İçeriğe atla

Yakubî

Yakubî tam adıyla Ebül-Abbâs Ahmed bin İshâk bin Cafer bin Vehb bin Vâzıh el-Yakubî (Arapça : أبو العباس أحمد بن إسحاق بن جعفر بن وهب بن واضح اليعقوبي) Müslüman tarihçi, coğrafyacı ve seyyah.[1] Yaygın inanışa göre Fars asıllı, Ermeni asıl olduğu söylenir.[2] İlk tarihi coğrafya üzerine eser veren arap yazardır.[3]

Yaşam öyküsü

Yakubi, Halife Mansur zamanında kölelikten özgür bırakılmış olan Vazıh'ın torunudur. 873 yılına kadar Ermenistan ve Horasan'da yaşamıştır. İran'da Tahiri Hanedanı (سلسله طاهریان) emri altında hizmet eder ve onlar için çalışır; bu sırada Hindistan, Mısır ve Magribi gezer. Tahiriler Horasan'ı ele geçirerek kendi topraklarına katan Seferiler tarafından devrilince, Mısıra yerleşir ve 889-890 yıllarında Tolunoğulları (Arapça: الطولونيون al-Tūlūnīyūn), sarayında Kitab al-Buldan ismindeki kitabını yazar. El-Yakubi'nin 897 yılı içinde öldüğü söylenir.[1]

Anlatımı

Tarihi anlatımını iki bölümde ele almıştır. İlkinde Muhammed'den öncesi ve o dönem halkların, özellikle de dinlerinin, edebiyatlarının kapsamlı bir anlatımını verir. Patrikler zamanında kaynağı C. Bezold'un "Die Schatzhohle" Süryani eseri olduğu ortaya çıkmıştır. Hindistan hikâyesinde, Kelile ve Dimne'nin ve Sinbad hikâyelerini anlatan ilk kişidir. Yunanistan'ı anlatırken filozoflardan birçok alıntı yapar.[4] İkinci bölüm, 872 yılına kadar Muhammed'in tarihçesini içerir, İmamiye bakışı açısından değerlendirip Ebû Bekir, Ömer ve Osman’ın hilâfetini reddeden ve onlar için halife sıfatını kullanmaz; dönemlerini “eyyâm” başlığı altında aanlatır.[2] Eser, Ermenistan ve Horasan gibi bazı şehirleri astronomik detayları ve şairlerden ziyade dini otoritelerden alıntılarıyla ayrıntılı anlatarak karakterize eder.[1]

Eserleri

  • تاريخ اليعقوبي ; Târih bin Vadih (Ibn Wadih Kroniği)[1]
  • كتاب البلدان; Kitab el-Buldan (Ülkeler kitabı)[1] - Magrib (المغرب العربي; al-Maġrib al-Arabī)'in coğrafi bir tanımlaması, tam geniş bir şehirler ile bilgiler ve fazlaca topoğrafik ve siyasal bilgileri kapsar. (ed. M. de Goeje, Leiden, 1892)

Notlar

  1. ^ a b c d e  Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Ya'qūbī". Encyclopædia Britannica. 28 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 904. 
  2. ^ a b TDV İslâm Ansiklopedisi'nde Yakubî
  3. ^ Abdülazîz b. Abdilkerîm ed-Dûrî (1983). بحث في نشأة علم التاريخ عند العرب [Araplar arasında tarihin ortaya çıkışı üzerine araştırma] (Arapça). دار المشرق،. s. 44. ISBN 978-2721479969. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2022. 
  4. ^ Klamroth, Martin (1886). "Ueber die Auszüge aus griechischen Schriftstellern bei al -Ja'qûbî" [El-Ja'qûbî'deki Yunan yazarlardan alıntılar hakkında]. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft. 40 (2). Harrassowitz Verlag. ss. 189-233. ISSN 0341-0137. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Kaynakça

  • Muhammad Zaman: "Al-Yaqubi", Encyclopedia of Islam, Bd. XI, Leiden 2002, sayfa 257-8.
  • André Miquel: La géographie humaine du monde musulman, Bd. I, Paris 1967 sayfa 285-292.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zeydîler</span>

Alevîler ya da Zeydî-Alevîler Hanedanlığı İran'ın bugünkü Taberistan (Mazenderan, Gilan ve Gülistan eyaletleri) bölgesinde 9. yüzyılda kurulan ve tarihte Elburz Dağları ile Hazar Denizi arasında yer alan Zeydî-Alevî olarak da bahsedilen, Caferîliğe bağlı olan Şiî Türkmen bir emîrliktir. Anadoludaki Alevîlerin büyük bir kısmının kökeni, günümüz İran'daki Taberistan ve Horasan bölgesindeki Türkmen Alevî, yani Ehl-i Beyt Hanedanına dayanmaktadır. Çapraz evliliklerle Arap-Türkmen aşiretleriyle Anadolu topraklarına uzanan ve varlıklarını sürdüren Zeydî-Alevîler isimlerini, soyundan geldikleri Zeyd-'ûl Alevî'den almaktadırlar.

