İçeriğe atla

Yakapınar, Yüreğir

Yakapınar
Mahalle
Roma köprüsü
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Adana
Adana
Koordinatlar: 36°57′32″N 35°36′32″E / 36.959°K 35.609°D / 36.959; 35.609
Ülke Türkiye
İlAdana
İlçeYüreğir
Coğrafi bölgeAkdeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Nüfus
 (2023)[1]
2.804[2]
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu322
İl plaka kodu01
Posta kodu01350

Yakapınar (1960 öncesindeki adı Misis), Misis antik kenti üzerine kurulmuş, günümüzde Adana ilinin Yüreğir ilçesine bağlı mahalle.

Ceyhan Nehri kıyısında, Neolitik çağdan günümüze yaşamın kesintisiz devam ettiği bir yerleşimdir. İpek Yolu ve Hac güzergâhı üzerinde yer alan yerleşimde tarih boyunca bölgenin tarım ve ticaret üssü konumunda olmuştur.

Konumu

Adana’nın 34 km doğusunda, Ceyhan Nehri kıyısında yer almaktadır. Geçitli Cumhuriyet, Havraniye ve Eski Misis mahalleleri ile birlikte Misis arkeolojik sit alanının üzerindedir.

Tarihçe

Yörede yerleşimin tarihi Neolitik Çağ'a kadar gitmektedir. Misis Höyüğü kazılarında M.Ö. 7000-4000 yılları arasında yerleşimin varlığını gösteren seramik eserler ile obsidyen aletler bulunmuştur.[3]

Misis’in, Tunç ve Demir çağlarında bölgenin merkezi konumunda olan bu yerleşimin Hitit İmparatorluğu’nun ilk kentlerinden biri olduğu düşünülür. Kentte MÖ 1. bin yılın ilk yarısında Asur egemen olmuştur. M.Ö 334 yılında Büyük İskender’in egemenliğine giren kent, onun ölümünden sonra Selevkos İmparatorluğu'na dahil oldu.

Kent, Helenistik dönemden itibaren hızla büyüdü; özellikle Roma ve Bizans dönemlerinde İpek Yolu üzerinde önemli bir ulaşım ve ticaret merkezi haline geldi. Misis Köprüsü, Roma döneminde inşa edildi; tarih boyunca birçok kez yıkılmasına rağmen defalarca onarım görerek işlevini korudu.

Misis kenti, Anadolu’da Hristiyanlığın yayılmaya başladığı dönemde bir dinî merkez oldu. 7. yüzyılda Müslümanlar (Emeviler, Abbasiler) ile Bizans Devleti arasında sınır bölgesi haline geldi. 10. yüzyıl sonlarında yeniden Bizans topraklarına katılan kente, Ermeniler yerleştirildi.

1083-1084 yıllarında Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah, Adana, Misis ve Anazarba’yı fethetti. Bölge, I. Haçlı Seferi’ne kadar Selçuklu hâkimiyetinde kaldı. Anadolu’ya ticari mal akışının sağlandığı bir merkez olarak önemini korudu. Haçı Seferleri sırasında Antakya Prensliği yönetimine giren bölge 12. yüzyılda tekrar Bizans hâkimiyeti altına girdi.

Misis, 1151-1375 yılları arasında kesintisiz olarak Kilikya Ermeni Krallığı'na bağlı idi. Ceyhan Nehri’ndeki kumlaşma nedeniyle liman kenti olma özelliğini 13. yüzyıl sonlarında yitirmeye başladı.

1375 yılında Memluk Devleti'nin egemenliğine; 1516-1517'de Osmanlı Devleti'nin egemenliğine girdi. Memluklar döneminde yörük aşiretlerinin yerleştiği Misis kentini Ramazanoğlu Beyleri önce Memluklar'a sonra Osmanlılar'a bağlı bir beylik olarak 1608'e kadar yönetti.

