İçeriğe atla

Yakova saldırısı

Yakova saldırısı (Mehmed Ali Paşa'ya saldırı)

Saldırıda ölen Müşir Mehmed Ali Paşa
Tarih3-6 Eylül 1878
Bölge
Yakova
Sonuç Prizren İttifakı'nın mutlak zaferi
Taraflar
Prizren İttifakı Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Gusinyeli Ali Paşa
Ahmet Koronika
Süleyman Vokşi		Abdullah Paşa Dreni (ölü)
Mehmed Ali Paşa (ölü)
Şakir Ağa Curri ×
Güçler
4.500 Bilinmiyor ama İttifakın gücünden daha fazla
Kayıplar
Bilinmiyor ama Osmanlı'nın kaybından dahaaz 280 ölü
300 yaralı

Mehmed Ali Paşa'ya saldırı, Arnavut Tarihyazımında Yakova saldırısı (Arnavutça: Aksioni i Gjakovës) olarak bilinir, 3-6 Eylül 1878 tarihleri arasında Prizren İttifakı'nın Yakova Komitesi tarafından Yakova yakınlarındaki Abdullah Paşa Dreni'nin malikanesinde gerçekleşmiştir. Muharebe sırasında Arnavutların çoğunlukta olduğu Plav ve Gusinye bölgesinin Karadağ Prensliği'ne devrini gözden geçirecek olan Osmanlı mareşali Mehmed Ali Paşa, bölgenin önemli bir yetkilisi ve birliğin eski üyesi Abdullah Paşa Dreni, çok sayıda Osmanlı askeri ve Yakova Komitesinin gönüllüleri öldürüldü.

Saldırı Prizren İttifakı'nın ilk askeri operasyonuydu ve örgüt ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki düşmanlıkların başlangıcı oldu. Uluslararası düzeyde, Berlin Kongresi'nin Karadağ'a yapılan devirlerle ilgili şartlarını değiştiren ve Balkan Savaşları'na kadar Karadağ sınırlarını belirleyen Ülgün kuşatması ile sonuçlanan bir dizi muharebenin ilkiydi.

Olaylar

Berlin Antlaşması'na göre, Plav ve Gusinye bölgesi Osmanlı İmparatorluğu tarafından Karadağ Prensliği'ne bırakılacaktı. İmparatorluğun Arnavutların yaşadığı bölgelerin ilhakını ele alan diğer tüm protokoller gibi, amacı Arnavut öz yönetimini teşvik etmek olan bir Arnavut örgütü olan Prizren İttifakı buna şiddetle karşı çıktı. Birliğin karşı çıktığı anlaşmanın diğer kararları nihayetinde uygulanmayarak, ilgili imzacı devletlerin toprak kazanımlarını azaltırken, Plav ve Gusinye devredilecek alana dahil edildi.[1] Birliğin Osmanlı devletine ve Büyük Güçlere yönelik çok sayıda protestosu görmezden gelinirken diğer noktaların yanı sıra Rus birliklerinin, bu bölgelerin Karadağ'a katılması kesinleşmedikçe Doğu Rumeli'yi tahliye etmeyeceklerini öngören Rus ültimatomu, Osmanlı'nın devri tamamlama çabalarını hızlandırdı.[1]

20 Ağustos'ta Osmanlı dışişleri bakanlığı Karadağ hükümdarı I. Nikola'yı Mehmed Ali Paşa'nın süreci yürütmek üzere görevlendirildiğini bildirdi. Müşirin ilk görevi, bölge transferi sırasında herhangi bir sınır çatışmasını önlemek için İttifakı sakinleştirmekti. Ancak Mehmed Ali Paşa, Berlin kongresinde Osmanlı temsilcisi olduğu ve 1871'de bir Arnavut isyanı sırasında Osmanlı birliklerine önderlik ettiği için Arnavutlar arasında pek sevilmeyen biriydi.[2] 25 Ağustos'ta Prizren'e vardığında, ertesi gün İttifakın önde gelen üyelerini toplantıya çağırdı ve onlara bölge transferine karşı faaliyetlerini durdurmaları için 24 saat ültimatom verdi. 27 Ağustos'ta, yenilenen toplantıya liderlerden hiçbiri katılmadı ve yerel bir üye, şehrin Maraş kafe kulübünde müşirin telgrafçısını öldürdü. 31 Ağustos'ta saldırıların artmasını önlemek için Mehmed Ali Paşa Prizren'den ayrıldı ve üç taburla takviye olarak Yakova'ya hareket etti ve burada Osmanlı hizbine katılan yerel birlik komitesinin eski lideri Abdullah Paşa Dreni'nin malikanesine yerleşti.[1]

