikle ahşaptan, iş alanı, yaşam alanı, oyun alanı, geçici ikamet gibi amaçlar için kullanılan evlere verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Beşik</span>

Beşik, yenidoğan bebeklerin ve emekleyip yürümeye başlayan ufak çocukların yatması için kullanılan sabit ya da sallamalı, çocuğun düşmemesi için genellikle parmaklıklı karyola benzeri yatak aracı. Bütün dünya halklarında farklı stillerde beşik tipleri görülür. Taşınabilen sebetli beşik türü de vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tıraş bıçağı</span>

Tıraş bıçağı, King Camp Gillette tarafından icat edilen ve tıraş yapmaya yarayan alettir. Tıraş makinesi çeşitleri arasında düz tıraş makineleri, emniyetli tıraş makinesi, ustura, tek kullanımlık tıraş makineleri ve elektrikli tıraş makineleri bulunur. Tıraş bıçakları ile beraber tıraş köpüğü, tıraş fırçası, tıraş sabunu, tıraş sonrası losyon ve kolonya kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Navaja</span>

Navaja genelde dövüşte ve kesme işlerinde kullanılan geleneksel bir İspanyol katlama bıçağıdır. Hâlâ üretimde olan en eski katlama bıçaklardan biridir. Navaja ilk olarak Güney İspanya'nın Endülüs bölgesinde ortaya çıkmıştır. İspanya'da navaja sözcüğü genelde tüm katlama bıçaklar için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Çakı</span>

Çakı, ikiye katlanarak kesici ağzı sapı içine saklanan, böylece hem sapının kın vazifesi görmesi, hem de boyunun yarılanarak küçülmesi sayesinde daha cepte taşımaya uygun hale gelen küçük boyutlardaki bıçakların genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bira musluğu</span>

Bira musluğu, fıçı bira musluğu ya da bira makinesi musluğu gibi isimler ile bilinen, özellikle fıçı biradaki biranın serbest kalmasını sağlayan vana ve musluğa verilen isimdir. Ayrıca başka bağlamlarda yine büyük miktardaki biranın, istenen ebatlardaki daha küçük bardaklara servis edilmesini sağlayan valf, vana, tapa ya da fıçı tapaları içinde aynı isim kullanılıyor olabilir. Aslında terim, geleneksel ahşap fıçılarda bulunan vana ya da tapalar için türetilmiştir. Bir musluktan servis edilen bira ise fıçı bira ya da ale olarak bilinir. Ahşap fıçıların yerini günümüzde İngilizce keg adı verilen, alüminyum veya çelikten imal edilen fıçı(ya da varil)lar almıştır. Kullanıldıkları varil ya da fıçıya göre pek çok farklı tür ya da stilde bira musluğu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Satır (alet)</span>

Satır, şekli değişen ancak genellikle dikdörtgen ağızlı bir baltaya benzeyen büyük bir bıçaktır. Büyük kemik ve kalın et parçalarını ayırmak için tasarlanmıştır. Genellikle mutfak veya kasap bıçağı olarak kullanılır. Bıçağın geniş tarafı, yemek hazırlamada sarımsak gibi malzemeleri ezmek için veya doğranmış yemek malzemelerini toplamak için de kullanılabilir.

Testere; sert dişli kenarlı sert bir bıçak, tel veya zincirden oluşan bir alettir. Bazen metal veya taş kesimi için kullanılsa da, çoğu zaman ahşap olan malzemeleri kesmek için kullanılır. Kesim, dişli kenarı malzemeye yerleştirerek ve ileri geri veya sürekli ileri hareket ettirerek yapılır. Bu kuvvet elle uygulanabilir veya buhar, su, elektrik veya başka bir güç kaynağı ile yapılabilir. Aşındırıcı testere, metal veya seramiği kesmek için tasarlanmış güçlü dairesel bir bıçağa sahiptir.