Misis Köprüsü

1608'de Ramazanoğlu Beyi Piri Mansur Bey'in kendi isteği ile beylikten çekilmesinden sonra beyliğin merkezi Adana, Osmanlı Devleti'nin Halep eyaletine bağlandı ve diğer sancaklar gibi yönetildi. Evliya Çelebi'nin seyahatnamesine göre Misis, 1671’de harap ve küçük bir mevki idi; şehir dışındaki köprü ile diğer yakasında yer alan kervansaray IV. Mehmed döneminde Köprülü Mehmed Paşa tarafından onarılmıştı. 18. yüzyılda Misis’ten, Adana’ya yedi saat uzaklıkta, yolu bozuk büyük bir köy olarak bahsedilir.[4]

Adana 1867'de ise bağımsız bir vilayet oldu. O dönemde yaşanan göç hareketleri sonucunda bir Ermeni yerleşkesi olan Misis civarında da birçok yeni köy meydana geldi. 19. yüzyıl başlarında hayvan besisi için uygun olan işlenebilir toprakları nedeniyle Misis çevresine göçenler oldu.[4]

I. Dünya Savaşı'ndan sonra Misis, bir süre Fransızların himayesinde kaldı ve 1919’da Fransızlar bölgeye Ermeni birlikleri yerleştirdi. Türk kuvvetleri 1920'de bölgeyi kontrol altına aldı.

Su değirmeni

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaşanan depremlerde yıkılan köyün nüfusu azaldı; ekseriyetle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden göç eden mevsimsel tarım işçileri köye yerleşti.[4] Antik Kent, gerek depremler gerekse göç edenlerin antikk kentten toplanan devşirme taşlarla bina yapması sonucu büyük zarar gördü.[4] Çukobirlik Çırçır Fabrikası, 20. yüzyılda inşa edilen en önemli yapıdır; yapımında kısmen antik kentin taşları kullanılmıştır.[4]

1956-1959 yıllarında Misis’te Helmuth Teodor Bossert başkanlığında yüzey araştırmaları ve kazılar yapıldı. Misis Höyüğü’nde arkeolojik kazılar 2012'de yeniden başldı.

Misis’in adı 1960 yılında "Yakapınar" olarak değiştirildi. 1980'lere kadar tarihî dokusu iyi korunan köy, kimi sinema filmlerine mekan oldu. Yılmaz Duru’nun yönettiği İnce Cumali (1967) adlı Yılmaz Güney filmi, burada çekilen filmlerdendir.

Yakapınar Köyü, 8 Aralık 1988 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[5] 29 Mart 2009 tarihinden itibaren Adana'nın Yüreğir ilçesine bağlı bir mahalle oldu.

Ekonomi

Yakapınar'da narenciye, pamuk, buğday, mısır, ayçiçeği, karpuz, marul, patates ve soğan tarımı yapılır. Nüfusun büyük bölümü Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde veya civardaki tarım alanlarında mevsimlik işçi olarak çalışır. Mevsimlik işçilerin bir kısmı, ilkbahar ve sonbaharda Misis Höyüğü kazılarında görev alır.[4] 1940'lı yıllarda kurulan Çukobirlik Çırçır Fabrikasıi; 2000'lere kadar faaliyetini sürdürmüştür.

Yapılar

  • Misis Köprüsü:Tarih boyunca defalarca yıkılmasına rağmen onarım görüp işlevini sürdüren Roma devri yapısıdır.
  • Stadyum:Köprünün kuzeydoğusundadır. Narenciye bahçeleri ve tarım arazilerinin içindedir.
  • Havraniye Kervansarayı: 11. yüzyıl yapısıdır. Osmanlı Sultanı IV. Mehmed döneminde yenilenmiştir.
  • Lokman Hekim Camii: Kervansarayın hemen yanındadır. Kervansarayda konaklayan yolcular için yapıldığı düşünülür.
  • Eski Misis Cami:17. yüzyılda inşa edildiği düşünülür.
  • Kilise taban mozaikleri:MS 4. yüzyıla tarihlenen ve Antakyalı bir ustanın yaptığı düşünülen kilise taban mozaikleri, 1955'te bulundu. Günümüzde Adana Müzesi'nde sergilenir.
  • Misis Kalesi: Günümüzde tamamen harap durumdaki kale, Osmanlı dönemine ait bazı kaynaklarda ve seyyah Langlois’in gravürlerinde görülür
  • Su değirmenleri: Günümüzde iki adet ulaşmış; 2016'da restorasyonu başlamıştır.