1 Eylül'de Yakova'dan Osmanlı-Karadağ sınırına giden yollar, Plav ve Gusinye komitelerinin lideri Gusinyeli Ali Paşa komutasındaki gönüllü kuvvetler tarafından kapatıldığından, Mehmed Ali Paşa Yakova'da kalışını uzattı ve Mitroviça ve Fandi'den paralı askerlerden oluşan başka bir taburun gelmesini bekledi. Ertesi gün, Ahmet Koronika and Süleyman Vokşi komutasındaki 4.500 gönüllü birlik bölgedeki tüm yolları kapattı ve Yakova Komitesi temsilcileri Abdullah Paşa Dreni'ye teslim olmazsa birliğin saldırısı sırasında bir Osmanlı olarak kabul edileceğini duyurdu. 3 Eylül'de savaş her iki tarafta da ağır kayıplarla başladı ve müzakereler için 24 saatlik ateşkes kararlaştırıldı.[3] 4 Eylül akşamı muharebenin devamı damgasını vurdu; ertesi gün pek çok Osmanlı askeri teslim olurken, çoğu Arnavut olan gönüllü kuvvetlerden oluşan Mitroviça taburunun askerleri geldiklerinde saflarını terk edip katıldılar.[3]

Saldırının son gününde mülk yakıldı ve Abdullah Paşa Dreni ve Mehmed Ali Paşa öldürüldü. Toplamda, savaş sırasında yaklaşık 280 kişi öldü ve 300 kişi yaralandı.[2] Yaralananların arasında, Abdullah Paşa'nın güvenilir bir adamı ve kaçak lideri Bayram Curri'nin babası Şakir Ağa Curri'de vardı.[4] Osmanlı'nın Karadağ'a olan feragatini tamamlayamaması, 1878 kongresinden sonra bile ülkenin yüksek istikrarsızlığını uluslararası düzeyde vurgulamıştır. Başlangıçta, Selanik'ten Üsküp ve Ferizovik'a büyük birlik birlikleri gönderildi, ancak Osmanlı hükûmeti genel bir isyan riskini çok yüksek bulduğu için geri çağrıldı ve saldırıyı "zaman içinde ele alınacak mantıksız unsurlara" bağlayan resmi bir açıklama yapıldı.[5] Padişah ayrıca, Prizren'e döndükten sonra birliğin delegeleriyle bir karşı toplantı düzenleyen Prizren merkez komitesi başkanı Mustafa Ruhi Efendi'yi da toplantıya çağırdı.[6] Örgüt içinde, ligin ilk askeri operasyonu olan saldırının başarısı, esas olarak İstanbul Komitesi meclisine başkanlık eden Fraşirili Abdül Bey yönetimindeki özerk ve bağımsız alt grupların yükselişine neden oldu. 27 Eylül'de, Arnavutların yaşadığı tüm bölgelerin azami özerkliğe sahip tek bir vilayette birleştirilmesini de içeren meclis kararları, Osmanlı başkentinde Şemseddin Sâmi'nin sahibi olduğu Tercüman-ı Şark gazetesinde yayınlandı.[5]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c Frashëri 2002, s. 169
  2. ^ a b Gawrych 2006, s. 49
  3. ^ a b Frashëri 2002, s. 170
  4. ^ Shukri Rahimi (1969), Vilajeti i Kosovës më 1878-1912 (Arnavutça), Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës, s. 61 
  5. ^ a b Frashëri 2002, s. 172
  6. ^ Gawrych 2006, s. 50
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abdül Fraşeri</span>