Ahmed bin Tolun, 868-905 yılları arasında Mısır ve Suriye'yi yöneten Tolunoğulları hanedanının kurucusuydu. Aslen bir Türk köle askeri olan İbn Tulun, 868'de Abbasi valisinin vekili olarak Mısır'a geldi. Mısır valisi oldu. Nüfuzunu Filistin ve Suriye’ye kadar genişletti. Ülkesinde imar faaliyetlerinde bulunup lüzumlu askerî tedbirleri alarak kuvvetli bir ordu kurdu. Abbasiler, Irak'taki zenci esirlerle meşgul olurken 868 yılında bağımsızlığını ilan etti.

<span class="mw-page-title-main">Ali er-Rızâ</span>

Ali er-Rıza,, tam ismi Ali bin Musa ibn-i Cafer, İslâm Peygamberi Muhammed'in yedinci göbekten torunudur. Şiîliğin İsnâaşerîyye mezhebinde ve onun kolları olan Câferîlik ile Alevîlik'te "Sekizinci İmâm" olarak yer alan "Ali er-Rıza" Mûsâ el-Kâzım'nın oğludur.

İbn Havkal veya tam adıyla Ebû'l-Kâsım Muhammed bin Ali en-Nasibi el-Bağdadi, 10. yüzyılın Aridoğulları Devleti'nin ünlü Arap kökenli Nusayri İslam yazarı ve coğrafyacısıdır. 977 yılında Sûret el-Arz isminde Arapça dilinde eserini yazmıştır. Kitabın çevirisinden onun yaşamından çok az bilgi verilmiştir, onun hocası olan İbrahim bin Muhammed el-İstahrî'nin yazdığı Al-Masâlik Al-Mamâlik adlı Arapça dilindeki kitabında onun yaşamına dair bahsedilsede hayatına dair yeterince bilgi içermemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ömer bin Abdülazîz</span> 8. Emevi halifesi

II. Ömer veya Ömer bin Abdülaziz, Emevî halifelerinin sekizincisi ve Mervân’ın torunudur. 680'de yani Muâviye’nin vefâtı yılında Medine'de doğdu. Emevî Devleti'nde kendisinden önce Ömer isimli bir sultan olmamasına rağmen Ömer bin Hattab'ın ardından halife olan ilk Ömer isimli kişi olduğundan dolayı II. Ömer şeklinde anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Taberî</span>

Muhammed bin Cerîr Taberî, 9. yüzyılda yaşamış din ve tarih bilgini. İran'da tarihî bir bölge olan Taberistan'da doğduğu için 'Taberî' olarak ünlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hişâm bin Abdülmelik</span> 10. Emevi halifesi

Hişâm bin Abdülmelik, onuncu Emevî halifesidir. Kardeşi halife II. Yezîd 724'te öldüğü zaman halife olmuş ve 18 yıllık uzun bir halifelikten sonra 6 Şubat 743'te ölmüş, yerini II. Velîd olarak anılan kardeşinin oğlu Velîd bin Yezîd bin Abdülmelik'e bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Velîd</span> 11. Emevi halifesi

II. Velid veya Velid bin Yezid, on birinci Emeviler halifesidir. Amcası olan halife Hişam bin Abdülmelik'in 743de ölmesi üzerine halife olmuştur. 743 ile 744 yıllarında iki ay yirmi gün süren çok kısa bir dönem halifelik yaptıktan sonra şimdi Ürdün'de bulunan bir kale etrafında yapılan bir savaşta ölmüştür. Yerine halife olarak kuzeni III. Yezid geçmiştir ve o da çok kısa bir dönem halifelik yapmıştır.

Muhacirun,, İslam peygamberi Muhammed ile birlikte Mekke'den Medine'ye (Yesrib'e) hicret eden Mekkeli Müslümanlar için kullanılır. İslami Hicri takvimin başlangıcını teşkil eden bu önemli olaya Hicret denir. Medine'de Muhacirun Müslümanları karşılayıp rivayete göre tüm mallarını onlarla paylaşarak yeni bir hayat kurmalarını sağlayan fedakâr Müslümanlara ise Ensar denir.