Nüfus

Yakapınar
2015 2.740
2007 5.765
2000 5.453
1990 3.703
1985 2.752
1980 2.357
1975 1.650
1970 1.382
1965 1.447

Kaynakça

  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 10 Nisan 2024. 
  3. ^ DiKmen, Çiğdem; Toruk, Ferruh (24 Kasım 2021). "KORUNMASI GEREKEN BİR YERLEŞİM: MİSİS". Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5 (3): 707-737. doi:10.30692/sisad.969228. ISSN 2587-2621. 
  4. ^ a b c d e f Cardak, Fatma Seda; Salmeri, Giovanni (1 Temmuz 2023). "MİSİS ANTİK KENTİ İÇİN KÜLTÜRPARK TASARIM MODELİ ÖNERİSİ". Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi (86): 151-169. ISSN 1302-9231. 
  5. ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 9 Aralık 1988. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anadolu</span> Türkiye topraklarının büyük bölümünü oluşturan Batı Asya yarımadası

Anadolu, Anadolu Yarımadası veya coğrafi olarak Asya Kıtası'nın tüm özelliklerini içerdiğinden Küçük Asya, Asya kıtasının en batısında Karadeniz, Akdeniz ve Ege denizi arasında kalan yaklaşık 755.000 km²'lik bir alanı kaplayan dağlık bir yarımadadır.

<span class="mw-page-title-main">Efes</span> Anadoluda bir antik kent

Efes, Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devri'ne yani MÖ 6000 yıllarına dayanır. MÖ 10. yüzyılda eski Arzava başkentinin yerine Attik ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amorium</span>

Amorium, Afyonkarahisar ilinin sınırları içinde, Emirdağ ilçe merkezine 13 km uzaklıkta bir antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Tlos</span>

Tlos bugün Muğla'nın Seydikemer ilçesi yakınlarında yer alan kadim bir Likya kentiydi. Likya'nın en önemli yerleşimlerinden biri olan Tlos Antik Kenti, Fethiye İlçesi’nin yaklaşık 42 km doğusundaki Yaka Köyü sınırları içerisinde kalmaktadır. Bölgenin en yüksek dağları olan Akdağlar'ın (Kragos) sarp batı yamaçlarında başlayan antik yerleşim, Eşen Nehri'nin getirdiği alüvyonlarla oluşmuş vadi düzlüğüne kadar ulaşır. Ayrıca güneydeki Saklıkent Kanyonu ile kuzey yönde bulunan Kemer Beldesi antik kentin egemenlik sınırlarını çizer.

<span class="mw-page-title-main">Saruhanoğulları Beyliği</span> Saruhanoğulları Beyliği veya Saruhanlılar Batı Anadoluda özellikle Manisa ve çevresinde hüküm sürmüş Kuman-Kıpçak veya Oğuz kökenli bir Türk beyliği

Saruhanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde, 14. yüzyıl başlarında kökenlerinin Oğuzlardan olan Türkler veya bir başka iddiaya göre Manisa bölgesindeki yer adlarından ve bazı maddî işaretlerden yola çıkılarak Kıpçak olduğu belirtilen beylik. Bölgede Kıpçak boylarına ait adların Harezm emîrleriyle gelenler yanında İznik İmparatoru III. İoannis Vatatzes'in döneminde 1241-1250’lerde Trakya’dan getirtilip Batı Anadolu'ya, Menderes vadisi ve Frigya, Bitinya olmak üzere sınırlara yerleştirilmiş olan Kuman/Kıpçaklar’la ilgili olmasının akla yakın olduğu düşünülür. Ancak Saruhanoğullarını bunlara bağlama konusunda delil olmadığı söylenir. Bu bakımdan Saruhan Bey’in de Selçuklu uç bölgesinde yerleşmiş emîrlerden biri olması dışındaki görüşlerin şimdilik kesin olmadığı belirtilir. Batı Anadolu’da Manisa ve çevresinde, Gediz Nehri havzasında Menemen, Gördes, Demirci, Kemalpaşa, Turgutlu, Ilıca ve Akhisar gibi kent ve kasabalarda ağırlıklı olarak kurulmuş bir Türk beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Misis Köprüsü</span>

Misis Köprüsü, Ceyhan Nehri üzerinde, Adana'nın Yüreğir büyükşehir ilçesine bağlı Misis Beldesinde yer alan, tarihî köprü.

<span class="mw-page-title-main">Misis</span>

Misis (Mopsuestia), Ceyhan Nehri kenarında, tarihi İpek Yolu üzerinde kurulu bir antik şehir.