Abdül Fraşeri,, Arnavut milliyetçisi ve siyasetçi. Osmanlı devlet kayıtlarında ismi Abdullah Hüsnü olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Vilayeti</span>

Kosova Vilayeti 1877 yılında kurulan Osmanlı İmparatorluğu vilayeti. Vilayetin merkezi önce Priştine sonra Üsküp olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra Kuşatması</span>

İskodra Kuşatması 28 Ekim 1912 ile 23 Nisan 1913 tarihi arasında Karadağ ile Sırbistan ittifakına karşı Osmanlı İmparatorluğu askerleri ve Arnavutluk gönüllü birlikleri tarafından yapılan savunmadır.

<span class="mw-page-title-main">İpek Sancağı</span>

İpek Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun sancaklarından biriydi. Sancağın merkezi İpek idi.

<span class="mw-page-title-main">Gusinyeli Ali Paşa</span> Arnavut asker

Ali Paşa Şabanagay, bir Arnavut askeri komutanı ve Prizren İttifakı'nın liderlerinden biriydi. Bugün Platon ve Gusinye olarak bilinen Doğu Karadağ'ın civarında bir bölgeyi Osmanlı kaymakamı olarak yönetti. Novšiće Savaşında Karadağ Prensliğine karşı Prizren İttifakı'nda savaşan gayri nizami Arnavut kuvvetlerin lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kararname (Prizren İttifakı)</span>

Prizren Ulusal Savunma Komitesi Kararnamesi, 18 Haziran 1878 tarihinde Prizren, Yakova, İpek, Gusinye, Yeni Pazar, Seniçe, Taşlıca, Mitroviça, Vuçıtırın, Priştine, Gilan, Üsküp, Kalkandelen, Kırçova, Gostivar ve Aşağı Debre ve Yukarı Debre bölgelerinden 47 Müslüman milletvekilinin imzaladığı kararnamedir. Meclise, Bosna'dan delegeler ve Osmanlı makamlarının temsilcisi olarak Prizren mutasarrıfı dahil olmak üzere yaklaşık 300 kişi katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Vasa Paşa</span>

İşkodralı Vaso Paşa, Osmanlı Arnavutu yazar, şair ve Arnavut millî uyanışı gazetecisi. 1883'ten ölümüne kadar Cebel-i Lübnan Sancağı mutasarrıfıydı.

<span class="mw-page-title-main">Bayram Curri</span> Arnavut siyasetçi

Bayram Curri Arnavutluk'un bağımsızlığı için mücadele eden, daha sonra 1913 Londra Antlaşması'nın ardından Kosova ile birleşmek için mücadele eden Arnavut kabile reisi, siyasetçi ve aktivisttir. Ölümünden sonra kendisine Arnavutluk Kahramanı unvanı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut paşalıkları</span> 1760-1831 yılları arasında Arnavutlukta hükûm süren 3 yarı bağımsız devlet

Arnavut Paşalıkları 1760-1831 yılları arasında modern Arnavut paşaları tarafından yönetilen Arnavutluk, Kosova, Karadağ, Güney Sırbistan ve Yunanistan sınırları içindeki üç yarı-bağımsız devletti.

<span class="mw-page-title-main">Luma Muharebesi</span> Birinci Balkan Savaşı Muharebesi

Luma Muharebesi, Arnavutlar arasında Lumë Ayaklanması olarak da bilinir, Sırplara karşı Lumë'de Osmanlı Arnavutluk bölgesinde yerel Arnavut halkın Sırplara karşı Birinci Balkan Savaşı sırasında girdikleri bir seri çatışmalardır. Sırplar Adriyatik Denizi'ne çıkmayı beklerken beklenmedik şekilde Osmanlı yandaşı olan veya olmayan yerel Arnavut halkın birlik olup direnmesi ile karşılaşmışlardır. Kendilerinin ummadığı şekilde Sırp 3. Ordusu birlikleri kendilerinden sayıca az olan Arnavut milislerce yenilgiye uğratılmış ve bu durum ayrıca batıya hareketlerini de geciktirmiştir. Bu durum 28 Kasım 1912'de zorunluluktan veya değil Osmanlı'ya karşı bağımsızlık ilan edecek Arnavutluk Devleti'ne savunmasını örgütlemek ve Sırbistan, Yunanistan, Karadağ'a direnmek için zaman kazandırmıştır.