<span class="mw-page-title-main">Müktefî</span>

Muktefi veya ʿAlî el-Muktefî Billâh Tam Adı: Ebû Ahmed "el-Muktefî bi’l-Lâh" ʿAlî bin ʿAhmed el-Mu'temid Abbasi halifelerinin onyedincisidir. 902 senesinde halife oldu ve 908'de öldü. Abbasi hakimiyetindeki geniş topraklarda parçalanmalar başlamış ve eyalet valileri birer birer bağımsızlıklarını ilan etmeye başlamışlardı. Muktefi, bu parçalanmayı durdurdu ve Abbasi hakimiyetini yeniden tesis etti.

Mûstezî veya El-Hasan "el-Mûstezî biʿEmr i’l-Lâh" Tam Adı: Ebû Muhammed "el-Mûstezî biʿEmr i’l-Lâh" el-Hasan bin Yûsuf el-Mûstencid Otuz üçüncü Abbâsî Hâlifesi.

Muktadî veya Ebû’l-Kâsım "el-Muktadî bi-ʿEmrillâh" Tam Adı: Ebû'l-Kâsım "el-Muktadî bi-ʿEmr i’l-Lâh" `Abd Allâh bin Muhammed ez-Zâhîre bin `Abd Allâh el-Kâ’im Bağdad Abbâsî Hâlifelerinin yirmiyedincisidir.

El-Dâî'Kebîr Hâlife Hasan bin Zeyyid Tam adı: El-Ḥasan ibn Zeyyîd ibn Muḥammed ibn Ismā‘il ibn el-Ḥasan ibn Zeyyîd bin Hasan el-Mûctebâ bin Ali el-Mûrtezâ, el-Da‘î el-Kebîr, Ali el-Mûrtezâ'nın neslinden olup Taberistan'daki Alavîler Zeydî Hânedanlığı'nın kurucusu olmuştur. Deylem-Taberistan-Gürgan bölgesi ve Türkistan'da "El-Dâî’Kebîr Hâlife – İmâm Bil’Hâkk" nâmıyla ün salmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dâî</span>

Dâ'î İsmâilîyye mezhebinin İslâmiyet ve İsmâilîlik mezhebine dâvet için görevlendirmiş olduğu din adamlarına verilen ad. Geniş anlamda, insanlar arasında bir diyalog ortamı oluşturduktan sonra onları İslâm'ı anlamaya ve uygulamaya, dua etmeye, İslâmî usullere göre yaşamaya ve ibâdet yapmaya çağıran kişi olarak tanımlanır. Dâ'î birçok hal için Hristiyanlıktaki misyonerlerin eşdeğeri olarak algılanabilir.

<span class="mw-page-title-main">İbn Saîd (1213 doğumlu)</span>

İbn Saîd ya da tam adıyla İbn Saîd el-Mağribî, İbn Saîd el-Endülisî adıyla da bilinen Endülüs Emevî coğrafyacı, tarihçi ve şiir koleksiyoneri. Granada yakınlarındaki Alcalá la Real'de 1213 yılında doğan İbn Said Marakeş'te büyümüştür. Eğitimini Sevilla'da tamamlayan Said yaşamını daha sonraları Tunus, Kahire, İskenderiye, Kudüs ve Halep'te sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Fâiz (Fâtımî halifesi)</span> Fatımi halifesi

Faiz veya El-Fâiz bi-Nasr-Allâh Tam künyesi: Ebû-Kâsım Îsâ İbni ez-Zâfir el-Fâiz bi-Nasr-Allâh
. 1154 -1160 döneminde on üçüncü Fâtımî Hâlifesi olmustur. Mustâ‘lî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'ni oluşturan iki ana kolundan biri olan Hafıziler tarafından da İmam olarak kabul edilmektedir.

Yakub bin Tarık 8. yüzyılda Bağdat'ta yaşamış İranlı (Pers) astronom ve matematikçi.

İbn Huzeyme,, Sahih ibn Huzeyme ile tanınan, hadis ve Şafii mezhebi Fıkıh alimi.

İbn Gazi el-Miknasi (1437–1513) yılları arasında yaşamış Fas'lı İslam hukukçusu ve matematik bilgini. Tam adı "'Ebu Abdullah Muhammad bin Ahmed bin Muhammed İbn Gazi el-Miknasi"'dir. Arapça: محمد بن أحمد بن محمد بن محمد بن علي بن غازي. Günümüze ulaşan Arapça el yazmaları mevcuttur.

İnak el-Hazari, Abbasi halifesi el-Mu'tasım’ın önde gelen Türk komutanlardan biriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.