<span class="mw-page-title-main">Adana</span> Adana ilinin merkezi olan şehir

Adana, Türkiye'nin Adana ilinin merkezi olan şehridir. Seyhan, Yüreğir, Çukurova ve Sarıçam olmak üzere 4 ilçeye bölünür. Türkiye'deki altıncı büyük metropolitan alan olup ülkenin önde gelen tarım, ticaret ve kültür merkezlerinden biridir. Türkiye'deki maden zengini 4. bölge olan Adana; krom, demir, manganez, kurşun ve çinko yatakları açısından önem taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Anavarza</span>

Anavarza, Türkiye'nin Adana ilinde, Kozan sınırları içerisinde, Kadirli, Ceyhan ve Kozan ilçe sınırlarının kesiştiği yerde, tarihi Kilikya bölgesinde bulunan antik kent. Çevresi mesire yeri olarak kullanılır. Kilikya ovasının önemli merkezlerinden olan Anavarza'nın antik kaynaklarda adı Anazarbos, Anazarba, Aynızarba veya Anazarbus olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">İzmir tarihi</span>

Eski İzmir (Smyrna) kenti, körfezin kuzeydoğusunda yer alan ve yüzölçümü yaklaşık yüz dönüm olan bir yarım adacık üzerinde kurulmuştu. Sonraki yüzyıllar boyunca Meles Çayı'nın ve bugünkü Yamanlar Dağı'ndan gelen sellerin getirdikleri mil ile bugünkü Bornova ovası oluştu ve yarım adacık, bir tepe hâline dönüştü. İzmir'deki ilk yerleşim yeri olarak tespit edilen Bayraklı/Tepekule Höyüğü'nün çevresi 1955 yılından beri yoğun bir gecekondu bölgesidir. Buradaki ilk kazılarda Türk Tarih Kurumu ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün (o zamanki adıyla Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü) büyük katkıları olmuştur. Günümüzde bu höyüğün üzerinde TEKEL Genel Müdürlüğü'nün İzmir Şarap ve Bira Fabrikası'na ait numune bağı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şarhöyük</span> Eskişehirin kuzeybatısında bir antik kent

Şarhöyük (Dorlion), Eskişehir ilinin kuzeybatısında, şehir merkezinin kuzeydoğusunda kalan antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Ramazanoğulları Beyliği</span> Türk beyliği

Ramazanoğulları Beyliği, XIV. yüzyılda Misis ve Adana yöresinde kurulmuş bir Anadolu beyliğidir.

Klazomenai, İzmir Körfezi'nin güney sahil şeridi üzerinde, İzmir'in 38 km batısında, Urla belediyesi sınırları içinde bulunan tarihi İyonya kenti. On iki İyonya kenti arasında anılır. Urla'nın doğusunda uzanan sahil şeridi için kullanılan Kilizman ismi, bu antik kentten kaynaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Side</span>

Side, Antalya ilinin Manavgat ilçesine bağlı mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Misis Mozaik Müzesi</span>

Misis Mozaik Müzesi; Adana'nın Yüreğir ilçesinde bulunan bir mozaik müzesidir. 1959 yılında, Misis Antik Kenti'nde yapılan kazılarda gün yüzüne çıkartılan mozaikleri sergilemek amacıyla kurulmuştur. Adana Arkeoloji Müzesi'ne bağlandıktan sonra müze bünyesinde bulunan tüm eserler buraya taşınmış ve ziyarete kapatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yüreğir boyu</span>

Yüreğir boyu Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biridir. Bu boyların Üçoklar kolundan Oğuz Kağan'ın oğlu Dağ Han'ın soyundan geldikleri kabul edilir.Simgeleri kılıç tır. Orta Çağ dönemine kadar Ortaasya'da Seyhun ve Ceyhun ırmaklarının arasındaki Yüreğir havzasında yaşıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Tieion</span>

Tieion Anadolu'nun Karadeniz Bölgesi'nde, antik çağda Paflagonya denen bölgede bulunan antik Tieion kenttir. Antik kayıtlarda adı "Tius, Tium, Tieium, Tios, Tion", olarak da geçer.

Dedecik-Heybelitepe Höyüğü, İzmir ili'nin yaklaşık 35 km. güneyinde, Torbalı Ovası'nın batı kenarında, Metropolis Antik Kenti'nin 2 km. kadar güneyinde, Özbey ve Yeniköy köyleri arasında yer alan bir höyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Kilikya</span> Anadoluda Toros dağlarıyla çevrili alanı kapsayan antik bölge

Kilikya, Anadolu'nun Alanya'dan başlayıp, doğuda Kinet Höyük'te son bulan, kuzeyden de Toros dağlarıyla çevrili alanı kapsayan antik bölgedir.

Apollonia Ad Rhyndacum, antik dönemde Yunan mitolojisi tanrısı Apollon'a adanmış ve Apollonia adı verilmiş Yunan kentlerinden birisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.