Abdullah Paşa Dreni (1820-1878) 19. yüzyıl Arnavut aşiret lideri ve Osmanlı ordusu askeri.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Ali Viryoni Paşa</span> Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi (1842-1895)

Beratlı Mehemed Ali Bey, Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Velika Saldırıları</span>

Velika saldırıları veya Velika Muharebesi Berlin Kongresi sonrasında Arnavut düzensiz birlikleri tarafından gerçekleştirilen bir dizi saldırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Murino Muharebesi</span>

Murino Muharebesi 8 Ocak 1880 tarihinde Karadağ Prensliği ile Prizren Birliği arasında gerçekleşmiştir. Bu savaş Plav ve Gusinye üzerindeki egemenlikle ilgili savaşların bir parçasıydı. Berlin Antlaşması'na (1878) göre Osmanlı İmparatorluğu bölgeyi Karadağ'a devredecekti, ancak bu hamleye yerel Arnavutlar askeri olarak karşı çıktı. Savaş sırasında Karadağ kaynakları, Prizren Birliği'nden yaklaşık 10.000 Arnavut'un Murino'da komutanlar Marko Miljanov ve Todor Miljanov ile rahip Đoko liderliğindeki 3.000 kişilik Karadağ kuvvetlerine karşı savaştığını iddia etmektedir. Arnavut kaynakları Prizren Birliği'ne bağlı yaklaşık 4.000 Arnavut askerin ve 3.000 yerel gönüllünün 9.000 Karadağlıya karşı savaştığını iddia etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Novšiće Muharebesi</span>

Novšiće Muharebesi Plav ve Gusinye üzerindeki kontrol için yapılan bir muharebeydi. 4 Aralık 1879'da Marko Miljanov liderliğindeki Karadağ Prensliği kuvvetleri ile Gusinye Kaymakamı Ali Paşa komutasında Prizren Birliği düzensiz birliklerini de içeren Osmanlı yanlısı yerel kuvvetler arasında gerçekleşen bir savaştır. Prizren Birliği esas olarak İşkodra Vilayeti'ndeki Plav ve Gusinye'den Arnavutlar ve Kosova Vilayeti'nden gelen düzensiz birliklerden (milisler) oluşuyordu. Bu muharebe Osmanlı-Karadağ Savaşı (1876-1878)'nı takiben gerçekleşti. Osmanlı İmparatorluğu, Berlin Antlaşması (1878)'nda kararlaştırıldığı üzere, Plav ve Gusinye'nin Karadağ'a barışçıl bir şekilde bırakılması için gerekli koşulları sağlamaktan kaçınmıştı. Osmanlılar, Berlin Kongresi'ndeki konumlarını düzeltmek ve daha sonra antlaşma şartlarına göre yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmak için, en az 14.000-15.000 Osmanlı yanlısı düzensizleri harekete geçiren Prizren Birliği'ni gayri resmi olarak destekledi. Plav ve Gusinye'de ağırlıklı olarak Osmanlı yanlısı Müslümanlar ve Hristiyan nüfusun çoğunlukta olduğu Karadağ'a bırakılmasına karşı çıkan Arnavutlar yaşıyordu. Vakıflarının tüm gelirini Prizren Cemiyeti'ne mensup komşu Arnavut aşiretlerinin reislerine, onları güçleriyle desteklemeleri için ödüyorlardı. Prizren Birliği kuvvetleri, Gusinye'nin Osmanlı kaymakamı Ali Paşa'nın komutası altına verildi.

<span class="mw-page-title-main">Ülgün Muharebesi</span>

Ülgün Muharebesi 1880 yılında Ülgün civarında, Kllezna köyü yakınlarındaki Kodra Kuqe bölgesinde Derviş Paşa'ya bağlı Osmanlı kuvvetleri ile Arnavut düzensizler arasında gerçekleşen bir muharebedir. Plav ve Gusinye bölgesi Berlin Antlaşması (1878) ile Karadağ'a verilmişti, ancak Arnavutlar Prizren Ligi etrafında birleşip ilhaka karşı savaştılar, buranın verilmesine karşı çıkan Osmanlı yöneticileri de Arnavutları el altından desteklediler. İngiltere'nin başını çektiği Büyük Güçler daha sonra önce Katolik Arnavutların yaşadığı Hot ve Kelmendi bölgesini Karadağ'a vermeye karar verdiler ancak buradaki Katolik Arnavutları'nda Karadağ yerine Osmanlı egemenliğinde kalmak istedikleri gerekirse kendilerinin de açık açık Plav ve Gusinye'dekiler gibi direneceklerini beyanı üzerine buradan da vazgeçildi. Bu defa Büyük güçlere Osmanlılar toprak baskıları üzerine Ülgün'ü vermeyi teklif ettiler. Arnavutlar bunu da reddetti, birlik burada direniş örgütledi. Osmanlı İmparatorluğu'da Ülgün'ün ilhakını da sürüncemede bırakmak için Arnavutlara hiçbir müdahalede bulunmayıp barışçıl beyannameler ile yetindiler. Sonunda Gladstone, Büyük Güçler Osmanlıları İzmir ve Ülgün'e asker ve donanma gönderme tehdidiyle Prizren Birliği'ne karşı harekete geçmeye zorlayarak direnişe son verdi ve Ülgün kasabasını Karadağ'a başarıyla teslim etti.

<span class="mw-page-title-main">Slivova Muharebesi</span>

Slivova Muharebesi Prizren Birliği ne bağlı Arnavutlar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında, 16-20 Nisan 1881 tarihleri arasında, günümüz Ferizovik, Kosova yakınlarındaki Slivovë ve Koşare köyleri civarında yapılan bir muharebeydi. Muharebe neticesi Prizren Birliği yenilmiş ve dağıtılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Vokşi</span> Arnavut askeri komutan ve halk kahramanı

Sul Vokşi olarak da bilinen Süleyman Vokşi bir Arnavut askeri komutanı ve Prizren Birliği lideriydi. Birliğin merkez komitesinin bir üyesi, özellikle mali komisyonun başkanı olan Vokşi, aynı zamanda örgütün askeri kolunun önemli bir lideri ve askerî personelinin bir subayıydı.

Taksim toplantısı, Ocak 1912'de Osmanlı Meclis-i Umûmî'nin Arnavut milliyetçi milletvekilleri ve diğer önde gelen Arnavut siyasi figürleri tarafından düzenlenen gizli bir toplantıydı. Toplantı, düzenlendiği evin konumu nedeniyle adını Taksim Meydanı'ndan almaktadır. Toplantı, Arnavut kökenli milletvekillerinin çoğunu davet eden ve Arnavutluk topraklarında İttihat ve Terakki Cemiyeti iktidarındaki merkezî hükûmete karşı silahlı bir genel ayaklanma başlatmayı amaçlayan Arnavut politikacılar Priştineli Hasan Bey ve Avlonyalı İsmail Kemal Bey'in girişimiyle düzenlendi. Toplantı, 1910'da Kosova Vilayeti'nde ve 1911'de Yukarı İşkodra dağlarında yaşanan diğer iki Arnavut ayaklanmasının ardından gerçekleşti. Taksim toplantısı aynı yıl İşkodra, Leş, Merdita, Akçahisar ve Arnavutların yaşadığı diğer yerlerde organizatörlerin beklentilerini aşan silahlı ayaklanmalarla sonuçlanan bir ayaklanmayla sonuçlandı. En büyük ayaklanma, isyancıların daha organize olduğu ve Prizren, İpek, Yakova, Mitroviça ve diğerleri gibi önemli şehirleri ele geçirmeyi başardığı Kosova'da yaşandı.

Yakovalı Rıza Bey, Arnavut aktivist ve çeteci. Yakova bölgesinde etkili bir beydi ve 20. yüzyılın başlarındaki Arnavut ulusal hareketlerinin aktivistlerinden biriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.